Η συγκινητική ποίηση της Ειρήνης Τσιλιγκιρίδη
Posted by sarant στο 24 Οκτωβρίου, 2011
Προτού προχωρήσετε παρακάτω, σπεύδω να διευκρινίσω: δεν ξέρω αν υπάρχει Ειρήνη Τσιλιγκιρίδη, ούτε αν γράφει ποιήματα. Αν υπάρχει (πάντως δεν γκουγκλίζεται τέτοιο ονοματεπώνυμο) της ζητώ συγνώμη που αναφέρομαι με φιλοπαίγμονα διάθεση στο όνομά της. Όμως, γιατί διάλεξα τη φράση αυτή για τίτλο του σημερινού σημειώματος, το οποίο, πρέπει να το πω, δεν είναι ιδιαίτερα σοβαρό, παρότι οι μέρες είναι μάλλον κρίσιμες και βαριές; Πάντως, δεν πρόκειται να μιλήσω για ποίηση. Τότε, τι νόημα έχει ο τίτλος; Το αφήνω για κουίζ, είμαι βέβαιος ότι θα το βρείτε………
Ο τίτλος, είμαι βέβαιος ότι το βρήκατε, έχει την ιδιομορφία ότι έχει έναν μόνο φωνηεντικό φθόγγο, τo i, σε όλες του τις συλλαβές. Πρόκειται δηλαδή, για να εξακολουθήσω έναν ιδιωτικό νεολογισμό που είχα χρησιμοποιήσει σε προηγούμενο παρόμοιο άρθρο, για μονοφθογγική πρόταση. Επιπλέον, χρησιμοποιούνται οι πέντε από τους έξι τρόπους με τους οποίους αποδίδουμε τον φθόγγο i στα ελληνικά: ι, η, υ, ει, οι. Ο έκτος τρόπος είναι το σπανιότατο υι.
Το σημερινό λοιπόν άρθρο είναι αφιερωμένο στον φθόγγο i και στο γράμμα ι, Ι. Βέβαια, ο φθόγγος i στα ελληνικά δεν αποδίδεται μόνο με το ι, το γιώτα, αλλά και με τους άλλους τρόπους που όλοι μας μαθαίνουμε με χίλια ζόρια στην πρώτη δημοτικού. Αυτή η… πολυδιάσπαση οφείλεται στο ότι έχουμε ιστορικήν ορθογραφία, κληρονομημένην από τα αρχαία ελληνικά -βέβαια, οι αρχαίοι, το η, το υ, το ει και το οι φυσικά δεν τα πρόφερναν όπως το ι. Αυτό έλειπε, να προφέρεται με τον ίδιο τρόπο το «ημείς» (εμείς) και το «υμείς» (εσείς)! Με τον καιρό όμως, και όχι βέβαια ταυτόχρονα, η προφορά των η, υ, ει, οι έγινε ίδια με την προφορά του ι. Αυτό το φαινόμενο, που λέγεται ιωτακισμός ή γιωτακισμός, έχει πολύ ενδιαφέρον και θα μπορούσε να του αφιερωθεί βιβλίο -αλλά δεν θα πω περισσότερα σ’ αυτό το άρθρο. Στο υπόλοιπο άρθρο, όταν γράφω i θα εννοώ όλα τα «ι»: η, υ, ι κτλ.
Το ι λοιπόν, το αρχαίο ιώτα, σημερινό γιώτα, είναι το ένατο γράμμα του αλφαβήτου μας. Μην το πείτε στον Άδωνη Γεωργιάδη, αλλά προέρχεται από το φοινικικό γιοντ (yodh) που σήμαινε χέρι και που προφερόταν όπως το γερμανικό J, δηλαδή «γι». Καθώς είναι το πιο στενό γράμμα του αλφαβήτου, θεωρήθηκε η πιο μικρή ποσότητα κειμένου, όπως λέει και η ευαγγελική περικοπή «ιώτα μεν ή μία κεραία ου μη παρέλθη από του νόμου έως αν πάντα γένηται», που έδωσε την παροιμιακή φράση «δεν άλλαξα ούτε γιώτα», που τη χρησιμοποιεί κι ο Μακρυγιάννης: «κατά τις οδηγίες οπού άφησε εις τον πεθαμό του -δεν αλλάξαμεν ούτε γιώτα». Στα βυζαντινά χρόνια το γιώτα ήταν θηλυκού γένους, και αυτό μας κληροδότησε την παροιμία «έμεινε γιώτα μοναχή» (για κάποιον που απομένει πεντάρφανος ή ολομόναχος) αλλά και την λέξη «η υπογεγραμμένη» για το υπογεγραμμένο γιώτα που το είχαμε μέχρι τις τελευταίες μεταρρυθμίσεις στη γραφή μας.
Το γιώτα βέβαια δεν έχει καμιά σχέση με το γυναικείο όνομα Γιώτα (εκ του Παναγιώτα), ούτε με την Τογιότα. Τη Γιώτα και την Τογιότα (αλλά χωρίς το γιώτα) τα είχε βάλει σε τραγούδι ο Ρασούλης: Το σόι μου είναι σόικο και τ’ όνομά μου Γιώτα / μα σένα σ’ ερωτεύομαι και με χωρίς Τογιότα. Είχε γράψει και καλύτερα.
Συνεχίζουμε μετά το μουσικό διάλειμμα.
Το ι είναι ένα από τα δύο φωνήεντα που εμφανίζονται όχι απλώς διπλά αλλά και τριπλά σε ελληνική λέξη -δεν λογαριάζω τα επιφωνήματα όπως ωωω, εεε. Η λέξη αυτή με τα τρία γιώτα, που βέβαια ενοχλεί πολλούς αλλά εγώ τη χρησιμοποιώ, είναι «αντιιικός». Το άλλο φωνήεν που θα το βρείτε τριπλό είναι το α, στην αρχαία λέξη αάατος που έχει γίνει διάσημη στις μικρές αγγελίες σαν λόγιο (και αποτελεσματικότερο) ισοδύναμο της Ααβόρας και του αβάδιστα.
