Ελευθέρια μεζεδάκια

Ή ίσως ελευθεριακά, πάντως τα σημερινά μεζεδάκια παίρνουν το όνομά τους από το γεγονός ότι σήμερα είναι του Αγίου Ελευθερίου και γιορτάζει κι ο φίλος μου ο Λευτέρης (όχι ο Λευτεράκης, αυτός έγινε ταινία), που έχω τόσον καιρό να τον δω. Λιγοστά μεζεδάκια θα έχουμε σήμερα διότι πέτρα που κυλάει μεζεδάκια δεν μαζεύει, εννοώ ότι είχα ταξίδια την εβδομάδα που μας πέρασε.

Προχτές είχαμε την επέτειο του θανάτου του Μποστ, που μας άφησε στις 13 Δεκεμβρίου του 1995. Με την ευκαιρία, ένα χορταστικό αφιέρωμα στον Μποστ δημοσιεύτηκε προχτές από τη Lifo, ενώ τις επόμενες μέρες είναι πολύ πιθανό να κυκλοφορήσει, ευρέως αλλά εκτός εμπορίου, κάποια άλλη δουλειά με/για τον Μποστ, στην οποία έχω βάλει κι εγώ το χέρι μου. Αλλά θυμήθηκα τον Μποστ όταν διάβασα τις προάλλες ότι οι αγρότες «απειλούν με αποκλείσεις δρόμων«. (Εγώ βέβαια το διάβασα στο nooz.gr, αλλά μετά το διόρθωσαν και το έκαναν «αποκλεισμούς δρόμων«). Γιατί θυμήθηκα τον Μποστ; Διότι ο Μποστ συνήθιζε να κάνει το αντίθετο κόλπο, λογουχάρη από τις ενοχλήσεις να φτιάχνει τη λέξη «ενοχλισμοί» ή από την ανανδρία τους αναδρισμούς. Εδώ η λεξιπλασία είναι αντίστροφη και δεν γίνεται για πλάκα -βέβαια, να πούμε ότι στα αρχαία υπάρχει λέξη «απόκλεισις», οπότε αν το δούμε διαχρονικά και τρισχιλιετώς θα πούμε ότι δεν είναι μαργαριτάρι οι αποκλείσεις δρόμων.

Όπως είδαμε, καθώς τα κείμενα των μεγάλων ειδησεογραφικών ιστοτόπων αντιγράφονται εν ριπή οφθαλμού από δεκάδες ιστολόγια και άλλους μικρότερους ιστότοπους, κάθε λάθος και κάθε μαργαριτάρι, ακόμα κι αν διορθωθεί στην πηγή, είναι μοιραίο να διατηρηθεί εσαεί, αφού δεν θα διορθωθεί στους ιστότοπους που το έχουν αυτόματα αναπαράξει (σικ, ρε). Έτσι τις προάλλες, ένα αριστουργηματικό λαθάκι του Βήματος κέρδισε τη διαιώνιση παρόλο που διορθώθηκε στην πηγή. Σε ρεπορτάζ για τη χώρα που δεν έχει όνομα, το Βήμα έγραψε: «Η γείτονος δεν έλαβε ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων». Παλιότερα ο χαρακτηρισμός «η γείτων» χρησιμοποιόταν αποκλειστικά για την Τουρκία, αλλά φαίνεται ότι έχει επεκταθεί και στις άλλες γειτονικές μας χώρες, κάτι που είναι βολικό όταν η γειτονική χώρα δεν έχει όνομα, αλλά ο συντάκτης, που άκουσε κάποτε κάποιον να λέει «της γείτονος», θεώρησε ότι είναι άκλιτος τύπος, κι έτσι προέκυψε η γείτονος. Και στο μεν Βήμα το διόρθωσαν, κόβοντας το προβληματικό υποκείμενο του ρήματος, όχι όμως πριν το απαθανατίσει ο επιμελής Δρ. Ζίμπενμαλ στη Λεξιλογία, και, κυρίως, όχι πριν το αναπαράξουν (ρεσίκ, ρε) διάφοροι άλλοι ιστότοποι, δήθεν ειδησεογραφικοί.

