Εγέρθητοι στα βουλευτικά έδρανα

Στην αρχή δεν ήθελα να γράψω για το θέμα, παρόλο που καναδυό φίλοι μού το ζήτησαν, διότι σκέφτηκα πως δεν είναι σωστό να μετατραπεί το ιστολόγιο σε παρατηρητήριο των χρυσαυγιτών -όμως το θέμα έχει και γλωσσικό ενδιαφέρον, οπότε θεωρήστε ότι λεξιλογώ και δεν χρυσαυγολογώ.

Την ιστορία βέβαια θα την ξέρετε και το στιγμιότυπο θα το έχετε ήδη παρακολουθήσει -αλλά για την απίθανη περίπτωση που σας ξέφυγε, μπορείτε να δείτε το βιντεάκι που ακολουθεί, αν δηλαδή δεν βγάζετε φλύκταινες βλέποντας νεοναζιστές επί το έργο. Θυμίζω ότι οι σκηνές διαδραματίστηκαν το βράδυ της Κυριακής σε ένα ξενοδοχείο όπου οι δημοσιογράφοι είχαν προσκληθεί να ακούσουν τη δήλωση του φύρερ Μιχαλολιάκου για το εκλογικό αποτέλεσμα της ναζιστικής Χρυσής Αυγής.

Και ενώ οι δημοσιογράφοι περιμένουν, ένα πρωτοπαλίκαρο της οργάνωσης ανακοινώνει ότι μόλις μπει ο αρχηγός οι παριστάμενοι πρέπει να σηκωθούν «σαν ένδειξη σεβασμού, το ‘χουμε εμείς οι χρυσαυγίτες». Και πράγματι λίγο αργότερα…

Για τα νέα ήθη και έθιμα που θέλησε να φέρει στον πολιτικό μας βίο η συμμορία του 7% μπορούμε να συζητήσουμε εκτενέστερα στα σχόλια, ενώ ένα ερώτημα είναι αν οι χρυσαυγίτες επιδίωξαν αυτό το επεισόδιο και γιατί, παρόλο που, αν δεν κάνω λάθος, έχει προκαλέσει κάκιστη εντύπωση. Μήπως θέλησαν να δοκιμάσουν τα όρια ανοχής ενός δημοκρατικού θεσμού απέναντι σε ναζιστικά καπρίτσια; Δεν αποκλείεται.

Όπως θα προσέξατε, γύρω στο 0.20 του βιντεακιού, ο χρυσαυγίτης αριστερά φωνάζει «Εγέρθουτου» (ή κάτι τέτοιο) και αμέσως μετά το μεταφράζει σε ελληνικά: Όλοι όρθιοι! Λίγο αργότερα ακούγεται και κάποιος άλλος να φωνάζει: Εγέρθητοι! Πριν προχωρήσω, να σας πληροφορήσω ότι ο κ. Εγέρθουτου είναι καλλιτέχνης του Μπλακ Μέταλ με το ψευδώνυμο Καιάδας, και από προχτές είναι βουλευτής της Β’ Αθηνών. (Εδώ τον βλέπουμε σε στιγμές καλλιτεχνικής μεταρσίωσης).

Πίσω από το Εγέρθουτου κρύβεται το στρατιωτικό παράγγελμα «εγέρθητι», που σημαίνει «Σήκω επάνω», προστακτική του ρήματος εγείρομαι (σηκώνομαι, ξυπνάω), χαρακτηριστικός τύπος της αρχαΐζουσας καθαρεύουσας που ακουγόταν παλιότερα στον στρατό. Αν ακόμα χρησιμοποιείται το «εγέρθητι» δεν το ξέρω, όποιος έκανε πρόσφατα φαντάρος ας μας πληροφορήσει. Ο παλιός στρατός πάντως είχε πολλές τέτοιες ελληνικούρες. Ειδικότερα, το «εγέρθητι» είναι αρχαία προστακτική του παθητικού αορίστου του εγείρω, η οποία στο β’ ενικό πρόσωπο έχει τον τύπο «εγέρθητι» και στο γ΄πρόσωπο «εγερθήτω». Πρόκειται για τύπους που ξενίζουν σήμερα, και ελάχιστοι επιβιώνουν σε στερεότυπες εκφράσεις, όπως το «μνήσθητί μου Κύριε», το σπανιότερο και επίσης εκκλησιαστικό «ιλάσθητι» (π.χ. ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ) ή το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω«.

Επειδή στη σημερινή γλώσσα τέτοιοι τύποι δεν υπάρχουν, οι φαντάροι που άκουγαν το «εγέρθητι» θεώρησαν πως είναι «εγέρθητοι» (κατά το «ακίνητοι»), δηλαδή πληθυντικός του (ανύπαρκτου βέβαια) επιθέτου «εγέρθητος» κι έτσι πλάστηκε υποχωρητικά και το «ο εγέρθητος» ή και «γέρθητος» κατά το σλανγκρ (τέτοιον τύπο πάντως εγώ δεν έχω ακούσει). Ο Χάρι Κλιν, την εποχή της δόξας του, είχε πει το περίφημο «γιατί δεν είσαι εγέρθητος;» με το οποίο είχαμε πολύ γελάσει τότε και που σήμερα φαίνεται προφητικό κατά κάποιον τρόπο. Δεδομένου ότι ο δεύτερος Χρυσαυγίτης στο βιντεάκι (στο 0.28) φωνάζει «εγέρθιτι» και απευθύνεται σε πολλούς, μάλλον ως πληθυντικό θα το εκλαμβάνει, γιαυτό και έγραψα «εγέρθητοι» προηγουμένως.

