Ο υμνούμενος, ένας κατάλογος της Παλιάς Ελλάδας
Posted by sarant στο 11 Φεβρουαρίου, 2010
Αρχίζω με μια ανακοίνωση περιαυτομπλογκίας. Προφανώς το μεταναστευτικό αποδείχτηκε ενδιαφέρον θέμα, διότι χτες το ιστολόγιο γνώρισε πιέννες, είχαμε νέο ρεκόρ επισκέψεων με 3.558 επισκέπτες. Το προηγούμενο ρεκόρ ήταν 3.453 από τις 29 Σεπτεμβρίου 2009 (προεκλογικά). Τις τελευταίες μέρες, πάντως, το ρεκόρ ψηνόταν, δυο φορές είχαμε περάσει τους 3.300 επισκέπτες. Για όσους προσέχουν αριθμούς, τούτο εδώ είναι το αριθ. 400 ποστ του ιστολογίου.
Όμως, επειδή δεν κοιτάμε μόνο την… τηλεθέαση, θα συνεχίσω μ’ ένα λιγότερο φορτισμένο θεμα (αν και ποτέ δεν ξέρει κανείς), τους τοπικούς χαρακτηρισμούς ή ακληρήματα όπως ίσως τα έλεγαν οι αρχαίοι. Να θυμίσω ότι τέτοιους αλληλοφαυλισμούς είχαμε δει και σε παλιότερο άρθρο.
Λοιπόν, σε ένα καινούργιο και πολλά υποσχόμενο ιστολόγιο που ειδικεύεται στο ρεμπέτικο τραγούδι, βρήκα χτες μια ηχογράφηση του «Υμνούμενου», που είναι ένα επιθεωρησιακό νούμερο με τον Πέτρο Κυριακό, ηχογραφημένο, όπως λένε, το 1929. Σε μια παρωδία τροπαρίου, ο Κυριακός σε ύφος ψάλτη απαριθμεί πειραχτικούς (ή και ουδέτερους) στερεότυπους χαρακτηρισμούς για τους κατοίκους 45 περιοχών της Ελλάδας και του ελληνικού εξωελλαδικού χώρου, ενώ κάθε τόσο όλοι μαζί, σαν ρεφρέν, ψέλνουν «Τον υμνούμενον, τον δοξολογούμενον», απ’ όπου και ο τίτλος του νούμερου. Παρεμπιπτόντως, παρακαλώ τους ευσεβείς φίλους του ιστολογίου να μου πουν ποιο τροπάρι παρωδείται, χωρίς να ενοχληθούν και να καταλογίσουν ασέβεια: ο Παπαδιαμάντης είχε σκαρώσει εξαιρετικά σατιρικά τροπάρια, θα τα δούμε κάποια φορά.
Επειδή βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέροντα τον κατάλογο, έχω βάλει κάποια δικά μου σχόλια αλλά σας προτρέπω και σας παρακαλώ να καταθέσετε όλοι τον σχολιαστικό οβολό σας είτε στα σημεία που λέω ότι δεν ξέρω κάτι είτε εκεί που λέω κάτι είτε εκεί που δεν σχολιάζω.
Μεταφέρω το γιουτουμπάκι εδώ:
Στον ιστότοπο stixoi.info βρήκα και τους στίχους, αλλά είχαν πολλά λαθάκια οπότε τα διόρθωσα, και ιδού:
-Ρε κυρ-Γιώργη, πίνεις-πίνεις και δεν μας λες τίποτα.
-Μα τι διάολο θες να σου πω, αφού θέλω πρώτα να κανονίσω τα ορεκτικά μου με το κρασάκι μου, να πιω το κατοσταράκι μου πρώτα και ύστερα να δούμε τι διάολο θα γίνει.
-Να μας πεις τον εξάψαλμο κυρ-Γιώργη.
-Άντ’ εβίβα λοιπόν, εβίβα ρε παιδιά, εβίβα.
Τον υμνούμενο, τον δοξολογούμενο.
Αθηναίος γκάγκαρος.
Περαιώτης μαουνιέρης.
Αιγενίτης κανατάς.
Ναυπλιώτης ντιστεγκές
Τριπολιτσιώτης μπεκρής.
Μανιάτης κουμπουράς.
Λειβαδίτης μπαμπακάς.
Δημητσανίτης μπαρουτάς
και Τσιριγώτης «έβαλε τη σαρδέλα και κελάηδησε»
Τον υμνούμενο, τον δοξολογούμενο.
Μεσολογγίτης ψαράς.
Αγρινιώτης καπνουλάς.
Χιώτης μαστιχάς.
Κρητικός επαναστάτης.
Λιδωρικιώτης γαλατάς.
Μυτιληναίος λαθρέμπορας.
Πυργιώτης ζόρικος
και Πατρινός «τι χαμπάρια μάστορα»
Τον υμνούμενο, τον δοξολογούμενο.
Υδραίος ψαρόμυαλος.
Βατικιώτης κρεμμυδάς.
Σαντοριναίος ελαφρόπετρα.
Τζιώτης στενόκαρδος.
Μεγαλουπολίτης λουστρατζής.
Σμυρναίος κορτάκιας.
Θεσσαλονικιώτης κατεργάρος.
Βολιώτης «γεια σου κυρ-Αντρέα»
Κεφαλλονίτης βλάστημος.
Κερκυραίος κλαπαδόρας.
Καρπενησιώτης σκαλτσοβιομήχανος.
Τον υμνούμενο, τον δοξολογούμενο
Όπου Χιώτης Παντελής
και Καρυστιανός Αλής.
Ηπειρώτης φούρναρης.
Συμιακός σφουγγαράς.
Ελληνοαμερικάνος μπίσνεζμεν.
Αγιοπετρίτης καρβουνιάρης.
Συριανός λουκουμιτζής
και Κορίνθιος «ο Θεός να σε φυλάει».
Τον υμνούμενο, τον δοξολογούμενο.
Αϊβαλιώτης ζωέμπορας.
Σιφναίος τσουκαλάς.
Αξιώτης πηγαδάς.
Ανδριώτης λεμονάς.
Καρπαθιώτης χτίστης.
Επτανήσιος κανταδόρος
Κυπραίος κουτοπόνηρος.
Σπαρτιάτης παλικαράς
και Νεορκέζος «κούμπωσ’ το σακάκι σου».
Τον υμνούμενο, τον δοξολογούμενο.
Εβίβα ρε παιδιά, εβίβα ρε λεβέντες μου.
Γενικό σχόλιο: Αν προσέξουμε λίγο τους στίχους, θα δούμε ότι υπεραντιπροσωπεύονται οι περιοχές της Παλιάς Ελλάδας, ενώ από τις νέες χώρες βρίσκει κανείς νησιά Αιγαίου και Κρήτη, Ήπειρο και Θεσσαλονίκη, αλλά πλήρη απουσία της Θράκης και της Μακεδονίας. Αντίθετα, υπάρχει αντιπροσώπευση του εξωελλαδικού ελληνισμού, Κύπρου, Μικρασίας, αλλά και Αμερικής. Όλα αυτά με κάνουν να τοποθετώ τη γέννηση του κειμένου σίγουρα πριν από το 1922 (διότι μετά δεν υπήρχαν Αϊβαλιώτες και Σμυρνιοί, οι δε Μυτιληνιοί δεν μπορούσαν πια να επιδίδονται στο λαθρεμπόριο), κατά πάσα πιθανότητα πριν από το 1912, ίσως μάλιστα στα τέλη του 19ου αιώνα (έτσι εξηγείται η αναφορά σε Κρητικό επαναστάτη, αν και αυτό μπορεί να πηγαίνει και στην πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα).
Σχόλια:
- Ντιστεγκές είναι ο κομψευόμενος· λέξη σχεδόν ξεχασμένη σήμερα, αν εξαιρέσουμε το τραγούδι για το ευζωνάκι, όπου «ποιος ντιστενγκές, ποιος κουραμπιές μπορεί να βγει μπροστά σε μένα». Ενδεικτικό είναι ότι τη λέξη δεν την έχει κανένα λεξικό της πιάτσας από τα τρία που κοίταξα, την έχει όμως το slang.gr αλλά και (εντελώς απροσδόκητα) ο Μπαμπινιώτης!
- Το έβαλε τη σαρδέλα και κελάηδησε σχεδόν σίγουρα είναι απόηχος μύθου· δεν είμαι βέβαιος ότι είναι σωστή μια εξήγηση που βρήκα, ότι σημαίνει πως «μπορεί να καταφέρνει και τα αδύνατα».
- Το «τι χαμπάρια μάστορα» στον Πατρινό, το ερμηνεύω ότι του μιλάς κι αυτός πέρα βρέχει.
- Βάτικα είναι η Νεάπολη της Λακωνίας
- Το «γεια σου κυρ Αντρέα» στον Βολιώτη αγνοώ τι εννοεί.
- Το κλαπαδόρας (ή –δόρος; ) για τους Κερκυραίους δεν ξέρω τι σημαίνει. Καλό πάντως δεν μοιάζει (όλη αυτή η στροφή έχει μειωτικούς χαρακτηρισμούς)
- Το σκαλτσοβιομήχανος το λέγαμε παλιά σε μια παρέα, με τη σημασία του απατεώνα (περίπου) αλλά νόμιζα ότι ήταν πατέντα κάποιου από μας. Τελικά, όχι. Δεν το έχω βρει πουθενά αλλού, ούτε στο γκουγκλ. Θυμίζει χαρακτηρισμό του Καραγκιόζη για τον Μπαρμπαγιώργο.
- Καρυστιανός Αλής. Στην Κάρυστο είχε μουσουλμάνους που έφυγαν το 1833. Υπάρχει και δημοτικό τραγούδι, θρήνος των μουσουλμάνων που φεύγουν, σε καρυστινό (ελληνικό) ιδίωμα.
- Αγιοπετρίτης: από τον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας (Αρκαδίας). Παραδοσιακά ήταν καρβουνιάρηδες.
- Αξιώτης είναι ο Ναξιώτης, βέβαια.
- Οι Σιφνιοί ήταν πασίγνωστοι για τα πήλινά τους. Ο πατέρας μου μού έμαθε μια αστεία παροιμία που δεν την έχω βρει καταγραμμένη αλλού (αν και την έχει το γκουγκούλ): Όλοι φοβούνται το Θεό / κι ο Σιφονιός τον τοίχο (επειδή το μουλάρι πάει τοίχο-τοίχο και σπάει τα πήλινα)
- Το «Κούμπωσε το σακάκι σου» το λέμε εννοώντας ότι ο άλλος είναι πονηρότατος απατεώνας. Να προσεχτεί ότι οι νιουγιορκέζοι (έλληνες) δεν θεωρούνται αφελείς σαν τ’ αμερικανάκια.
Επειδή θα ταξιδέψω το απόγευμα, δεν θα τα πούμε έως αύριο ή μεθαύριο, ίσως και περισσότερο, αν και θα προσπαθήσω να τα ξαναπούμε μέχρι την Κυριακή. Παρεμπιπτόντως, στο ρεμπέτικο ιστολόγιο που σας παρέπεμψα μπορείτε επίσης να δείτε ένα ρεμπέτικο αντίστοιχο του Υμνούμενου, τον «Φασουλά» του Μπάτη.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 
ex-physician said
Καλημέρα κύριε Σαραντάκο και ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια.