Σύμφωνα με το σχολικό αστείο, η λέξη με τέσσερα i είναι «πιρίμινι», με πέντε ι πιριμίνιτι, με έξι πιριμίνιτί μι, και με εφτά μη μι πιριμίνιτι. Καλό, αλλά στα όσα ακολουθήσουν δεν θα δεχτούμε τέτοια i που είναι στην πραγματικότητα e, παρά μόνο τα αυθεντικά.
Πάμε τώρα στις μονοφθογγικές λέξεις. Με τρία γιώτα υπάρχουν πολλές στα ελληνικά, με τέσσερα γιώτα όχι και τόσες: ριπιτίδι, τσιμισίρι, φιρφιρίκι, και δεν θα τις βρείτε και σε όλα τα λεξικά. (Ριπιτίδι ή ριπιτί είναι η διάρροια, χρησιμοποιείται στη φράση «με πήγε ριπιτίδι», τρόμαξα πάρα πολύ’ τσιμισίρι ή τσιμσίρι είναι ο πύξος ή το πυξάρι, και το ξύλο του’ φιρφιρίκι είναι όρος της πρέφας). Θα μπορούσαμε επίσης να προσθέσουμε και την Πιπισιπί, την παλιά αριστερίστικη φοιτητική παράταξη, καθώς και τον Μισισίπι, αν παραλείψουμε να τον εξελληνίσουμε σε Μισισιπή. Αν βρείτε κι άλλες, που ασφαλώς θα υπάρχουν, προσθέστε τις στα σχόλια.
Λέξεις με πέντε γιώτα δεν ξέρω να υπάρχουν, αν βρείτε πολύ ευχαρίστως να αναφέρετε. Με πέντε i όμως, δηλαδή να δεχτούμε όλες τις γραφές του φθόγγου i, είναι πολλές. Παράδειγμα: φιλειρηνική, συντηρητική, συζητήσιμη. Με έξι δεν μου έρχεται καμιά μονοφθογγική λέξη, μπορείτε να βρείτε εσείς; Αν χαλαρώσουμε τις απαιτήσεις μας, να δεχτούμε και άλλα φωνήεντα στη λέξη, η λέξη που βρήκα με τα περισσότερα i έχει εφτά: συντηρητικοποίηση.
Μια ιδιαίτερη περίπτωση είναι η λέξη διείσδυση. Έχει μόνο τέσσερα i, αλλά τα έχει όλα διαφορετικά -λείπει μόνο το οι (και το σπανιότατο, είπαμε, υι). Μπορείτε να βρείτε άλλες παρόμοιες; Μήπως καμιά που να έχει και τα πέντε i;
Μονοφθογγικό επώνυμο είδαμε με πέντε ι το Τσιλιγκιρίδης. Υπάρχει και το Διζικιρίκης. Και τα δυο είναι τούρκικης αρχής: τσιλιγκίρης είναι ο κλειδαράς, ντιζί κιρίκ το σπασμένο γόνατο. Με περισσότερα i δεν ξέρω να υπάρχει κανένα, εκτός βέβαια κι αν ένας Τσιλιγκιρίδης παντρευτεί μία Διζικιρίκη και αποφασίσουν να δώσουν στα παιδιά τους και τα δύο επώνυμα. Παρεμπιπτόντως, θα σας έχω μιλήσει στο ιστολόγιο για τον Γιάκωβο Διζικιρίκη, έναν λόγιο που παρά το επώνυμό του (ή ίσως εξαιτίας αυτού) αντιπαθούσε τον γιωτακισμό. Όταν είχε εμφανιστεί ο ηχητικός κινηματογράφος, στη δεκαετία του 1920 (πριν εμφανιστεί ο ομιλών), είχε προτείνει να λέγεται «αχολόγος» επειδή το «ηχητικός» ήταν ενοχλητικό με τα αλλεπάλληλα i του.
Οπότε, καιρός είναι να ξαναπιάσουμε τη φράση του τίτλου και να δούμε αν μπορούμε να τη μακρύνουμε, αλλά βέβαια να έχει μόνο i. Μπορούμε, βέβαια, και ιδού μια προσπάθεια:
Τι διημείφθη στην κρίσιμη συζήτηση της συγκινητικής, φιλειρηνικής ποίησης της σφριγηλής συντηρητικής φίλης τής Ισμήνης Τηλικίδη-Πισιμίση, της Ειρήνης Τσιλιγκιρίδη-Διζικιρίκη;
Αυτή έχει, αν μέτρησα σωστά, 64 συλλαβές με i, αλλά παραδέχομαι ότι έκλεψα με τα διπλά επώνυμα και με το στοίβαγμα επιθέτων. Τέλος πάντων, είμαι βέβαιος ότι θα με ξεπεράσετε, είτε προσθέτοντας σ΄αυτή τη φράση, είτε (προτιμότερο) βρίσκοντας άλλες, διαφορετικές!
N.Z. said
Καλημέρα Νικόλα,
Εκτός από το τραγούδι του Ρασούλη με τη Γιώτα, και τα γνωστά σε όλους μας «πονηρά» παραδοσιακά άσματα με τη Γιώτα και την Παναγιώτα, υπάρχει και ένα σαρκαστικό αίνιγμα με το «Γιώτης» που αν δεν κάνω λάθος προέρχεται από ένα σύγχρονο θεατρικό έργο (Μανιώτης, Σκούρτης, θα σε γελάσω…)
Ήτανε στο γιωτ της
φόραγε το μαγιώ της
τάιζε τον γιο της
μία κρέμα «Γιώτης»
μην είν’ ο Παναγιώτης;
ποια είναι;;;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Είναι η Μαρία η …Πενταγιώτισσα γιατί έχει πέντε «γιώτις»!!!
