Και νέα κρούσματα μανιακής σχιζολεξίας

Πριν από τρία-τέσσερα χρόνια, που είχα… εκπονήσει τον Δωδεκάλογο της νεοκαθαρεύουσας, μια σάτιρα για τις συνήθειες των νεοκαθαρευουσιάνων, είχα γράψει τα εξής γι’ αυτή την κακιά αρρώστια, τη μανιακή σχιζολεξία:

Η πέμπτη ασθένεια δεν είναι τόσο διαδεδομένη όσο οι προηγούμενες, ωστόσο τα αποτελέσματά της είναι φρικιαστικά. Ο ασθενής που πάσχει από μανιακή σχιζολεξία καταλαμβάνεται από αμόκ και αρπάζοντας πριόνι ή άλλο κοφτερό εργαλείο αφήνει στο διάβα του ματωμένα κομμάτια,  λέξεις φριχτά διαμελισμένες, όπως: εξ απίνης, ως αύτως, όποτε δήποτε κτλ.

Έτσι έγραφα το 2007, αλλά από τότε έχει κυλήσει κάμποσο νερό στ’ αυλάκι και η σχιζολεξία δεν είναι πια, δυστυχώς, τόσο σπάνια. Ίσως να εξαπλώνεται επειδή κάποιοι πιστεύουν ότι με τον τρόπο αυτό (δηλαδή διαμελίζοντας μια σύνθετη λέξη στα συστατικά της μέρη) φτάνουν στην πραγματική, στην αληθινή μορφή των λέξεων. Το θέμα είναι πάντως ότι παρατηρούνται και νέα ενδιαφέροντα κρούσματα.

Δεν θα ασχοληθώ με το ότι, τον τελευταίο καιρό, βλέπουμε διαμελισμένες τις λέξεις που γράφονταν μαζί στο κοντινό παρελθόν, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα αφενός και αφετέρου. Μικρό το κακό και εδώ που τα λέμε δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των ειδικών συγγραμμάτων αν θα γράφουμε με μια ή με δυο λέξεις π.χ. το ενλόγω (ή εν λόγω), και δεν βγαίνει και κανένας φορέας να φτιάξει ένα πινακάκι προς χρήση των γραφιάδων, οπότε το κάθε μαγαζί εφαρμόζει τα δικά του, κάτι που είναι θέμα για άλλο άρθρο’ αλλά εγώ δεν χαρακτηρίζω σχιζολεξία τέτοιες περιπτώσεις.

Στην ήπια μορφή της σχιζολεξίας, ο σχιζολέκτης διαμελίζει λέξεις που είχαν καθιερωθεί από δεκαετίες (ή και αιώνες) να γράφονται ενωμένες σε μία, ας πούμε «εν ω» (αντί για ενώ) ή δήλα δη (αντί για δηλαδή). Όταν όμως η αρρώστια προχωρήσει, τότε ο σχιζολέκτης δεν αρκείται σε αυτές τις επαναφορές, αλλά και κατακερματίζει λέξεις που ανέκαθεν ενωμένες γράφονταν, όπως το πολύπαθο εξαπίνης (που μερικοί χαρντ καθαρευουσιάνοι σαν τον μακαρίτη τον Χριστόδουλο το έγραφαν και *εξ απήνης, αν και οι αρχαίοι μόνο με γιώτα και μόνο ενωμένο το ήθελαν, απήνη άλλωστε στ’ αρχαία είναι ένα αμάξι που το σέρναν μουλάρια).

Φαίνεται όμως ότι μερικοί, αφού ψιλόκοψαν όλες τις ελληνικές λέξεις που μπορούσαν, αρχίζουν τώρα να διαμελίζουν και τις ξένες. Έτσι τουλάχιστον έκανε τις προάλλες ο Άγγελος Στάγκος στην Καθημερινή (το ανακάλυψε πρώτος o δρ. Siebenmal στη Λεξιλογία), που έγραψε για τις «στοές του Σαρλ λε Ρουά», τριχοτομώντας το καημένο το βελγικό Σαρλερουά. Και βέβαια, κάποτε, πριν από 200 χρόνια έστω, σε χάρτες της εποχής του Ναπολέοντα δηλαδή, έβρισκε κανείς έτσι γραμμένο το Σαρλερουά (Charleroi), αλλά σήμερα ποιος ο λόγος της σχιζολεξίας; Για να δείξουμε τάχα στους άγλωσσους Γάλλους τα ετυμολογικά τους αμπελοχώραφα, για να πουλήσουμε μούρη ή για να αποδείξουμε πως ζούμε στο μακρινό παρελθόν;

Αν και το δεύτερο κρούσμα που θα σας παρουσιάσω είναι πιο ανησυχητικό, καθότι θεσμικό κατά κάποιο τρόπο -διότι, στη (λιγάκι αχνή, ομολογώ) φωτογραφία που βλέπετε πιο πάνω, που την τράβηξα προχτές στο σουπερμάρκετ, τη Μαυροδάφνη την έχει φριχτά διαμελίσει η ίδια η μητέρα της, η Αχαΐα Κλάους! Κι αν η καημένη η Μαυροδάφνη αρχίσει να γράφεται «Μαύρο Δάφνη», τότε δεν θα αργήσουν κάποιοι να γράφουν «καλο καίρι» και «φθιν όπωρο» πιστεύοντας ότι έτσι αγγίζουν τη βαθιά δομή (κούνια που τους κούναγε) της γλώσσας.

Τι να σας πω, θα προ-κειται για μια πολύ δυσ-άρεστη εξ-έλιξη που εγώ προσ-ωπικά τη βρίσκω α-παρά-δεκτη.

ΥΓ Και για δωράκι, ένα παλιότερο φωτογραφημένο κρούσμα σχιζολεξίας, από τον ιστότοπό μου:

Advertisement