Έχω ακούσει τον πεθερό μου (είναι 82 ετών εκ Λακωνίας) να χρησιμοποιεί τη λέξη «σκαλτσοβιομήχανος» με την έννοια του ανθρώπου που ασχολείται με όλων των ειδών τα μαστορέματα, που «σκαρώνει», του πολυτεχνίτη.
Ο Υμνούμενος « Ρεμβάζω said
[…] ΥΓ. Ο κύριος Σαραντάκος στο ιστολόγιό του, αφιερώνει ένα άρθρο για τον “Υμνούμενο”, όπου κατ… […]
Κώστας Φωτεινάκης said
Καλημέρα,
Κύριε Σαραντάκο έχω συνδέσει στο RsB από το «Ποιητικό Ανθολόγιο» το έργο του Νίκου Καββαδία με αφορμή το «ταξίδι του από τη θάλασσα στους ουρανούς».
Είναι στο Β’ Μέρος του Αφιερώματος http://rosetabooks.wordpress.com/
Ευχαριστώ πολύ
Κ.Φωτ
Stazybο Hοrn said
Τα παρακολουθούμε τα νούμερα, νικοκύρη, για να έχουμε έτοιμη μέτρηση -και πίνακα- μόλις χρειαστεί 🙂 Το προσπαθείς για το στρογγύλεμα, αλλά δύσκολο… Βέβαια, πάλι στρόγγυλο βγαίνει.
Jimakos said
Πολύ ενδιαφέρον άρθρο, κύριε Σαραντάκο! Εγώ πάντως θυμάμαι την γιαγιά μου (πελοποννήσια στην καταγωγή) να χρησιμοποιεί την λέξη »(σ)καλτσοβιομήχανος», πάνω-κάτω με τις σημασίες που αναφέρθηκαν.
Μαρία said
>παρακαλώ τους ευσεβείς φίλους του ιστολογίου να μου πουν ποιο τροπάρι παρωδείται
Για κάτι τέτοια χρειάζεται ο ήχος. Αμέσως θα σου το ‘λεγα.
Stazybο Hοrn said
Ανάμνηση -όχι δική μου- από φεστιβάλ του Ρήγα, το 87 σε κάποιο πάρκο στην Αθήνα, μετά τη λήξη της βραδιάς: παρέα τρώει πίνει τραγουδά, και να οι στίχοι αυτοί τραγουδιούνται πανομοιότυποι, όμως με άλλο ρεφρέν, σε άλλο ρυθμό, κάποιου ρεμπέτικου της Αμερικής. Περισσότερα, λίγο δύσκολο…
Όσο για το βυζαντινό, τη μια στιγμή, στο ρεφρέν, κάτι πάει να μου θυμίσει, και την άλλη, στο κουπλέ, λέω «καμία σχέση, δεν είναι βυζαντινό αυτό».
Κορνήλιος said
Ἄν ἐξαιρέσω τὴν ἐπῳδὸ δὲν πρόκειται ἀκριβῶς γιὰ τροπάριο, ἀλλὰ γιὰ ἐμμελῆ ἀπαγγελία, ὅπως π.χ. διαβάζουμε τὸν Ἀπόστολο. κατεργάρος ε;
Σκύλος τ. Β.Κ. said
Ως πελοποννήσιος, να επιβεβαιώσω ότι σκαλτσοβιομήχανος είναι ο ο πολυπράγμων απατεώνας. Από μία εποχή που οι κάλτσες πλέκονταν στο χέρι και όχι σε μηχανές.
Voulagx said
Μαλλον εχει δικιο ο Κορνηλιος. Αν και αποδοση του 1ου στιχου «Αθηναιος γκαγκαρος» μου θυμιζει το «Η παρθενος σημερον»
Voulagx said
Να πω κι εναν καλο λογο για τον «συμπαθεστατο» Χρ. Μιχαηλιδη.
Σημερα εχει κατι πολυ ωραιο στην ηλε-«Ε».
Immortalité said
@ 11 Βουλαγξ για δώσε ένα λιν…
Σκύλος τ. Β.Κ. said
Αυτό;
http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.home&id=131054
Δεν ήταν και δύσκολο. Χτες το είχαν τα «Νέα»
Voulagx said
Ναι, η κατευθειαν στο: http://www.youtube.com/watch?v=N3sLHPjkpNE
Ηλεφούφουτος said
«Βάτικα είναι η Νεάπολη της Λακωνίας »
Όστριας και Τραμουντάνας, θαλασσόλυκοι
με το πηγμένο αλάτι στα μουστάκια τους
σε σκάλισαν καλή κυρά σε πλώρη βατικιώτικη
ξεχτένιστη γοργόνα.
Ε, βέβαια, Μανιάτης ήταν ο Ρίτσος.
«τοποθετώ τη γέννηση του κειμένου σίγουρα πριν από το 1922, διότι μετά δεν υπήρχαν Αϊβαλιώτες και Σμυρνιοί»
Ε, ναι, και οι χαρακτηρισμοί που προσάπτει δεν είναι για ξεριζωμένους.
«Κορτάκηδες» οι Σμυρνιοί. Κάτι σαν φλώροι, δηλαδή; (Εξού και το ρεμπέτικο «Βρε συ, νόμιζες πως έχεις τίποτα κορτάκηδες;» όπου δεν φαίνεται να σημαίνει γενικά αυτούς που φλερτάρουν συνέχεια)
Επειδή προέρχονταν από μεγάλο και κοσμοπολίτικο αστικό κέντρο;
Μαρία said
>Ε, βέβαια, Μανιάτης ήταν ο Ρίτσος.
Πλάκα με κάνεις ή μπέρδεψες τα πόδια;
Λευτέρης said
Ανάμεσα στο καρπενισιώτη που είναι σκαλτσοβιομήχανος και τον ηπειρώτη φούρναρη
σε ποιούς αναφέρεται;
Επίσης ο ναυπλιώτης είναι «διστεγκές» αν ακούω καλά; μήπως από το «distinguê»;
Αμ΄ ο τσιριγώτης «έβαλε τη σαρδέλα και κιλάιδησε»;
και ο βολιώτης «γιάσου κυρ Αντρέα»;
Λευτέρης said
#17
διόρθωση «distingué»
Λευτέρης said
Και βέβαια έγραψα χωρίς να διαβάσω τα σχόλια. Τη συγνώμη σας…
Ηλεφούφουτος said
σχ.15, Μαρία, κι αν έχω φάει πατσαβούρες από μανιασμένους Μανιάτες γι αυτή μου τη μανία να λέω Μάνη και τα δύο πόδια, για να μην πω όλη τη Λακωνία. Άσε το πονεμένο θέμα του αν υπάρχει Μεσσηνικάη Μάνη ή όχι! Στα δικά μου μάτια φαίνονται όμοιοι αλλά αυτό δεν είναι κριτήριο, ξέρω.
Μαρία said
Φαντάζομαι οτι θα τις έτρωγες κι απο Μονεμβασιώτες που τους λες Μανιάτες.
Εμένα με κράζουν οι της λακωνικής, επειδή πηγαίνω στη μεσσηνιακή. Για τους ανθρώπους δεν έχω γνώμη, όσες Μανιάτισσες ξέρω είναι στην πραγματικότητα Αθηναίες (-έα κι όχι -άκου) το τοπίο όμως μετά το χωριό του Κουμουνδούρου αλλάζει κι ο κρανίου τόπος είναι στη λακωνική.
Δύτης των νιπτήρων said
όσες Μανιάτισσες ξέρω είναι στην πραγματικότητα Αθηναίες (-έα κι όχι -άκου)
Αυτό δεν το κατάλαβα Μαρία. Οι εις -έας δεν είναι Μανιάτες;
Μαρία said
Όχι βρε Δύτη, αλλά έφυγαν μικρές απο κει και μεγάλωσαν στην Αθήνα. Είναι τόσο Μανιάτισσες όσο είμαι εγώ Αθηναία. Τώρα βλέπω οτι έβαλα την παρένθεση σε λάθος θέση.
Ηλεφούφουτος said
σχ. 21, ναι, δεν αμφιβάλλω αλλά ομολογώ ότι το ταξίδι αυτό δεν το έχω κάνει. Αν το είχα κάνει (και δεν είχα και την αθώα τάση να τσιγκλάω ), ίσως να μην έλεγα κι αυτά που λέω.
Νέος Τιπούκειτος said
Για τον κυρ Αντρέα απ’ τον Βόλο δεν ξέρω ούτ’ εγώ, αλλά απ’ τη μάνα μου θυμάμαι ιστορίες για τον Αντρέα τον Καθίκη, έναν λούμπεν τύπο αρκετά χαρακτηριστικό, που τον βρίσκω τώρα και στο διήγημα του Κώστα Χ»Αργύρη «Ο δρόμος προς τη δόξα» (1957), ψηφιοποιημένο στο άλλο το κονάκι του Νικοκύρη: «Από καταβολής κόσμου είναι χαρακτηριστικό του κάθε πολεμιστή να ψάχνει για εχθρούς, ο Αντρέας ο Καθίκης μάλιστα, ιδιόρρυθμος εκπρόσωπος της κατηγορίας αυτής, αδικημένος όμως από τη φύση μυϊκά, που θα πει ότι τις έτρωγε πάντα στους καβγάδες, ο Αντρέας ο Καθίκης από το Βόλο λοιπόν, έδειρε κάποτε δίχως κανέναν απολύτως λόγο ένα φουκαρά ανάπηρο, δίνοντας έτσι κι αυτός κάποια τροφή στο πεινασμένο αρρενωπό του ένστικτο. »
Βέβαια, εδώ υπάρχει πιθανότατα χρονολογικό κώλυμα, γιατί νομίζω ότι ο Αντρέας ο Καθίκης έδρασε κυρίως μεταπολεμικά, οπότε αποκλείεται να ήταν γνωστός (και μάλιστα εκτός Βόλου) στα 1929 που ηχογραφήθηκε ο Υμνούμενος. Θα κοιτάξω να μάθω, πάντως, και θα σας ενημερώσω.
Μαρία said
Ηλεφούφουτε, χάνεις. Να το κάνεις οπωσδήποτε.
Τιπού, δεν είναι υποχρεωτικό ο κυρ-Ανδρέας να ήταν Βολιώτης. Δηλαδή, αν έλεγε «τι είχες Γιάννη…» ; Μπορεί να ήταν κάποιος άλλος παροιμιώδης Αντρέας, γνωστός στο αθηναϊκό κοινό, σα το Ζέπο π.χ.
Τα στιχάκια πάντως του Κυριακού τα έγραφε πατριώτης του Μπουκάν.
Voulagx said
Δεν ξερω αν βοηθαει αυτο που βρηκα κατα λαθος:
http://209.85.229.132/search?q=cache:8go0l2CZXBgJ:salonicasunitedbitches.wordpress.com/2009/08/20/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%BA%CE%BB%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%AF%CE%BA%CF%89%CE%BD-%CE%BA%CE%AC%CE%B8%CE%B5-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B7%CF%82/+%CE%B3%CE%BA%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%82&cd=8&hl=el&ct=clnk&gl=gr&lr=lang_el
Μαρία said
Είναι για την άλλη κάμαρη, τους Σούρδους και ακανέδες.
