Μεζεδάκια λίγο πριν ανοίξουν τα σχολεία

Το σημερινό είναι το τελευταίο Σάββατο πριν ανοίξουν τα σχολεία στις 11 Σεπτεμβρίου, οπότε ας πάρουν από εκεί την ονομασία τους τα μεζεδάκια μας. Βέβαια, τα σχολεία θα ανοίξουν για να ξανακλείσουν λίγες μέρες αργότερα, μια και η ΟΛΜΕ φαίνεται ότι θα αποφασίσει, και όχι άδικα πιστεύω, πενθήμερες απεργίες, αλλά αν έβαζα στον τίτλο «Μεζεδάκια λίγο πριν ανοίξουν τα σχολεία για να ξανακλείσουν σε πέντε μέρες» θα παραπήγαινε, αφήστε που μπορεί να έπρεπε να τον τροποποιήσω σε «Μεζεδάκια λίγο πριν ανοίξουν τα σχολεία για να ξανακλείσουν σε πέντε μέρες εκτός αν η κυβέρνηση επιστρατεύσει ξανά τους καθηγητές» ή, για να είμαστε πλήρεις, σε «»Μεζεδάκια λίγο πριν ανοίξουν τα σχολεία για να ξανακλείσουν σε πέντε μέρες εκτός αν η κυβέρνηση επιστρατεύσει ξανά τους καθηγητές, που και να μην απεργήσουν μαύρη χρονιά θα είναι φέτος έτσι που έχει βαλθεί η κυβέρνηση να διαλύσει τη δημόσια παιδεία». Οπότε, ας μείνουμε στον αρχικό μας τίτλο.

Πιο μακάβρια, βέβαια, θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς τον τίτλο «Μεζεδάκια λίγο πριν αρχίσουν να πέφτουν οι βόμβες» -οι βόμβες στη Συρία, εννοώ, αν και το πράγμα ίσως δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται και, θα το παρατηρήσατε, για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του 1980 υπάρχει στη διεθνή σκηνή κάποια ισχυρή χώρα που υψώνει τη φωνή της στην υπερδύναμη. Αλλά εμείς εδώ δεν διεθνολογούμε ούτε πολιτικολογούμε, απλώς λεξιλογούμε ή μεζεδολογούμε, ωστόσο το πρώτο μεζεδάκι μας το παίρνουμε από τη διεθνή επικαιρότητα και συγκεκριμένα από τη Διάσκεψη της ομάδας G20 που έγινε αυτές τις μέρες,.. πού έγινε αλήθεια; Έγινε στη Ρωσία, στην παλιότερη πρωτεύουσα της χώρας, στην πόλη που για σχεδόν 70 χρόνια λεγόταν Λένινγκραντ και που σήμερα λέγεται, στα ρωσικά Санкт-Петербург, Σανκτ-Πέτερμπουργκ, γερμανοπρεπώς. Αλλά στα ελληνικά, πώς λέγεται; Αγία Πετρούπολη, συμφωνα με τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης. Εδώ, πολλοί ψαγμένοι περί τα γλωσσικά, προβάλλουν αντίρρηση, αλλά πριν την εξετάσουμε ας δούμε σύντομα την ιστορία του ονόματος της πόλης. Καθώς, για τους Ρώσους, τα γερμανικά ήταν η πόρτα προς τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό, η πόλη ονομάστηκε, όπως είπαμε, Σανκτ-Πέτερμπουργκ, που είναι γερμανισμός. Το 1914, με το ξέσπασμα του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου, μετονομάζεται σε Πέτρογκραντ, εκρωσισμένο το όνομα δηλαδή (γκραντ στα ρώσικα η πόλη). Το 1924, μόλις πεθαίνει ο Βλαδίμηρος Λένιν, η πόλη μετονομάζεται σε Λένινγκραντ και το 1991, πιθανώς με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, επανέρχεται το παλιό όνομα Σανκτ-Πέτερμπουργκ. Ωστόσο, στην καθημερινή χρήση το «Σανκτ» παραλείπεται πολύ συχνά, οι δε ντόπιοι αποκαλούν την πόλη τους «Πίτερ» (και έτσι τη λέγαν κι όταν ονομαζόταν Λένινγκραντ).

