Το άσυλο, αρχαιοελληνικός θεσμός
Posted by sarant στο 1 Φεβρουαρίου, 2011
Το άρθρο αυτό του πατέρα μου, Δημήτρη Σαραντάκου, δημοσιεύτηκε σήμερα, 1.2.2011, στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της Μυτιλήνης. Βέβαια, τις προάλλες είχαμε κι εδώ ένα ακόμα άρθρο για το άσυλο, αλλά η οπτική γωνία νομίζω ότι είναι διαφορετική.
Η προχθεσινή αναίμακτη και με νηφάλιο τρόπο αντιμετώπιση της κατάληψης του κτηρίου της Νομικής ξανάφερε στην επικαιρότητα το θέμα του πανεπιστημιακού ασύλου. Βεβαίως τα κόμματα των εθνικοφρόνων κ.κ. Σαμαρά και Καρατζαφέρη φέρανε ξανά στο προσκήνιο το πάγιο αίτημά τους: να καταργηθεί το άσυλο, παραβλέποντας, οι ανιστόρητοι, πως πρόκειται για ελληνικότατο θεσμό και μάλιστα με υπερτρισχιλιετή ιστορία. Βλέπετε, οι κύριοι αυτοί μπορεί να πιπιλάνε κοινοτοπίες για την ένδοξη ιστορία μας ή για την υπεροχή της ελληνικής γλώσσας και τις συναφείς φλυαρίες, αλλά στην πραγματικότητα και την ιστορία αγνοούν και τη γλώσσα μας κακοποιούν (θυμηθείτε τους «εδώδιμους» = εντόπιους του κ. Καρατζαφέρη).Αυτά που θα διαβάσετε παρακάτω αγαπητοί αναγνώστες, δεν τα υποστηρίζω μόνο εγώ. Τα έχουν πει πολλοί αρμοδιότεροί μου, ιστορικοί και ερευνητές και τα επαναλαμβάνει σε άρθρο του στην ιστοσελίδα της «Καθημερινής» τής 25ης-11-10 ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος, βουλευτής ως γνωστόν της Ν.Δ. και καθηγητής του Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών:
«[…] Το φαινόμενο για τον τόπο μας δεν είναι τωρινό. Η γεωγραφική μας θέση, το επίπεδο δημοκρατίας και ο πολιτισμός μας έχουν κάνει την Ελλάδα, εδώ και χιλιετίες, πόλο έλξης ανθρώπων που αναζήτησαν, στο έδαφός της και στις κοινωνίες της, τόσο τη μοίρα τους όσο και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους. Αυτή την αδήριτη πραγματικότητα έχει ανασύρει από τον μυχό της Ιστορίας ο Αισχύλος στις “Ικέτιδες”. Στην τραγωδία, οι 50 κόρες του Δαναού, θέλοντας ν’ αποφύγουν τον αιμομικτικό γάμο με τα πρώτα εξαδέλφια τους, γιους του Αιγύπτου – αδελφού του Δαναού με γενάρχη τους τον Έπαφο – έφθασαν στο Άργος, προγονική τους πόλη, μαζί με τον πατέρα τους. Απευθύνθηκαν στον βασιλιά του Άργους, τον Πελασγό, και ζήτησαν την προστασία του. Δηλαδή άσυλο, με τη σημερινή έννοια του όρου. Ο Πελασγός επιφυλάχθηκε, επικαλούμενος τις δημοκρατικές διαδικασίες του Άργους, και απευθύνθηκε προηγουμένως στον λαό του. Οι Αργίτες αποφάνθηκαν υπέρ του ασύλου, με “ανάταση των χειρών”. Κι όταν ο Αίγυπτος του ζήτησε τον λόγο για την παροχή ασύλου, ο Πελασγός τού αντέτεινε την πάνδημη απόφαση του λαού του Άργους. Είναι η πρώτη, στην Ιστορία, θεσμική και πολιτική αποτύπωση του ασύλου. Ιδίως δε είναι η πρώτη, επίσης στην Ιστορία, φορά που το άσυλο παρέχεται μέσα από τη νοοτροπία που διαμόρφωσε ο πολιτισμός, αλλά και η δομή και η ποιότητα της δημοκρατίας της Πολιτείας που το παρέχει. […]»
Να υπενθυμίσω άλλο ένα περιστατικό, όχι πια από τον χώρο της Μυθολογίας, αλλά από το χώρο της Ιστορίας: την περίπτωση του Παυσανία. Γιος του Κλεόμβροτου και ανιψιός του Λεωνίδα, του ήρωα των Θερμοπυλών, ο Παυσανίας δοξάστηκε στις Πλαταιές το 479 π.Χ., όπου οι ενωμένοι Έλληνες κάτω από τη δικιά του διοίκηση συνέτριψαν τους Πέρσες του Μαρδόνιου. Κατόπιν μπήκε επικεφαλής του σπαρτιατικού στόλου και όχι μόνο έδιωξε τους Πέρσες από πολλά νησιά του Αιγαίου που είχαν καταλάβει, αλλά αποβιβάστηκε στη Θράκη και κατέλαβε πολλές πόλεις της, μεταξύ των οποίων τη Σηστό και το Βυζάντιο.
