Μια ρίμα για το δυο χιλιάδες δώδεκα!

Έχουμε αναφερθεί ξανά στον σατιρικό ποιητή Γεώργιο Σουρή, που έβγαζε τη σατιρική εβδομαδιαία εφημερίδα «Ο Ρωμηός», όλην έμμετρη, χωρίς διακοπές από το 1883 έως το 1918, και την έγραφε ολόκληρη ο ίδιος. Στην παραπάνω πρόταση έχω κάνει τουλάχιστον μια γενίκευση. Ο Ρωμηός πράγματι έβγαινε από το 1883 έως το 1918 (και όχι 1919 όπως γράφω λαθεμένα στο προηγούμενο άρθρο), αλλά ποτέ δεν έβγαζε 52 φύλλα το χρόνο: κάθε χρόνο ο Σουρής έκανε διακοπές ένα-δυο μήνες το καλοκαίρι (που τους περνούσε στο Νέο Φάληρο), ενώ και μέσα στο χρόνο παρέλειπε να εκδοθεί κάποια Σάββατα’ το είχε άλλωστε δηλώσει στην προμετωπίδα της εφημερίδας: Ο Ρωμηός την εβδομάδα μια φορά μόνο θα βγαίνει / όποτ΄ έχω εξυπνάδα κι όποτε μου κατεβαίνει. Έτσι, υπήρξαν και χρονιές που έβγαλε μόνο γύρω στα 30 τεύχη, ενώ άλλες φορές, βγάζοντας και εμβόλιμα τεύχη, έφτασε τα 50 τεύχη τη χρονιά. Εκτός όμως από αυτό, ο Ρωμηός διέκοψε δυο φορές την έκδοσή του για πολλούς μήνες, αρχικά το 1883, ενώ μετρούσε μόλις λίγους μήνες ζωής, όταν ο Σουρής έδωσε εξετάσεις για το δίπλωμα της Νομικής (όπου απερρίφθη μετά πολλών επαίνων και μετά κυνηγούσε ανελέητα τον σπανό Σεμιτέλο, τον καθηγητή Λατινικών που τον έκοψε) και στο τέλος, από τον Νοέμβρη του 1916 έως το καλοκαίρι του 1917, όταν η επιστρατική τρομοκρατία έλυνε κι έδενε στην Αθήνα του διχασμού.

Ένας πολύ ψείρας αναγνώστης (σαν κι εμένα) θα έλεγε ότι και η διατύπωση «την έγραφε ολόκληρη ο ίδιος» είναι ανακριβής, αφού στα πρώτα τεύχη του Ρωμηού έγραφε και ο Δημήτριος Κόκκος -αν και βέβαια στις εκατοντάδες χιλιάδες στίχους του Ρωμηού, αν υπάρχουν και πεντακόσιοι ή χίλιοι του Κόκκου είναι (συγχωρέστε μου το φριχτό λογοπαίγνιο) κόκκος άμμου στην απέραντη θάλασσα. Αλλά κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως ο Ρωμηός έβγαινε όλος έμμετρος από το τέταρτο τεύχος και μετά (στα τρία πρώτα τεύχη υπήρχαν κάποιοι τίτλοι σε πεζό). Ο ίδιος ο τίτλος ήταν έμμετρος (Ο Ρωμηός εφημερίς / που την γράφει ο Σουρής), όπως και η ημερομηνία, ο αριθμός του τεύχους, οι λεζάντες, οι τίτλοι των ενοτήτων, οι μικρές αγγελίες, όλα! Βλέπετε εδώ την προμετωπίδα του πρώτου φύλλου του 1912:

Για να βολέψει τους αριθμούς (αριθμό τεύχους, ημερομηνία, χρονολογία) με ομοιοκαταληξίες, ο Σουρής αναγκαζόταν σε διάφορες ακροβασίες -για παράδειγμα, για τη χρονολογία 1912, επειδή λέξη που να ριμάρει με δώδεκα μάλλον δεν υπάρχει, ανακάτεψε το «χίλια ενιακόσια δώδεκα» σε «χίλια δώδεκα κι ενιακόσια ακόμα» (η Ανόρθωση για την οποία λέει ήταν γενικό σύνθημα/αίτημα μετά το κίνημα του 1909 στο Γουδί). Στα πρώτα βήματά του, βέβαια, ο Σουρής δεν έστριβε τις χρονολογίες κι έτσι για το 1884 ομολόγησε αδυναμία να βρει καλή ρίμα. Έγραψε: Χίλια οχτακόσια ογδοήντα τέσσαρα / μία να ταιριάζει λέξη βρήκα: Καίσαρα!

Με την ίδια λογική, αν είχε να ριμάρει το φετινό 2012 θα έπρεπε να επιστρατεύσει τον «κώδικα» ή τα «εξώδικα» –και πάλι ατελής θα ήταν η ρίμα. Όμως, αν στρίψουμε και μπουρδουκλώσουμε τη χρονολογία μπορούμε να βρούμε πλήθος άλλες ρίμες, ας πούμε: Δώδεκα και δυο χιλιάδες / και της τρόικας οι μπελάδες. Είμαι βέβαιος ότι μπορείτε να βρείτε πολύ καλύτερες και για να σας δώσω μερικές ιδέες παραθέτω πιο κάτω όλες τις χρονολογικές ρίμες του Ρωμηού, από το 1883 ως το 1918. Διατηρώ την ορθογραφία, για να δείτε τις ασυνέπειες από τη μια χρονιά στην άλλη, που σημαίνουν ότι είναι μάταιο να διατηρεί κανείς την ορθογραφία του πρωτοτύπου:

