Λέσχη τρισάθλιων ελληνικών

Άστραψε και βρόντησε στη σαββατιάτικη Ελευθεροτυπία ο κ. Γ. Σταματόπουλος: Γεγονός είναι -ουδείς μπορεί να το αμφισβητήσει- ότι τα περισσότερα μέλη τούτης της κυβέρνησης ομιλούν άθλια ελληνικά.

Φαντάστηκε μάλιστα και μια «Λέσχη Αθλίων (sic) Ελληνικών», μέλη της οποίας εγγράφει τον πρωθυπουργό, την υπουργό Παιδείας και τους περισσότερους άλλους υπουργούς, μερικούς ονομαστικά. Ολόκληρο το άρθρο μπορείτε να το βρείτε εδώ, εγώ θα επαναλάβω ορισμένα αποσπάσματα.

Θα περίμενε κανείς ένα τόσο σοβαρό κατηγορητήριο να στηρίζεται σε πολυάριθμα παραθέματα «αθλίων» ελληνικών, αλλά, περιέργως, ο γλωσσοδίκης κ. Σταμ. δίνει δύο μόνο παραδείγματα, στο τέλος-τέλος του άρθρου του μάλιστα: «Ανεξαρτησία της χώρας μας από δάνειες δυνάμεις» και «Επανάκτηση αξιοπρέπειας». Και το πρώτο από αυτά, που το είπε ο πρωθυπουργός, πράγματι είναι μαργαριτάρι –το συζητήσαμε και σ’ αυτό το ιστολόγιο· το δεύτερο όμως αδυνατώ να καταλάβω γιατί είναι λανθασμένο –και πολύ περισσότερο «άθλιο», διότι βέβαια ένα απλό λαθάκι δεν αρκεί για να στηρίξει τόσο βαριούς χαρακτηρισμούς. Ίσως ο κ. Σταμ. θεωρεί αδόκιμη την «επανάκτηση», αλλά τα λεξικά την δέχονται τη λέξη, συνώνυμη της ανάκτησης βέβαια.

Κατά τα άλλα, ο κ. Σταμ. παραθέτει ορισμένα ρητά των επτά σοφών, ξεσηκωμένα (μερικά χωρίς λάθη) από κάποιο αρχαίο ανθολόγιο, ίσως του Στοβαίου, και υποστηρίζει, αν και χωρίς να το τεκμηριώνει, ότι δεν φαίνονται όμως οι ηγήτορές μας μέτοχοι τούτης της βιοσοφικής απλότητας, που του επιτρέπει, με ένα λογικό άλμα ολυμπιακών προδιαγραφών, να συμπεράνει: Είναι, άρα, και αμέτοχοι Δημοκρατίας, καθημερινών σχέσεων λύπης και χαράς, κοινωνικής σύγκρουσης.

Καμιά διάθεση δεν έχω να υπερασπιστώ την κυβέρνηση, αλλά η κριτική του κ. Σταμ. μάλλον υπέρ της κυβέρνησης λειτουργεί, διότι όταν κάποιος χρησιμοποιεί στην κριτική του τέτοιες θηριώδεις υπερβολές συνήθως καταφέρνει να κάνει συμπαθή τον στόχο της κριτικής του.

Αλλά τα σαρδάμ, οι σολοικισμοί και τα μαργαριτάρια του τύπου «δάνειες δυνάμεις», τα οποία σπανίως εμποδίζουν την κατανόηση, εύκολα εντοπίζονται και ευκολότερα διορθώνονται. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, πολύ «αθλιότερα» είναι άλλα δείγματα γραφής, όπως: Απεκδύονται τα ιμάτιά τους όσοι δηλώνουν την a priori υπακοή τους σε μια «εξελιγμένη» δημοκρατία και στην εξουσία της, από την «έκρηξη βίας στα πανεπιστήμια». Κυρίως οι αγγλοσαξονική παιδεία εσχηκότες μαζί με όσους εμφανίζονται ως ειδικοί πολιτικοί αναλυτές. Αυτά τα εξεζητημένα ελληνικά, τα ακατανόητα, που τα γράφει κανείς ψαρεύοντας λέξεις στο Λίντελ Σκοτ τις οποίες χρησιμοποιεί χωρίς να πολυνοιάζεται τι σημαίνουν, αυτά τα βρίσκω όχι απλώς άθλια αλλά τρισάθλια, ένα απερίγραπτο γλωσσικό κιτς. Και βέβαια το απόσπασμα που έδωσα το χρωστάμε στην πένα του γλωσσοδίκη κ. Σταμ: είναι η αρχή από παλιότερο άρθρο του -και για να μην τον αδικήσω σας δίνω τον σύνδεσμο για να το διαβάσετε ολόκληρο, όπως και μια κριτική μου στο άρθρο αυτό, γραμμένη τον καιρό που δεν είχα ανοίξει το ιστολόγιο.

Αλλά και στο προχτεσινό άρθρο, στο οποίο ο κ. Σταμ ανακοινώνει την ίδρυση της Λέσχης του, αν εφαρμόζαμε αυστηρότητα ανάλογη με τον ίδιο θα μπορούσαμε να επισημάνουμε ότι ο πατέρας του Σόλωνα δεν λεγόταν Εξηστεκίδης (όχι, δεν είχε εφεύρει το μπιλιάρδο) αλλά Εξηκεστίδης και ότι το ρητό του Θαλή είναι χαλεπόν το εαυτόν γνώναι (και όχι «τον εαυτόν»).

Και βέβαια, όταν κρίνουμε ένα γραπτό κείμενο οι απαιτήσεις μας είναι κάπως περισσότερες –ενώ όσοι μέμφονται τα «άθλια» ελληνικά των πολιτικών συνήθως εστιάζονται σε χρήσεις του προφορικού λόγου όπως «ο πιο καλύτερος», που αν θυμάμαι καλά το συνήθιζε η κ. Μπατζελή (είχε βγάλει η Ελληνοφρένεια ένα τέτοιο βιντεάκι, που τώρα δεν το βρίσκω), αλλά επίσης το συνηθίζει στον προφορικό του λόγο και στις διαλέξεις του –και καλά κάνει, γιατί είναι αυθεντικά λαϊκός τρόπος έκφρασης– και ο Μανώλης Γλέζος, χωρίς αυτό να ρίχνει σκιά στα ρωμαλέα ελληνικά του, που ευτυχώς κανείς δεν τόλμησε να τα χαρακτηρίσει άθλια.

Αλλά αν χαρακτηρίσουμε «άθλια ελληνικά» την «επανάκτηση της αξιοπρέπειας», πώς πρέπει να πούμε το «ισχνέγχυλον του βίου»; («πετάμε από μέσα μας το ισχνέγχυλον του βίου μας», Γεωτρόπιο, τχ. 163, 24.5.03, του κ. Σταματόπουλου βεβαίως)