Τσόγλανοι που λοιδορούν

Επειδή δεν βρίσκεται πια στην πρώτη γραμμή της μαχόμενης πολιτικής, οι κατά καιρούς δηλώσεις του δεν μεταδίδονται πλέον από τα δελτία ειδήσεων των μεγάλων καναλιών αλλά από ιστολόγια και ιστοτόπους. Και επειδή τώρα τον καλούν πιο αραιά σε συνεντεύξεις, εκφράζει τις απόψεις του με τιτιβίσματα (αν και, λόγω μεγέθους, η λέξη ηχεί, θα το παραδεχτούμε, κάπως οξύμωρη). Ο λόγος για τον Θεόδωρο Πάγκαλο, πρώην αντιπρόεδρο της κυβέρνησης. Πρώην, όσο κι αν, στον προσωπικό του ιστότοπο (pangalos.gr) εξακολουθεί να φιγουράρει, κάτω από το ονοματεπώνυμό του, ο τίτλος «Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης», τουλάχιστον ως αυτή τη στιγμή. Ίσως βέβαια να ισχύει, παραφρασμένο, εκείνο το ρητό που ακούστηκε αρκετά αυτές τις μέρες: Άπαξ αντιπρόεδρος, πάντα αντιπρόεδρος.

Τιτιβίζοντας λοιπόν, ο πρώην αντιπρόεδρος αναρωτήθηκε, για τον κ. Τσίπρα: «Μπορεί τόσο εύκολα ο κάθε Τσο… -με συγχωρείτε- Τσίπρας να λοιδωρεί [σικ!] ιστορικά ονόματα;» Μια και εδώ λεξιλογούμε, θα ήθελα να σχολιάσω αυτό το τιτίβισμα.

Καταρχήν (ή καταρχάς, δεν θα μαλώσουμε) γιατί έβαλα το σικ (που μερικοί θα μου πουν ότι έπρεπε να το λατινογράψω, και τυπικά θα έχουν δίκιο); Το έβαλα για να υποδηλώσω ότι η γραφή αυτή είναι του κ. Πάγκαλου και εγώ δεν την υιοθετώ -αυτή είναι άλλωστε η βασική χρήση του σικ (ή sic, που θα πει «έτσι»).

Και δεν την υιοθετώ όχι επειδή έχω προσωπικά με τον κ. Πάγκαλο, παρά επειδή είναι ανορθογραφία. Το λοιδορώ δεν γράφεται με ωμέγα, αν και πολλοί το γράφουν έτσι συνδέοντάς το παρετυμολογικά με το ‘δώρο’. Όμως, το λοιδορώ, που θα πει «βρίζω, χλευάζω», παρόλο που είναι αβέβαιης ετυμολογίας, δεν έχει σχέση με το δώρο. Ίσως, λένε, συνδέεται με το λύω και το -δορώ (από το δέρω = γδέρνω), ή με αμάρτυρο *λοίδος (πρβλ. το λατιν. ludus = παιχνίδι). Είναι βέβαια αρχαία λέξη, που θα τη θυμούνται πολλοί από εκείνον τον αισώπειο μύθο με το κατσίκι που είχε ανέβει στην ταράτσα του σπιτιού και κορόιδευε τον λύκο που ήταν από κάτω «Ου συ με λοιδορείς, αλλά ο τόπος», σχολίασε ο λύκος, φράση που έχει μείνει παροιμιώδης. Εντάξει, δεν θα πάρουμε κεφάλια για μιαν ανορθογραφία που την κάνουν άλλωστε κι άλλοι πολλοί -αν την είχε κάνει κανείς συριζαίος θα άλλαζε το πράγμα, αλλά τώρα το προσπερνάμε.

Ποιος είναι όμως ο Τσο… που γι’ αυτόν ζήτησε συγνώμη ο κ. Πάγκαλος, ο οποίος Τσο λοιδορεί ιστορικά ονόματα; Και ποια ονόματα λοιδορεί; Μιαούλης, Καποδίστριας, Κολοκοτρώνης; Η πατρίδα μας έχει μακραίωνη ιστορία, και ο κατάλογος θα μπορούσε να πάει πολύ μακριά. Ευτυχώς έχουμε όλη τη σειρά των τιτιβισμάτων του κ. (πρώην) αντιπροέδρου, οπότε καταλαβαίνουμε ότι το όνομα που λοιδορείται είναι το όνομα Παπανδρέου -και, κατά Πάγκαλον, λοιδορείται από τον χαρακτηρισμό Ολανδρέου ή Hollandréou αν προτιμάτε τη γαλλική, που είπε ή δεν είπε ο Αλέξης Τσίπρας στο Παρίσι (ακριβέστερα, είπε ότι αν ο Φρανσουά Ολάντ αθετήσει τις υποσχέσεις του θα γίνει Ολανδρέου).

Το «Ολανδρέου» δεν είναι όμως εύρημα του Τσίπρα, ο οποίος απλώς επανέλαβε, πλάι στον αριστερό υποψήφιο των προεδρικών εκλογών Ζαν Λικ Μελανσόν, μια ατάκα που είχε χρησιμοποιήσει και ο ίδιος ο Μελανσόν πριν από τις γαλλικές προεδρικές εκλογές, όταν είχε πει ότι δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε κυβέρνηση «Ολαντρέου» (δείτε το βιντεάκι). Πιθανώς όμως το λογοπαίγνιο να το είχε πρωτύτερα λανσάρει η παράταξη του Νικολά Σαρκοζί, σε έναν σαφή υπαινιγμό ότι αν εκλεγεί ο Ολάντ θα οδηγήσει τη Γαλλία στη χρεοκοπία όπως και ο Παπανδρέου. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η λοιδορία του ονόματος Παπανδρέου ξεκίνησε πολύ νωρίτερα -και πριν από τον συσχετισμό με τον Ολάντ.