Χίλια οκτακόσα ογδοήντα τρία
τρέλλα εις τον κόσμο και αχρηματία

Χίλια οκτακόσα ογδοήντα τέσσαρα
μία να ταιριάζη λέξη ’βρήκα: ΚΑΙΣΑΡΑ

Χίλια οκτακόσα ογδοήντα πέντε
το Κουβέρνο πάει πρίμα με πονέντε

Χίλια οκτακόσα ογδοήντα έξη
εις αυτό τον χρόνο κάτι θα μας τρέξη

Έτος χίλια οκτακόσα κι’ ογδοήκοντα επτά
περισσεύματα μεγάλα δίχως νάχωμε λεπτά

Έτος χίλια οκτακόσα κι’ ογδοήκοντα οκτώ
το Ταμείο μας κλεισμένο και το χέρι ανοικτό

Έτος χίλια οκτακόσα κι’ ογδοήκοντα εννέα
και αυτός ο χρόνος θάχη περισσεύματα γενναία

Έτος χίλια οκτακόσα κι’ εννενήντα… τι καλά!
περισσεύματα και πλούτη μας επήραν τα μυαλά

Χίλια οκτακόσα κι’ εννενήντα ένα,
πάντα κάθε χρόνο τα συνειθισμένα

Έτος εννενήντα δύο και με χίλια οκτακόσα,
έτσι ’μπέρδεψε τον χρόνο η ποιητική μας γλώσσα

Χίλια οκτακόσα κι’ εννενήντα τρία,
κρίσις θα ζουρλάνη τους Ρωμηούς αχρεία

Στο εννενήντα τέσσερα και χίλια οκτακόσα
νάναι καλά ο Λόρδος μας να φάμε κι’ άλλα τόσα

Χίλια οκτακόσα κι’ ενενήντα πέντε
το Κουβέρνο πάει πρίμα με πονέντε

Χίλια οκτακόσα κι’ ενενήντα έξη
στέφανον λαχάνων η Πατρίς ας πλέξη

Έτος χίλια οκτακόσα κι’ εννενήκοντα επτά
πατατράκα Στρατοπέδων και πλημμύρ’ από λεπτά

Έτος χίλια κι’ οκτακόσα κι’ εννενήκοντα κι’ οκτώ
τον Ετέμ-Πασσά για δώρο σας χαρίζω διαλεκτό

Έτος χίλια κι’ οκτακόσα κι’ ενενήντα συν εννιά,
νέοι πόλεμοι λυσσώδεις μές ’στον ψεύτη τον ντουνιά

Έτος χίλια κι’ εννιακόσα
κι’ η φυλή μας πάντα δρώσα

Χίλια κι’ εννιακόσα κι’ ένα
κι’ όλο τα συνειθισμένα

Χίλια δύο κι’ εννιακόσα
και χαρά ’στον πούχει γρόσα

Χίλια κι’ εννιακόσα τρία,
δράσις και φιλοπατρία

Εννιακόσα τέσσερα και χίλια,
που θα ’βγουν λαγοί με πετραχήλια

Χίλια κι’ εννιακόσα πέντε
τα κουνούμε κι’ εν κουνειένται

Χίλια κι’ εννιακόσα κι’ έξη
κι’ όλο χάπια Μπαρμπαλέξη

Ενιακόσα και χίλια κι’ επτά
ευτυχίαις παντού και λεπτά

Έτος χίλια κι’ οκτώ κι’ ενιακόσα
νέα δράσις Ρωμηών με την γλώσσα

Έτος χίλια κι’ εννιά κι’ ενιακόσα
νέα πλάσις ’στα νέφη πετώσα

Χίλια κι’ ενιακόσα δέκα
κι’ όλα τα σαθρά πελέκα

Καινούριος χρόνος ένδεκα και χίλια κι’ ενιακόσα
όλο για την Ανόρθωσι θα περνοδίν’ η γλώσσα

Έτος χίλια δώδεκα κι’ ενιακόσ’ ακόμα
όλοι την Ανόρθωσι θάχουνε ’στο στόμα

Χίλια κι’ ενιακόσα δεκατρία
δράσις και θερμή φιλοπατρία

Χίλια κι’ ενιακόσα τέσσερα και δέκα
τους εχθρούς, Πατρίδα, κτύπα και πελέκα

Έτος χίλια κι’ ενιακόσα δεκαπέντε δοξασμένο
που με μάντεις ευοιώνους αγαθά κι’ εγώ προσμένω

’Στο χίλια κι’ ενιακόσα δεκαέξη
κανένας δεν γνωρίζει τι θα τρέξη

Χίλια και ενιακόσα και δεκαεπτά,
κλέη Ρωμιοσύνης αληθώς σεπτά

Χίλια κι’ ενιακόσα κι δεκαοκτώ,
νάναι το Ταμείο σ’ όλους ανοικτό

Μερικά δίστιχα είναι «παντός καιρού», δηλαδή άσχετα με το κλίμα της εποχής, ενώ άλλα έχουν άμεση σχέση με τα τότε γεγονότα. Μερικές εξηγήσεις χρειάζονται: για παράδειγμα, ο Ετέμ Πασάς στο 1898 είναι ο στρατηγός που νίκησε τον ελληνικό στρατό στον «άτυχο» πόλεμο του 1897. Άλλα σχόλια δεν θα κάνω προς το παρόν, αλλιώς  θα μακρύνει πολύ το άρθρο   -όποιος έχει απορίες, ρωτάει.