Πάντα φιλικά
Ν.Ζ.
Δημήτρης Φύσσας said
Νίκο, απίθανο κείμενο, είχες …οίστροι.
Ξέχασες το πιο γνωστο «πολυιικό», το πιτσιρίκι.
Και για απάντηση στο «Τι διημείφθη στην κρίσιμη συζήτηση της συγκινητικής, φιλειρηνικής ποίησης της σφριγηλής συντηρητικής φίλης τής Ισμήνης Τηλικίδη-Πισιμίση, της Ειρήνης Τσιλιγκιρίδη-Διζικιρίκη;», ιδού:
ΤΙ ΔΙΗΜΕΙΦΘΗ
Διημείφθη ίσης οίησης πριηνική, κλινήρης πήξη
πριν ή η ρήξη /τήξη / λήξη
εισηγηθεί την ιππικήν της δικής (ή Διικής;)
λείψης / λήψης (ίσης μύησης, Ηλί Ηλί).
Υοί, υιοί, ιοί, ιοί
εική οικεί η Νίκη.
Λιλί, πη το λιλί;
Κάτι τέτοια παλιότερα (;) περνιούνταν και για σοβαρός ελεύθερος στίχος.
Δημήτρης Φύσσας said
Νίκο, ενώ ξέρω πρέφα, δεν ξέρω τι είναι το φιρφιρίκι. Έχω ακούσει μόνο τον όρο «πρέφα με φιρφιρίκια», στον πληθυντικό. Είναι κάποια παραλλαγή του παιχνιδιού;
Θέμος said
+ 3 συλλαβές αν την Ειρήνη την ανάγουμε και σε «μυθική»
betatzis said
Βρίσκω ευκαιρία να ρωτήσω κάτι. Έχω φάει τα λυσσιακά μου κάνα χρόνο τώρα να βρω τι σημαίνει η (μάλλον) αρβανίτικη έκφραση «ίκινι μίκινι», που χρησιμποιεί ο Σκαρίμπας στο Θείο Τραγί, αλλά και αλλού και φυσικά η επιμελήτρια απαξιεί να ασχοληθεί. Νομίζω λέγεται και στον Καραγκιόζη. Μετά από άκαρπη αναζήτηση, καταθέτω την έκφραση στη συλλογική σοφία, που λέει και ο Νικοκύρης.
sarant said
Ευχαριστώ για τα πρώτα σχόλια και τις ιδέες!
3: Τα φιρφιρίκια είναι όρος της κρητικής πρέφας, νομίζω, δηλαδή της πρέφας με μιζέρια. Νομίζω, αλλά μπορεί να πέφτω (πολύ) έξω, ότι όταν πάνε κι οι τρεις πάσο, στην κρητική πρέφα παίζουν μιζέρια, οπότε φιρφιρίκια λέγονται οι μπάζες της μιζέριας, ή ίσως τα καπίκια της μιζέριας. Όποιος ξέρει θετικά, ας μας διαφωτίσει.
5: Ταιριάζει εδώ το ίκινι μίκινι, αλλά δεν ξέρω τι σημαίνει. Δεν εξηγεί η επιμελήτρια, ε;
Michalis Melidonis said
Νίκο σβήσε το 7 σχόλιο
5
Mέσω Θανάση Μωραΐτη
Αρβανίτικοι στίχοι δημοσιεύονται συχνά στις ελληνικές εφημερίδες της εποχής, συνήθως με την καθησυχαστική διαβεβαίωση ότι πρόκειται για διάλεκτο που κατάγεται κατευθείαν από τα ομηρικά έπη (π.χ. «Νέα Εφημερίς», 12 Ιουνίου 1889). Μόλις όμως δημιουργείται, στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, το Αλβανικό κράτος, η νοοτροπία αλλάζει ριζικά. Ένα από τα γνωστότερα και δημοφιλέστερα επιθεωρησιακά νούμερα της Μαρίκας Κοτοπούλη στα Πολεμικά Παναθήναια του 1913 ήταν εκείνο που σατίριζε τα αρβανίτικα τραγούδια («Ίκινι μίκινι βίμινι καπράπα», σ.σ.: προφανώς εννοεί Ίκëνι μίκëνι βëμëνι νγκα πράπα / Φύγετε φίλοι μπείτε από πίσω).
π2 said
Στα λεξιλογικά του γιώτα να προσθέσουμε φυσικά και τους γιωτάδες της στρατιωτικής ιδιολέκτου, όρου με πλούσια παραγωγικότητα όπως όλοι οι στρατιωτικοί ιδιωματισμοί, όπως θα δείτε (ορισμένα, όπως το γιώτα φεύγα και το γιωτέξ, δεν τα είχα ακούσει, ομολογώ).
Το γιωτακισμός αντί ιωτακισμός πρέπει να πω πως με ξενίζει, όχι γιατί το καθαρευουσιάνικο είναι πιο εύηχο (και πιο σύνηθες), αλλά γιατί μου φαίνεται πιο ακριβές: αναφέρεται σε εποχή που το ιώτα δεν ήταν ακόμη γιώτα.
Στέλιος said
Συγκινητική στιγμή! Εις την θρυλική Σίρτη της Λιβύης διημείφθη φιλική κι ειρηνική συζήτηση. Συλλήβδην οι φίλοι Λίβυοι, συζητήσιμοι, φιλικοί, κι ήσυχοι. Πειθήνιοι οι πλείστοι εις την ρήση της ειρηνικής λύσης: «Η Λιβύη ζητεί ειρήνη!».
betatzis said
Μιχάλη Μελιδόνη, ευχαριστώ.
