Καλοκαιρινό κουίζ

Καλοκαίρι είναι, καύσωνα έχει, κάνει και μνημόνιο, δεν είναι καιρός για βαριά άρθρα, σκέφτηκα να δημοσιεύσω κάτι πιο ανάλαφρο σήμερα και μάλιστα πιο δροσερό, και να σας το παρουσιάσω με μορφή κουίζ. Θα σας παρουσιάσω λοιπόν εκτενή αποσπάσματα από ένα χρονογράφημα που δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα μιας μεγάλης αθηναϊκής εφημερίδας (που τότε ήταν νεοφερμένη στο εκδοτικό στερέωμα) και όπου περιγράφεται, με ειδυλλιακά χρώματα, μια περιοχή του Λεκανοπεδίου.

Ποια περιοχή; Μα, αυτό είναι το αντικείμενο του κουίζ. Σας ζητάω να βρείτε σε ποια περιοχή αναφέρεται ο χρονογράφος. Και το κουίζ δεν θα είναι συνεργατικό, όπως άλλα που κάνουμε, όπου μαντεύετε τη λύση κι εγώ σας λέω όχι ή σας δίνω νύξεις, θα είναι διαγωνιστικό, δηλαδή θα κρατήσει μερικές ώρες, ας πούμε ως τις 3 μ.μ. ώρα Ελλάδος, και μετά θα αποκαλύψω την απάντηση και θα δούμε ποιοι μάντεψαν σωστά. Μάλιστα, για να ξεχωρίσει ένας νικητής, σας ζητάω, αν θέλετε να προσθέσετε και ποια χρονολογία πιστεύετε ότι γράφτηκε το χρονογράφημα, οπότε θα δώσετε απάντηση με περιοχή του Λεκανοπεδίου και με χρονολογία, π.χ. «Τρεχαγυρευούπολη, 1901».

Έχω παραλείψει όσα αποσπάσματα θα μπορούσαν να δώσουν νύξεις για τη σωστή απάντηση, αλλά στο τέλος, όταν ανακοινώσω τη λύση του κουίζ, θα αποκαταστήσω το πλήρες κείμενο. Δεν άλλαξα την ορθογραφία (μόνο κάτι σκουληκάκια ψέκασα) μεταξύ άλλων επειδή βοηθάει στη χρονολόγηση του κειμένου. Λοιπόν, για ποια «νέα πόλη» μιλάνε τα αποσπάσματα;

…………………………….

Η νέα αυτή πόλις δεν κατοικείται βέβαια από εκατομμυριούχους. Μικρά σπιτάκια, κομψά και καθαρά, φαιδρά και εύθυμα κάτω από τόν ανοιξιάτικον ήλιον, παιδάκια ξυπόλυτα και ξεσκούφωτα αφήνοντα ελεύθερον το κεφά­λι και τα πόδια εις τα χάιδια βουνήσιου αέρα ο οποίος πνέει μυρωμένος εκεί επάνω, παράθυρα στολισμένα με γλάστραις και δροσερά κοριτσάκια της γειτονιάς με την κοτσίδα κρεμασμένην εις της πλάτες, όλα αυτά δείχνουν ότι ο νέος συνοικισμός οφείλεται εις ανθρώπους εργατι­κούς, οι οποίοι με μυρίας στερήσεις, αλλά με ατσάλινην επιμονήν οικονόμησαν το ποσόν που χρειάζεται διά να εκπληρωθή ο βαθύτερος πόθος κάθε Έλληνος, ο πόθος της στέγης. Αμφιβάλλω αν ένα μόνον από τα σπιτάκια αυτά (…) ανήκει εις ιδιοκτήτην ο οποίος να το ενοικιάζη εις άλλους. Υποθέτω μάλλον ότι όλαι αύται αι κατοικίαι από δύο και από τρία δωμάτια, με τ’ ασπρόρρουχα κρεμασμένα απ’ εξω και με τους τενεκέδες του πετρε­λαίου φυλάττοντας τον κορμόν των δένδρων από της κατσίκες, όλα αυτά τα σπιτάκια είνε ιδιοκτησία εκείνων που κάθονται μέσα, κάτοικοι μαζύ και ιδιοκτήται.

