Η «Νέα Γενιά», το περιοδικό της ΕΠΟΝ
Posted by sarant στο 27 Μαρτίου, 2009
Το Σάββατο ή την Κυριακή ανεβάζω λογοτεχνικά έργα, όμως αύριο αξημέρωτα θα φύγω και θα λείψω ως την Κυριακή το βράδυ, οπότε το καθιερωμένο λογοτεχνικό το βάζω αποβραδίς.
Εξώφυλλο του τεύχους 57 (20 Σεπτ. 1945)
Το περιοδικό Νέα Γενιά ήταν το όργανο της ΕΠΟΝ και έβγαινε παράνομο επί κατοχής και στη συνέχεια νόμιμο έως τον Οκτώβρη του 1947 που η ΕΠΟΝ κηρύχτηκε παράνομη. Τα τελευταία χρόνια έχουν επανεκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Σύγχρονη Εποχή, με πρωτοβουλία της ΚΝΕ, δυο τόμοι με τεύχη του περιοδικού. Στις σελίδες μου παρουσιάζω μια ανθολογία λογοτεχνικών κειμένων από το περιοδικό αυτό (δεν έχει ολοκληρωθεί).
Πρώτα όμως, θέλω να παραθέσω μερικά λόγια που είχε γράψει ο αείμνηστος Νίκος Καραντηνός, αρχισυντάκτης του περιοδικού, με την ευκαιρία της έκδοσης του πρώτου τόμου, μια και αποτελούν εξαιρετικά καλή σύνοψη της διαδρομής του περιοδικού:
Ένα μήνα μετά την ίδρυση της ΕΠΟΝ, στις 23 Φλεβάρη 1943, κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της μικρής παράνομης εφημεριδούλας Νέα Γενιά. Από το χωμένο στα έγκατα της γης παράνομο τυπογραφείο, δουλεμένο από την ηρωική Ηλέκτρα Αποστόλου που την εποχή εκείνη ήταν μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΕΠΟΝ. Το κύριο άρθρο αναφέρεται στο 1821 και καλεί τη νέα γενιά να τιμήσει τους ήρωες του. Στο φύλλο αυτό δημοσιεύεται η σύνθεση του ζωγράφου Ηλία Φέρτη.
Η Νέα Γενιά είχε την τύχη να ξεκινήσει με την πνοή της ηρωικής Ηλέκτρας (οι ΕΠΟΝίτες την ξέραμε με το ψευδώνυμο «Στάσα»). Ενα χρόνο αργότερα θα έπεφτε στα χέρια των δολοφόνων της ασφάλειας (Λάμπρου – Παρθενίου – Πλυτζανόπουλου) και θα μαρτυρούσε, στο άντρο της Γενικής Ασφάλειας στην οδό Ελπίδος, τον Ιούλιο του 1944.
Στη συντακτική επιτροπή μετείχαν: η Μαρία Σβώλου, η Ρόζα Ιμβριώτη, ο Κώστας Σωτηρίου και ο Σταύρος Ζορμπαλάς (Λάμπης) που έγινε αργότερα υπεύθυνος του περιοδικού. Λίγο αργότερα στη συντακτική επιτροπή μπήκαν οι ΕΠΟΝίτες Νίκος Καραντηνός και Νίκος Γιαναράς.
Ας δούμε όμως τώρα τη Νέα Γενιά στη διαδικασία της έκδοσης, στα χρόνια που παίρνει σχήμα περιοδικού, από το Νοέμβρη του 1944 μέχρι το τελευταίο τεύχος, τον Οκτώβρη του 1947.
Σ’ αυτή την περίοδο η Συντακτική Επιτροπή, την καθοδήγηση της έχει πάντα το Προεδρείο της ΕΠΟΝ. Έχει διευρυμένη σύνθεση. Σ’ αυτή μετέχουν μεγάλοι φίλοι της ΕΠΟΝ, όπως η Ρόζα Ιμβριώτη, ο Κώστας Σωτηρίου, η Σοφία Μαυροειδή -Παπαδάκη, ο Πάνος Θεοδωρακόπουλος, ο Πάνος Λαμψίδης. Αρχισυντάκτης από το πρώτο τεύχος είναι ο ΕΠΟΝίτης δημοσιογράφος Νίκος Καραντηνός. Τα γραφεία του περιοδικού λειτούργησαν στην πρώτη φάση στην οδό Κοραή, όπου είχε εγκατασταθεί και η ΚΕ του ΕΑΜ, στην οδό Ερμού ύστερα από το ματωμένο τραγικό Δεκέμβρη και η τελευταία εγκατάσταση στην οδό Ακαδημίας 10 μαζί με το ΚΣ της ΕΠΟΝ.