Voulagx said
Εχεις δικιο βρε Μαρια .. μπιρδικλωθηκα
Μαρία said
Μετά το μπουρδούκλωμα δε μας λες κανένα καλό βλάχικο, πώς λέτε π.χ. τους προαιώνιους εχθρούς σας τους Σαρακατσάνους;
Voulagx said
Μαρια σορρυ για την καθυστερηση, επαιζα μια παρτιδα σκακι-μπλιτς και τωρα ειδα το μηνυμα σου.
Λοιπον, τους Σαρακατσανους; Σαρκατσιανι, οπου τα 2 α ακουγονται μεταξυ α και ε και το νι στο τελος σαν της Αμαλιας του παραπεντε(πατρινο δηλ.)
Voulagx said
Να σε ρωτησω και εγω κατι που μαλλον παει σε αλλη καμαρη, το tribalism πως αποδιδεται στα ελληνικα;
Φυλετισμος ή ενδοφυλετισμος ειναι μια καποια λυση;
Nick Nicholas said
Η Μαρία ρώτησε για ήχο στο #6, και πλάκα-πλάκα, ίσως να μας βγήκε εδώ λαγός.
Από ρεμπέτικα δε σκαμπάζω πολλά, αλλά το άσμα είναι σίγουρα σε μακάμ σαμπά — η κλίμακα της «Παξιμαδοκλέφτρας», του «Γιατί καλέ γειτόνισσα», και κατ’ εξοχήν των αμανέδων.
Υπάρχει μια αξιόλογη βιβλιογραφία για την ταύτιση των μακάμ της αραβοτουρκικής μουσικής με τους βυζαντινούς ήχους. Από βυζαντινούς ήχους, σκαμπάζω ακόμα λιγότερα. Πάντως η ταύτιση του σαμπά με τον Α! ή πλ. Α! ήχο, που τη βρίσκω στον ιστό, δεν με πείθει.
Η θεωρία μου είναι δλδ, πως δεν ακούγεται ο «Υμνούμενος» ακριβώς σαν τροπάριο, γιατί ο δρόμος του δεν είναι δρόμος τροπαρίου, αλλά αμανέ: μίμηση μεν ψαλμωδίας, αλλά μίμηση με ρεμπέτικο μουσικό λεξιλόγιο. Κάτι όχι κι απρόσμενο.
Μπορεί φυσικά να πέφτω έξω· ξέρει κανείς να πει αν όντως το άκουσμα μπορεί να ταυτιστεί με Α! ή πλ. Α! ήχο;
Μαρία said
Νικ, ωραία παρεξήγηση. Δεν εννοούσα τον ήχο, κλίμακα, δρόμο, μακάμι(Σαμπάχ τον λέμε στα ελληνικά) αλλά, οι υπόλοιποι ξέρουν, δεν έχω ήχο στο κομπιούτερ.
Για τα υπόλοιπα παραβιάζεις ανοιχτές πόρτες. Έχεις καιρό να φανείς.
Βουλάγξ, εγώ το ξέρω για φυλετική οργάνωση (απο κει κι η βρισιά γαμώ τη φάρα σου 🙂 Περισσότερα θα σου πει ο Μπουκάν, όταν ευκαιρήσει.
Μειωτική ονομασία των Σαρακ. να μας πεις, δε μπορεί κάτι θα λέτε.
Μπουκανιέρος said
Βουλαγξ,
φοβάμαι ότι δεν υπάρχει τέλεια λύση σ’ αυτά τα μεταφραστικά προβλήματα.
Όλοι λίγο-πολύ αυτοσχεδιάζουμε ανάλογα με το κείμενο που έχουμε μπροστά μας, ανάλογα με τις ανάγκες των συμφραζόμενων δηλ.
Π.χ. σ’ ένα βιβλίο που είχα την ευθύνη του το tribalism αποδόθηκε φυλετισμός και το tribal φυλετικός, κρατώντας το βιοφυλετικός για το racial κλπ. Κι έβαλα και μια σημείωση για νάχω ήσυχη τη συνείδησή μου.
Μαρία, το φυλετική οργάνωση είναι καλό σε μερικές περιπτώσεις. Αλλά π.χ. εκεί που λέω εγώ ήταν πιο πολύ η, ας πούμε, ιδεολογία του τριμπαλισμού.
Μαρία said
Κι εγώ για να έχω ήσυχη τη συνείδησή μου παρέπεμψα σε σένα. Τις ξέρω και τις άλλες χρήσεις πάντως απ’ τα γαλλικά, άσε που έχουμε και καινούριες «φυλές» που δε βασίζονται στη συγγένεια αίματος.
Για τον Κερκυραίο κλαπαδόρο κι όχι κλακαδόρο ξέρεις κάτι; Μήπως είναι απ’ το κλαπ-αντόρο 🙂
Μπουκανιέρος said
Μήπως κι οι παλιές φυλές βασίζονταν σταλήθεια στη συγγένεια του αίματος;
Για τον κλαπαδόρο, δεν ξέρω τίποτα.
Nick Nicholas said
Μαρία #34: Όντως έχω καιρό να εμφανιστώ, αλλά με την ανοιχτή πόρτα εννοείς το #7 του Στάζυ, πως το κουπλέ δεν παραπέμπει στα βυζαντινά; Αν ναι, επικροτώ. Αν όχι, ε, δεν σε πιάνω, καθότι έχω καιρό να φανώ. 🙂
Pygoskelis Faber said
Νομίζω ο Τσιφόρος αναφέρει σαν «κλαπαδούρες» τις μπάντες της φιλαρμονικής ή/και του στρατού. Μήπως το «Κερκυραίος κλαπαδόρας» αναφέρεται στα -όχι λίγα- δυτικότροπα μουσικά σχήματα των κερκυραίων;
Allu Fun Marx said
To «τον υμνούμενον τον δοξολούμενον» εμένα μου φέρνει ως στίχος στο μυαλό το «υμνούμεν σε ευλογούμεν σε δοξολογούμεν» της μεγάλης δοξολογίας.
Voulagx said
Μαρια, Μπουκαν ενα … ετεροχρονισμενο ευχαριστω, αφου χτες ουτε μια καληνυχτα δεν μπορεσα να σας πω, επεσα ξερος λογω ακρατου οινοποσιας.
Και, Μαρια, δεν ξερω κανενα «κοσμητικο» επιθετο για τους Σαρακατσανους,θα ρωτησω και θα μαθω, αν υπαρχει.Ξερω, ομως, για τους βουλγαρους και τους γκρεκους, αν σ’ ενδιαφερει.
Γιατι «προαιωνιοι εχθροι» μας οι σαρακατσανοι;
Μαρία said
Μ’ ενδιαφέρει λέει. Ρίξε μπινελίκι.
Καλά δεν υπήρχαν προστριβές για τα βοσκοτόπια; Κι ύστερα αυτοί ήταν ελληνόφωνοι. Πού το βάζεις. Κι η σαρακατσάνα μάνα μιας φίλης μου προπολεμικά κλέφτηκε, μάλλον την έκλεψε ο Βλάχος.Η κόρη του Σούρλα να πάρει το γιο του Μέρτζου! Αυτή είναι η τριμπαλιστική ιδεολογία που λέει ο Μπουκάν 🙂
Νικ, τα άλλα είναι τα βυζαντινά και αραβοτουρκικά.
Voulagx said
#42: Οριστε, Μαρια:
1)Βουλγαροι > zdagagni(προπαροξυτονο, το gne οπως στο γαλλικο champagne) = ξεροκεφαλοι, αγυριστα κεφαλια
2)Γκρεκοι > oisi (το oi= ουά, οπως το γαλλικο) = κοκκαλα, με την εννοια «ψοφιμια», δηλ. φτωχαδακια
Ομοιος ομοιω αει πελαζει; Στο χωριο μου μεχρι και την δεκαετια του ’60 οι γαμοι ηταν ενδοβλαχικοι, Βλαχος με Βλαχα. Μετα του δωσαμε και καταλαβε,αστα να πανε,πολυεθνικοι γιναμε, μπασταρδευτηκαμε, γ@!6%^μου!!!!!
Μαρία said
Στις πόλεις το μπαστάρδεμα είχε αρχίσει χρόνια πριν. Και στο χωριό που δούλευα τη δεκαετία του 70 σπάνιοι ήταν οι γάμοι μεταξύ Πόντιων και ντόπιων.
sarant said
Αλλουφάνη (40) μπορεί να έχεις δίκιο. Το «υμνούμεν σε ευλογούμεν σε» ήταν παλιά παροιμιακή φράση (υμνούμεν σε ευλογούμεν σε, μα ως εκεί που πρέπει).
Nick Nicholas said
sarant said
Ωραίος!
Λοιπόν, θα πάρετε έναν κουραμπιέ; « Τάδε έφη… ΕΦΗ said
[…] μπορεί να βγει μπροστά σε μένα». Ντιστεγκές, όπως είπαμε παλιότερα, είναι ο […]
Θα πάρετε έναν κουραμπιέ; | Meganisi Times said
[…] μπορεί να βγει μπροστά σε μένα». Ντιστεγκές, όπως είπαμε παλιότερα, είναι ο […]
Θα πάρετε έναν κουραμπιέ; said
[…] μπορεί να βγει μπροστά σε μένα». Ντιστεγκές, όπως είπαμε παλιότερα, είναι ο […]
noemi said
Egw gia thn sardela brhka to ekshs: «Κεφαλλονίτης έβαλε τη σαρδέλα και κελάηδησε»
Σε μας λέγονται «αριέττες». Είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα με τις κρητικές «μαντινάδες» και τις ζακυνθινές «αρέκιες». Είναι πάντοτε δεκαπεντασύλλαβα τετράστιχα, σε δύο ή περισσότερες στροφές και τραγουδιούνται με συνοδεία πολύ διακριτικής κιθάρας, ενώ δεσπόζουν οι φωνές (συνήθως τρεις το αριθμό). Τις φτιάχνουμε επ’ ευκαιρία κάθε εορταστικού γεγονότος, όπου καθένας «επιδεικνύει» το ταλέντο του στον αυτοσχεδιασμό. 🙂
at http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=39071.15
blakeia;
Λ said
Εμείς λέγαμε για τους Μαντρίτες (κατοίκους του χωριού Μάντρες στους πρόποδες του Πενταδακτύλου) ότι έβαλλαν τη ρέγγα στο κλουβί για να κελαηδήσει.
Λ said
Και να φανταστείτε ότι η μόνη ρέγκα που ήξερα τότε ήταν η καπνιστή…
Ανδρέας said
Σχετιζόμενο με τον υμνούμενο
Κυριακός Πέτρος & Καμβύσης Γιώργος – Εορτολόγιον
Σύνθεση: Γιαννίδης Κώστας
Στίχοι: Γιαννουκάκης Δημήτρης
Ερμηνεία: Κυριακός Πέτρος – Καμβύσης Γιώργος
Έτος ηχογράφησης: 1934
* Δ/σις ορχήστρας Γρ. Κωνσταντινίδη. Από την επιθεώρηση «Αλεπού». Δίσκος COLUMBIA DG-2087.