Αλλά ας γυρίσουμε στο ερώτημα: τι εννοούσε ο πρώην αντιπρόεδρος όταν έγραψε «ένας Τσο…»;

Οι περισσότεροι έγραψαν ότι εννοούσε «ένας τσόγλανος», όπως συνηθίζουν να αποκαλούν οι άνθρωποι κάποιας ηλικίας τους αναιδείς νεαρούς που με νεανική ορμή τούς παίρνουν τη θέση στο λεωφορείο ή τις βουλευτικές έδρες. Κατά το λεξικό, τσογλάνι είναι ο νέος κακής διαγωγής, και τσόγλανος ο άνθρωπος πολύ κακής διαγωγής, ένα είδος επιτατικού του τσογλανιού. Σημειώνει πάντως το λεξικό ότι η λέξη χρησιμοποιείται κατ΄ επέκταση και για άτομα ώριμης ηλικίας, π.χ. 74χρονους (αυτό δεν το λέει το λεξικό, το αναφέρω σαν εντελώς τυχαίο παράδειγμα ώριμης ηλικίας). Ξέρουμε βέβαια ότι το τσογλάνι βγαίνει από το τουρκικό iç oğlanι `νεαρός στην υπηρεσία του παλατιού΄ (κατά λέξη: εσωτερικό αγόρι) και δεν έχει σχέση, ετυμολογική τουλάχιστον, με το τσιμπούκ ογλάν.

Αλλά εγώ δεν πείθομαι ότι ο κ. Πάγκαλος εννοούσε «τσόγλανος», όσο κι αν εκ πρώτης όψεως φαίνεται να ταιριάζει. Ο πρώην αντιπρόεδρος, αν ήθελε να υπαινιχθεί το «τσόγλανος» θα έγραφε και τον τόνο: «ένας τσό…» Αφού δεν το έγραψε, σημαίνει ότι εννοεί μια άλλη λέξη που να αρχίζει από τσο (χωρίς τόνο). Και επειδή συνήθως σ’ αυτές τις περιπτώσεις χωρίζουμε συλλαβές, θα υποθέσω ότι δεν εννοεί λέξη που να αρχίζει από τσου-.

Λοιπόν; Ποια λέξη μπορεί να είναι; Δεν είναι πολλές.

Μπορεί τόσο εύκολα ο κάθε Τσοπάνης να λοιδορεί κτλ.

ή

Μπορεί τόσο εύκολα ο κάθε Τσολιάς να λοιδορεί…;

ή

Μπορεί τόσο εύκολα ο κάθε Τσοντόβιος να λοιδορεί…;

ή

Μπορεί τόσο εύκολα ο κάθε Τσορμπατζής να λοιδορεί…;

ή

Μπορεί τόσο εύκολα ο κάθε Τσοκολατοβιομήχανος να λοιδορεί…;

ή

Μπορεί τόσο εύκολα ο κάθε Τσοχέμπορος να λοιδορεί…;

Αλλά δεν νομίζω κανείς τσολιάς ή τσοπάνης ή τσοντόβιος ή τσορμπατζής (έτσι λέγονταν οι πρόκριτοι επί τουρκοκρατίας αλλά και κάποιοι αξιωματούχοι των γενίτσαρων, το έχουμε ξανασυζητήσει) να λοιδορεί τον κ. Παπανδρέου. Ούτε άκουσα τίποτα για την Ίον ή άλλους τσοκολατοβιομήχανους, ούτε για εμπόρους τσόχινων ειδών. Οπότε, η αναζήτησή μας είναι άγονη.

Να προσέξουμε όμως ότι ο πάντα προσεχτικός κ. Πάγκαλος έβαλε κεφαλαίο στο γράμμα Τ, άρα δεν εννοούσε χαρακτηρισμό (τσόγλανος ή τσολιάς ή τσοπάνης κτλ.) αλλά ένα κύριο όνομα. Ποιο κύριο όνομα όμως;

Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί το «Τσολάκογλου», αλλά δεν νομίζω ότι ταιριάζει. Κι αφού το σκέφτηκα και το ξανασκέφτηκα βρήκα την απάντηση. Αρχικά, ο κ. Πάγκαλος θα είχε γράψει:

Μπορεί τόσο εύκολα ο κάθε Τσοχατζόπουλος να λοιδορεί ιστορικά ονόματα;

Και ασφαλώς ο κ. Πάγκαλος θα εννοούσε τα απομνημονεύματα του παλαίμαχου συντρόφου του, του Άκη Τσοχατζόπουλου, που ένα μέρος τους γνωστοποιήθηκε πρόσφατα σε προδημοσίευση, και όπου υπάρχουν φράσεις λοιδορίας όπως «φέρε άμεσα χρήματα» ή «εσύ καθάρισες με τον ΓΑΠ» ή «να παρέμβει για το θέμα του Αντρίκου». Ναι, ασφαλώς αυτό θα είχε ξεκινήσει να γράφει, κι ύστερα, επειδή ίσως σκέφτηκε ότι οι επόμενες συνέχειες των απομνημονευμάτων μπορεί να έχουν κι άλλες χειρότερες λοιδορίες, προτίμησε να το στρίψει διά του Τσίπρα. Ναι, πάω στοίχημα ότι έτσι έγινε.

Advertisement