Γράφω πιο πάνω «έχουν αναπαράξει», γνωρίζοντας ότι ο αναλογικός αυτός τύπος δεν αρέσει σε πολλούς, που τον θεωρούν βαρβαρικό ή ανύπαρκτο (προφανώς δεν έχουν ζήσει στην Κύπρο). Πράγματι, με την ισχύουσα σχολική γραμματική, το σωστό είναι «έχουν αναπαραγάγει», αλλά για τον ένα ή τον άλλο λόγο αυτό το -αγαγ, εκτός από κατά τη γνώμη μου κακόηχο, φαίνεται ότι δεν είναι καλός δείκτης του στιγμιαίου ή του συνοπτικού, ενώ το -ξει είναι πανίσχυρος τέτοιος δείκτης. Κι έτσι την πατάνε ακόμα και δόκιμοι γραφιάδες, σαν τον Πάσχο Μανδραβέλη, που έγραψε τις προάλλες ότι «H τρικομματική κοπτορραπτική στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο κατάφερε να παράγει και πάλι μια κουρελού χωρίς σχέδιο και έρμα.» Ας αλλάξουμε ρήμα, ώστε να δούμε αν είναι σωστό το «παράγει» -ας βάλουμε το «δημιουργώ». Προφανώς, θα πούμε «κατάφερε να δημιουργήσει και πάλι», άρα εδώ το «να παράγει» δεν στέκει, το σωστό θα ήταν «να παράξει» ή έστω «να παραγάγει». Όταν όμως τέτοια λάθη κάνουν ακόμα και συγγραφείς που τα κείμενά τους μπαίνουν θέματα στις πανελλήνιες εξετάσεις, μάλλον επείγει η υιοθέτηση των αναλογικών τύπων. Βέβαια, αν η συγκεκριμένη πρόταση πέσει σε πανελλήνιες εξετάσεις θα δημιουργήσει και άλλα προβλήματα, ας πούμε την ορθογραφία της κοπτοραπτικής (διότι έτσι τη θέλει, με ένα ρο, η σχολική ορθογραφία, τα δύο ρο είναι μπαμπινιωτικό) αλλά και την «κουρελού χωρίς έρμα», διότι πού να σκεφτούν τα καημένα τα παιδιά ότι μια κουρελού μπορεί να χρειάζεται σαβούρα (έρμα). Ή αλλιώς, όπως παρατήρησε ο Ν. Λίγγρης στη Λεξιλογία, τι έχουνε τα έρμα και ψοφάνε.

Διάλειμμα για ανακοινώσεις εκδηλώσεων. Θυμίζω ότι τη Δευτέρα το βράδυ θα παρουσιαστεί το βιβλίο του Ηρακλή Κακαβάνη «Ο άγνωστος Βάρναλης και 19 αδημοσίευτα ποιήματά του», στην αίθουσα εκδηλώσεων του ΕΔΟΕΑΠ, Σισίνη και Ηριδανού, πίσω από το Χίλτον. Συμμετέχω κι εγώ στην παρουσίαση και παρόλο που θα ανεβάσω εδώ την ομιλία μου σας συνιστώ να ρθείτε, θα είναι καλή εκδήλωση. Μια άλλη εκδήλωση στην οποία εκτός σοβαρού απροόπτου θα πάω, αλλά ως απλός ακροατής αυτή τη φορά, είναι η παρουσίαση του βιβλίου «Το έθνος και τα ερείπιά του. Αρχαιότητα, αρχαιολογία και εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα«, του Γιάννη Χαμηλάκη, στον Σύλλογο Αρχαιολόγων, Ερμού 134-136, Θησείο. Και αυτή την εκδήλωση τη συνιστώ θερμά.

Έλεγα στα προηγούμενα μεζεδάκια να γράψω για τη φοβερή είδηση με τη νοσοκόμα που αυτοκτόνησε στην Αγγλία όταν έπεσε θύμα φάρσας ραδιοφωνικού σταθμού και έδωσε εμπιστευτικές πληροφορίες για την υγεία της πριγκίπισσας Κέιτ νομίζοντας πως μιλάει με τη βασίλισσα. Τελικά δεν έγραψα, λόγω πληθώρας ύλης την περασμένη βδομάδα, αλλά αν έγραφα θα έλεγα ότι από μικρός αντιμετώπιζα σχεδόν με αηδία τις φάρσες από το τηλέφωνο και τα διάφορα Κάντιτ Κάμερα, όταν μεταδίδονται από το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση και όλος ο κόσμος βλέπει ένα ανυποψίαστο θύμα να γελοιοποιείται. (Βέβαια, οι φάρσες από το τηλέφωνο χωρίς αναμετάδοση στα ερτζιανά, μου άρεσαν στο γυμνάσιο). Στην περίπτωση της νοσοκόμας, δεν μπορώ επιπλέον να μην επισημάνω ότι το θύμα ήταν, όπως δείχνει το όνομά της, ινδικής καταγωγής.

Στον ελληνικό τύπο η δύστυχη νοσοκόμα έπαθε κι άλλο ένα χουνέρι, αν και δεν θα την νοιάζει εκεί που βρίσκεται -αφού η Καθημερινή έγραψε ότι «Tη θλίψη του εξέφρασε ο Bρετανός πρίγκιπας Γουίλιαμ και η έγκυος σύζυγός του Kέιτ για τον θάνατο νοσοκόμου που εργαζόταν στο νοσοκομείο Bασιλιάς Eδουάρδος 7ος, στο οποίο νοσηλεύτηκε η Kέιτ». Βέβαια, ο υλατζής διορθώνει κάπως την κατάσταση βάζοντας «νοσοκόμα» στον τίτλο.