Ρε, ρε ο μπαρμπαΘωμάς, φέσι είναι δε βλέπει τη μύτη του!
Καλησπέρα κύριε Αρμάντε, χρόνια πολλά και να χαίρεσαι την γιορτή σου.
Σού’ φερα μερικά λουλουδάκια και φοντάνια.
Μα δε γιορτάζω σήμερα!
Τι δε γιορτάζεις, αστειεύεσαι, να και τα λουλούδια τά ‘χω εδώ
Δώσε μου να μυρίσω
Ε χάρτινα είναι ρε, είναι ψεύτικα
Απάνω σ’ αυτά βασίζεται ο γιορτάζων και κερνάει,
κερνάει μέχρι που να γίνω κουνουπίδι και εις τον δεύτερο βαθμό του μεθυσού.
Μα καλά έχει και το μεθύσι βαθμούς;
Αμέ, εγώ τους έχω ανακαλύψει!
Δε μου λες να τους ακούσω κι εγώ να τους μάθω;
Να σου πω αμέσως
Και!
Ωραία!
Τσακίρ κέφι.
Τι είναι αυτό;
Φέσι.
Θαυμάσια!
Σταφίδα.
Ωραία!
Κουνουπίδι…
Ωραία!
Και ντάβερα, το τάβερα δηλαδή είναι το τέρμα δεν πάει παραπέρα σε πάνε σούρνωντας ύστερα.
Ωραία πρέπει να σ’ εύρω το πρωί, δηλαδή, να μου τα πεις.
Πρωί θα με βρεις αδερφέ μου, πρωί για να ξέρεις…
Δε μου τα λες όμως αναλυτικότερα για να τα καταλάβω.
Θα στα πω εκατό φορές αδερφέ μου, άκουσε με.
Ακούωω.
Πληρώνει η τράπεζα του Παύλου ομοφώνως
εξαιρετέα του μεγάλου του κανόνος
γιορτάζουν οι υπάλληλοι που πήραν αύξηση με ύφος μαρτύρων
Βοήθεια τους των Αγίων Αναργύρων
Μας λένε ότι θα φτηνύνη το καρβέλι οι κυβερνήτες μας οι ξακουστοί
άρχεται η Μεγάλη Τεσσαρακοστή
Λείπεις ένα χρόνο ταξίδι, γυρνάς και βρίσκεις την γυναίκα σου σ’ ενδιαφέρουσα
ένεκα του χωρισμού βοήθεια μας του Ευαγγελισμού
κάθε μέρα με γιορτάδες φεύγει το σεκλέτι μας
με γλυκά, και μπακλαβάδες και πολλά τα έτοιμα
Χάριν στην Μπάουερ προς δόξαν του Υψίστου
ολοχρονίς μέσα στα τραμ του Ακαθίστου
Μας κάνουνε μεταμόσχευση στα γεράματα μας
η Ανάσταση του Λαζάρου βοήθεια μας
Γιορτάζουνε οι νυχτερινοί θαμώνες της Ομονοίας
αμήν αμήν της Αγίας Παρθενίας
Είσαι Φίλιππος πας στον Ιππόδρομο
σου τρώνε όλα σου τα φράγκα του Αγίου Φιλίππου του Ματσαράγκα
Κάθε μέρα με γιορτάδες φεύγει το σεκλέτι μας
με γλυκά και μαστραπάδες και πολλά τα έτοιμα
Κάνεις πετροπόλεμο, τρως στο κεφάλι μια κοτρόνα
του Αγίου Δαυίδ με τη σφεντόνα
Βλέπεις στη Γλυφάδα γυναίκες άνευ φουστανίου
εξαιρετέο πειρασμό του Αγίου Αντωνίου
τσακίζει το άγαλμα του Ξηροθραύτη μια Εγγλέζα μις
βοήθεια μας της Περιτομής
Κάθε μέρα με γιορτάδες φεύγει το σεκλέτι μας
με γλυκά και μπακλαβάδες και πολλά τα έτοιμα
spatholouro said
«Και!»: διάβαζε «κέφι!»
«ντάβερα»: διάβαζε «ντάβλα»
«και πολλά τα έτοιμα»: διάβαζε «και πολλά τα έτη μας»
spatholouro said
Μόλις διαπίστωσα ότι το δισκάκι όταν βγήκε δεν πέρασε απαρατήρητο:
(Η Ελληνική, 29/6/1929, υπό Σουρίρ)
Η ΠΛΑΚΑ –Ο ΕΔΙΣΣΟΝ…ΚΑΚΟΥΡΓΟΣ
Ο φιλόσοφος άνθρωπος με επήρε από το χέρι
-Έχεις αυτιά; Μου είπε.
-Έχω, εάν δεν μου τα έκλεψαν.
-Και αυτό μπορεί να γίνη. Τόπος που κλέβει «της Παναγίας το μάτι» γιατί να μη σουφρώση του ανθρώπου τ’ αυτί;
-Σωστά και πρόσβαρα. Λοιπόν;
-Λοιπόν άκου:
Ήκουσα. Τι ήκουσα; Μα τι άλλο; Πλάκα φωνογράφου. Ωρύετο εις ήχον βλοσυρόν και φρικαλέον: «Τον υμνούμενον…τον δοξολογούμενον».
-Ήκουσες; Με ηρώτησε ο φιλόσοφος φίλος.
-Ήκουσα.
-Αί λοιπόν, φίλε μου, τι να σου πω; Αυτή η οικτρά και βδελυρή και κακόζηλη πλάκα, είνε σήμερα η φαβορίτα των Αθηναίων. Έχει μεγαλείτερη πέρασι και από τη Ραμόνα. Τι βρίσκουν οι συμπολίται σ’ αυτήν, μυστήριον. Εν τούτοις, ό,τι και να βρίσκουν, ένα είνε το βέβαιον: Ότι είνε απόδειξις εσχάτης αισθητικής καταστάσεως. Χαίρετε.
-Στο καλό…
Κουραμπιέδες – ηχωμαγειρέματα said
[…] Γιατί ονομάστηκε κουραμπιές ο απόλεμος φαντάρος ή αξιωματικός; Ίσως επειδή είναι μεν ωραίος στην όψη αλλά εύκολα θρυμματίζεται. Η πιο παλιά ανεύρεση της μεταφορικής σημασίας της λέξης που έχω βρει χρονολογείται από την εποχή των βαλκανικών πολέμων, αλλά περιμένω να είναι αρκετά παλιότερη, πριν από το 1897. Βρίσκω χρονογράφημα του Κονδυλάκη, από τον Μάιο του 1913, όπου λέει ότι άκουσε «κουραμπιέν» να λέει προς άλλον «κουραμπιέν»: – Διάβολε, πάλι βάσανα θα’ χομε!» Όπου βάσανα, οι μάχες στο Παγγαίο και οι προσπάθειες των «κουραμπιέδων» να παραμείνουν στα μετόπισθεν. Θα θυμάστε άλλωστε το «ευζωνάκι γοργό» του τραγουδιού που καμαρώνει: «ποιος ντιστεγκές, ποιος κουραμπιές μπορεί να βγει μπροστά σε μένα». Ντιστεγκές, είναι ο κομψευόμενος. […]
Man0lis said
Κλαπαδόρα είναι όντως κοροϊδευτική ονομασία για όργανα της στρατιωτικής μπάντας. Μήπως κοινή ρίζα με τα Κλαπατσίμπαλα; Στο έργο του Τίμου Μωραϊτίνη «Όνειρο Αποκριάτικης βραδιάς» (στον 5ο τόμο των Απάντων, αν δεν κάνω λάθος) Κλαπαδόρας λέγεται ένας από τους ήρωες που είναι μουσικός σε μπάντα. Η χρονολόγηση του Υμνούμενου πριν το 1922 δεν μου φαίνεται πειστική καθώς ο Γιαννουκάκης που υπογράφει του στίχους γράφει το πρώτο του θεατρικό το 1920 σε ηλικία 21 χρονών. Έτσι εγκαταλείπεται και η σκέψη για συγγραφή στα τέλη του 19ου αιώνα. Πάντως το ερώτημα που τίθεται από την εφημερίδα Ελληνική εκείνη την εποχή παραμένει: με τι γελούσαν, με τι διασκέδαζαν οι άνθρωποι μόλις άκουγαν τον Υμνούμενο. Υπάρχει αντίστοιχο ρεμπέτικο με τα επαγγέλματα. Μήπως ικανοποιούνταν που έστω για μερικά δευτερόλεπτα ακουγόταν και η μικρή ειδική κατηγορία (εδώ τοπική, στο άλλο τραγούδι επαγγελματική) στην οποία ανήκαν και οι ίδιοι, τιμή μεγάλη και σπάνια για ανθρώπους που αντιμετωπίζονταν σαν ανώνυμη πλέμπα;
sarant said
58 Το κείμενο δεν ξέρω πότε γράφτηκε, βέβαια. Αλλά η Ελλάδα που περιγράφει, επιμένω, είναι η Ελλάδα προ του 1922. Ο Γιαννουκάκης μπορεί να αντλεί υλικό από παλιότερα αδέσποτα μοτίβα.
Stazybο Hοrn said
Ενώ ο αντιπεριφερειάρχης Κεφαλλονιάς μας είπε μόλις ότι με την βοήθεια του Αγίου τους, και χάριν στις υπεράνθρωπές προσπάθειες Πυροσβεστικής κλπ., οι φωτιές σήμερα είναι σε ύφεση… Δεν περιγράφω άλλο!
Δημήτρης Μαρτῖνος said
Σὲ κάποιο διήγημά του, στὰ «Παιδιὰ τῆς Πιάτσας», ὁ Τσιφόρος ἀναφερὸμενος σὲ κάποιον μουσικὸ φιλαρμονικῆς τὸν ἀποκαλεῖ «ἀρνὶ τῆς κλαπαδόρας».
Stazybο Hοrn said
Το 60 πήγαινε αλλού
Πέπε said
> > Το «τι χαμπάρια μάστορα» στον Πατρινό, το ερμηνεύω ότι του μιλάς κι αυτός πέρα βρέχει.
Στο Ρεμπέτικο Φόρουμ βρήκαμε την ίδια αναφορά και σ’ ένα άλλο τραγούδι, και πολεμάμε να καταλάβουμε τι σημαίνει.
Άλλαξα γνώμη που ‘λεγα καΐκι για να κάνω
και να γυρίζω τα νησιά, τον έμπορα να κάνω.
Καλύτερο εμπόριο θα βρω στις επαρχίες,
βουνά, λαγκάδια να γυρνώ, χωριά και πολιτείες.
Θ’ αρχίσω απ’ τα Μεσόγεια κρασιά να αγοράζω,
Χαρβάτι, Σπάτα, Λιόπεσι πολλά λεφτά θα βγάζω.
Στα Άνω Λιόσια, βρε παιδιά, στη Μάντρα και στα Βίλια,
Δερβενοχώρια και Χασιά θα βρω πολλά ρετσίνια.
Θα πάρω βόλτα Εύβοια σαν έμπορος με φήμη,
Χαλκίδα, γύρω τα χωριά και σύκα από την Κύμη.
Στης Κωπαΐδας τα χωριά κι εκεί θα βρω βαμβάκια
κι από τη Θήβα, ρε παιδιά, πατάτες χαλιαντράκια(;).
