Ο βενετσιάνικος καθρέφτης, τρεις ιστορίες χωρίς επιμύθιο

Τη Δευτέρα 17 του μήνα συμπληρώνεται ένας χρόνος που δεν έχουμε κοντά μας τον πατέρα μου, τον αξέχαστο Δημήτρη Σαραντάκο. Συνηθίζεται όταν κάποιος πεθαίνει να χαρακτηρίζουν τον θάνατό του «αδόκητο», δηλαδή απροσδόκητον, απρόσμενο, αλλά ο πατέρας μου πραγματικά έφυγε ξαφνικά, μέσα σε λίγες ώρες -και γι’ αυτό μας πήρε τόσο πολύ για να το χωνέψουμε: ακόμα πιάνω τον εαυτό μου να σκέφτεται «θα ρωτήσω τον πατέρα μου», σίγουρος για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου ότι θα βρω την απάντηση, κι ύστερα να συνειδητοποιώ με συντριβή ότι αυτό δεν γίνεται πια.

Πάνω στο γραφείο του πατέρα μου, τη μέρα που έφυγε, υπήρχε μια εκτύπωση από τον υπολογιστή, όπου απαριθμούσε τα βιβλία που είχε έτοιμα προς έκδοση, τα άλλα τα μισοέτοιμα ή τα μόλις αρχινισμένα. Λογάριαζε μέσα σ. την επόμενη πενταετία να τελειώσει και να εκδώσει πάνω από δέκα βιβλία… Ένα από αυτά, που ήταν έτοιμο προς έκδοση, τα «Εφτά ευτυχισμένα καλοκαίρια», το δημοσιεύω στο ιστολόγιο κάθε δεύτερη βδομάδα (εδώ η τελευταία συνέχεια) και αναζητώ και εκδότη. Κάποια άλλα δεν είναι εύκολο να συμπληρωθούν, ενώ φλερτάρω με την ιδέα της ηλεκτρονικής έκδοσης για κάποια άλλα βιβλία του που επίσης είναι έτοιμα.

Σήμερα όμως είμαι πολύ χαρούμενος γιατί θα πάρω στα χέρια μου το βιβλίο που βλέπετε αριστερά, και το οποίο πρέπει να βρίσκεται ήδη στα βιβλιοπωλεία, σίγουρα στην Πρωτοπορία (και στο τούβλινο και στο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο της). Πρόκειται για το βιβλίο του πατέρα μου «Ο βενετσιάνικος καθρέφτης» με υπότιτλο «Τρεις ιστορίες χωρίς επιμύθιο», που κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες από τις εκδόσεις «Γνώση». Από τις ίδιες εκδόσεις είχε κυκλοφορήσει ο πατέρας μου τρία ακόμα βιβλία, «Οι αρχαίοι είχαν την πλάκα τους«, «Τι μας έμαθαν επιτέλους οι αρχαίοι Έλληνες» και «Σχίζοντας τις γραμμές των οριζόντων«, που είχαν αρκετή επιτυχία.

Σε αντίθεση με τα τρία προηγούμενα, ο Καθρέφτης είναι λογοτεχνικό βιβλίο, τρεις νουβέλες, που έχουν και οι τρεις, ως κοινό σημείο αναφοράς, τον εμφύλιο πόλεμο και ειδικά τον εμφύλιο στην Πελοπόννησο, αλλά δεν είναι αναμνήσεις (άλλωστε ο πατέρας μου δεν είχε συμμετοχή στον εμφύλιο) αλλά μυθοπλασία, έστω και με αφετηρία διηγήσεις ή μεταγενέστερα συμβάντα.

Όπως γράφω στο οπισθόφυλλο:

Δύο κυνηγημένοι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού βρίσκουν καταφύγιο σε μιαν άγνωστη και ανεξερεύνητη σπηλιά – θα καταφέρουν να επιζήσουν και τι θα ανακαλύψουν στα σπλάχνα της;

Τρεις μηχανικοί της Αγροτικής Τράπεζας, αποκλεισμένοι σπό την κακοκαιρία σ’ ένα ορεινό χωριό, έχουν μιαν απρόσμενη, και λογικά ανεξήγητη , συνάντηση.

Μια αγωνίστρια της αριστεράς, αντιμέτωπη με μια φριχτή αποκάλυψη, περνάει μέσα απ το γυαλί του βενετσιάνικου καθρέφτη, για να βρει τους συντρόφους της νιότης της.