6. Αφού είπαμε, απαξιεί.
sarant said
9: Πωπω Στέλιο, μπράβο, μου έβαλες τα γυαλιά! 82 συλλαβές αν μέτρησα σωστά, και χωρίς αμφίβολες λύσεις όπως η Τσιλιγκιρίδη-Διζικιρίκη!
Νέο Kid Στο Block said
Ογδόντα δύο οι συλλαβές
Τις μέτρησε το ερίφι
τι κι αν οι δημοτικιστές
με λένε και κατσίκι
Ιωτακισμός και οίηση
και η σκέψη να γυρίζει
του Στυλιανού η κύηση
ώτα με ιιιιι γιομίζει!
Κι όποιος για σένα βουληθεί
άσχημα να μιλήσει
Θε να τον πάει τσιρλιπιπί
Εμέ σαν αντικρύσει!
Νέο Kid Στο Block said
ΓΑΜΩΤΟ!! Εφαγα την πρώτη στροφή… Ρεπετισιόν
Στέλιο με τα πολλά σου ι
Τα άφθονά σου γιώτα
κέρδισες πάλι με σπαθί
τη δόξα όπως πρώτα!
Ογδόντα δύο οι συλλαβές
Τις μέτρησε το ερίφι
τι κι αν οι δημοτικιστές
με λένε και κατσίκι
Ιωτακισμός και οίηση
και η σκέψη να γυρίζει
του Στυλιανού η κύηση
ώτα με ιιιιι γιομίζει!
Κι όποιος για σένα βουληθεί
άσχημα να μιλήσει
Θε να τον πάει τσιρλιπιπί
Εμέ σαν αντικρύσει!
Δημήτρης Φύσσας said
Θανξαλότ Νίκο. Την είχα ακούσει τη μιζερόπρεφα,. Πρέπει να είναι πολύ ωραία παραλλαγή (δεν την έχω παίξει ποτέ, αλλά θα σπεύσω). Δεν ήξερα όμως ότι αυτή μπορεί να είναι η φιρφιρ(ικ)όπρεφα. Φιρφιρίκος ως βρισιά γιατί άραγε σημαίνει πολύ ελαφρός, ντιλετάντης κλπ κι ακόαμχειρότερα, ομοφοβικά; Και θυμάμαι ότι ο Νικος Νικολαϊδης στη «Στεκιά» του τη λέει τη λέξη, αλλά δεν είχα βγάλει άκρη τι εννοεί. Λέω να ψάξω και στο slang, αλλά αργότερα. Υπάρχει και το μεροκάματο τώρα.
sarant said
Και ο Στάθης Σταυρόπουλος χρησιμοποιεί τη βρισιά αυτή. Η μιζερόπρεφα φαντάζομαι ότι θα μετατρέπει την καραμπίνα σε ενδεχόμενο μπούμερανγκ: δεν μπορείς να στηθείς με καλό φύλλο γιατί υπάρχει φόβος να παίξουν μιζέρια και να γράψεις τις πολλές.
Πόντος και Αριστερά said
Πολύ ωραίο!
Πάντως εάν είχε επιβληθεί η φωνητική γραφή και δεν είχαμε σταματήσει ως φοβικοί νεοέλληνες στο μονοτονικό, το επίθετο της Τσιλιγκιρίδου (καθαρ.) εις την νέαν 20γράμματον ελληνικήν θα ήτο : (Ι) Τσιλιγγιρίδι.
Επίσης, λέξη με δύο συνεχόμενα γιώτα υπήρξε ο «κιιμάς»!!!
Μ-π
Immortalité said
Νίκο μπράβο πολύ ωραίο άρθρο!
Και οι συνεχιστές σου, άξιοι! 🙂
sarant said
16: Το γκ το γράφαν γγ στο εικοσαγράμματο;
Lefteris_Sfak said
«[ο Γιάκωβος Διζικιρίκης] είχε προτείνει να λέγεται “αχολόγος” επειδή το “ηχητικός” ήταν ενοχλητικό με τα αλλεπάλληλα i του.»
Δηλαδή τα τρία γιώτα τον πείραζαν, και τα τρία όμικρον όχι; Οποία μεροληψία!
π2 said
Ξεχάσαμε την ελληνική λέξη με τα περισσότερα ι, το Ίιιιιιιιι της Ζουμπουλίας του Παρά Πέντε.
Lefteris_Sfak said
Τα τρία i ήθελον ειπείν.
sarant said
Ευχαριστώ για τα νεότερα σχόλια!
Π2, έχεις δίκιο για τους γιωτάδες, η παράλειψή μου ασυγχώρητη!
Όσο για τη Ζουμπουλία και το ιιιι, είναι εκτός συναγωνισμού θαρρώ 😉
Allu Fun Marx said
+ 15 συλλαβές αν βάλεις στην αρχή το «Η κλινήρης μικρή Ήβη Πιστίκη διηγήθη»
sarant said
23: Και ένα «ήδη» μας φέρνει στο +17. Κι αν περάσει ο Κορνήλιος, θα πει και το «οίμοι», για +19.
Michalis Melidonis said
…γιατί είναι κωμικά, ενοχλητικά και χασμωδέστερα
τα πολλά ι και όχι τα πολλά ο (όπως ο δωροφόρος),
ε (Σερραίες εδραίες), α (αδάμαστα κάρα) και ου (που ζουν, λούζουν, του πούπουλου πουλούν)
Απ’ όλα τα φωνήεντα το προφέρουμε σε ψηλότερη
συχνότητα.
