Η καραβίδα του Ασημάκη Γιαλαμά
Posted by sarant στο 21 Αυγούστου, 2011
Στην ορολογία του ιστολογίου, καραβίδα λέγεται μια μικρή πρόταση, συνήθως σε άρθρο ή βιβλίο αναφοράς, της οποίας οι περισσότερες πληροφορίες (στην ιδανική περίπτωση όλες) είναι λανθασμένες. Είναι μορφή συγγενική με το χρυσό πέταλο, μόνο που στο χρυσό πέταλο τα λάθη συχνά είναι εσκεμμένα, δηλαδή είναι ψέματα. Περισσότερες πληροφορίες για τις καραβίδες και τα χρυσά πέταλα βρίσκετε εδώ.
Τις προάλλες, καθώς διάβαζα ένα ενδιαφέρον άρθρο για τον Ασημάκη Γιαλαμά, τον ευθυμογράφο και θεατρικό συγγραφέα, ψάρεψα μια μεγάλη καραβίδα. Παρόλο που το άρθρο δεν είναι φρέσκο (γράφτηκε τον Οκτώβρη του 2004, για τον θάνατο του Γιαλαμά), η καραβίδα διατηρεί τη φρεσκάδα της και σας την παρουσιάζω. Διπλό όφελος: και το ίδιο το άρθρο έχει πολύ ενδιαφέρον.
Λοιπόν, στην τρίτη ενότητα του άρθρου παρουσιάζεται ένα σατιρικό στιχούργημα του Γιαλαμά, το εξής:
«Ο τρελός φτωχοϋπάλληλος»
«Είχα γυναίκα, είχα παιδιά,
είχα κι ευαίσθητη καρδιά,
μα προκοπή δεν είχα.
Βρήκα υπάλληλος, να γίνω
και περιμένω, να παχύνω,
μασώντας τη… μαστίχα!
***
Εχω ρέψει ο φτωχός
κι όλοι εμείς, που ζούμε
σκλάβοι μισθοδίαιτοι,
άστα, το τι τραβούμε!..
***
Μ’ ας είν’ τ’ αφεντικά καλά,
με τα σταμπάζια τα πολλά
και τα μεγάλα ονόματα,
κοτζαμπασήδες με αβάντα,
που μπρος τους κάνουν πάντα
τζιλβέδες και καμώματα…»
Ίσως να σας θύμισε κάτι το ποίημα. Και πράγματι η δημοσιογράφος που έγραψε το άρθρο διευκρινίζει:
(σ.σ. Η αρχή του ποιήματος παραπέμπει στο ποίημα του Ν. Καρβούνη «Η βάβω μου η Τασιά»).
Και εδώ ακριβώς βρίσκεται η καραβίδα!
Έχουμε και λέμε:
Ποίημα «Η βάβω μου η Τασιά» δεν υπάρχει, το σωστό είναι «Η βάβω η Τασιά» -φυσικά, πρόκειται για εντελώς ασήμαντη ανακρίβεια, αλλά δυστυχώς δεν είναι η μοναδική.
Δεύτερον, το ποίημα «Η βάβω η Τασιά» δεν είναι του Ν. Καρβούνη, είναι του Μάρκου Αυγέρη!
Τρίτον και φαρμακερόν, το ποίημα του Αυγέρη, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε εδώ, δεν έχει καμιά σχέση με το στιχούργημα του Γιαλαμά, ούτε στο περιεχόμενο, ούτε στη μορφή της στιχουργίας.
Στην πραγματικότητα, το ποίημα που χρησίμεψε σαν πρότυπο στον Γιαλαμά είναι άλλο, είναι ο γνωστός «Τρελός» του Βάρναλη!
Και για να τελειώνουμε με την καραβίδα, δεν είναι μόνο η αρχή του ποιήματος του Γιαλαμά που παραπέμπει στο ποίημα του Βάρναλη, αλλά ολόκληρο, πρόκειται δηλαδή για κανονική παρωδία. Οι στροφές του βαρναλικού ποιήματος που αντιστοιχούν στην παρωδία, είναι οι εξής:
Ο τρελός
Είχα γυναίκα, είχα και ζα,
είχα μια Βάσω με βυζά,
μα προκοπή δεν είχα.