Και ίσως αυτό είνε που δίδει την εντύπωσιν της χα­ράς και της ευτυχίας εις τον μικρόν συνοικισμόν. Εκτός (…)  ενός παιδίου το οποίον επέρασεν από μπροστά μου με το στήθος σειόμενον από άγριον βήχα, όλα τα άλ­λα πρόσωπα εκεί επάνω ήσαν χαρωπά, και όλα τα μάτια ζωηρά και όλα τα μάγουλα κόκκινα. Μέσα από δύο τρία παράθυρα, κοριτσόπουλα τα οποία ετρόμαξεν η παρου­σία μου, ετραγουδούσαν τα τραγουδάκια της εποχής και από μίαν αυλήν φορτωμένην από γλάστρες μού ήλθεν ο ήχος κιθάρας.

Αν δεν είνε τόσον ευχάριστον το θέαμα των ανθρώ­πων, αλλά και το πλαίσιον μέσα εις το οποίον ζουν οι άνθρωποι αυτοί είνε θαυμαστόν. (…)  ένα μικρόν δασάκι ολοζώντανον και καταπράσινον φθάνει ως την γραμμήν του σιδηροδρόμου, δύο εξοχικαί εκκλησίαι υψώνονται πίσω από πράσινα χλοερά φράγματα ροδοδα­φνών και αμαράντων (…).

Διά ν’ αναπαύσω την συνείδησίν μου υποπτεύω ότι δεν είνε πολλοί οι Αθηναίοι των κέντρων, οι οποίοι απεφά­σισαν να περιπλανηθούν ως (…). Τους συνιστώ εις πρώτην ευκαιρίαν να το κάμουν. Θα πληροφορηθούν ότι υπάρχουν Αθήναι άγνωστοι ακόμη, αι οποίαι ίσως δέν αξίζουν ολιγώτερον από τας γνωστάς. Ή του­λάχιστον αν δεν έχουν τον θόρυβον, την κίνησιν και το μέγεθος των γνωστών, έχουν όμως μίαν αφέλειαν, μίαν χάριν και μίαν γραφικότητα την οποίαν βεβαίως δεν έχει η πλατεία του Συντάγματος.

Λοιπόν; Για ποια περιοχή γράφτηκαν τα παραπάνω ειδυλλιακά -και πότε;

Σημείωση: Μπορείτε να ψηφίσετε πολλές φορές, αλλά για την… απονομή των βραβείων θα παρθεί υπόψη μόνο η τελευταία σας επιλογή.

 

Λοιπόν, η απάντηση, που ξέφυγε σχεδόν εντελώς, αφού μία μόνο φορά αναφέρθηκε και χωρίς βεβαιότητα μεγάλη, αν και με ολόσωστο σκεπτικό, είναι πως πρόκειται για το Παγκράτι και το άρθρο γράφτηκε το 1914 στην εφημερίδα Έθνος (Για του λόγου το αληθές, η αρχή)

Και το πλήρες χρονογράφημα, μαζί με όσα αποσπάσματα είχα απαλείψει (ονόματα δρόμων, τον Προφήτη Ηλία, τη γειτνίαση με το Νεκροταφείο, το σημερινό Πρώτο). Περίμενα να το βρουν περισσότεροι και πιο εύκολα, ίσως επειδή έχω διαβάσει τα απομνημονεύματα Αθηναίων της εποχής. Η νουβέλα του Λαπαθιώτη «Κάπου περνούσε μια φωνή«, εκτυλίσσεται ακριβώς στο Παγκράτι το 1915.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΘΗΝΑΙΟΥ

ΠΑΓΚΡΑΤΙ

Από την πλατείαν του Συντάγματος ξεκινά κάθε τέ­ταρτον της ώρας ένα τραμ το οποίον με μίαν δεκάραν σας μεταφέρει εις τόπον της γης άγνωστον, ονομαζόμενον Παγκράτι. Άγνωστον, μολονότι, όπως είπα ήδη δέ­κα λεπτά της δραχμής και δέκα λεπτά της ώρας φθά­νουν δι’ αυτό το υπερωκεάνειον ταξείδι.

Το τραμ της λεωφόρου Όλγας, αφήνει δεξιά του τον Ιλισσόν και το Στάδιον, εισχωρεί εις ένα στενόν δρομίσκον, αντικρύζει τον Άγιον Σπυρίδωνα, και έπειτα α­νοίγεται προς μίαν νέαν συνοικίαν, ή μάλλον προς μίαν νέαν πόλιν, η οποία εφύτρωσεν έξαφνα εις τα πόδια του Υμητού.