Επίσης το ι στις ψηλές νότες είναι το
το δυσκολότερο φωνήεν για τους τραγουδιστές
(how to sing the vowel E)
…
Yπάρχει και Ινδιάνικη γλώσσα μόνο με α,ε,ο δίχως ου και ι.
sarant said
Ε, όλα τα αλλεπάλληλα όμοια φωνήεντα είναι κάπως…
Στέλιος said
@9,13 (και λίγο το 17 😉 ): Σας ευχαριστώ πολύ!! Ήμουν και μέσα στην επικαιρότητα ε; 🙂
ΣοφίαΟικ said
18: έχει καταργηθεί και το κ.
Εμείς μπορέ να’χουμε πολλά ι που τα γράφουμε με πολλούς τροπους, άλλοι έχουν πολλά ι που τα προφέρουν με διάφορους τρόπιους.
24: «Οιμοί», φρίττει η Κική Βισβίκη, «τις την ποίηση της Ειρήνης οικτίρει;»
ΥΓ Δε λίγο θα γίνει μυθιστόρημα.
Σκύλος τ. Β.Κ. said
Μ’ αρέσει που στην κατηγοριοποίηση του άρθρου έχει βάλει και την ΠιΠιΣίΠι.
Οπότε, δεν μπορούμε να στριμώξουμε κάπου και τον Μισισιπή;
sarant said
Μια και είπες για τον Μισισιπή, ιδού μια γιωτακιστική άρια του Ροσίνι:
Ombretta sdegnosa del Misipipi, pipi-pipi
Μιχάλης Νικολάου said
19,
…και η προτίμηση στο “αχολόγος” αντί “ηχητικός” θυμίζει λίγο το ανέκδοτο με την Χονολουλού και την Ταγκανίκα…
Νέο Kid Στο Block said
31. ήτοι; 🙂
betatzis said
32. Άσε μη μάθεις, θα μπλέξεις 🙂
Lefteris_Sfak said
@25
Αφενός πλάκα έκανα! Αφετέρου: τραγουδώ ερασιτεχνικά και έχω υπόψη μου το πρόβλημα των κλειστών φωνηέντων όπως το i, ιδίως σε ψηλούς τόνους· αλλά όμως το τραγουδισμένο i δεν είναι πολύ πιο δύσκολο από το μιλημένο; Στην ομιλία πάλι: όντως έχουμε πολλά i λόγω ιωτακισμού, αλλά όμως καθημερινά και απροβλημάτιστα λέμε συνείδηση, συνήχηση, συνίζηση, συντήρηση, ιριδίζει, συγυρίσει, συνηθίσει (παύση-βύσσινο-αεροπλάνο που θα έλεγε ο Τριανταφυλλίδης ο Β. όχι ο Ν.!), παρότι πρόκειται όχι για τρία αλλά για κοτζάμ τέσσερα αλλεπάλληλα i. Επίσης επειδή πολλές τέτοιες λέξεις τις λέμε καθημερινά, δηλαδή το στόμα αλλά και το αυτί μας τις έχει συνηθίσει (πάλι παύση-βύσινο κ.τ.ρ.), δεν μου φαίνονται κακόηχες ούτε μπορώ να φανταστώ κάποιο σοβαρό γλωσσολογικό κριτήριο που να δικαιολογεί το χαρακτηρισμό, αφού η γλώσσα είναι σύμβαση (ήτοι συνήθεια). Η Cheyenne λοιπόν μπορεί να μην έχει κλειστά φωνήεντα, αλλά ο Διζικιρίκης δεν είναι Cheyenne: ούτε και θα μπορούσε άλλωστε με τέτοιο όνομα (θα τον έλεγαν πιθανώς «Ωχ Πάλι Αυτός με τα Δυσπρόφερτα Φωνήεντα»). 🙂
Νέος Τιπούκειτος said
Για τον Μισισιπή υπάρχει και το αριστούργημα του Ευγένιου Τριβιζά με τίτλο Ποιος έκανε πιπί στον Μισισιπή; Η απάντηση είναι, βεβαίως, ένα παπί.
Μιχάλης Νικολάου said
32,
Επειδή μας διαβάζουν και μικρά παιδιά, παραπέμπω στο google… 🙂
Alexis said
Πολύ καλό άρθρο!
Να πούμε και τον πρώην πρωθυπουργό Σημίτη με τα τρία ι; Δεν είναι πολλά αλλά νομίζω ότι δεν υπάρχει άλλος από τους διατελέσαντες πρωθυπουργούς μ’ αυτό το χαρακτηριστικό.
Τι είναι ο αάατος;
Στέλιος said
@37: Μα προφανώς αυτός που δεν έχει ακόμα ααθεί! 🙂
Νέο Kid Στο Block said
37. Κι ο Θόδωρος; (Δηλιγιάννης) 4 🙂
sarant said
37-38: Ο αάατος είναι μυστήρια λέξη, σύμφωνα με μερικούς σημαίνει άτρωτος, ανίκητος, απαραβίαστος,. Σύμφωνα με άλλους, την χρησιμοποίησε ο Όμηρος στην Οδύσσεια επειδη είχε βάλει στοίχημα με τον Ησίοδο ότι υπάρχει λέξη με τρία φωνήεντα και ο Ησίοδος έλεγε πως δεν υπάρχει.,
καλοπροαίρετος said
Τρία συνεχόμενα /ι/, εκ των οποίων δύο συνεχόμενα ύψιλον!, στο Ξ 286-288 της Ιλιάδας: «ένθ’ Ύπνος μεν έμεινε πάρος Διός όσσε ιδέσθαι / εις ελάτην αναβάς περιμήκετον, ή τότ’ εν Ίδη / μακροτάτη πεφυυία δι’ ηέρος αιθέρ’ ίκανεν», και στη μετάφραση του Πολυλά: «Ο Ύπνος στάθηκεν αυτού, μη τον ξανοίξει ο Δίας. / Και ανέβ’ εις έλατο τρανό που είχε βγει στην Ίδην / και ως τον αιθέρ’ απλώνονταν τα απέραντα κλαδιά του».