Σε ποιό χαρέμι να παχαίνει
στα μαξιλάρια ξαπλωμένη
μασώντας τη μαστίχα.
Μ΄αν κυλίσει μια ο τροχός
και στην Πόλη μπούμε,
σκλάβες χανουμόπουλα
πό ΄χει να τραβούμε
Να ΄στε γεροί, να ΄στε καλά
με τα τσαπράζια τα πολλά
και τα μεγάλα ονόματα,
κοτζαμπασήδες όλοι πρώτης,
και με τους διάκους ο δεσπότης
-τζιλβέδες και καμώματα!
Τζιλβέδες είναι τα νάζια. Στην παρωδία του Γιαλαμά έχω μια άγνωστη λέξη, τα «σταμπάζια τα πολλά». Αν την ξέρετε, πείτε μου. Δεν αποκλείεται πάντως να είναι πλασμένη επί τούτου από τον Γιαλαμά (στάμπες; σφραγίδες δηλαδή;) ή ακόμα και τυπογραφικό λάθος.
Ο Γιαλαμάς, σαν τους περισσότερους επιθεωρησιογράφους, πρέπει να είχε μεγάλη ευχέρεια στις παρωδίες –στον μακρύ κατάλογο των παρωδημένων ποιημάτων, ας προσθέσουμε λοιπόν τον Τρελό φτωχοϋπάλληλο του Ασημάκη Γιαλαμά, παρωδία πάνω στον Τρελό του Κώστα Βάρναλη –και όχι βέβαια του Καρβούνη ή του Αυγέρη!
doctor said
Άσχετο, αλλά είδα το επώνυμο «Γιαλαμάς» και μου’ρθε: Στον Έβρο η λέξη Γιαλαμάς είναι απαξιωτική έκφραση και σημαίνει περίπου «βλάκα, άσχετε, άτιμε». Στην κυριολεξία είναι ένα ενοχλητικό σπυρί, ίσως έρπης. Δεν ξέρω αν είναι τούρκικη λέξη (μάλλον είναι) και τι ακριβώς σημαίνει.
Καλημέρες
Δύτης των νιπτήρων said
Καλημέρα. Yalama σημαίνει, ας πούμε, «γλείψιμο».
doctor said
Ευχαριστώ δύτη. Γενικά στη Θράκη χρησιμοποιούμε αρκετές τούρκικες βρισιές, όπως ας πούμε το αβανάκ, σασκίν, χαϊβάν κ.λπ.
Α, τη βάβω την λέμε μπάμπου και υπάρχει και σχετικό πεντανόστιμο γεμιστό λουκάνικο που φτιάχνουμε τα Χριστούγεννα (στα παλιά χρόνια, η γιαγιά, μόλις σφαζόταν το γουρούνι κάθε οικογένειας αναλάμβανε να φτιάξει τη μπάμπου: http://didymoteicho.net/index.php?option=com_kunena&Itemid=55&func=view&catid=20&id=111&limit=6&limitstart=6
νέο kid στο block said
Καλημέρα α τούτι!
Ντόκτορα τη μπάμπου/μπάμπω τη ξέρουμε και τη φτιάχνουμε και στη Ρούμελη (νομίζω και στη Θεσσαλία) και τη λέμε μπουμπάρι ή μπομπάρι! (προσωπικά δε μπορώ ούτε να το μυρίσω, αλλά περί ορέξεως ουδείς λόγος, που λένε)
Νομίζω πάντως ότι πρέπει να βγαίνει από τα τούρκικα εντόσθια ή κάτι τέτοιο , αλλά ας πουν οι πιο ειδικοί.
Νικοδεσπότη, ωραίο πράμα οι καραβίδες και τα χρυσοπέταλα!
Αναφορικά με πολιτικούς (και για να μη τους παίρνει όλους η μπάλα, ας το περιορίσω στους κυβερνητικούς και κομματικούς εκπροσώπους) ,επειδή είναι αδύνατον να προσδιοριστεί συνήθως, αν τα υπ’ αυτών ρηθέντα μούσια οφείλονται σε άγνοια ή είναι εσκεμμένα ή και τα δύο ταυτόχρονα, προτείνω τον υβριδικό όρο : Χρυσοβίδα ή Καραπέταλο.