(Παρένθεση: ένα γουστόζικο περιστατικό μας διηγήθηκε φίλος του ιστολογίου πριν από λίγες μέρες. Ο υπαξιωματικός τού είχε δώσει διαταγή «Εγέρθητος!» κι όταν ο φίλος μας το διόρθωσε σε «Εγέρθητι», ο υπαξιωματικός τον αγριοκοίταξε: «Και ποιος είσαι εσύ που απαιτείς να σου μιλάμε στον πληθυντικό;» του είπε!)

Πώς θα ήταν όμως ο σωστός τύπος αντί για το «εγέρθουτου» ή έστω το «εγέρθητοι»; Πώς θα δίναμε αυτή τη διαταγή σε σωστά (αρχαία) ελληνικά; Το σωστό δεν είναι «εγέρθηται», όπως γράφει το Βήμα, ούτε «εγερθήτε» όπως ο Αντ. Παπαγιαννίδης. Το «εγερθήτε» είναι νεότερος τύπος, στον ενικό «εγέρθητι» αντιστοιχεί ο πληθυντικός «εγέρθητε», με τόνο στην προπαραλήγουσα (και, αν θυμάμαι καλά, το τρίτο πληθυντικό κάνει «εγερθήτωσαν». Πρέπει να υπάρχει κι ένας δεύτερος τυπος, «εγερθέντων», αλλά να μη βάλω το χέρι μου στη φωτιά).

Από το ρ. εγείρω στη σημερινή γλώσσα έχουμε το εγερτήριο, κι αυτό της στρατιωτικής ορολογίας, όχι όμως και τον συναγερμό, που είναι από άλλο ρήμα, το «αγείρω». Έχουμε επίσης και την έγερση, ξύπνημα δηλαδή -Ελλήνων έγερσις λέγεται ή λεγόταν η εκπομπή των αδελφών Μπουμπούκου και Λεωνίδα Γεωργιάδη. Το ίδιο το εγείρω χρησιμοποιείται σε λόγιες φράσεις (εγείρει συνειδήσεις δηλ. αφυπνίζει, αλλά και εγείρει αντιρρήσεις ή εγείρει προβλήματα). Ταυτόχρονα, το ρήμα «γέρνω» της δημοτικής έχει προέλθει από το «εγείρω», ενώ από το ίδιο ρήμα προέρχεται και μια πασίγνωστη, συχνότατη λέξη της νέας ελληνικής. Ποια; Από τον παρακείμενο β’, που είναι «εγρήγορα», πλάστηκε το ελληνιστικό «εγρήγορος» και μετά το «γρήγορος» με αρχική σημασία «ξυπνητός» (πρβλ. «εγρήγορση») και μετά «ταχύς, ευκίνητος».

Το χειρότερο βέβαια δεν είναι η αμορφωσιά των χρυσαυγιτών, που είναι βέβαια σχεδόν υποχρεωτικό χαρακτηριστικό των στελεχών της ΧΑ, όσο ο στρατιωτικός τρόπος οργάνωσης του κόμματος αυτού. Δεν είναι άλλωστε μόνο τα στρατιωτικά παραγγέλματα και η προσοχή όταν μπαίνει ο αρχηγός. Ίσως θα προσέξατε ότι οι βουλευτές της ΧΑ θα εκχωρούν τη βουλευτική τους αποζημίωση στον αρχηγό και οι ίδιοι θα παίρνουν τον μισθό του εν ενεργεία συνταγματάρχη, ένα μέτρο σύγκρισης που λέει πολλά για το πώς βλέπει ο φυρερίσκος την οργάνωσή του. Γράφτηκε μάλιστα, αλλά δεν ξέρω αν ισχύει, ότι οι εκλεγμένοι βουλευτές θα παραιτηθούν ώστε ο αρχηγός να διορίσει στη θέση τους άλλους, που κρίνει ο ίδιος ικανότερους αλλά που οι εκλογείς δεν προτίμησαν.

Την εικόνα κόμματος-τάγματος εφόδου την ενισχύει το γεγονός ότι η ΧΑ έχει ελάχιστα γυναικεία στελέχη -δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι από τους 21 βουλευτές που εκλέχτηκαν προχτές, μία μόνο είναι γυναίκα, η κυρία Ελένη Ζαρούλια. Κατά σύμπτωση, η κυρία Ζαρούλια είναι και σύζυγος του αρχηγού της οργάνωσης, του Ν. Μιχαλολιάκου. Η Χρυσή Αυγή δεν είναι η μόνη οικογενειακή επιχείρηση που διοικούν, αφού οι δυο τους μαζί με τον αδελφό της κυρίας είναι μέλη του Δ.Σ. μιας ανώνυμης εταιρείας στην οποία ανήκει το ροζ ξενοδοχείο New Dream.

Ελπίζω πάντως να μην ξανακουστεί το Εγέρθουτου σε συνέντευξη τύπου ή, κατά μείζονα λόγο, στην αίθουσα της Βουλής την ώρα που θα μπαίνει ο φυρερίσκος. Ελπίζω επίσης η ΕΣΗΕΑ να καταδικάσει την πρωτοφανή αξίωση των χρυσαυγιτών για απόδοση τιμών στον επικεφαλής της συμμορίας. Τις επόμενες μέρες και εβδομάδες θα δούμε πολλές προβοκάτσιες και προσπάθειες δημιουργίας έντασης από τους… Εγέρθητους. Θα χρειαστεί εγρήγορση, μια λέξη που όπως είδαμε είναι της ίδιας ετυμολογικής οικογένειας.

Advertisement