Τότε όμως ο νικητής των Περσών στο πεδίο της μάχης, νικήθηκε από τον τρόπο της ζωής τους. Καταλαμβάνοντας τις πόλεις της Θράκης, που είχαν πάρει στα χέρια τους οι Πέρσες, έμεινε κατάπληκτος μπροστά στα αμύθητα πλούτη των αρχηγών τους, θαμπώθηκε απ’ την πολυτελέστατη ζωή τους και άρχισε να τους μιμείται. Ξέχασε τη σπαρτιατική λιτότητα και άρχισε να ντύνεται με πανάκριβα ρούχα και να ζει στη χλιδή και την πολυτέλεια. Αλλά δε σταμάτησε εκεί. Ήρθε σε συνεννόηση με τους Πέρσες και τους υποσχέθηκε να τους παραδώσει την Ελλάδα, κι αυτοί σε αντάλλαγμα να τον κάνουν σατράπη της.
Αυτό το τελευταίο δεν το έμαθαν τότε οι Έφοροι (η ανωτάτη αρχή) της Σπάρτης, αλλά ενοχλήθηκαν από τον τρόπο της ζωής του και γι’ αυτό τον ανακάλεσαν να δικαστεί, με την κατηγορία πως παραβίαζε τους κανόνες και τις αρχές της σπαρτιατικής αγωγής. Στη δίκη που έγινε, ο Παυσανίας αθωώθηκε, αλλά αμέσως μετά οι κατήγοροί του βρήκαν ένα γράμμα, που είχε στείλει ο ίδιος, στον Πέρση σατράπη Αρτάβαζο, που αποδείκνυε την προδοσία του και η δίκη επαναλήφθηκε.
Καταδικασμένος αυτήν τη φορά σε θάνατο, ο άλλοτε νικητής των Πλαταιών ζήτησε άσυλο στο ιερό της Χαλκιοίκου Αθηνάς. Οι Σπαρτιάτες τότε δεν έστειλαν τίποτε ΜΑΤ, μολονότι διέθεταν πολύ ισχυρότερες από αυτά δυνάμεις καταστολής. Σεβάστηκαν το άσυλο, αλλά χτίσανε την πόρτα του ναού, άνοιξαν τη στέγη του και άφησαν τον προδότη να πεθάνει απ’ το κρύο και την πείνα. Λέγεται ότι την πρώτη πέτρα για να χτίσουν την πόρτα την έβαλε η μητέρα του, η Θεανώ, που, μη θέλοντας να έχει γιο προδότη, πήρε μέρος στην τιμωρία του.
Επιμύθιο: Διαβάζετε, με καθαρό μυαλό και κριτικό μάτι, την ιστορία μας. Θα κερδίσετε πολλά.