Ο αναγνώστης που διερευνά την ύλη του περιοδικού, διαπιστώνει ότι με τη Νέα Γενιά συνεργάζονται πολλοί γνωστοί επιστήμονες, καθηγητές πανεπιστημίου, λογοτέχνες, παιδαγωγοί, πολιτικά στελέχη της ΕΑΜικής ηγεσίας. Πρόκειται για ευρύ δίκτυο συνεργατών, που παρακολουθεί τα θέματα που ανακύπτουν, που θέλουν σχολιασμό και εθελοντικά και άμεσα καλύπτουν τις ανάγκες του περιοδικού. Είναι πολλοί οι συνεργάτες της Νέας Γενιάς. Αναφέρουμε εδώ μερικά μόνο ονόματα: Γιάννης Ρίτσος, Γιάννης Κορδάτος, Νίκος Κιτσίκης, Πέτρος Κόκκαλης, Κώστας Βάρναλης, Μάρκος Αυγέρης, Μενέλαος Λουντέμης, Δημήτρης Φωτιάδης, Δημήτρης Ψαθάς, Έλλη Αλεξίου, Ασημάκης Γιαλαμάς, Θέμος Κορνάρος, Νικηφόρος Βρεττάκος, Βασίλης Ρώτας, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Νίκος Καββαδίας, Μιχάλης Παπαμαύρος, Θρασύβουλος Σταύρου, Γιώργος Κοτζιούλας, Γιώργης Λαμπρινός, Κώστας Θέος, Μ. Μαραγκουδάκης, Ρίτα Μπούμη – Παππά, Παύλος Κριναίος, Κώστας Μαρίνης, Νότης Περγιάλης, Μίμης Ραυτόπουλος, Χαρίλαος Σισμάνης, Γ. Ελευθεριάδης κ.ά.
Διάλεξα πολλά λογοτεχνικά κείμενα (όχι παιδικά) από τα τεύχη που είχα στη διάθεσή μου. Φυσικά, ο χαρακτήρας του περιοδικού είναι τέτοιος που ευνοούσε την αγωνιστική θεματογραφία και τη σύντομη μορφή, ωστόσο πιστεύω πως το υλικό που ανθολογώ έχει και αυθυπόστατη αξία και όχι απλώς ως ένδειξη του κλίματος της εποχής.
Ευχαριστώ τον φίλο Γιάννη Π. για την πληκτρολόγηση. Οι εικόνες, όπου υπάρχουν, είναι από την πρωτότυπη δημοσίευση στο περιοδικό. Στο μέλλον θα προσθέσω και άλλα κείμενα, σε αυτήν εδώ τη σελίδα.
Κλείνοντας, μια γλωσσική παρατήρηση: Τις μετοχές ενεστώτα σε τίτλους τις θεωρούμε αγγλισμό, βλέπω όμως ότι και ο τίτλος του ευθυμογραφήματος Ψαθά (Γράφοντας συνθήματα) δεν τις αποφεύγει.
Άρης Αλεξάνδρου: Επονίτης κουρσάρος
Έλλη Αλεξίου: Μη με ξεχάσετε
Κώστας Καλαντζής: Το σχολειό της γειτονιάς
Κώστας Καλαντζής: Το παγκόσμιο συνέδριο νέων
Θέμος Κορνάρος: Κάθε όμηρος κι ένας αρχηγός
Κώστας Μαρίνης: Πρωτοχρονιά στην Ελ Ντάμπα
Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη: Νανούρισμα στην Κατοχή
Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη: Οι σειρήνες
Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη: Παράπονο
Καίτη Νικολέτου: Κι έτσι άρχισε κείνος ο χρόνος
Κώστας Παπάς: Εδώ παλεύουν
Αντώνης Πρωτοπάτσης: Καμιόνι
Δημήτρης Ψαθάς: Γράφοντας συνθήματα
Δημήτρης Ψαθάς: Εις άτοπον απαγωγή
Δημήτρης Ψαθάς: Κακοανατεθραμμένα
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 
Τιπούκειτος said
Πολύ ενδιαφέρον το αφιέρωμα! Ο Ασημάκης Παλαμάς υπάρχει περίπτωση να είναι ο Ασημάκης Γιαλαμάς; (Εκ στόματος Τιπουκείτου κρα.)
sarant said
Θα ήθελα να σου γράψω αγέρωχα ότι ως γνωστόν είναι ο γιος του Λέαντρου Παλαμά, αλλά ομολογώ ότι είναι ο Γιαλαμάς (λάθος εύλογο άμα το δεις κεφαλαία) και ότι έτσι το είχε από εκεί που το πήρα (αλλά μου ξέφυγε κι εμένα που το κοίταξα).
Μαρία said
Γιατί εγώ στο κείμενο διαβάζω Γιαλαμάς; Πρόλαβες και το διόρθωσες ή με έχετε μπερδέψει εντελώς;
Το περιμένοντας το Γκοντό είναι αγγλο-γαλλισμός;
sarant said
Το διόρθωσα 🙂
Μπουκανιέρος said
Δεν είχα ακούσει ότι οι «μετοχές ενεστώτα» θεωρούνται αγγλισμός – στον τίτλο ή οπουδήποτε αλλού.
Το βάζω σε εισαγωγικά γιατί αυτές οι λεξούλες σε «-οντας» δεν μου φαίνονται και τόσο μετοχές. Οι μετοχές, λέει, είναι ονοματικοί τύποι και κλίνονται. Τούτα δω είναι ντιπ για ντιπ άκλιτα και μοιάζει ν’ αναφέρονται σε κάποιο υποκείμενο. Άρα είναι μάλλον άκλιτοι ρηματικοί τύποι, χωρίς πάλι να είναι απαρέμφατα – ένα νέο μέρος του λόγου που μένει χωρίς όνομα.