Το Μεσολόγγι, βρε παιδιά, έχει κι εκείνο χάρη,
βγάζει τσιπούρες διαλεχτές και ξακουστό χαβιάρι.
Στην Πάτρα έχει, βρε παιδιά, παραγωγή μεγάλη,
βρε τι χαμπάρια, μάστορα, ξινά και πορτοκάλι.
Θεσσαλονίκη, βρε παιδιά, Καβάλα, Δράμα, Ξάνθη,
εκεί θα βρω καπνά πολλά, αρώματα σαν άνθη.
Αυτό είναι εμπόριο, αν θέλεις να πλουτίσεις,
να γίνεις μεγαλέμπορας, λεφτά για να κερδίσεις.
Δύο διαφορετικά στιχουργήματα κάνουν τον ίδιο συσχετισμό: της πάτρας με τη φράση «τι χαμπάρια μάστορα». Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Εμένα μου μοιάζει σαν υπαινιγμός σε κάποιο παρατσούκλι ή κάποια ιστορία για την Πάτρα και τους Πατρινούς, που τότε ήταν τόσο ευρέως γνωστή ώστε κάθε υπαινικτική αναφορά να γίνεται κατανοητή.
Σήμερα υπάρχει κανείς που να του θυμίζει κάτι;
(Στην παλιά συζήτηση δεν είδα τίποτε σχετικό, αλλά έχει τόσο αλλάξει η πληθυσμιακή σύσταση του μπλογκ ώστε δε χάνω ελπίδα. Και μπορώ να αντιπροσφέρω μερικά στοιχεία για άλλους στίχους, αλλά ας μην το πλατειάσουμε ακόμα.)
Ευχαριστώ πολύ.
Πέπε said
Συγγνώμη για την επανάληψη, αλλά τέτοια ώρα που το έβαλα το #63 πέρασε απαρατήρητο.
Για δείτε το μήπως ξέρει κανείς αυτό που ψάχνουμε…
Corto said
64:
«Είναι ο ξεχωριστός ποιητής που δεν τόνε μέλλει για δόξες μα –το λέει περήφανα– πάει για δεκάρες –κι οποιανού αρέσει. Είναι μάστορας μαγγιόρος κι η κριτικάδα του φτόνου δεν τόνε φτάνει. Αν έζηγε στην Πάτρα θα ’γλεπες δημοτικότη. Όλοι θαν του φωνάζανε «τι χαμπάρια, Μάστορα;» Αλλά ανάθεμα την περίστασι που η αξία δεν εχτιμιέται!»
http://www.sarantakos.com/asteia/paparouna/orgio.html
Corto said
64:
«Είναι ο ξεχωριστός ποιητής που δεν τόνε μέλλει για δόξες μα –το λέει περήφανα– πάει για δεκάρες –κι οποιανού αρέσει. Είναι μάστορας μαγγιόρος κι η κριτικάδα του φτόνου δεν τόνε φτάνει. Αν έζηγε στην Πάτρα θα ’γλεπες δημοτικότη. Όλοι θαν του φωνάζανε «τι χαμπάρια, Μάστορα;» Αλλά ανάθεμα την περίστασι που η αξία δεν εχτιμιέται!»
http://www.sarantakos.com/asteia/paparouna/orgio.html
Corto said
63:
Επειδή με έχει απασχολήσει και μένα η εν λόγω έκφραση στον Υμνούμενο και επειδή είχα διαβάσει και τους στίχους του Ρούκουνα στο βιβλίο των Σχορέλη και Οικονομίδη, θεωρώ βέβαιον ότι είναι παγιωμένη έκφραση για τους Πατρινούς, σαν παρατσούκλι, όπως ακριβώς το περιγράφεις.
Αντιστοίχως για τους Τσιριγώτες η ιστορία με την σαρδέλα στο κλουβί κλπ.
Πέπε said
Ευχαριστώ Κόρτο.
> > Αντιστοίχως για τους Τσιριγώτες η ιστορία με την σαρδέλα στο κλουβί κλπ.
Αυτό είναι ένα συγκεκριμένο ανέκδοτο, που έχει μείνει ως παροιμιόμυθος υπό τη στερεότυπη φράση «σαν τη σαρδέλα των Τσιριγωτών»:
Λέει ο Τσιριγώτης:
-Τι είναι κίτρινο και κελαηδάει στο κλουβί;
-Το καναρίνι.
-Λάθος, η σαρδέλα!
-Η σαρδέλα; Μα δεν είναι κίτρινη!
-Και δεν τη βάφω;
-Μα δεν είναι στο κλουβί!
-Και δεν τη βάζω;
-Ούτε κελαηδάει!
-Ε, αυτό το ‘πα για να σας μπερδέψω!
Υποθέτω ότι ακόμη πιο πίσω θα υπόκειται κάποιο στερεότυπο για τους Τσιριγώτες (ότι είναι στρεψόδικοι; παράλογοι; πονηροί; χαζοί; …δεν ξέρω.)
Corto said
68: Πέπε να είσαι καλά!
Για τους Τσιριγώτες και το σχετικό ανέκδοτο θα επανέλθω μάλλον το βράδυ.
sarant said
63-64-67
Μπράβο, πολύ ωραίο εύρημα και ασφαλώς υπάρχει λησμονημένη ιστορία ή παροιμιόμυθος για τους Πατρινούς.
Οπότε, να έχουμε τις κεραίες μας τεντωμένες.
Corto said
70:
Πάντως προ ολίγων ετών ευρισκόμενος στην Πάτρα, ρωτούσα διαφόρους ντόπιους αν τους λέει κάτι η έκφραση και κανείς δεν γνώριζε κάτι σχετικό.
Corto said
Τώρα το θυμήθηκα:
Υπάρχει και άλλο τραγούδι εκτός από τον Υμνούμενο. Είναι η «Κοσμογονία» που είχε τραγουδήσει και ο Αυλωνίτης και έγιναν τα θλιβερά γεγονότα του Περοκέ, όπου αναφέρεται σε μία βερσιόν:
και από την Πάτρα, το «τι χαμπάρια»
Corto said
Το βρήκα:
Απ’ του Ψυρρή τα ζάρια
κι απ’ την Πάτρα το τι χαμπάρια.
http://ermionh.blogspot.com/2017/08/22-1931.html
spiridione said
Για τη φράση ‘τι χαμπάρια μάστορα’:
Υπάρχουν ανευρέσεις σε εφημερίδες το 1929-1930 χωρίς να υπάρχει σύνδεση με την Πάτρα. Ήταν μια δημοφιλής φράση της εποχής (κάτι σαν χαιρέτα μου τον πλάτανο ή αδιαφορίας;) που για κάποιον λόγο συνδέθηκε με την Πάτρα; Ή προέρχεται από την Πάτρα και μετά γενικεύτηκε σαν φράση;
Εμπρός, 28-10-1929
http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin_ftr.asp?c=108&pageid=-1&id=49929&s=0&STEMTYPE=1&STEM_WORD_PHONETIC_IDS=ASfASJASUASYASEASZASRASJAAgASUASEASbAScASXASZASJ&CropPDF=0
Εμπρός, 19-9-1930
http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin_ftr.asp?c=108&pageid=-1&id=47622&s=0&STEMTYPE=1&STEM_WORD_PHONETIC_IDS=ASfASJASUASYASEASZASRASJAAgASUASEASbAScASXASZASJ&CropPDF=0
Σκριπ, 16-9-1929
http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin_ftr.asp?c=123&pageid=-1&id=59831&s=0&STEMTYPE=1&STEM_WORD_PHONETIC_IDS=ASfASJASUASYASEASZASRASJAAgASUASEASbAScASXASZASJ&CropPDF=0
Επίσης, να πω ότι υπάρχει επιθεώρηση με αυτό τον τίτλο, του 1968-1969, του Γ. Γιαννακόπουλου και Κ. Νικολαϊδη, Θέατρο Βέμπο, θίασος Ν. Σταυρίδη,
Και τραγούδι με αυτόν τον στίχο του 1951
Stazybο Hοrn said
Υπάρχει επιθεώρηση με τίτλο «Τι χαμπάρια μάστορα» των Γιαννακόπουλου και Νικολαϊδη
Stazybο Hοrn said
Πιάσε κόκκινο, Σπύρο 🙂
Corto said
74:
Άνευ Πάτρας η έκφραση υπάρχει και στην «διαθήκη του μάγκα» (1931):
«Ρε, όσα χρόνια κι αν ζήσεις, κάποτε θα ’ρθει ο Χάρος
και θα σου πει: Τι χαμπάρια μάστορα;»
sarant said
74 Mπράβο, ωραία ευρήματα.
Γιάννης Ιατρού said
🤗👌
loukretia50 said
Σε Πατρινή εφημερίδα – Απόκριες 1958 (δε βλέπω τίτλο, είναι αφιέρωμα στο Πατρινό καρναβάλι) έχει στιχούργημα με την έκφραση – στη σελ. 4.
http://www.mouseiotipou.gr/arxeion-xml/pages/esiepi/internet/file-get?arx-files-disposition=attachment&arx-files-entry-id=c2c221364cfe1e7983571826e98263e9
Τίτλος : Γιατί λοιπόν, γιατί?
«…Αν είχαν όμως κύριοι πέντε- έξη ακόμη χέρια
στις επαφές θα ήσαντε* οι Πατρινοί ξεφτέρια /* (καρασίκ!)
……………………………………………………………..
Γιατί ζητούν με ψέματα να πλέξουνε τ΄αχνάρια,
λένε λοιπόν στους Πατρινούς– Μάστορα τι χαμπάρια!
Και διαρκώς μάς κοπανούν το ίδιο το τροπάρι…
Εμείς έχουμε το όνομα κι’ άλλοι έχουν τη χάρι.»
loukretia50 said
…με κλικ κατεβαίνει το αρχείο θες δε θες, προσπάθησα αλλά δεν ξέρω πώς να το αποφύγω
Γιάννης Ιατρού said
81: κι εμείς κλέφτες θα γίνουμε; https://i.postimg.cc/BngC88Mb/JI-274.jpg
Πέπε said
Σπουδαία ευρήματα, μπράβο σε όλους και όλη!
Σ’ αυτό με τον Χάρο (#77) δε νομίζω ότι έχουμε ακριβώς «έκφραση». Περίπου κυριολεξία είναι, απλώς για λόγους εκφραστικότητας, αντί να πει απλώς «θα ‘ρθει ο Χάρος να σε ανταμώσει / πάρει» λέει ότι θα σε χαιρετήσει κιόλας (όπως θα λέγαμε ξερωγώ: θα ‘ρθει ο Χάρος να σου κάνει «τσα!»).
Όσο για το #80, νομίζω ότι εμπεριέχει ακριβώς την απάντηση που ψάχναμε: οι Πατρινοί έχουν το όνομα, λένε οι ίδιοι!
Corto said
83:
Πέπε στο σχ.77 με τον Χάρο σημείωσα ότι δεν σχετίζεται με την Πάτρα (ή τους Πατρινούς), άρα βεβαίως δεν είναι η ζητούμενη έκφραση. Στην Κοσμογονία όμως είναι ακριβώς αυτό που ψάχνουμε και μάλιστα ανάγεται ήδη στο 1931.