Επιμύθιο: Διαβάζετε, με καθαρό μυαλό και κριτικό μάτι, την ιστορία μας. Θα κερδίσετε πολλά.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 
Μερόπη said
Άσυλο! Μια λέξη, πράγματι, με αρχαίες ελληνικές ρίζες. Κατά το «Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» του Γ. Μπαμπινιώτη, έκδ. Β, σημαίνει ιερός και απαραβίαστος τόπος. Παράγεται δε από το α –στερητικό + συλώ = λεηλατώ.
Συμφωνώ με το άρθρο του μπαμπά Σαραντάκου, μόνο μια παρατήρηση έχω να κάνω. Στην αρχαία Ελλάδα το Άσυλο ήταν κυρίως συνδεδεμένο με τους ιερούς χώρους, τους ναούς. Στη σύγχρονη Ελλάδα είναι συνδεδεμένο με το Πανεπιστήμιο και έχει, νομίζω, μια άλλη σημασία. Προστατεύει την ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και διδασκαλία, καθώς και την ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών και όχι τον άνθρωπο από τη δίωξη (γενικώς), όπως είχε στην αρχαία Ελλάδα.
gerasimos said
‘«[…] Η γεωγραφική μας θέση, το επίπεδο δημοκρατίας και ο πολιτισμός μας έχουν κάνει την Ελλάδα, εδώ και χιλιετίες, πόλο έλξης ανθρώπων που αναζήτησαν, στο έδαφός της και στις κοινωνίες της, τόσο τη μοίρα τους όσο και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους.’: η γεωγραφική θέση παραμένει, τα άλλα δυο όμως νομίζω θα ‘πρεπε να τα δούμε κατά προτεραιότητα πριν ασχοληθούμε με τον αρχαιοελληνικό θεσμό και την υπεράσπισή του…
Nievskii said
Να θυμηθούμε και το Κυλώνειο Άγος, που ήταν οι συφορές που έπληξαν αυτούς που παραβίασαν το άσυλο.
Παντελής said
και μόνο που γίνεται αναφορά σε υπερτρισχιλιετή ιστορία και μάλιστα δια χειρός Σαραντάκου κάνει αυτό το ποστ .. διαφορετικό!
ΟΥΑΟΥ!
Και για να ανοίξουν μερικά μάτια και να καταλάβουν κάποιοι ποιοι είναι οι ανιστόρητοι:
http://www.istorikathemata.com/2011/02/blog-post.html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+blogspot%2Flqgn+%28%CE%98%CE%95%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%91+%CE%95%CE%9B%CE%9B%CE%97%CE%9D%CE%99%CE%9A%CE%97%CE%A3+%CE%99%CE%A3%CE%A4%CE%9F%CE%A1%CE%99%CE%91%CE%A3%29
Κορνήλιος said
Σεβαστὴ ἡ γνώμη τοῦ κ. Σραντάκου, ἀλλὰ τὸ ἄσυλο ἐκεῖνο ἐντασσόταν σὲ ἕνα τελείως διαφορετικὸ σύστημα δικαίου. Γιὰ τὸ ἄσυλο ὅ,τι εἶχα νὰ πῶ τὸ εἶπα. Πιστεύω ὅτι ἡ καθαρὰ μεταφυσική του ἀντιμετώπισι ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ κυρίως ἀπορρίπτουν τὴν μεταφυσικὴ εἶναι τὸ ἔσχατο ἐπιχείρημα τῆς ἀπελπισίας. Ἐπίσης πιστεύω ὅτι ἡ κατάργησι αὐτοῦ τοῦ ἀπολιθώματος εἶναι θέμα χρόνου.
Παντελής said
Όσο το βλέπω τόσο μου αρέσει!!!
Υ Π Ε Ρ Τ Ρ Ι Σ Χ Ι Λ Ι Ε Τ Η Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α
Αλλά πώς διασώθηκε μόνος ετούτος ο θεσμός και δε χάθηκε κι αυτός όπως όλα τα άλλα; Οι βάρβαροι που μας αλώσανε και που διέκοψαν τη συνέχεια του Ελληνικού Γένους κράτησαν μόνο αυτό;
Έλεος!