(αν χρησιμοποιηθεί, παρακαλώ να μου αποδίδονται τα νομίμως προκύπτοντα πνευματικά δικαιώματα σε καραβίδες ) 🙂
ein Steppenwolf said
1, 2, 3:
Σύμφωνα με το λεξικό Redhouse, yalama σημαίνει και διάβρωση, γδάρσιμο (erosion, abrasion), καθώς και έλκος (sore), ενώ στην αργκώ yalamacı είναι ο κόλακας, ο «γλείφτης» (toady, sycophant).
Μ’ άλλα λόγια, yalamak σημαίνει γλείφω, αλλά και γλύφω, δύο ρήματα που μπερδεύουμε όλη την ώρα στα ελληνικά, με τους γείτονες να μη μας βοηθούν καθόλου να τα ξεμπερδέψουμε…
Δύτης των νιπτήρων said
5: Να πώς φαίνεται ο τεμπέλης Δύτης και ο εργατικός Λύκος. 😉
sarant said
Ευχαριστώ πολύ για τα πρώτα σχόλια τεμπέληδες και εργατικούς και όλους!
Πολύ καλή ιδέα αυτή των γειτόνων στο 5!
Κασσάνδρα said
Τσαπράζια ,δεν είναι τα κασμήματα;
Κάπου θυμάμαι «..τσαπράζια και ασημένιες πάλλες»
sarant said
Ναι, τσαπράζια είναι τα στολίδια που φορούσαν σταυρωτά στο στήθος τα παλικάρια του 21 (κιουστέκια και άλλα)
ΤΑΚ said
Ναι, τα κοσμήματα είναι, από το τουρκικό çapraz και την έχουν όλα τα λεξικά που κοίταξα (Δημητράκος, Κριαράς νεοελλ., Τριανταφυλλίδης, Μπαμπινιώτης).
ΤΑΚ said
Νίκο, γράφαμε ταυτόχρονα
ΣΟΦΙΑ ΚΟΛΟΤΟΥΡΟΥ said
…Ξεκίνησα να διαβάζω και λέω «Βάρναλης»… μετά πήγα να μπουρδουκλωθώ… !
ΣΟΦΙΑ ΚΟΛΟΤΟΥΡΟΥ said
H ΚΑΡΑΒΙΔΑ
Εγραψαν για τον Γιαλαμά
που ‘χε μια ευαίσθητη καρδιά,
για την Τασιά τη Βάβω.
Σε ποιο βιβλίο να ν’ κρυμμένη;
σε ποια σελίδα βυθισμένη;
Μπράβο, Καρβούνη, μπράβο!
Κι αν περάσει πια ο καιρός
και το ποιήμα δούμε
τον τρελλό απ’ τον Βάρναλη
θα τον θυμηθούμε
Να ‘στε καλοί, γράφτε καλά
λάθη και σφάλματα πολλά
σε όλα τα ονόματα.
Γραφιάδες είστε όλοι πρώτοι,
δεν γράφετε, λέν’ ό,τι κι ό,τι
μα καραβιδο-σώματα !
sarant said
Πολύ καλό Σοφία, καλημέρα!
Θέμος said
@9,10
Τσαπράζι / τσαπράζωμα λένε και την κόψη του πριονιού (αυτό που το ένα δόντι πάει δεξιά και το άλλο αριστερά). Κα αν έχει χαλάσει (έχει χάσει το τσαπράζι) θέλει τσαπράζωμα.
sarant said
15:
Καλημέρα Θέμο, τώρα σε είδα!
Δεν ήξερα τον όρο, ευχαριστώ!
Πάλι δηλαδή υπάρχει η έννοια του «χιαστί», όχι;
Θέμος said
16:
Ναι.
Έχει και εργαλείο για το τσαπραζωμα που λέγεται «τσαπραζολόγος» – όπως ο βιδολόγος που είναι το εργαλείο για να φτιάχνεις σπείρωμα σε άξονα (ενώ για να ανοίξεις βόλτες σε τρύπα χρειάζεσαι καλαούζο)
Θέμος said
17:
Διόρθωση: κολαούζο είναι το σωστό, όχι καλαούζο.
sarant said
17: Βίδα που χώνεται, κολαούζο δεν θέλει 🙂