Τα καινούργια όπλα

Το άρθρο αυτό του πατέρα μου, Δημήτρη Σαραντάκου, δημοσιεύτηκε σήμερα, 22.2.2011, στην εφημερίδα Εμπρός της Μυτιλήνης. Δεν είμαι βέβαιος ότι αρχικά hacker σήμαινε ειδικότητα ξυλουργού, αλλά ασφαλώς το ρήμα hack σημαίνει  πετσοκόβω, πελεκάω. Το ουσιαστικό hack σήμαινε, ανάμεσα σε πολλά άλλα, τον μεροκαματιάρη γραφιά, που γράφει σε εφημερίδες (χωρίς πολύ ταλέντο και χωρίς να πληρώνεται καλά).

Ακούγεται κάπως σαν κοινοτοπία, αλλά απηχεί την πραγματικότητα. Τα μέσα αντίστασης στην καταπίεση αλλάζουν από εποχή σε εποχή, ανάλογα με την υπάρχουσα υλική υποδομή. Ξεκινήσανε από μια σφεντόνα, ένα δόρυ, ένα σπαθί, έγιναν κατόπιν καριοφίλια και τουφέκια, ύστερα αυτόματα και χειροβομβίδες και σήμερα, χάρη στην τεχνολογική εξέλιξη, έχουν πάρει τελείως διαφορετική και φαινομενικά ανώδυνη μορφή. Σήμερα ένας φορητός υπολογιστής ή ένα κινητό τηλέφωνο μπορούν να γίνουν αποτελεσματικά όπλα εξέγερσης.

Εμείς φυσικά, βυθισμένοι στη μακαριότητα των βεβαιοτήτων μας και στις τρισχιλιετείς περγαμηνές μας, μπορεί να εφησυχάζουμε πως η Πληροφορική δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία, γύρω μας όμως, σε πολύ κοντινές και γειτονικές μας χώρες, γίνεται αληθινή κοσμογονία. Θα πίστευε κανείς πως η Τουρκία μάς έχει ξεπεράσει στον τομέα αυτόν και πως οι Αιγύπτιοι ή οι Πέρσες είναι τόσο εξοικειωμένοι με τη χρήση του κινητού τηλεφώνου και του ηλεκτρονικού υπολογιστή; Και όμως αυτή είναι η αλήθεια.
Δεν ξέρω αν το έχετε διαβάσει, αγαπητοί αναγνώστες, αλλά στις εξεγέρσεις που συγκλονίζουν τις αραβικές και ισλαμικές χώρες της Αφρικής και της Ασίας, δύο είναι τα καθοριστικής σημασίας γεγονότα. Το πρώτο, η αποφασιστική συμμετοχή των γυναικών και το δεύτερο ο σημαντικότατος ρόλος που έπαιξε και συνεχίζει να παίζει η Πληροφορική. Τα μηνύματα που ανταλλάσσονται με τα κινητά τηλέφωνα ή με ηλεκτρονικούς υπολογιστές μέσω Διαδικτύου, αποδείχτηκαν αποτελεσματικότατα για την κινητοποίηση των εξεγερμένων.

Το καθεστώς του ανατραπέντος Μουμπάρακ, όσο και το καθεστώς των Αγιατολάχ της Τεχεράνης αποπειράθηκαν να εφαρμόσουν γενική «συσκότιση» όλων των μέσων τηλεπικοινωνίας και να εμποδιστεί η χρήση του Διαδικτύου, αλλά η ταχτική αυτή στην πράξη αποδείχτηκε τελείως ανεπαρκής.
Επί πλέον προκάλεσε την αντίδραση τόσο της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χίλαρι Κλίντον, όσο και του προέδρου Ομπάμα. Η υπουργός Εξωτερικών μίλησε επαινετικά για τον ρόλο των μπλόγκερ στην οργάνωση των διαδηλώσεων, ενώ ο πρόεδρος τόνισε την ανάγκη να ακουστεί, με τη βοήθεια του Διαδικτύου, η «δίψα για ελευθερία» στη Μέση Ανατολή.
Εννοείται πως και οι δύο υποκρίνονται ασύστολα. Γνήσιοι εξουσιαστές, δεν αγαπούν καθόλου τους λεγόμενους χάκερ. Είναι πρόσφατη η υπόθεση της Wikileaks και του Τζούλιαν Ασάνζ (διάσημου χάκερ) που προκάλεσε την οργή των Αμερικανών όταν άρχισε να δημοσιεύει απόρρητα διπλωματικά τηλεγραφήματα.

Αρχικά, ο όρος χάκερ, στην αγγλική γλώσσα, σήμαινε κάποιαν ειδικότητα ξυλουργού, ενώ τώρα ονομάζεται έτσι κάποιος που καταγίνεται με την διείσδυση και διερεύνηση του λογισμικού ενός υπολογιστή ή δικτύου υπολογιστών, στον οποίο, όμως, δεν έχει δικαίωμα πρόσβασης. Οι χάκερ πιστεύουν πως ότι η πρόσβαση στην πληροφορία αποτελεί παγκόσμιο κοινό αγαθό και ότι είναι «ηθικό καθήκον τους» να χρησιμοποιούν τις ικανότητές τους, τόσο δημιουργώντας λογισμικό ανοικτού κώδικα, όσο και διευκολύνοντας την πρόσβαση σε πληροφορίες και υπολογιστικούς πόρους, όπου αυτό είναι εφικτό.

Ο όρος «χάκερ» συγχέεται πολύ συχνά με τον όρο κράκερ (cracker), που στην Ελλάδα είναι μάλλον άγνωστος και η διεθνής κοινότητα των χάκερ, που αριθμεί σήμερα εκατομμύρια μέλη, απορρίπτει τέτοιον συσχετισμό, γιατί οι κράκερ είναι εξ ορισμού ιδιοτελείς και κακόβουλοι, που αποβλέπουν σε κλοπές, βανδαλισμούς ή παραβάσεις εμπιστοσύνης.
Φυσικά οι επίσημες αρχές κάθε χώρας απορρίπτουν την άποψη ότι, εφόσον ο χάκερ, με το «σπάσιμο» ή την «εξερεύνηση» ενός υπολογιστικού συστήματος, τόσο σε επίπεδο υλικού όσο και (κυρίως) λογισμικού, δεν διαπράττει καταστροφές ούτε ενεργεί με στόχο να προκαλέσει οποιεσδήποτε βλάβες, η πράξη του είναι ηθικά αποδεκτή. Αντίθετα έχει καθιερωθεί ο όρος «ηλεκτρονικό έγκλημα» που εντάχθηκε στη νομική ορολογία.

Το γεγονός είναι πως στις μέρες μας αναπτύσσεται ένα ιδιότυπο «αντάρτικο» κατά του κατεστημένου, αντάρτικο που δεν διεξάγεται με πυροβολισμούς και εκρήξεις, ούτε έχει ανθρώπινα θύματα, όπως τα παλιά, αλλά προκαλεί στον αντίπαλό του πολύ μεγαλύτερες ζημιές και καταστροφές, καθώς αχρηστεύει ολόκληρα αρχεία, εξαφανίζει πολύτιμες πληροφορίες, ή δημοσιοποιεί επικίνδυνα μυστικά, αλλά και μπορεί να ιδιοποιηθεί τεράστια χρηματικά ποσά.