Τρεις νουβέλες, που έχουν κοινό θέμα τους στον εμφύλιο πόλεμο στην Πελοπόννησο, στις οποίες ο συγγραφέας επιδιώκει να δείξει πώς σκέφτονται και πώς ένιωθαν οι άνθρωποι που βρέθηκαν στη δίνη της φοβερής εκείνης εποχής και να περιγράψει την ατμόσφαιρά της.

«Οι μορφές όλων αυτών των ανθρώπων που καθρεφτίστηκαν μέσα σ΄αυτόν τον καθρέφτη, δεν άφησαν άραγες κανένα ίχνος; Αυτοί οι τόσο ζωντανοί άνθρωποι, που χόρεψαν, τραγούδησαν, μίλησαν, καμάρωσαν, γέλασαν μπροστά του, χάθηκαν έτσι, χωρίς ν αφήσουν τίποτα;»

Δείγμα γραφής δεν θέλω να δώσω γιατί οι νουβέλες δεν προσφέρονται για επιλογή αποσπασμάτων. Αντιγράφω όμως τον πρόλογο του πατέρα μου:

Αυτά που θα διαβάσετε είναι τρεις ιστορίες, που την πρώτη την άκουσα το 1975 και τις άλλες δύο τις έζησα, κατά κάποιον τρόπο, το 1985 και το 1995, αντίστοιχα. Και οι τρεις ανατρέχουν στον Εμφύλιο Πόλεμο και ειδικότερα στον τρόπο που διεξήχθη στην Πελοπόννησο.

Οι ιστορίες αυτές δεν έχουν, φυσικά, αξιώσεις ιστορικών δοκιμίων. Δεν είμαι καθόλου βέβαιος πως τα γεγονότα που αναφέρονται σ’ αυτές έγιναν έτσι ακριβώς όπως τα αφηγούμαι και πως οι κρίσεις που έκαναν οι αφηγητές μου για γεγονότα και ιστορικά πρόσωπα είναι σωστές και δίκαιες. Μολονότι καταγράφοντάς τες ανέτρεξα σε ορισμένα ιστορικά συγγράμματα, όπως την Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου του καθηγητή Γιώργου Μαργαρίτη, τον Πέρδικα του Γρηγόρη Κριμπά,  το Πελοπόννησος 40-45 του Παντελή Μούτουλα και άλλα, αυτό έγινε περισσότερο για να επιβεβαιώσω κάποια σημεία των αφηγήσεων αυτών, που μου φάνηκαν περίεργα.

Οπωσδήποτε λοιπόν οι ιστορίες αυτές δεν αποτελούν ιστορικά δοκίμια, ούτε καν μαρτυρίες, με την έννοια που δίνουμε στον όρο. Εκτός αυτού, η δεύτερη και η τρίτη τουλάχιστον ιστορία,  δεν έχουν κάποια λογικοφανή εξήγηση, πράγμα που ενοχλεί πρώτον εμένα. Γι’ αυτό και προβληματίστηκα πολύν καιρό αν θα έπρεπε να τις καταγράψω και να τις δημοσιεύσω.  Τελικά, αν τις δημοσιεύω είναι γιατί πιστεύω πως δίνουν κάποιες ερμηνείες για το πώς σκέφτονταν και πως νιώθανε οι άνθρωποι που βρέθηκαν στη δίνη της φοβερής εκείνης εποχής και απεικονίζουν κάπως την ατμόσφαιρά της.

Για να έχουμε και το νου μας, δηλώνω πως όλα τα ονόματα ανθρώπων και τόπων που αναφέρονται στις ιστορίες αυτές, είναι φανταστικά, εκτός φυσικά από τα ονόματα ιστορικών προσώπων και τοποθεσιών.

Πράγματι, και οι τρεις ιστορίες έχουν στοιχεία φανταστικού πάνω στον καμβά της εξιστόρησης γεγονότων που όντως συνέβησαν στον Εμφύλιο. Εγώ βέβαια κάθε άλλο παρά αμερόληπτος είμαι, αλλά μ’ αρέσουν πολύ όλες, ειδικά η πρώτη. Σας συνιστώ λοιπόν θερμά να το πάρετε, πολύ περισσότερο που η τιμή του είναι εξαιρετικά προσιτή (5 ευρώ μόνο, για καινούργιο βιβλίο 170 σελίδων), όπως άλλωστε και τα άλλα βιβλία του ίδιου εκδότη.

Advertisement