(Στην ηχογράφηση με τον Κυριακό του 1934 εμφανίζεται και η έκφραση «το ‘φαγε η Μαγδάλω» που και αυτή έχει αντίστοιχο ενδιαφέρον, νομίζω.)
Υπενθυμίζω την ηχογράφηση:
Πέπε said
@84:
> > Στην Κοσμογονία όμως είναι ακριβώς αυτό που ψάχνουμε
Ναι, ακριβώς αυτό όντως, αφού μάλιστα ο ακριβής στίχος λέει:
[Από την Άντρο βγήκε το ένα, από την Κρήτη το άλλο…] κι από την Πάτρα το «τι χαμπάρια»!
sarant said
84 Περιέργως το βίντεο δεν μου ανοίγει να παιχτεί από εδώ, μόνο στο σάιτ του Γιουτούμπ, αλλά μικρό το κακό.
Ίσως θα άξιζε να μεταγράψουμε τους στίχους.
loukretia50 said
«Κοσμογονία», δηλαδή το νούμερο του ηθοποιού Βασίλη Αυλωνίτη.
Από τ’ άχυρα βγήκαν οι ψύλλοι
από το τηλεγραφείο οι στύλοι,
από τους σκύλους τα τσιμούρια
κι απ’ το Μάη τα γιαϊδούρια.
Απ’ την Άνδρο βγήκανε οι δούλες
κι απ’ την Κρήτη οι φουφούλες,
Απ’ του Ψυρρή τα ζάρια
κι απ’ την Πάτρα το τι χαμπάρια.
(Στο σημείο αυτό ο Αυλωνότης έφευγε, αλλά επέστρεφε στη σκηνή)
Να σας πω θέλω και κάτι άλλο.
Απ’ τους στρατώνες τα κωθώνια
κι απ’ τις δούλες τα λεμόνια,
Οι μικροί από τους μεγάλους
και το ζε μανφού από τους Γάλλους.
Απ’ το χημείο οι νοθείες
απ’ τις μιξοπαρθένες οι Ευανθίες
απ’ την Αμερικήν οι μπρούκληδες
κι απ’ τους κουμπάρους οι κερατούκληδες
(Πάλι έφευγε ο Αυλωνίτης και επέστρεφε)
Απ’ τις τρίχες ο Βοζίκης
κι απ’ το Βόλο ο …..
Απ’ τα τσαρούχια ο Καφαντάρης
κι απ’ τα βλήτα ο Τσαλδάρης
Απ’ τη Σύρο τα λουκούμια
Απ’ το Ζάππειο τα παγκάκια
Απ’ τους παπάδες οι καλογέροι
κι απ’ το γουδί το γουδοχέρι.
Απ’ το Δαφνί η μούρλα
απ’ τις κοιλιές μας τα ταμπούρλα
απ’ τους ήρωας ο Καραΐσκος
κι απ’ τους επιτρόπους βγήκε ο δίσκος.
Απ’ το Μεταξουργείο οι Νταήδες
απ’ τη Πλάκα τσικιρικιτζήδες
απ’ τη Δραπετσώνα οι Αλεπούδες
κι απ’ την Κοκκινιά οι ογλούδες.
Απ’ τη Βουλή βγήκαν οι Νόμοι
κι απ’ τους νόμους οι αστυνόμοι
απ’ τη Ρουμανία οι Κουτσόβλαχοι
κι απ’ τα μπαστούνια οι μπαστουνόβλαχοι.
Απ’ τον Βενιζέλο η Αλήθεια
κι απ’ τους υπουργούς τα παραμύθια
απ’ τον Γαλόπουλο η εντιμότης
κι απ’ το φιλότιμο ο Καραπαναγιώτης.
(Και πάλι έφευγε από τη σκηνή κι επέστρεφε)
Απ’ τα πουλιά βγάλανε τα αεροπλάνα
απ’ την μπενζίνα τον κ. Ζάννα
Απ’ το τυρί έχουμε το τουλούμι
κι απ’ τη σταφίδα τον κ. Βουθρλούμη.
Απ’ τον Μεταξά βγήκαν οι Μακρήδες
κι από τ’ ανταλλάξιμα οι Μαρήδες,
δηλαδή απ’ την Αμερική ο Παναμάς
κι απ’ την Ελλάδα ο Φαντομάς.
Απ’ το Μαρή βγήκε το έλλειμμα
απ’ τους πολισμάνους το πλημμέλημα
απ’ τους αθλητάς βγήκαν τα άλματα
κι απ’ την Εφορεία τα εντάλματα.
Απ’ τους βιαστικούς βγήκε η φούρια
κι απ’ τους κρύους τα καλαμπούρια
απ’ την Τράπεζα βγήκαν τα όβολα
κι απ’ το Αρσάκειο τα πεντόβολα.
Spiridione said
73. Είναι μεταγεγραμμένοι οι στίχοι στο σχόλιο 73 από εφημερίδα της εποχής.
Είχε προηγηθεί βέβαια το 1929 ο Υμνούμενος, ο οποίος φαίνεται είχε μεγάλο σουξέ εκείνη την εποχή, και το ’29 ’30 βλέπουμε αρκετές αναφορές στη φράση αυτή, που ίσως είχε γίνει δημοφιλής και απ’ το τραγούδι αυτό.
Για τον Υμνούμενο
https://rednnoir.gr/kyriakatiko-rednnoir/pws-giortasan-oi-kratoumenoi-prwtohronia/
Stazybο Hοrn said
86: Δεν είναι περίεργο, υπάρχει σχετική ρύθμιση:
Μη διαθέσιμο βίντεο. Παρακολουθήστε το βίντεο στο YouTube. Ο κάτοχος αυτού του βίντεο έχει απενεργοποιήσει την αναπαραγωγή του σε άλλους ιστοτόπους.
sarant said
87-88 Α ωραία!
Spiridione said
Εδώ και άλλο κείμενο από την Επιθεώρηση αυτή
http://ola-ta-kala.blogspot.com/2013/05/blog-post_6595.html
loukretia50 said
Από κει το είχα αντιγράψει – αν και δεν το θυμόμουν! – και σας το σερβίρισα !
loukretia50 said
91. Καλό! πιάνει και δύο άλλα νήματα
«…Α: Κι ως εκ του Πέλοπος εξήλθε η Πελοπόννησος
και εκ Λουρίου εγεννήθη η Μακρόνησος
από την βίβλον θα σας πούμε τσάτρα πάτρα
τι έτεκεν αισίως και η Πάτρα
Α: Πάτρα εγέννησε Μιχαλανδρέαν
Β: Μιχαλανδρέας δ’ εγέννησεν Ούλεν
Ούλεν δ’ εγέννησε Πάουερ
Α: Πάουερ εγέννησε τραμ, δυόμιση παρακαλώ το εισιτήριον
Β: Το τραμ δ’ εγέννησε συνωστισμόν
Α: και ο συνωστισμός το κολλητήριον
ρεφρέν
Είναι πολύ μυστήριον
αυτό το κολλητήριον
που γίνεται μέσα στα τραμ
σε δεσποινίδες και μαντάμ. …»
Πέπε said
@74:
Στο δεύτερο λινκ (Εμπρός 19/90/30) το «τι χαμπάρια μάστορα» εμφανίζεται σ’ ένα σημείο όπου ο τυπογράφος έχει μπερδέψει τις αράδες. Θεωρώ ότι η ορθή ανάγνωση είναι ως εξής:
Αλλά εγώ δεν έλαβα ποσώς και παντάπασι υπό όψιν μου τους μπανιστάδες και το εδήλωσα καθαρώς. Εσκέπτην τους άλλους άντρας και τα παιδιά που μονάχα βλέπανε και τίποτις άλλο. Έπειτα όμως από το μπανιστήρι τι χαμπάρια μάστορα; || Πώς; || Μακρύ φουστάνι το λοιπόν να περιπατάμε ήσυχα στο δρόμο και να προσέχουμε και τ’ αυτοκίνητα να μη μας αρπάξουνε κανένα πόδι… κλπ..
Οπότε, νομίζω ότι εδώ η υπό εξέταση έκφραση ισοδυναμεί μ’ αυτό που σήμερα θα λέγαμε «χαιρετίσματα» ή «καληνύχτα», δηλαδή ειρωνική έκφραση για την αποτυχία ή την καταστροφή. Τη βάψαμε, κλάφτε μας.
Το ίδιο θα έλεγα και για το πρώτο λινκ (Εμπρός 28/10/29), που λέει χονδρικά: «…αλλά τότε τι απομένει από το κόμμα; Ο Χ, ο Ψ και ο Ζ φεύγουν, μένουν μόνο ο Υ και ο Ω, αλλά τότε, τι χαμπάρια μάστορα;…» (τα πλάγια sic, τα υπόλοιπα στο περίπου γιατί είναι μπελάς η χειρόγραφη αντιγραφή από καρτέλα σε καρτέλα): και πάλι, «καληνύχτα» ή «χαιρετίσματα» ή «χαιρέτα μου τον πλάτανο» καταλαβαίνω.
Περίπου παρομοίως και στο τρίτο λινκ από το Σκριπ. Ελαφρώς διαφοροποιημένο το νόημα, γιατί εδώ δε διεκτραγωδείται με εύθυμο ύφος μια αποτυχία του γράφοντος αλλά αντιθέτως ο ίδιος ο γράφων κοροϊδεύει τους αντιπάλους του για την επικείμενη αποτυχία, αλλά τέλος πάντων μικρή η διαφορά.
Ακριβώς το ίδιο με τα δύο πρώτα λινκ καταλαβαίνω και από το τραγούδι του ίδιου μηνύματος: «Και τι χαμπάρια μάστορα, αν η γριά το μάθει» = και αν η γριά (η μάνα σου) το μάθει (ότι τα ‘χουμε), τότε καληνύχτα / χαιρετίσματα (=τότε τη βάψαμε).
Άρα λοιπόν, όταν η έκφραση, πρώτον, χρησιμοποιείται ως έκφραση και όχι σαν απλός χαιρετισμός (όπως με τον Χάροντα στο #77) και δεύτερον, δεν αναφέρεται στους Πατρινούς, το νόημα που είχε εκείνες τις δεκαετίες είναι περίπου αυτό.
Πρέπει άραγε να υποθέσουμε ότι όταν αναφέρεται στους Πατρινούς σημαίνει κάτι διαφορετικό (π.χ. «σου μιλάω και κάνεις τον αδιάφορο, στρίβεις λόγια); Στο κείμενο του #80 (που το διάβασα ολόκληρο και δεν το κατάλαβα πολύ καλά, είναι γεμάτο υπαινιγμούς σε πρόσωπα και καταστάσεις που αγνοώ – αλλά το σημείο που παραθέτει η Λου στο ίδιο της το μήνυμα είναι σχετικά σαφές από μόνο του) θα μπορούσε η σημασία να είναι η ίδια όπως στα προηγούμενα που έγραψα.
Στα υπόλοιπα ευρήματα που αναφέρονται στους Πατρινούς, το νόημα δε γίνεται σαφές. Πάντα οι γράφοντες το θεωρούν τόσο αυτονόητο ώστε δεν μπαίνουν στον κόπο να μας φωτίσουν καθόλου.