Δεν ξέρω αν πρέπει να το πούμε γερούνδιο ή να βρούμε ένα νέο όνομα. Αλλά ξέχασα, έχει αποφασιστεί από αρχαιοτάτων χρόνων ότι τα μέρη του λόγου είναι 10 (ο τέλειος αριθμός) και, λόγω της τρισχιλιετούς συνέχειας, οι καινοτομίες απαγορεύονται.
(Μπορείτε φυσικά να διαφωνήσετε, αλλά σας παρακαλώ να μη μου πείτε ότι αυτά τα ανώνυμα προέρχονται ετυμολογικά από τύπους της μετοχής – θα το θεωρήσω εκτός θέματος.)
Και για να τα πω όλα, μάλλον οι αρχαιοπρεπείς μετοχές μού φαίνονται ξενισμός. Είναι σίγουρο, θα έλεγα, ότι βολεύουν εκείνους τους μεταφραστές που αγαπούν να μεταφράζουν κατά λέξη (συχνά με τραγικά αποτελέσματα).
Μαρία said
Μπουκάν, η συζήτηση για τη μετονομασία έγινε κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 70 αλλά δεν έχω πρόχειρη βιβλιογραφία. Άρθρα σε περιοδικά ήταν πάντως. Θα ψάξω.
Φτυστό το γαλλικό, όχι το λατινικό, γερούνδιο.
Μπουκανιέρος said
Το καλό με σένα, Μαρία, είναι ότι βρίσκεσαι πάντα εδώ – ακόμα κι όταν ο νοικοκύρης λείπει ή κοιμάται. Κι ούτε η εκδρομή μου στο Ξεροχώρι δε σου διέφυγε!
Στο θέμα: Κοίτα να τα βρεις, αν γίνεται. Πρώτον γιατί δεν καλοθυμάμαι και δεύτερον γιατί μπορεί από τότε να μου είχε ξεφύγει κάτι.
Μαρία said
Ακούγεται τρελό αλλά μου ‘ρχονται κάτι στήλες του ΑΝΤΙ μπορεί και του Πολίτη.
Μαρία said
Μπουκ (χωρίς παρεξήγηση) δες εδώ για την ώρα:
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/bibliographies/greek_language/bibliography.html?q=%CE%B3%CE%B5%CF%81%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B4%CE%B9%CE%BF
Τάσος said
Καλημέρα Νίκο!
Να περάσεις καλά όπου πας, αν γίνεται βέβαια.Δεν μας αποκάλυψες τον προορισμό σου.
Πρόλαβες να μας αφήσεις μια γλυκιά μελαγχολία. Με τα κείμενα τα ονόματα… (και όχι μόνο)
sarant said
Μπουκανιέρε, το έγραψα βιαστικά, αλλά καταλαβαινόμαστε: εννοώ τα -οντας, πέστα μετοχές, πέστα γερούνδια. Υπάρχει μια άποψη που λέει ότι σε τίτλους ενοτήτων και κεφαλαίων καλό είναι να αποφεύγονται στις μεταφράσεις διότι μυρίζουν αμερικανιά, ιδίως σε εγχειρίδια, π.χ. «Εγκαθιστώντας έναν δεύτερο εκτυπωτή». Και μέσα στο κείμενο, πολλές φορές είναι λάθος να μεταφράσεις σε -όντας.
Τάσο, μετατέθηκε κατά μισή ώρα η αναχώρηση οπότε είπα να περάσω από το μαγαζί, να αλλάξω τη βιτρίνα και να αφήσω την ταμπελίτσα «Επιστρέφω αύριον, ρίψατε σημείωμα». Θα είμαι στην (πρώην, μάλλον) πρωτεύουσα της μουστάρδας -τη Ντιζόν.
ζμπρτ said
Συγγνώμη, αγνοείστε το!
ΔΑΙΔΑΛΟΣ said
Η άθλια αντεθνική δράση της ΕΠΟΝ εδώ :
http://istoria.forumotion.com/t612-topic#838
Aν σας βαστάει βάλτε το στα σχολικά βιβλία να γελάσει ο κάθε πικραμένος
Κορνήλιος said
#13 αὐτοὶ τὄχουν καμάρι μέχρι καὶ σήμερα ῥὲ Δαίδαλε, τί μᾶς λὲς τώρα.
σοφια said
Δεν ξερω αν ζειτε ακομα θαυμαζω την ηρωικη θυσια ολων των παιδιων κ το θαρρος τους εχω πατερα αγωνιστη
sarant said
Ο πατέρας μου, που ήταν ΕΠΟΝίτης, δεν ζει πια. Εγώ, καλά είμαι.
sophia said
to grafo epeidi to eida tixaia .
kai den groriza an zite akoma gia auto Siggnomi
Andreas Fotakis said
Kαλησπέρα σας , υπάρχουν όλα τα τεύχη του περιοδικού κάπου ταξινομημένα..?