Έλεγα λοιπόν ότι πολλοί διαφωνούν με την απόδοση «Αγία Πετρούπολη» και θυμίζουν ότι η πόλη πήρε την ονομασία της από τον Άγιο Πέτρο (τον απόστολο), επειδή έτσι το αποφάσισε ο ιδρυτής της, ο μέγας Πέτρος (ο Τσάρος, που ήθελε να δώσει στη Ρωσία ένα θαλάσσιο λιμάνι που να μην κλείνει από τους πάγους τόσο συχνά όσο το Αρχανγκέλσκ. Άρα, λένε, όταν λέμε «Αγία Πετρούπολη» είναι λάθος διότι δεν είναι αγία η πόλη, είναι η «πόλη του Αγίου Πέτρου», άρα πρέπει να λέμε «Αγιοπετρούπολη». Δεν με πείθει η επιχειρηματολογία αυτή αν και παλιότερα την είχα ενστερνιστεί. Στα ελληνικά έχουμε πάρα πολλά τοπωνύμια με «Άγιος» και «Αγία», κανένα δεν έχει συμπτυχθεί σε μονολεκτικό (αν δεν κάνω λάθος) παρά μόνο σε ανεπίσημες χρήσεις (Αγιονικόλας αντί Άγιος Νικόλαος, Αγιοβασίλης, Αγιατριάδα, Αγιασωτήρα κτλ.) Οπότε, το «Αγιοπετρούπολη» ηχεί ανεπίσημο. Από την άλλη, προσωπικά χρησιμοποιώ το «Πετρούπολη» που νομίζω πως είναι μια χαρά για τις περισσότερες χρήσεις εκτός τις πολύ επίσημες -και σίγουρα για τα ρεπορτάζ. Υπάρχει βέβαια και ο δήμος των δυτικών προαστίων, που λέγεται επίσης Πετρούπολη, αλλά νομίζω ότι τα συμφραζόμενα συνήθως αποκλείουν τη σύγχυση. (Η οποία Πετρούπολη Αττικής ονομάστηκε έτσι μάλλον από τον Πέτρο Γιάνναρο, ιδιοκτήτη της δεξιάς εφημερίδας Εσπερινή, η οποία στη δεκαετία του 1920 μοίραζε κουπόνια για οικόπεδα στην τότε παρθένα περιοχή -αυτές ήταν προσφορές, όχι τώρα που τη βγάζουν με σιντάκια· αλλά ας μην τους δίνω ιδέες γιατί φανταστείτε να δούμε καμιά Θεμούπολη….)

Προχωράμε στα υπόλοιπα μεζεδάκια.

Σε ένα κακομεταφρασμένο (χωρίς φυσικά να το λέει) «ενημερωτικό» άρθρο για το Κατάρ σε γνωστόν ιστότοπο, μαθαίνουμε «11 πράγματα που πρέπει να ξέρετε για το Κατάρ» (αλλιώς δεν θα σας χαρίσει χάντρες ο Εμίρης). Ένα από αυτά υποτίθεται ότι είναι το εξής:

Ο νέος Εμίρης πήγε σε δημόσιο σχολείο

Σήμερα είναι ο νεαρότερος ηγέτης του Αραβικού κόσμου, αλλά τη δεκατία του ’90, πριν ο πατέρας του καθίσει στο θρόνο, ήταν μαθητής σε δημόσια σχολεία της Βρετανίας.

Σιγά που ήταν μαθητής σε δημόσια σχολεία! Πρόκειται για λάθος μετάφραση του αγγλικού public school, που είναι γνωστή και επίβουλη παγίδα, διότι public school είναι μεν «δημόσιο σχολείο» στην Αμερική, αλλά στη Βρετανία, περιέργως, ο όρος, για ιστορικούς λόγους, σημαίνει τα πανάκριβα παλιά ιδιωτικά σχολεία (μόνο για αγόρια, νομίζω). Ου παντός πλειν ες public school -μόνο δημόσια δεν είναι!