Ανιστόρητοι, ποιοι ανιστόρητοι;
Yannis_H said
Το ότι το άσυλο είναι σήμερα παρωχημένο δεν αμφισβητείται με το να βρίσκουμε αναφορές στην αρχαία ελληνική γραμματεία. Κάτι είναι χρήσιμο εφόσον μας εξυπηρετεί σήμερα – διαφορετικά είναι νεκρή γνώση. Με συγχωρείτε για την έκφραση αλλά θα το επαναλάβω: νεκρή γνώση. Ξέρετε τι είναι για μένα ένας καλός έλεγχος για το αν κάτι είναι χρήσιμο σήμερα στην Ελλάδα; Εάν είναι χρήσιμο και σε άλλα σύγχρονα δυτικά κράτη. Δεν πιστεύω ότι ζω στον ομφαλό της γης, ούτε σε ένα κράτος γεμάτο ιδιομορφίες (αν το πίστευα, άντε να με δω πως θα αντέκρουα τα περί ‘ιδιοπροσωπίας’ του Χριστόδουλου). Όχι λοιπόν, ζω σ’ ένα τυπικό δυτικό κράτος. Και όταν βλέπω πατέντες περί ορθοδοξίας ή αρχαιότητας ή τρισχιλιετούς γλώσσας ή ασύλου, τις βάζω στο ίδιο τσουβάλι. Ότι θα πρέπει να υπάρχει η πολιτική κουλτούρα ώστε να υπάρχει ευαισθησία προς τους αναξιοπαθούντες ή κατατρεγμένους ή ‘ηθικούς’ με την ευρεία εξαιρετικά προσωπική έννοια και να υπάρχει ανάλογη ευαισθησία εκ μέρους του λαού, ναι, το δέχομαι – αλλά είναι ζήτημα πολιτικής κουλτούρας του λαού. Η οποία παρουσιάζει έλλειψη σ’ αυτή τη χώρα και το άσυλο του πανεπιστημίου, δυστυχώς, επαυξάνει την έλλειψη, όχι την πολιτική κουλτούρα. Και δέκα ιστορίες από την αρχαία Ελλάδα δεν θα με πείσουν για την χρησιμότητα του ασύλου στη σύγχρονη Ελλάδα– θέλω μια ιστορία από τη σύγχρονη Ευρώπη για να πειστώ. Διαφορετικά, κινδυνεύω να γίνω αρχαιολάτρης από την ανάποδη.
Παντελής said
Τα ίδια Παντελάκη μου τα ίδια Παντελή μου.
Ενας είχε πει πως αυτός που περηφανεύεται για τους προγόνους του είναι σαν την πατάτα,
αυτό που αξίζει είναι κάτω από τη γη.
Κορνήλιος said
#7 καλά, μὴ φτάνουμε καὶ στὸ ἄλλο ἄκρο, νὰ γινώμαστε δηλαδὴ εὐρωλιγούρηδες. κάθε ἔθνος ἔχει τὶς ἰδιομορφίες του.
gpointofview said
#1
ΑΣΥΛΟΝ ΑΝΙΑΤΩΝ
Αγίας Ζώνης και Kαλλιφρονά, Κυψέλη
Λειτουργεί (όχι κερδοσκοπικά ) χρόνια τώρα…
Παντελής said
#8
‘Συνονόματε’, θα έπρεπε να δηλώσεις πως δεν έχουμε καμία σχέση..
Μη μου χαλάς τέτοιες στιγμές.
Παντελής said
Εκτός αν είσαι ανιστόρητος κι εσύ σαν εμένα.
Qq said
Μου αρέσει το επιμύθιο, δηλαδή πως χειρίστηκαν οι αρχαίοι το άσυλο. Θα κερδίζαμε άραγε αν κτίζαμε τις πύλες και αφήναμε τους καταληψίες να πεθάνουν από την πείνα και το κρύο. Αναρωτιέμαι, τι νόημα έχει ένα τέτοιο άσυλο. Φαντάζομε πόσο ο ίδιος θα βλαστημούσε την προσφυγή του στο άσυλο και σε αυτό το αργό και βασανιστικό θάνατο. (Όπως πάντα, ποτέ μη βασίζεσαι στα διδάγματα των αρχαίων, αλλά πάντα να τα φιλτράρεις με τις εμπειρίες των επόμενων χιλιετών.)
