Λίγα μεζεδάκια λίγο πριν ν’ αλλάξει η ώρα

Όπως ξέρετε, από αύριο περνάμε σε θερινή ώρα, που σημαίνει ότι θα βάλουμε τα ρολόγια μια ώρα μπροστά, δηλαδή απόψε το βράδυ θα κοιμηθούμε μια ώρα λιγότερο. Την ώρα τη χαμένη θα την πάρουμε πίσω στα τέλη Οκτωβρίου, αν βέβαια δώσει το πράσινο φως η τρόικα (αφού πρώτα εκτελεστούν παραδειγματικά μερικοί επίορκοι δημόσιοι υπάλληλοι). Αφού λοιπόν σε λίγες ώρες αλλάζει η ώρα, τα σημερινά μεζεδάκια παρουσιάζονται λίγο πριν ν’ αλλάξει η ώρα -και είναι και λίγα, κάτι για το οποίο δεν φταίει η τρόικα αλλά ο Νικοκύρης που επέδειξε ολιγωρία στη μεζεδοσυλλογή.

Το πρώτο το άκουσα σε τηλεοπτικό κανάλι (μάλλον στον Αντένα) το πρωί της Κυριακής. Καλεσμένος (από το τηλέφωνο) ο καθηγητής Κ. Μπέης, φυσικά η συζήτηση για το κούρσεμα της Κύπρου, οπότε ανακεφαλαιώνοντας ο Κ. Μπέης τονίζει: «Όπου και να γυρίσω το πρόσωπό μου, η Ελλάδα με πληγώνει. Δεν το λέω εγώ, ο Καζαντζάκης το λέει». Δεν το λέει ο Καζαντζάκης βέβαια, ο Σεφέρης το λέει, αν και όχι ακριβώς έτσι. Εντάξει, στον προφορικό λόγο τέτοια λάθη συγχωρούνται.

Στον γραπτό λόγο, τα πράγματα αλλάζουν, και μου κάνει εντύπωση που ο καθηγητής Μαραντζίδης, έστω και σε άρθρο στο protagon.gr όπου η γονατογραφή είναι κανόνας, μπερδεύει δυο κοινά ρήματα: Αν κάτι διέκρινε ιστορικά την Αριστερά, ήταν η αίσθηση ενός κοσμοπολιτισμού που παντού οι ηγεσίες της ανέδυαν, μας λέει. Αλλά δεν ανέδυαν, διότι ρήμα «αναδύω» δεν υπάρχει, μόνο το μεσοπαθητικό «αναδύομαι», που θα πει «βγαίνω στην επιφάνεια». Την αίσθηση κοσμοπολιτισμού την ανέδιδαν οι ηγεσίες, ή τουλάχιστον αυτό είχε στο νου του να γράψει ο κ. Μαραντζίδης.

Το ξέρατε ότι οι αρχαίοι ημών πρόγονοι όχι μόνο είχαν φτάσει στη Αμερική δεκαπέντε αιώνες πριν από τον Κολόμβο, αλλά και είχαν φέρει από εκεί και ντομάτες, τις οποίες καλλιεργούσαν εντατικά; Τουλάχιστον αυτό το συμπέρασμα βγαίνει από δημοσίευμα που διάβασα στο Διαδίκτυο, σύμφωνα με το οποίο πρόσφατα διαβάστηκε ένα αρχαίο κοπτικό κείμενο που ανατρέπει όλα όσα ξέραμε για τον Ιησού Χριστό, εφόσον στο κείμενο αυτό ο Ιησούς παρουσιάζεται να αλλάζει μορφές: Τη μια είναι ροδοκόκκινος, την άλλη άσπρος σαν πανί κι ενίοτε κόκκινος σαν τη τομάτα… Για τον Ιησού δεν ξέρω, αλλά το κείμενο ανατρέπει και όλα όσα ξέραμε για τις ντομάτες!

Καημός είναι τα αρχαιόκλιτα ρήματα που σχηματίζουν αόριστο σε -η, που πολλοί τα γράφουν σε -ει, κι έτσι βλέπουμε διάφορα *συνέβει, *εξεπλάγει, *συνήφθει και δεν συμμαζεύεται. Ως εκεί μικρό το κακό, θα λέγατε, αλλά να τι (υποθέτω πως) συνέβη τις προάλλες σε άρθρο στο ηλεΒήμα: ο συντάκτης έγραψε «επελέγει» (αντί για «επελέγη»), ο διορθωτής κ. Σπελ Τσέκερ το κοκκίνισε και πρότεινε τη διόρθωση σε «επιλέγει». Ο συντάκτης τη δέχτηκε κι έτσι ο μέσος αόριστος έγινε ενεργητικός ενεστώτας: Η πρώτη λύση, που επιλέγει στην περίπτωση των ΗΠΑ, μπορεί να ακούγεται ελκυστική και να είναι _μέχρι σήμερα_ αποτελεσματική, έχει όμως μεγάλο κόστος.