@ 16
Δεν έχω συναντήσει τη γραφή «κιιμάς», όμως ανακαλώ σαφέστατα τη γραφή «κυϊμάς» σε πάνω από δύο σημεία του «Τρελλαντώνη» – στην αρχική του ορθογραφία, εννοείται. (Ό,τι διάβασα πριν δύο λεπτά, το έχω ήδη ξεχάσει· άλλα που διάβασα πριν σαράντα χρόνια, τα θυμάμαι φωτογραφικά.)
Παρέμπ: Κ.Ι.Μ.Α.Σ. (Κινητή Ιατρική Μονάδα Αμερικανικού Στρατού) ήταν η ελληνική απόδοση του M.A.S.H. (Mobile Army Surgical Hospital) στην ομώνυμη κωμωδία του Ώλτμαν. Πώς θα το λέγαμε τώρα αυτό, εξελληνισμένο οπισθωνύμιο;
sarant said
37-39: Ο Σημίτης είναι μονοφθογγικός με ι, ενώ ο Δηλιγιάννης έχει μεν τέσσερα αλλά το ένα δεν προφέρεται. Πρέπει να αποφανθεί το ΑΣΕΑΔ.
Πάντως, με τέσσερα καθαρά ι είναι ο πρωθυπουργός Κ. Μιτσιτίκις.
sarant said
41: Τι ωραίο το πεφυυία, Καλοπροαίρετε -ορίστε, έβαλες τα γυαλιά στον Ευυπόληπτο!
Κορνήλιος said
μυρίζει φιστίκι
τί φρίκη τί φρίκη!
στὴν λίμνη μπρίκι,
στὴν γῆ οἱ λύκοι.
Ξιφήρης Φρύνη
γυρίζει Ῥίμινι-Κρήνη.
sarant said
Στη Βίκη φιρίκι; Τι φρίκη!
Κορνήλιος said
Ῥίμινι-Κρήνη-Τρίκκη-Σπλίτ-Σμύρνη-Κιλκίς-Κυλλήνη-Λίλλη-Ζυρίχη.
Γιάννης said
Ξεχάστηκε η Μυτιλήνη (Νικοκύρη απαράδεκτος).
Μαρία said
44, 45 κικιρίκι
Τοπωνύμια απο Β
Βιβίστη/τσι και Βίτσι Γρεβενών
Βίδι Τροζηνίας
Βιλιβίνα Καλαβρύτων
Βρύση
Βρυσίδι Λασηθίου
Βυζίκη Γορτυνίας
Βυρσίνη Ροδόπης
Κορνήλιος said
ἡ Βιλιβίνα ἔχει α!
sarant said
48: Δεν βρίσκεις και Βλισίδι (ή Βλησίδι ή Βλυσίδι; )
Μαρία said
50 Βρήκα τη Βλησιδιά Αρκαδίας, γι’ αυτό δεν το έγραψα.
Μαρία said
49 πω πω στραβομάρα
Μαρία said
Γλυκή Θεσπρωτίας
Γρίζι Μεσσηνίας
Γύρι Ζακύνθου
Δημητρίτσι Σερρών
Δίβρη
Διμήνι Μαγνησίας
Δρύμη και Δύμη Ροδόπης
Θυνί Αργολίδας
Ίζγλιμπι Καστοριάς
Μαρίνα said
Το παλιό παιδικό πιριμίνιτι μι,παίζει;
sarant said
54:Το αναφέρω στο άρθρο, υπάρχει και μι μι πιριμίνιτι, αλλά έτσι είναι εύκολο 🙂
53: Στοίχημα ότι το Ίζγλιμπι δεν υπάρχει πια 🙂
Μαρία said
55 Εμείς το λέγαμε πιριμινίτι μι κι σεις.
Σιγά το στοίχημα 🙂 Μα είναι όνομα αυτό!
http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/168797
Μαρία said
Κήποι
Κιζιλή Καβάλας και Σερρών
Κιλκίς
Κίνι Σύρου
Κίρκη Έβρου
Κισισλίκ Σερρών
Κισσοί Ηρακλείου
Κιτίκι Μαγνησίας
Κίτσι Αττικής
Κλειδί
Κλησίδι Λασηθίου
Κνίδη Γρεβενών
Κοίλι Εύβοιας
Κοίμηση Σερρών
Κοινή Χίου
Κρήμνη Χαλκιδικής
Κρήνη
Κριμήνι Κοζάνης
Κρίτσι Τριφυλίας
Κριτσίνι Τρικάλων
Κρίφτσι Γρεβενών
Κυλλήνη Κορινθίας
Κύμη και Ροδόπης
sarant said
56: Ώστε το Ίζγλιμπι μετονομάστηκε σε Ποριά ή Πορειά! (Κάποιοι αντιγιωτακιστές βυσσοδόμησαν προφανώς)
tamistas said
Χαίρετε. Όλη μέρα στο τρέξιμο, είχα δει όμως από το πρωί το θέμα, με χαρτάκια και στιλό στις τσέπες, ξέκλεψα στιγμές για να σκαρώσω γιωτακιστικό στίχιμα. Επηρεασμένος από την επικαιρότητα, ελπίζω να μην εκπέμπω κατάθλιψη, εμένα πάντως τέτοιοι στίχοι της κλάψας, μετά, μου φτιάχνουν το κέφι…
της κυνικής της λύσης
η δυστυχής στιγμή,
γδύνει τις συνειδήσεις,
λυγίζει την πυγμή
η μύηση στη θλίψη
την πήζει την πληγή·
η ποίηση μη λείψει,
μην κοιμηθεί κι η γη
η θύμηση τσιρίζει,
η κρίση την ξυρίζει·
κι οι πνιγηροί λυγμοί,
της μνήμης λύκοι γκρίζοι·
στυγνή η δύση υβρίζει:
φιδίσιοι συριγμοί
Μαρίνα said
Πω,πω,ντιπ για ντιπ απρόσεκτη είμαι!