Παντελής said
Σσσσ … γίνεται αναφορά σε υπερτρισχιλιετή ιστορία.
Nievskii said
Οι παλαιοί έλεγαν επίσης ότι όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος
Παντελής said
Νομίζω πως οι ανιστόρητοι ποτέ δεν κατάλαβαν το βάθος και το ύψος των αρχαίων ημών προγόνων. Γι’αυτόν τον λόγο βεβαίως είναι και ανιστόρητοι. Και τολμούν πολλές φορές να βάζουν εαυτούς πάνω απ’όλους.
Παντελής said
Νομίζω πως εγώ ο ανιστόρητος ποτέ δεν κατάλαβα το βάθος και το ύψος των αρχαίων ημών προγόνων. Γι’αυτόν τον λόγο βεβαίως είμαι και ανιστόρητος. Και τολμώ πολλές φορές να βάζω εαυτόν πάνω απ’όλους.
LandS said
Το Πανεπιστημιακό Άσυλο στην νεότερη-μεταπολεμική Ελλάδα, δεν έχει να κάνει μόνο με την ελεύθερη διακίνηση ιδεών και πάντως όχι πάντα με τις ακαδημαϊκές ελευθερίες. Αυτές εξασκούνται ή καταστρατηγούνται είτε υπάρχει νόμος για το άσυλο, είτε δεν υπάρχει.
Αν διαβάσουμε λίγο, όχι Ιστορία, αλλά αναφορές σε το πολύ προχτεσινά γεγονότα (δεκαετίες του πενήντα και του εξήντα), θα δούμε ότι οι διαδηλωτές υπέρ της ΕΟΚΑ και της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα κατέφυγαν κυνηγημένοι από την Αστυνομία στο Πανεπιστήμιο. Η Αστυνομία αγνόησε το (μη νομοθετικά κατοχυρωμένο ακόμα) άσυλο και συνέχισε το ξυλοφόρτωμα. Βουλευτές της ΕΔΑ, και κομμάτων που αργότερα απετέλεσαν την Ένωση Κέντρου (μεταξύ των βουλευτών αυτών ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης – μπαμπάς της Ντόρας) καταδίκασαν την παραβίαση του ασύλου. Αργότερα, έκαναν (και έπαθαν) το ίδιο και διαδηλωτές – μαθητές νυκτερινών γυμνασίων, αλλά και αδιόριστοι Θεολόγοι μαζί με παπάδες. Πάλι καταγγέλθηκε, από τους Δημοκράτες, η καταπάτηση του ασύλου.
Καμία σχέση, λοιπόν,με ακαδημαϊκές ελευθερίες. Ή τέλος πάντων, για να συμπεριλάβουμε όλες τις περιπτώσεις, η επίκληση του ασύλου δεν έγινε πάντα σε σχέση με ακαδημαϊκές ελευθερίες.
Αυτό που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι ΠΑΝΤΟΤΕ, και με το ΠΑΝΤΟΤΕ εννοούμε ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ (όπως λέγαμε στο στρατό … «με το άπαντες, εννοούμε όλοι» ) το άσυλο έχει να κάνει με το δικαίωμα να μπαίνουν ή όχι οι δυνάμεις καταστολής στους χώρους του Πανεπιστημίου.
Ακόμα και οι νομοθετικές προτάσεις εναντίον του «αναχρονιστικού» θεσμού, ακόμα και όσων ταυτόχρονα κόπτονται για την κατοχύρωση της ελεύθερης διακίνησης ιδεών και των ακαδημαϊκών ελευθεριών, εκεί καταλήγουν. Στο να επιτρέψουν την είσοδο της Αστυνομίας.