Tο επόμενο μεζεδάκι πρέπει να χρεωθεί όχι στον Ευάγγ. Βενιζέλο αλλά μάλλον στον υλατζή του Βήματος. Υποθέτω ότι ο Βενιζέλος θα είπε «χάριν της πατρίδας», αλλά στο Βήμα έγραψαν, αρχικά, «για χάρην της πατρίδας». Βέβαια βγάζει μάτι, και το διόρθωσαν αργότερα, ή μάλλον το «διόρθωσαν» διότι και η διορθωμένη εκδοχή λάθος είναι: Το κόμμα υπάρχει για χάριν της πατρίδας. Αμ δε! Και πάλι λάθος. Ή σκέτο «χάριν της πατρίδας» ή το σωστό και στρωτό «για χάρη της πατρίδας». Ο άτυχος υλατζής πήγε να διορθώσει ένα λάθος κι έκανε δύο, διότι πρόσθεσε επίσης τη φράση «η προέλευση αιφνιδίασε τους οργανωτές«, ενώ προφανώς τους αιφνιδίασε η προσέλευση. Εκτός αν το εννοεί (θα μπορούσαν να γίνουν ενδιαφέροντα αστεία πάνω σ’ αυτό).

* Πρωτότυπο τίτλο είχε ένα άρθρο της Καθημερινής πριν από μερικές μέρες: Πρωτοφανής έφοδος στο Κολωνάκι για υποβρύχια. Για να πω την αλήθεια, εγώ αυτο το γλυκό κουταλιού, το υποβρύχιο, το είχα συνδυάσει με καφενεία της επαρχίας, αλλά τελικά διαβάζοντας παρακάτω είδα ότι η είδηση αφορούσε τα κυριολεκτικά υποβρύχια.

* Σία Κοσιώνη το βράδυ της Τετάρτης στον Σκάι: Όλα όσα κληρονόμησε στο Πασόκ η προηγούμενη κυβέρνηση…. Σε απλό προφορικό λόγο ίσως ανεκτό, όχι σε δελτίο ειδήσεων. Όσα κληροδότησε. Ή, όσα άφησε για κληρονομιά. Ή όσα κληρονόμησε από την προηγούμενη κυβέρνηση το Πασόκ.

* Κι ακόμα ένα μαργαριτάρι από το Βήμα (απορώ πώς ελπίζουν να βρουν συνδρομητές με τόση τσαπατσουλιά που τους χαρακτηρίζει): Αυθαίρετα: Ως και 100 ευρώ το ποσοστό ανταπόδοσης υπέρ του ΤΕΕ. Όχι, καλέ μου κύριε. Το ποσοστό ποτέ δεν μπορεί να είναι απόλυτο. Το ποσό της ανταπόδοσης (άλλοι θα έβρισκαν άλλον όρο) είναι έως 100 ευρώ, το ποσοστό είναι 100 διά το ύψος του παραβόλου (και μετά επί 100).

* Υπουργικό μαργαριτάρι, από τη Φώφη Γεννηματά, που την άκουσε φίλος στο δελτίο ειδήσεων του Μέγκα να λέει για «δυσθεόρατα χρέη» της Λάρκο και των άλλων επιχειρήσεων. Συχνό βέβαια το λάθος. Τα χρέη είναι δυσθεώρητα, δύσκολο να τα δεις δηλαδή (εκτός αν έχεις κιάλια). Ή, έστω, θεόρατα.

* Τη δόξα (ή το μαργαριτάρι) της υπουργού ζήλεψε κι ο κ. Β. Βενιζέλος, αλλά όχι ο Βαγγέλης· ο δημοσιογράφος Βασίλης, που γράφοντας στο protagon.gr μάς σερβίρισε «δυσθεώρατα ύψη». Στο ίδιο άρθρο έχει μια σειρά δύσκολους παρατατικούς σε -ντο, εδιατίθεντο, ετοποθετούντο, επαραχωρούντο, οπότε παρασύρθηκε και γράφει επίσης: «θα επιτυγχάνοντο εξοικονόμηση πόρων». Είναι αυτό που λέμε, πήρε ψηλά τον αμανέ και έβγαλε φάλτσο.