Το Πρίντιζι το αναφέραμε;
Μαρία said
58 Σίγουρα, το ι τους πείραξε.
Πορειά, λέει, το φυσικό πέρασμα που βρίσκεται σε ορεινό τμήμα. Ποριά στα ανδριώτικα η είσοδος στο κτήμα ή τη στάνη.
Ξέχασα το Κυπρί της Άνδρου και θα με σφάξει ο Χασάπης.
Μαρία said
Λείψι Γρεβενών
Λειψοί
Λητή Θεσ/νίκης
Λίμνη
Λύκοι Πέλλας
Λύρη Μαγνησίας
Μήρυσι Ευρυτανίας
Μίνθη Ηλείας
Μισυρλί (ή Μισερλί) Μεσσηνίας
Μπιντικλί (το Τυχερό) Έβρου
Μπιρμπίλι Πρέβεζας (το μετέφρασαν φυσικά σε Αηδόνι)
Μπρίκι Λακωνίας
Μύθοι Λασιθίου
Μύκη Ξάνθης
Μύλοι
Μυρίκη Ευρυτανίας
Μυρίσης Νάξου Πού εξαφανίστηκε ο γιατρός;
Μυρίσι Ευρυτανίας
Μυρμήγκι Χίου
Μυρρίνη Σερρών
Μυρσίνη
Μυρτίσκη Ροδόπης
Μυτιλήνη
Μυτιληνιοί Σάμου
Μιχάλης Νικολάου said
52,
Καθόλου στραβομάρα, αν το βάλεις στη γενική με καθαρεύουσα: Της Βιλιβίνης! (κατά το Βιέννα/Βιέννης) 🙂
Μαρία said
63 Και το λεξικό έχει γενική Βιλιβίνης.
http://www.kalavrita.gr/DynSITE/index.php?contentID=11&cMode=vMode&AID=24
Η «ετυμολογία» του ιστοριοδίφη Γεωργίου Παπανδρέου παπατζίδικη.
Πόντος και Αριστερά said
@18
Το «γκ» και το «γγ» το έγραφαν «νκ».
Δηλαδή στη συγκεριμένη πείπτωση θα είχαμε: Ιρίνι Τσιλινκιρίδι
Μ-π
sarant said
Ταμίστα, πολύ ωραίο το γιωτακιστικό σινίτι… σονέτο!
64: Λες να είναι τίποτα σλάβικο;
sarant said
65: Μάλιστα, άρα και άνκελος, ας πούμε. Ευχαριστώ!
Μαρία said
65 Για την ακρίβεια Τςιλινκιρίδη και αν προφερόταν με παχύ σ Τςςιλ…
τζ δεν υπάρχει
66 Κατά μία εκδοχή ναι. Άλλωστε μέχρι το ’12 ήταν Βελβίνα.
gpointofview said
στο πάλαι ποτέ Φαλληρικόν Δέλτα φιρφιρίκια έλεγαν οι στοιχηματίζοντες φίλιπποι -σαν συντόμευση- τα δελτία (χαρτάκια προς ανταλλαγή) του συνθέτου διδύμου. Με την μηχανογράφηση του συδτήματος έπαυσε η ανταλλαγή και μάλλον ξεχάστηκε η λέξη.
9: η τελευταία φράση θα μπορούσε να τροποποιηθει επί το ι-ικότερον: Η Λιβύη ηρνήθη την φρίκην, ζητεί την ειρήνην.
Alexis said
#40, Ευχαριστώ για την εξήγηση…
Ώστε στοιχημάτιζαν οι Έλληνες από τα ομηρικά ακόμη χρόνια; Ιδού λοιπόν άλλη μία αδιάσειστη απόδειξη ότι είμαστε απευθείας απόγονοί τους! (ΓΜΤ πως μπαίνει η φάτσα που γελάει;)
sarant said
Ιικότερον, καλό!
Καλημέρα, αγαπητέ απόγονε των ΑΗΠ!
Στέλιος said
@59: Ταμίστα καταπληκτικό!!
Σκέφτηκα και αυτήν την προσθήκη, για να έχει και το σπάνιο «υι» μέσα:
Κι η τιβί στις ειδήσεις
σβήνει τις συνειδήσεις,
φίλοι υιοί της Κρίσης!
Εντάξει λίγο πρόχειρο είναι – πρωί ακόμα! – αλλά οκ 🙂
@69: Ναι πολύ ωραία προσθήκη!
@37,38,40,70: Για το αάατος απ’ότι βλέπω πάντως, έχουν γραφτεί ολόκληρα paper στο Harvard!
Καλημέρα σε όλους!
Στέλιος said
@72: Ή μάλλον: «κοιμίζει συνειδήσεις»
Πολύ καλύτερο!
παπαΣτρούμφ said
Επίσης να επισημανθεί ότι η συχνότερη γραφή του /i/ είναι με η και όχι με ι — ισχύει ακόμη και αγνοώντας το συχνό θηλυκό άρθρο «η».
tamistas said
72, 73:
στέλιο,
μη δεις τιβί κι ειδήσεις
στιγμή μη τιτιβίσεις
της κρίσης διηγήσεις
sarant said
74: Επειδή φαντάζομαι ότι τα έχεις μετρήσει, δεν το αμφισβητώ, αλλά εκπλήσσομαι. Βέβαια, φαντάζομαι ότι δεν θα μετράς τα ι του αι, ενώ δεν ξέρω αν μετράς τα ι των οι και ει (ή αν τα λογαριάζεις χώρια).