Η νέα αυτή πόλις δεν κατοικείται βέβαια από εκατομμυριούχους. Μικρά σπιτάκια, κομψά και καθαρά, φαιδρά και εύθυμα κάτω από τόν ανοιξιάτικον ήλιον, παιδάκια ξυπόλυτα και ξεσκούφωτα αφήνοντα ελεύθερον το κεφά­λι και τα πόδια εις τα χάιδια βουνήσιου αέρα ο οποίος πνέει μυρωμένος εκεί επάνω, παράθυρα στολισμένα με γλάστραις και δροσερά κοριτσάκια της γειτονιάς με την κοτσίδα κρεμασμένην εις της πλάτες, όλα αυτά δείχνουν ότι ο νέος συνοικισμός οφείλεται εις ανθρώπους εργατι­κούς, οι οποίοι με μυρίας στερήσεις, αλλά με ατσάλινην επιμονήν οικονόμησαν το ποσόν που χρειάζεται διά να εκπληρωθή ο βαθύτερος πόθος κάθε Έλληνος, ο πόθος της στέγης. Αμφιβάλλω αν ένα μόνον από τα σπιτάκια αυτά των οδών Ευφράνορος, και Ιφικράτους, και Αναξιμάνδρου, ανήκει εις ιδιοκτήτην ο οποίος να το ενοικιάζη εις άλλους. Υποθέτω μάλλον ότι όλαι αύται αι κατοικίαι από δύο και από τρία δωμάτια, με τ’ ασπρόρρουχα κρεμασμένα απ’ εξω και με τους τενεκέδες του πετρε­λαίου φυλάττοντας τον κορμόν των δένδρων από της κατσίκες, όλα αυτά τα σπιτάκια είνε ιδιοκτησία εκείνων που κάθονται μέσα, κάτοικοι μαζύ και ιδιοκτήται.

Και ίσως αυτό είνε που δίδει την εντύπωσιν της χα­ράς και της ευτυχίας εις τον μικρόν συνοικισμόν. Εκτός από μίαν δυστυχισμένην γυναίκα η οποία, βουτηγμένη εις τα μαύρα, επέστρεφε από το Νεκροταφείον, και  εκτός ενός παιδίου το οποίον επέρασεν από μπροστά μου με το στήθος σειόμενον από άγριον βήχα, όλα τα άλ­λα πρόσωπα εκεί επάνω ήσαν χαρωπά, και όλα τα μάτια ζωηρά και όλα τα μάγουλα κόκκινα. Μέσα από δύο τρία παράθυρα, κοριτσόπουλα τα οποία ετρόμαξεν η παρου­σία μου, ετραγουδούσαν τα τραγουδάκια της εποχής και από μίαν αυλήν φορτωμένην από γλάστρες μού ήλθεν ο ήχος κιθάρας.

Αν δεν είνε τόσον ευχάριστον το θέαμα των ανθρώ­πων, αλλά και το πλαίσιον μέσα εις το οποίον ζουν οι άνθρωποι αυτοί είνε θαυμαστόν. Ένας Άγιος Ηλίας υ­ψώνεται λευκός μέσα εις μεγάλα φουντωτά πεύκα, ένα μικρόν δασάκι ολοζώντανον και καταπράσινο ν φθάνει ως την γραμμήν του σιδηροδρόμου, δύο εξοχικαί εκκλησίαι υψώνονται πίσω από πράσινα χλοερά φράγματα ροδοδα­φνών και αμαράντων, και επί τέλους ολίγην ώραν μα­κρύτερα αρχίζει κομψός, απαλός, καλλιτεχνικός, γραφικώτατος, ευγενής, ευπατρίδης, ο Υμητός.

Διά ν’ αναπαύσω την συνείδησίν μου υποπτεύω ότι δεν είνε πολλοί οι Αθηναίοι των κέντρων, οι οποίοι απεφά­σισαν να περιπλανηθούν ως το Παγκράτι. Τους συνιστώ εις πρώτην ευκαιρίαν να το κάμουν. Θα πληροφορηθούν ότι υπάρχουν Αθήναι άγνωστοι ακόμη, αι οποίαι ίσως δέν αξίζουν ολιγώτερον από τας γνωστάς. Ή του­λάχιστον αν δεν έχουν τον θόρυβον, την κίνησιν και το μέγεθος των γνωστών, έχουν όμως μίαν αφέλειαν, μίαν χάριν και μίαν γραφικότητα την οποίαν βεβαίως δεν έχει η πλατεία του Συντάγματος.

Ριπ