Η πρώτη μετεκλογική κοτσάνα

Πριν από μερικές μέρες είχαμε σχολιάσει εδώ την τελευταία προεκλογική κοτσάνα, μια διάκριση που την κατάκτησε με το σπαθί του ο Κυρ. Βελόπουλος, απερχόμενος βουλευτής του Λάος. Οι ψηφοφόροι επιβράβευσαν την ελληνομάθεια, μια και ο κ. Βελόπουλος επανεξελέγη.

Οι μετεκλογικές δηλώσεις των πολιτικών αρχηγών δεν είχαν τίποτε το αξιοπαρατήρητο (γλωσσικά εννοώ), και επειδή δεν είχα καιρό να ακούσω δελτία ειδήσεων και αναλύσεις είχα παραιτηθεί από την ιδέα της μετεκλογικής κοτσάνας, αλλά ήρθαν αρωγοί μου αφενός ο Μιχ. Λιάπης και αφετέρου ο Νίκος Λίγγρης. Ο κ. Λιάπης διέπραξε την κοτσάνα, ο δε φίλτατος Λίγγρης την ψάρεψε και την εξέθεσε απολαυστικά στη Λεξιλογία, σε ένα εξαιρετικά φροντισμένο νήμα (το οποίο κλέβω ασύστολα) που εμπλουτίστηκε και με τη συμβολή και άλλων εκλεκτών λεξιλόγων.

Τι είπε ο κ. Μιχάλης Λιάπης; Αφού κατηγόρησε τους υπεύθυνους της ήττας της ΝΔ, αναρωτήθηκε αν θα παραιτηθούν. Ποιους εννοείτε; τον ρώτησαν οι δημοσιογράφοι. «Τους αυτονόητους δύο *ηρακλειδείς του στέμματος», απάντησε ο κ. Λιάπης, όπως μπορείτε να ακούσετε με τ’ αυτιά σας στο βιντεάκι εδώ.

Η κοτσάνα είναι, βέβαια, το *Ηρακλειδείς και το γράφω έτσι επειδή έτσι το αναδημοσίευσαν έγκυρες εφημερίδες ή ηλεφημερίδες, όπως η Καθημερινή ή η Ναυτεμπορική ή το Έθνος, χωρίς (λέτε από τακτ;) να επισημάνουν ότι πρόκειται για κοτσάνα.

Γιατί είναι κοτσάνα; Διότι Ηρακλειδείς του στέμματος δεν υπάρχουν. Υπάρχουν οι δυο Ηρακλείς του Στέμματος, που στηρίζουν το καθεστώς. Μόλις έγινε βασιλιάς ο Γεώργιος ο Α’ (ξεσηκώνω από τη Λεξιλογία), φρόντισε να αλλάξει τα εμβλήματα του κράτους ως εξής:

Τα εμ­βλήματα του Κράτους φέρουσι ισόπλευρον κυανούν θυρεόν, οξυνόμενον εις το μέσον της κάτω πλευράς και περιέχοντα τον Ελληνικόν σταυρόν αργυρόχρουν. Ο θυρεός, περιβεβλημένος του Τάγματος του Σωτήρος την ταινίαν, αφ’ ης ήρτηται το διάσημον, και φέρων κεκλεισμένον Βασιλικόν Στέμμα, εφ’ ου φαί­νεται σφαίρα σταυροφόρος και καμαρωτή, κρατείται αμφοτέρωθεν υπό δύο Ηρακλέων φυσικού χρώμα­τος. Κάτωθεν δε του θυρεού, επί ταινίας κυανής, εχούσης στενόν αργυρόχρουν περιθώριον, υπάρχει γεγραμμένον χρυσοίς γράμμασιν το εξής ρήμα: «ΙΣΧΥΣ ΜΟΥ Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ».

Ο θυρεός, που τον βλέπετε εδώ σε παλιό χαρτονόμισμα

είναι προσαρμογή του θυρεού του δανέζικου οίκου των Όλντενμπουργκ (του κλάδου των Γλύξμπουργκ):

Στα επόμενα χρόνια, όταν η βασιλεία στην Ελλάδα άρχισε να γίνεται θεσμός αντιπαθής ή κωμικός, τόσο οι Ηρακλείς του στέμματος όσο και το μότο έδωσαν τροφή στους γελοιογράφους, ας πούμε στον Μποστ, όπως έχουμε δει σ’ αυτό εδώ το ιστολόγιο, ή στον Κώστα Μητρόπουλο σ’ αυτό το σκίτσο από την εποχή της αποστασίας:

Παλιότερα, με τη μεταφορική σημασία, «Ηρακλείς του στέμματος» ήταν οι στυλοβάτες του θεσμού της βασιλείας, αλλά σήμερα λέγεται ο όρος για τους στυλοβάτες ενός καθεστώτος. Πολλές φορές, χρησιμοποιείται για τους εξ απορρήτων του πρωθυπουργού, που παρεμβαίνουν στο παρασκήνιο, ίσως και εξωθεσμικά. Πάντως, ο πληθυντικός του Ηρακλή είναι «οι Ηρακλείς» (ή οι «Ηρακλήδες»), επομένως το «Ηρακλειδείς» είναι λάθος.

Προφανώς, ο λαθεμένος τύπος «Ηρακλειδείς» είναι επηρεασμένος από τους Ηρακλείδες, που ήταν οι γιοι του αρχαίου Ηρακλή (ενικός: ο ηρακλείδης, πληθυντικός: οι ηρακλείδες). Όμως, ο τύπος «Ηρακλειδείς» δεν είναι ανύπαρκτος. Ηρακλειδέας, ή αν προτιμάτε τη γηπεδική καθαρεύουσα «Ηρακλειδεύς», θα θυμίσω, λέγεται ο οπαδός του Ηρακλή Θεσσαλονίκης. Έτσι, ας πούμε, όταν διαβάζουμε τίτλο «τρομοκράτησε τους Ηρακλειδείς» δεν πρέπει να σκεφτούμε ότι οι Ηρακλειδείς του στέμματος τρομοκρατήθηκαν από τις δηλώσεις Λιάπη. Η είδηση είναι παλιότερη, όταν κάποιος πέταξε πέτρες σε πούλμαν με φιλάθλους του Ηρακλή.

Παρεμπιπτόντως, οι Ηρακλείς του στέμματος τους οποίους εννοούσε ο κ. Λιάπης είναι, ολοφάνερα, ο κ. Σουφλιάς (ο οποίος ήδη παραιτήθηκε) και η κ. Μπακογιάννη. Επειδή, όπως διάβασα, κάποια μέσα ενημέρωσης προσπάθησαν να καλύψουν την κ. Μπακογιάννη και να υποθέσουν ότι άλλος είναι ο δεύτερος Ηρακλής, ίσως η κοτσάνα του κ. Λιάπη να τους βοηθάει: ας αναζητηθεί, ως υπεύθυνος, ένας Ηρακλειδέας, παναπεί οπαδός του Ηρακλή Θεσσαλονίκης.