* Βλέπω ένα επεισόδιο από τη σειρά με τον αστυνόμο Μπέκα, και λέει ο σύζυγος της ηρωίδας στον Μπέκα, για τον αντίζηλό του: «Με κοίταζε με ένα ύφος… [παύση για να βρει τη λέξη] αυθάδες».  Το σωστό εδώ είναι να ανεβαίνει ο τόνος, πρβλ. ο συνήθης – το σύνηθες. Θα λέγατε όμως εσείς «το αύθαδες»; Όχι βέβαια. Το «αυθάδης» είναι μια περίπτωση επιθέτου που έχει τρεις τύπους στο ουδέτερο: το «στρωτό λάθος» (το αυθάδες), το «αφύσικο σωστό» (το αύθαδες) και το σωστό και στρωτό (το αυθάδικο) που όμως δεν το χρησιμοποιούμε μη μας πούμε συριζαίους.

* Δεν ξέρω τι σχέδια έχετε για το βράδυ, πάντως αξίζει τον κόπο να πεταχτείτε ίσαμε τους Δελφούς, να παρευρεθείτε σε ένα κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός και στη δικαίωση των αγώνων μιας ολόκληρης γενιάς. Διαβάζω ότι σε τελετή που θα γίνει στις 19.30 στον αρχαιολογικό χώρο θα τιμηθεί «ο Έλληνας πρώην υπουργός Πολιτισμού κ. Κώστας Τζαβάρας» με το βραβείο Homo Hellenicus. Yπουργός δεν ήταν βέβαια, αλλά ας μην τα ψιλολογούμε. Με τον τίτλο Homo Hellenicus έχει τιμηθεί επίσης ο Βλαντιμίρ Πούτιν όπως και ο Νικολά Σαρκοζί. Καλά ο Πούτιν, αλλά και ο Σαρκοζί ίσα κι όμοια με κοτζάμ Τζαβάρα; Χάνουμε το μέτρο των πραγμάτων, θαρρώ.

* Αλλά, θα τελειώσουμε με κάτι πιο σοβαρό και πιο θλιβερό. Προχτές εξέφρασα τη χαρά μου που η Ακαδημία Αθηνών αποδοκίμασε τις αντιεπιστημονικές απόψεις του ακαδημαϊκού κ. Αντ. Κουνάδη, παραπροχτές γράφαμε και γελούσαμε για την ανοησία των Λεξαρίθμων και την υποτιθέμενη μαθηματική δομή της ελληνικής γλώσσας, αλλά αν απορούσατε για ποιο λόγο βρίσκει τόση ανταπόκριση η αρχαιολατρική σαχλαμάρα στη χώρα μας ιδού μια ένδειξη. Διοργανώνεται τις επόμενες μέρες στο Ηράκλειο το δεύτερο «Διεθνές συμπόσιο για τον ελληνισμό«, με ενίσχυση από την περιφέρεια Κρήτης. Ποιος είναι ο πρώτος ομιλητής του συμποσίου; Ποιος άλλος, ο δαιμόνιος μαθηματικός Ελευθέριος Αργυρόπουλος, ο γκουρού των λεξαρίθμων με θέμα τη «λεξαριθμική προσέγγιση της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας»! (δείτε εδώ κάτι που είχα γράψει). Και τρίτη ομιλήτρια η γνωστή κυρία Τζιροπούλου! Αναρωτιέμαι, ο κ. Ιωάννης Φίλης, Πρύτανης του Πολυτεχνείου Χανίων συμφωνεί με τη «λεξαριθμική προσέγγιση» ή έστω τη θεωρεί επιστημονική; Αναρωτιέμαι, ο κ. Τριαντ. Αλμπάνης, Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων δεν προσβάλλεται όταν το όνομά του συνδέεται με την παραεπιστήμη; Δυστυχώς, η επίκληση της αρχαίας Ελλάδας λειτουργεί σαν ξόρκι που καθαγιάζει την κάθε αγυρτεία….

Advertisement