Υπόθεση:
Ίσως η χρήση της έκφρασης «τι χαμπάρια μάστορα» με τη σημασία «χαιρέτα μου τον πλάτανο» να ήταν γενικής μεν χρήσεως αλλά ιδιαίτερα συνηθισμένος στην Πάτρα, και να τους έγινε παρατσούκλι όχι ως σκώμμα για κάποιο χαρακτηριστικό τους αλλά απλώς επειδή το έλεγαν συνέχεια.
Spiridione said
94. Ναι, συμφωνώ κι εγώ μ’ αυτά που λες. Κάτι σαν το χάμω και τους χαμουτζήδες.
Εδώ η εφημ. Ελληνική της 26-8-1931 σελ. 348 που δημοσίευσε την Κοσμογονία (και δεν φαίνεται ποιος βγήκε απ’ το Βόλο). Σε συνέχειες δημοσίευε αποσπάσματα απ’ την Κατεργάρα.
https://srv-web1.parliament.gr/display_doc.asp?item=42990&seg=
Πέπε said
95
> > Κάτι σαν το χάμω και τους χαμουτζήδες.
Μπράβο, κι έψαχνα να βρω ένα παράδειγμα!
loukretia50 said
05 – 96. …»όχι ως σκώμμα για κάποιο χαρακτηριστικό τους,,,»
Για άλλους μπορεί να ισχύει, αλλά…για τους Πατρινούς?
πα πα πα! -πι !
Spiridione said
Και από το λεξικό του Κάτου
τι χαμπάρια μάστορα; λέγεται ειρωνικά σε κάποιον που βρίσκεται ξαφνικά μπροστά σε μια δυσκολία, ιδίως από δική του υπαιτιότητα, και έχει την έννοια τώρα τι θα κάνεις; πώς θα ενεργήσεις; Συνήθως της φρ. προτάσσεται το τώρα.
Spiridione said
94, 97.Ναι, μπορεί να μην ήταν φράση που έλεγαν οι Πατρινοί, αλλά μια ιστορία ή ένα ανέκδοτο, όπως λέει και ο Νικοκύρης παραπάνω, που βγάλανε άλλοι, για έναν Πατρινό και που να κατέληγε με αυτή τη φράση.
Πέπε said
@99:
Πιθανόν. Αν εντοπιστεί κι αυτό, είμαστε άρχοντες. Αλλά κι αν όχι, και πάλι το ζήτημα έχει κατ’ ουσίαν λυθεί.
Πέπε said
@98:
http://georgakas.lit.auth.gr/dictionaries/index.php/anazitisi/g-katou?chronoform=search_katos&lima=%CF%84%CE%B9+%CF%87%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%AC%CF%81%CE%B9%CE%B1+%CE%BC%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B1&event=submit
Πέπε said
101:
Όχι, κάτι λάθος έκανα. Εν πάση περιπτώσει είναι στο λήμμα «χαμπάρι» το οποίο μπορεί κανείς να βρει από το κουτάκι της αναζήτησης.
Πέπε said
Μετέφερα το ρεζουμέ στο ρεμπέτικο φόρουμ: https://rembetiko.gr/t/%CE%BA%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82-%CF%81%CE%BF%CF%8D%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CE%BF-%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%AD%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%BF%CF%82/40366/15
Ευχαριστώ ξανά όλους και όλη, και ας συνεχίσουμε μήπως τελικά διαλευκανθεί και το τελευταίο σκοτεινό σημείο, βλ. #94τέλος – 99 – 100.
Alexis said
#94: Ίσως η χρήση της έκφρασης «τι χαμπάρια μάστορα» με τη σημασία «χαιρέτα μου τον πλάτανο» να ήταν γενικής μεν χρήσεως αλλά ιδιαίτερα συνηθισμένος στην Πάτρα, και να τους έγινε παρατσούκλι όχι ως σκώμμα για κάποιο χαρακτηριστικό τους αλλά απλώς επειδή το έλεγαν συνέχεια.
#99: Ναι, μπορεί να μην ήταν φράση που έλεγαν οι Πατρινοί, αλλά μια ιστορία ή ένα ανέκδοτο, όπως λέει και ο Νικοκύρης παραπάνω, που βγάλανε άλλοι, για έναν Πατρινό και που να κατέληγε με αυτή τη φράση.
Πιθανά και τα δύο. Εγώ νομίζω ότι για να βγει το ανέκδοτο θα πρέπει να προϋπήρχε η φράση και η κοινή αντίληψη ότι τη συνηθίζουν ιδιαιτέρως οι Πατρινοί.
Είναι συνηθισμένο να γίνονται αντικείμενο ειρωνείας οι κάτοικοι συγκεκριμένου τόπου από μία λέξη ή φράση που (υποτίθεται ότι) συνηθίζουν να λένε στα μέρη τους και τους χαρακτηρίζει.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
-το «χάμω» που αναφέρθηκε παραπάνω και που έδωσε το «χαμουτζήδες» για τους Πελοποννήσιους
-το «αούτοι» με το οποίο χαρακτήριζαν παλιά οι ντόπιοι τους Πόντιους
-το «έλα μου» με το οποίο κάποιοι ειρωνεύονται τους Πυργιώτες (υποτίθεται ότι το συνηθίζουν στον Πύργο ως απάντηση όταν τους καλείς, κάτι σαν «ορίστε»)
ΚΩΣΤΑΣ said
Βολιώτης «γεια σου κυρ-Αντρέα»: Ίσως να πρόκειται για τον Αλφόνς-Ανδρέα Χοχάουζερ
https://volosmagnisia.wordpress.com/2017/11/10/1133-%CE%B1%CE%BB%CF%86%CF%8C%CE%BD%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%AD%CE%B1%CF%82-%CF%87%CE%BF%CF%87%CE%AC%CE%BF%CF%85%CE%B6%CE%B5%CF%81-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA-%CE%B4-%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%81/
ΚΩΣΤΑΣ said
@105 συνέχεια
Ειρήσθω εν παρόδω ότι τους Βολιώτες τους αποκαλούμε-νε και Αυστριακούς.
https://volosmagnisia.wordpress.com/2013/03/10/%CE%B1%CF%85%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AF/
sarant said
103 Καλό ρεζουμέ, καλά έκανες. Μέχρι και ανακεφαλαιωτικό άρθρο σηκώνει, αφού η συζήτηση έγινε σε σχόλια, μακριά από την προσοχή του κόσμου.
Πέπε said
107:
Βρήκα και μερικά πράγματα για τη σαρδέλα των Τσιριγωτών:
https://www.kythiraika.gr/i-sardella-sto-kloyvi-kai-o-choros-tis-gatas/, https://www.eleniharou.gr/to-klouvi-tis-sardelas/ και http://cdn.ksa-press.gr/data/pagkith2/PAGYTHIRAIKI_F-5_SEP-OKT-1994.PDF. Φαίνονται να έχουν πολύ πιο ουσιαστική σχέση με το ακλήρημα απ’ ό,τι το ανέκδοτο που ανέφερα παραπάνω. Ίσως το ανέκδοτο να προέρχεται από σπασμένο τηλέφωνο (πολύ σπασμένο όμως, βίδες), ή να βγήκε αργότερα αιτιολογικά για την έκφραση που ήδη υπήρχε.
spiridione said
Για τον Υμνούμενο, βλέπω ότι ο Κουνάδης γράφει ότι προέρχεται από αταυτοποίητη επιθεώρηση.
Βρίσκω σε εφημερίδες ότι στην Επιθεώρηση ‘Λοβιτούρα’ που ανέβηκε το 1929 υπάρχει νούμερο με τον τίτλο Υμνούμενος. Π.χ.
Εμπρός, 6-11-1929
Κοσμοσυρροή κάθε βράδυ στο θέατρο Παπαιωάννου με την νέαν Λοβιτούραν. Όλαι οι σκηναί αρέσουν και καταχειροκροτούνται, ιδιαιτέρως οι «περιπλανώμενοι», οι «πεινασμένοι», ο «υμνούμενος», «μετάταξις ενωματάρχου» κλπ. Ασφαλώς η Λοβιτούρα θα κρατήση επί πολύ το πρόγραμμα του θεάτρου.
http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin_ftr.asp?c=108&pageid=-1&id=50137&s=0&STEMTYPE=0&STEM_WORD_PHONETIC_IDS=ARnASXASKASRAScASXASlASZASJ&CropPDF=0
Αλλά όμως είναι διασκευή.
Σκριπ, 18-11-1929
Ο θίασος του κ. Στυλιανοπούλου συγκεντρώνει κάθε βράδυ πολύ κόσμο εις το θέατρο Παπαιωάννου με την πολύκροτη επιθεώρηση Λοβιτούρα εις την οποίαν προσετέθησαν από προχθές οκτώ νέαι σκηναί. Απ’ αυτές ο Υμνούμενος προκαλεί ακράτητα γέλια και καταχειροκροτείται – είναι μια διασκευή του γνωστότατου ομώνυμου λαικού τραγουδιού – σατυρίζον με πολλήν επιτυχία τους … πολιτικούς μας. Τετράκις ανεκλήθη επί σκηνής ο υπέροχος εκτελεστής του κ. Στυλιανόπουλος.
http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin_ftr.asp?c=123&pageid=-1&id=61611&s=0&STEMTYPE=0&STEM_WORD_PHONETIC_IDS=ARnASXASKASRAScASXASlASZASJ&CropPDF=0
Η πρώτη ηχογράφηση του Υμνούμένου βλέπω είναι το 1928 με τον Κυριακού. Αλλά δεν διευκρινίζουμε αν αυτό το τραγούδι προέρχεται από Επιθεώρηση ή είναι πρωτότυπο.
Corto said
109:
«Η πρώτη ηχογράφηση του Υμνούμένου βλέπω είναι το 1928…»
Το 1928 και όχι το 1929;
sarant said
109 Μάλλον αυτό το επιθεωρησιακό θα ανέφερε πολιτικούς αντί για κατοίκους περιοχών.
Corto said
110 (συνέχεια):
Κατάλαβα, αναφέρεσαι στο Polydor V 50546 (ο υμνούμενος του Κυριακού). Άραγε είναι σωστή η χρονολόγηση που δίνει ο Κουνάδης; Θα ανέμενε κανείς πρώτα να έβγαινε δίσκος με τίτλο «ο υμνούμενος» π.χ. του Μαυρέα και μετά δίσκος με τίτλο «ο υμνούμενος του Κυριακού».
spiridione said
110.
1928 λέει ο Κουνάδης αυτή η ηχογράφηση στην Αθήνα
https://www.vmrebetiko.gr/item/?id=4569
Και 1929 αυτή στη Ν. Υόρκη
https://www.vmrebetiko.gr/item/?id=4805
spiridione said
112. Ναι, δεν το ξέρω αυτό. Αλλού βλέπω 1930 (η ηχογράφηση στην Αθήνα).
Corto said
114: Η χρονολόγηση του rebetiko.sealabs μου φαίνεται πιο πειστική.