Δηλαδή, η δική μου εντύπωση είναι ότι σε ένα μεγάλο σώμα κειμένων, το ι θα είναι συχνότερο από το η, ως γράμμα.
Stazybο Hοrn said
Τζίτζιρι-μίτζιρι λέει τα ψιλολοΐδια η μάνα μου
Μαρία said
77 Ψιλολοΐδια απ’ τη τζιτζιμιτζιχοτζιριά;
Μαρία said
τοπωνυμίων συνέχεια πρόσσχωμεν 🙂
Νησί
Νίκη
Νικήτη Χαλκιδικής
Νίση Ηρακλείου
Νυδρί
Νύφι Σκύρου
Πηγή
Πίνη Αιτ. και Ακαρνανίας
Πλησιοί Άρτας
Πύλη
Πυργί
Πύργοι
Ρύμη Ξάνθης
Μαρία said
Σίβηρη Χαλκιδικής
Σιμικλί Λάρισας
Σιμιτλί Ροδόπης
Σιρίλι Χανίων
Σκήτη
Σμίνθη Ξάνθης
Σμίξη
Σπήλι Ρεθύμνου
Στρύμη Ροδόπης
Σύμη
Σφίλτσι Κοζάνης
sarant said
Κι ακόμα να βρεθεί πενταγιωτικό τοπωνύμιο!
Stazybο Hοrn said
#78 Θα σε γελάσω, αλλά ο γούγλης βρίσκει κι άλλους να το λένε.
καλοπροαίρετος said
@ 81
Μέχρι να βρεθεί τοπωνύμιο με πέντε γιώτα, να εισφέρω ένα ανθρωπωνύμιο με πέντε /ι/: τη θράσσα σύζυγο του Μιλτιάδη και μητέρα του Κίμωνα, Ηγησιπύλη.
Μαρία said
81 Οι Μυτιληνιοί αλλά μόνο στο μάτι, όχι στο αυτί.
Τριφύλλι
Τρύπη Λακωνίας
Τρυπητή
Τσιφλίκι
Υλίκη Εύβοιας
Υψηλή Αίγινας
Φήκη Τρικάλων
Φίλιπποι
Φισίνη Λήμνου
Φρυ Κάσου
Φτέρη
Φυλή Αττικής
Χριστοί Ιωαννίνων
Χρυσή
Ψηλή Αργολίδας
Ψύλλοι Λήμνου
Μαρία said
83 Για τους αρχαίους βέβαια με ένα.
sarant said
83-85: Δεν πειράζει, για μας τους γιωτακιστές είναι απολύτως δεκτό -και μάλιστα με έξι i, καθότι «η» Ηγησιπύλη!
Immortalité said
@84 Φτέρη;
@77 Εμένα τα λέει τζίτζιλα μίντζιλα
Μαρία said
87 Φθιώτιδας, Αχαΐας, Τρικάλων, Πιερίας και Ιωαννίνων
Γι’ αυτό δεν έγραψα νομό.
Μαρία said
87 Τώρα κατάλαβα το μέγεθος της βλακείας μου.
Immortalité said
@89 Της αφηρημάδας σου θα έλεγα εγώ 😉
voulagx said
Το «ικινι μικινι» (#5.#7) μου θυμισε ενα τραγουδι που ακουγα μικρος και δεν καταλαβαινα τους στιχους του. Παραθετω οσους στιχους θυμαμαι (τους ιδιους θυμαται και ο πατερας μου):
Σαραντα κλεφτες νημασταν
dale mikᾰ dale
σαραντα κλεφτες νημασταν
dale mikᾰ prapᾰ
ikᾰnᾰ mikᾰnᾰ
dale mikᾰ prapᾰ
σαραντα δυο νοματοι
Το ᾰ ακουγεται σχεδον οπως το κλειστο γαλλικο e. Ο ρυθμος ειναι στα τρια, οπως «τα παιδια της Σαμαρινας»
Έρση said
Υπάρχει και ο στίχος του Goethe τον οποίον αναφωνεί ο Faust στο ομόνυμο έργο: «Von einem Wort lässt sich kein Jota rauben», δηλαδή οτι δεν πρέπει να σβηστεί ούτε ένα ιώτα από κάποια λέξη. Ο στίχος αυτός ενδεχομένως να προέρχεται από την ευαγγελική περικοπή την οποία αναφέρατε στο άρθρο σας. Είναι όμως περισσότερο πιθανόν η παραίνεση αυτή του ποιητή εμμέσως να αναφέρεται στην Α’ Οικουμενική σύνοδο, η οποία έγινε στη Νίκαια της Βιθυνίας προκειμένου να επιλυθεί το ζήτημα της φύσης του Χριστού. Ο Άρειος υποστήριζε οτι ο Χριστός ήταν ελάχιστα υποδεέστερος από τον Θεό, καθότι υιός και δημιούργημα του Πατέρα του. Ήταν επομένως «ομοιοούσιος» με τον Πατέρα του. Οι πατέρες της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου θεώρησαν οτι ο Χριστός και Θεός δεν έχουν ιεραρχική σχέση μεταξύ τους οπότε και επέλεξαν, προκειμένου να υπερασπίσουν τη θέση τους, τον όρο «ομοούσιος» αφαιρώντας το ιώτα. Μετά από αυτήν την αρχική αφαίρεση ακολούθησαν χριστιανικότατα πολλαπλές αφαιρέσεις ζωών και σφαγές και ποταμοί αίματος εκατέρωθεν. Ας μην αφαιρούμε λοιπόν τα ιώτα! Είναι μια μάλλον επικίνδυνη ενέργεια!
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%84_%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%A3%CF%8D%CE%BD%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82
sarant said
Πράγματι, το ομοούσιο και ομοιούσιο έχει μεγάλη ιστορία, κάποτε αξίζει να τη διηγηθούμε, ευχαριστώ!