Σε αυτό, επαινώ την ειλικρίνεια (και μόνο την ειλικρίνεια) των Καρατζαφεριστών που το παραδέχονται ανοιχτά.
lefteris_sfak said
Νομίζω ότι το άρθρο θέλει να πει απλώς ότι το άσυλο είναι πανάρχαιος θεσμός, και επομένως δεν μπορούν οι κατεξοχήν και κατ’ επάγγελμα αρχαιολάγνοι (ακροδεξιοί και λοιποί υπερπατριώτες) να θυμούνται την αρχαιότητα μόνο όποτε τους καπνίσει, φιλτράροντας ό,τι δεν τους συμφέρει. Προσπαθεί να τους καταρρίψει με δικά τους επιχειρήματα και επιπλέον να καταδείξει την αγνοιά τους για την αρχαία Ελλάδα, της οποίας παριστάνουν τους αποκλειστικούς αντιπρόσωπους.
Για την ταμπακιέρα τώρα, λυπάμαι που το άσυλο αποκαλείται αναχρονισμός, εδώ και αλλού. Δυστυχώς είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Ακόμη και αν δεχτούμε ότι υπάρχει κατάχρησή του (προσωπικά δεν το πιστεύω) ποια ελευθερία δεν είναι ανοιχτή στην κατάχρηση, από την ίδια της τη φύση; Αν πατάμε στην κατάχρηση (την οποία διαπράττουν πρόσωπα και όχι θεσμοί) για να καταργήσουμε την ελευθερία, σημαίνει ότι δεν την εκτιμούμε, δεν την καταλάβαμε και δεν την αγαπήσαμε ποτέ. Και η επίκληση τέτοιων προσχημάτων υπήρξε μία πάγια τακτική του απολυταρχισμού. Για όσους από εμάς ζήσαμε το Πανεπιστήμιο μεταπολιτευτικά, νομίζω ότι η εικόνα σεκιουριτάδων στις εισόδους να ζητάνε ταυτότητες, θα πρέπει να προκαλεί ανατριχίλα.
Επιπλέον: το κριτήριο ότι πρέπει να έχουμε εδώ μόνο θεσμούς που υπάρχουν στην υπόλοιπη Ευρώπη, νομίζω ότι είναι εκτός θέματος. Η αξία ενός θεσμού πρέπει να κρίνεται αφ’ εαυτής και όχι με βάση τη διάδοσή του. Η δε διαπίστωση ότι είμαστε ένα τυπικό δυτικό κράτος -με το που θα ξεμυτίσει από την επικράτεια του ευσεβούς πόθου- διαψεύδεται πανηγυρικά από άπειρα και καθημερινά παραδείγματα. Σημειωτέον, δεν το αναφέρω προς υπεράσπιση του ασύλου, αφού για μένα τα θέματα δεν συνδέονταο, αλλά επειδή θεωρώ ότι δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα (και δεν βλέπω στον ορίζοντα την πιθανότητα να γίνει στο εγγύς μέλλον). Για να μην πιάσουμε τη μεγάλη κουβέντα τι σημαίνει τυπικό δυτικό κράτος. Είναι ίδιο κράτος το Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, η Γερμανία και η Σουηδία; Παρά τα κοινά σημεία, δεν νομίζω ότι οι θεσμοί τους είναι ίδιοι, και ότι κοιτάει ο ένας τι έκανε ο άλλος για να αποφασίσει τι θα κρατήσει και τι θα πετάξει.
Πέρσεια Ἑκάτη said
Δὲν εἶναι «αἱμομικτικός» ὁ γάμος μεταξὺ πρώτων ἐξαδέλφων κε Σαραντάκο!
Ἀντιθέτως, παρ’ Ἕλλησι θεωρεῖται ἀπὸ τοὺς πλέον ταιριαστοὺς καὶ εὐγονικοὺς καὶ ἦταν εὐρέως διαδεδομένη συνήθεια στἢν ἀρχαία Ἑλλάδα. Σήμερα, σὲ ἀρκετὲς χῶρες ἐπιτρέπεται ὁ γάμος μεταξὺ τῶν πρώτων ἐξαδέλφων – χαρακτηριστικὸ παράδειγμα ἡ Βρεταννία.