Πέπε said
114, 115:
Οι ημερομηνίες κυκλοφορίας των δίσκων 78 στρ. δεν ξέρω πώς βρίσκονται. Πάνω στην ετικέτα σαφώς δεν αναγράφονται. Έχω ακούσει την απάντηση «από τα αρχεία των εταιρειών», αλλά δεν έχω καταλάβει τι σημαίνει αυτό: τα αρχεία των εταιρειών είναι κάτι που έχει δημοσιευτεί και υπάρχει εύκολη πρόσβαση; Ή ο κάθε συλλέκτης πάει και χτυπάει την πόρτα στα φυσικά γραφεία των εταιρειών (που μπορεί να έχουν κλείσει εδώ και 100 χρόνια ή/και να βρίσκονται στην Αμερική) και ζητάει να δει τους καταλόγους;
Για ένα μουσείο Κουνάδη να δεχτώ ότι ο Κουνάδης έκανε όντως όλη αυτή τη διαδικασία. Στο sealabs όμως δεν είναι ένας Κουνάδης, είναι δεκάδες ή εκατοντάδες ιδιώτες συλλέκτες, που ανεβάζουν ηχητικά αρχεία των δίσκων που διαθέτουν μαζί με τα διάφορα στοιχεία τους, χωρίς κατ’ ανάγκην να ασχολούνται όλοι με εκδόσεις και άλλα μεγάλα πρότζεκτ όπως ο Κουνάδης.
Ύστερα, δεν είναι μόνο οι ημερομηνίες έκδοσης αλλά και οι ημερομηνίες ηχογράφησης. Δεν πάνε μαζί. Υπάρχουν ηχογραφήσεις που κρατήθηκαν στο συρτάρι και κυκλοφόρησαν αργότερα (ιδίως όσες έγιναν στις παραμονές του Πολέμου – αλλά και άλλες). Μπορεί μια ηχογράφηση να έγινε νωρίτερα από μια άλλη αλλά να κυκλοφόρησε δεύτερη.
Έχω διαβάσει πολλές φορές τέτοιες εξαιρετικά λεπτομερείς αναφορές, χωρίς ποτέ να καταλάβω από πού προέρχονται όλες αυτές οι λεπτομέρειες!
Corto said
116:
Υποτίθεται ότι σε κάποιες τουλάχιστον περιπτώσεις (αλλά αυτήν την στιγμή δεν έχω πρόχειρο παράδειγμα, αν θέλεις το ψάχνω εκτενέστερα), οι χρονολογήσεις εξάγονται από τον κωδικό αριθμό του δίσκου. Οπωσδήποτε υπάρχει ένας βαθμός αβεβαιότητας στην όλη διαδικασία. Και όπως σωστά παρατηρείς η χρονολόγηση της ηχογραφήσεως δεν ταυτίζεται πάντα με την χρονολόγηση κυκλοφορίας του δίσκου. Στηνπερίπτωση του «υμνούμενου του Κυριακού» (του υποτιθέμενου 1928) ο τίτλος μας οδηγεί στην υπόθεση ότι έχει προηγηθεί άλλος «υμνούμενος» π.χ. του Μαυρέα ή του Νοδέου.
Spiridione said
117. Μα και στις ετικέτες του Μαυρέα αναφέρεται ο Κυριακός
https://rembetiko.gr/t/%CF%80%CE%AD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%BF-%CF%85%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CF%8D%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF%CF%82/9213/25
https://rebetiko.sealabs.net/display.php?string=%CF%85%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF%CF%82
Corto said
118:
Ναι αλλά ως συνθέτης, όχι ως ερμηνευτής. Φαντάζομαι ότι το σκετς ξανάηχογραφήθηκε από τον Κυριακό, ίσως γιατί ήταν πιο εύκολο αυτό σε σχέση με την αναπαραγωγή νέων αντιτύπων των πρώτων δίσκων. Επειδή στο μεταξύ είχαν κυκλοφορήσει και οι άλλες ερμηνείες, για να μην μπερδεύεται το αγοραστικό κοινό, μπήκε το όνομα του ερμηνευτή και στον τίτλο.
Πέπε said
@117:
> > …οι χρονολογήσεις εξάγονται από τον κωδικό αριθμό του δίσκου.
Ωραία, βλέπουμε λ.χ. τους κωδικούς (αριθμό μήτρας και αριθμό κυκλοφορίας) στις ετικέτες του #118. Θα υπάρχει κάποιος οδηγός για το πώς τους «διαβάζουμε» αυτούς τους αριθμούς. Πού βρίσκεται αυτός ο οδηγός; Δημοσιευμένος; Ή πας και τον ζητάς κάπου;
> > Οπωσδήποτε υπάρχει ένας βαθμός αβεβαιότητας στην όλη διαδικασία.
Πάντως έχω δει (στον Μανιάτη λ.χ.) και στενότερες χρονολογήσεις, με μήνα και ενδεχομένως και με ημερομηνία. Βέβαια έχω δει και διορθώσεις ή έστω απισημάνσεις λαθών, αλλά άλλο να βρεθεί ότι ο Μανιάτης μέσα στις εκατοντάδες πληροφορίες που παραθέτει έκανε και μερικά λάθη, κι άλλο να υποθέσουμε ότι χρονολογεί αυθαίρετα.
Spiridione said
Κάτι ακόμη για τον Υμνούμενο:
Στο σάιτ του Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας για τις παροιμίες έχει δύο εγγραφές από ένα βιβλίο του Κ. Φαλτάιτς, Τα παρατσούκλια μας:
Αθηναίος γκάγκαρος Πειραιώτης γάιδαρος Αιγινήτης κανατάς Ελευσινιώτης σαπουνάς Αργείτης πρασάς Τσιριγώτης σαρδελάς Αξιώτης κλέφτης, βαραβάς Πατρινός, τι χαμπαράκια μάστορη Κεφαλλονίτης βλάστημος Ζακυνθινός βλάστημος Καλαματιανός συκαράς Κορινθιανός σταφιδέμπορος
Σχόλια / Περίσταση εκφοράς
Ψάλλεται εις εκκλησιαστικόν τόνον από την ομάδα την διασκεδαστών οι οποίοι αρχίζουν με τας λέξεις τον υμνούμενον και δοξολογούμενον και επαναλαμβάνουν τας ιδίας αυτάς λέξεις, εις την αρχήν εκάστου τετραστίχου
Κ. Φαλτάιτς, Τα παρατσούκλια μας, εν Θεσσαλία Βόλος, 18, 29
http://repository.kentrolaografias.gr/xmlui/handle/20.500.11853/191805
Αθηναίοι και Θηβαίοι και κακοί Μυτιληναίοι Αρβανίτες ψεύτες Μωραίτες κλέφτες Βούλγαροι απάνθρωποι Καραμανλήδες γάιδαροι
Σχόλια / Περίσταση εκφοράς
Φέρεται σε ως δημοτικό τραγούδι
Κ. Φαλτάιτς, Τα παρατσούκλια μας, εν Θεσσαλία Βόλος, 18, 6, 29
http://repository.kentrolaografias.gr/xmlui/handle/20.500.11853/191806
Γι’ αυτό το βιβλίο του Φαλτάιτς δεν βρήκα καμια απολύτως αναφορά, ούτε χρονολογία έκδοσης.
dryhammer said
121. Έχω ακούσει το «Αθηναίοι και Θηβαίοι και κακοί Μυτιληναίοι» με τη συμπλήρωση «και παγκάκιστοι Κυπραίοι»
Και το «όπου Χιώτης Παντελής και Καρυστινός Αλής» που λέχθηκε πολύ στη Χίο όταν έγινε δεσπότης ο Παντελεήμων Φωστίνης, πρώην Καρυστίας, για να «φτιάξει» την Μητρόπολη μετά τον καθαιρεθέντα Ιωακέιμ Στρουμπή. [Για τον βίο και την πολιτεία καθενός, ο ψάχνων ευρίσκει εύκολα]
Πέπε said
122
Το «όπου Χιώτης Παντελής» υπάρχει και στον Φασουλά του Μπάτη, που γενικά είναι σε παρόμοιο πνεύμα.
Πέπε said
…ο οποίος Φασουλάς είναι παλιότερος (1936) από τα γεγονότα του #122 (1946 ο Παντελεήμων στη Χίο, λέει η Βίκη).
dryhammer said
Μα το στιχάκι ήταν ήδη γνωστό είτε από το τραγούδι του Μπάτη είτε από παλιότερο. Ο συνδυασμός με το πρόσωπο ήταν που «κόλλαγε».
sarant said
125 Προφανώς πολύ παλιότερο, όπως το λες έγινε.
Πέπε said
Ναι μωρέ, σωστά. Αφού ο ίδιος στίχος υπάρχει και στον Υμνούμενο που είναι ακόμη παλιότερος.
Υπάρχει κάποιο υπονοούμενο στο Όπου Χιώτης Παντελής; Ή απλώς είναι συνηθισμένο όνομα;
spiridione said
Το ‘Αθηναίοι και Θηβαίοι και κακοί Μυτιληναίοι, άλλα λέγουν το βραδύ κι άλλα κάνουν το ταχύ’ είναι αρκετά παλιά παροιμία/φράση.
https://books.google.gr/books?id=d4vkBgAAQBAJ&pg=PA346&dq=%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9+%CE%BA%CE%B1%CE%B9+%CE%B8%CE%B7%CE%B2%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9+%CE%BA%CE%B1%CE%B9+%CE%BA%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AF+%CE%BC%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwjLxYvj3sTrAhVwtIsKHVv4CnUQ6AEwAHoECAUQAg#v=onepage&q=%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9%20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CE%B8%CE%B7%CE%B2%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9%20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CE%BA%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AF%20%CE%BC%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9&f=false
Και το ‘Όπου Χιώτης Παντελής’ αρκετά παλιό, σε διάφορες παραλλαγές
Όπου Συμιακός Νικήτας κι όπου Χιώτης Παντελής
https://books.google.gr/books?id=vl2T3tlt_5YC&pg=PA482&dq=%22%CE%A3%CF%85%CE%BC%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82+%CE%9D%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%84%CE%B1%CF%82%22&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwifjeHx4MTrAhVgZhUIHTBOB40Q6AEwAHoECAMQAg#v=onepage&q=%22%CE%A3%CF%85%CE%BC%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82%20%CE%9D%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%84%CE%B1%CF%82%22&f=false
sarant said
127 Μάλλον υπογραμμίζει τη συχνότητα του ονόματος στο νησί.
dryhammer said
127,129. Ε ναι. Όπως πχ ο Παναγιώτης και η Μυρσίνη στη Λέσβο. [Εννοώ χωρίς -τη λογική – σχέση με τοπικούς αγίους βλέπε Ισίδωρος (Σιδερής), Μαρκέλλα].
Πέπε said
Είναι λίγο ξεκάρφωτο ανάμεσα στα υπόλοιπα, που κυρίως δίνουν στερεοτυπικές ιδιότητες ή παρατσούκλια, αλλά το βρίσκω φοβερά αστείο μες στην απλότητά του (τοις μετρητοίς σού λέει ότι τον κάθε Χιώτη, μηδενός εξαιρουμένου, τον λένε Παντελή!!).
Κουραμπιέδες ή μελομακάρονα λοιπόν; - Χάρης Μεταλλίδης said
[…] μπορεί να βγει μπροστά σε μένα». Ντιστεγκές, όπως είπαμε παλιότερα, είναι ο […]