Το επόμενο μεζεδάκι, το προτελευταίο για σήμερα, μού το έστειλε χτες ένας φίλος, με τη συνοδευτική ερώτηση «Αυτό πώς σου έχει ξεφύγει;» -και πράγματι πρόκειται για ένα εξαιρετικό μπουκέτο πορτοκαλισμών, μέσω των οποίων «αποδεικνύεται» ότι η λέξη computer είναι ελληνικής αρχής. Το παραθέτω ολόκληρο (π.χ. από εδώ):

Οταν πλημμύριζε ο Νείλος στην Αρχαία Αίγυπτο, οι αγρότες που είχαν χωράφια δίπλα στο ποτάμι έχαναν τα όρια τους. Όταν βρέθηκε εκεί ο Θαλής ο Μιλήσιος να μετρήσει την μεγάλη πυραμίδα από την σκιά της, του ανέθεσαν να βρει έναν τρόπο έτσι ώστε μετά την άμπωτη να μπορούν να ξαναβρούν οι Αιγύπτιοι αγρότες τα όρια των χωραφιών τους.

Ο Θαλής έβαλε πασσάλους ανά τακτά διαστήματα στην άκρη του ποταμού κατά μήκος της ακτής. Από κάθε πάσσαλο έδεσε μακριά σχοινιά προς τα έξω, προς τα χωράφια, δηλαδή κάθετα σε διεύθυνση προς τον ποταμό. Τα σχοινιά κατά μήκος τους, ανάλογα με τις αποστάσεις έφεραν κόμβους!!! Με την βοήθεια των κόμβων μέτρησε ακριβώς τα σύνορα του κάθε αγρού αφού είχε σταθερή απόσταση από τον ποταμό. Η μέθοδος αυτή, του να υπολογίζεις δηλαδή με ακρίβεια, ονομάστηκε κομβέω. (υπολογίζω, μετρώ ακριβώς με την βοήθεια κόμβων …) Αργότερα το πήραν οι Λατίνοι όπου όσοι ήξεραν να εκτελούν μαθηματικές ή αριθμητικές πράξεις, το φώναζαν δυνατά (εξού κομπασμός), και ο υπολογισμός σε αυτούς έγινε combaso, ή compasso (Υπάρχει και σήμερα όργανο στη ναυσιπλοΐα για υπολογισμό της πορείας του πλοίου κλπ). Έκτoτε το μετρώ ή υπολογίζω με ακρίβεια compaso => computer. Αγγλικά άραγε πως λέγεται το computer; Γιατί Ελληνικά ξέρουμε.

Πηγή: Περιοδικό «Ελλάνιον Ήμαρ», τεύχος #30, σελ. 49

Είναι τόσο αριστοτεχνικός πορτοκαλισμός, που είναι κρίμα να τον σχολιάσουμε, λέγοντας, ας πούμε, ότι ρήμα «κομβέω» δεν υπάρχει σε αρχαίο ελληνικό κείμενο, παρά μόνο ίσως στην υπόγεια μυστική ραβινική βιβλιοθήκη της Ζυρίχης. Αλλά στενοχωρήθηκα όταν είδα μέσω γκουγκλ ότι ένας από τους ιστοτόπους που αναδημοσιεύουν το πορτοκαλούργημα είναι ο… greekteachers.gr, που περιέχει θέματα για δασκάλους (και από δασκάλους) -αναρωτιέμαι λοιπόν πόσα παιδάκια του δημοτικού θα πέσουν αθώα θύματα αυτής της μπαρούφας. Να σημειωθεί ότι ο ίδιος ιστότοπος είχε με χαρά δημοσιεύσει τον άλλο πορτοκαλισμό για την αρχαία προέλευση του… αμπεμπαμλόμ και ύστερα αναδημοσίευσαν και το δικό μου άρθρο, σημειώνοντας δίπλα: Ο αντίλογος. (Σαν να λέμε: Τα ξόρκια θεραπεύουν – Ο αντίλογος). Φαίνεται όμως πως οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί μας είναι πολύ πρόθυμοι να αναμασήσουν εθνωφελείς μύθους…

Και κλείνω με μια «είδηση» που είναι κάπως παλιότερη, αλλά εγώ προχτές την πληροφορήθηκα. Σύμφωνα με το έγκυρο «Αγιορείτικο Βήμα» στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη είναι γραμμένη μια ελληνική λέξη! Χωρίς σχόλια από μένα -αλλά παρατηρώ ότι δεν είναι και κάτι το νέο, αφού έχει γραφτεί κοτζάμ ρεμπέτικο τραγούδι για το θέμα αυτό: Πέντε Έλληνες στον Άρη δεν έλεγε ο Παπαϊωάννου;

Advertisement