Πάλι στο Βήμα, και μάλιστα στην επώνυμη στήλη του Βηματοδότη, διάβασα για κάποια κυρία «εκ Ζαχάρω Ηλείας». Όμως η Ζαχάρω κλίνεται (της Ζαχάρως), και η αρχαία πρόθεση εκ συντάσσεται (ή τέλος πάντων συντασσόταν) με γενική. Ασυνήθιστο το «εκ Ζαχάρως», αλλά έτσι είναι οι μεταξωτές περισκελίδες.

Κυκλοφορεί τις τελευταίες μέρες σε ηλεμηνύματα και ιστολόγια ένα ελληνολατρικό κείμενο που υποτίθεται πως γράφτηκε από τον Γάλλο συγγραφέα (και ακαδημαϊκό) Ζαν Ρισπέν (Richepin). Αναδημοσιεύτηκε και στον χρυσαβγίτικο ιστότοπο, αλλά μπορείτε να το δείτε σε λιγότερο δύσοσμο περιβάλλον, εδώ. Ο Ρισπέν ήταν βέβαια ελληνολάτρης, είχε γράψει και μιαν ελληνική μυθολογία που διαβάστηκε πολύ, αλλά προφήτης δεν ήταν. Και επειδή πέθανε το 1926, το βλέπω κομμάτι δύσκολο να έχει προβλέψει τους δορυφόρους -οπότε, θαρρώ πως το κείμενο είναι πειραγμένο, τουλάχιστον στο σημείο που μιλάει για τις τροχιές των δορυφόρων.

Στις αρχές του μήνα είχα γράψει για την εκδήλωση «Η ελληνική γλώσσα χτες, σήμερα, αύριο» που έγινε στην Ακαδημία με διοργάνωση της Ελληνικής Γλωσσικής Κληρονομίας. Δεν νομίζω να έχουν δημοσιευτεί κάπου οι ομιλίες, αλλά η εισαγωγική ομιλία του ακαδημαϊκού (πολιτικού μηχανικού) κ. Αντώνη Κουνάδη επιβεβαιώνει απόλυτα τους φόβους που είχα, αφού πρόκειται για ένα κινδυνολογικό συνονθύλευμα που νοσταλγεί τη… συνταγματική προστασία της γλώσσας (όπως το 1911!) και θεωρεί ότι η βασική απειλή για την εθνική μας κυριαρχία δεν είναι το χρέος και οι δανειστές μας, αλλά το ενδεχόμενο να χαθεί η γλώσσα μας. Όταν αρμόδιος εκ μέρους Ακαδημίας για θέματα γλώσσας είναι ένας τόσο επιδεικτικά αγλωσσολόγητος άνθρωπος, μπορούμε να είμαστε ευγνώμονες στη θεία πρόνοια, που φρόντισε ώστε η Ακαδημία Αθηνών να έχει ελάχιστες αρμοδιότητες και ακόμα μικρότερο κύρος.

Από την ίδια ομιλία-περιβόλι, ξεσηκώνω κάποια ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία: Από διενεργηθείσα έρευνα προέκυψε ότι ξενόφερτες λέξεις χρησιμοποιεί το 64,8% των κατοίκων της Αττικής, το 60,9% των αναγνωστών αθλητικών εφημερίδων, το 55,8% των ιδιωτικών υπάλληλων και το 51,4% ατόμων που παρακολουθούν  καθημερινώς 4 έως 5 ώρες τηλεόραση. Αν τα νούμερα έχουν μεταφερθεί σωστά, το αβίαστο συμπέρασμα είναι ότι η ανάγνωση αθλητικών εφημερίδων, και ακόμα περισσότερο η εντατική παρακολούθηση τηλεόρασης μειώνουν αισθητά την τάση για χρήση «ξενόφερτων» λέξεων (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό).

Και κλείνω με την αναγγελία μιας άλλης εκδήλωσης. Από την επόμενη Παρασκευή 5/4 και ως τις 19 Μαΐου θα πραγματοποιηθεί στο Μπενάκειο της Πειραιώς έκθεση με γελοιογραφίες και άλλο υλικό του Μποστ, με τον (επίκαιρο;) τίτλο Cherchez να φαμ. Στην έκθεση έχω βάλει κι εγώ το χέρι μου. Δεν θα είμαι στα εγκαίνια (το βράδυ της Πέμπτης 4/4) αλλά θα πάρω μέρος στην ημερίδα που θα γίνει την Κυριακή 14/4 το μεσημέρι.

Advertisement