Φωτογραφικά μεζεδάκια

Εντάξει,  δεν είναι όλα τα μεζεδάκια μας φωτογραφικά, αλλά κάμποσα συνοδεύονται από φωτογραφίες, οπότε είπα να βάλω αυτόν τον τίτλο (Πριν από λίγο καιρό είχα δημοσιεύσει ένα άρθρο που βασιζόταν αποκλειστικά σε φωτογραφίες γλωσσικού ενδιαφέροντος).

* Το πρώτο μας μεζεδάκι είναι μεν φωτογραφικό, αλλά δεν συνοδεύεται από φωτογραφία -και θα έλεγε κανείς ότι δεν είναι καν άξιο για μεζεδάκι, μια και αφορά ένα κοινότατο ορθογραφικό λάθος. Αλλά έχω τον λόγο μου που το παραθέτω.

Το μεζεδάκι είναι φωτογραφικό επειδή αφορά μια φωτογραφία που ίσως θα την είδατε: μια φωτογραφία με δυο αθλήτριες που τραβάνε μια σέλφη (είπα να εξελληνίσω τον όρο: η σέλφη, της σέλφης) και από πίσω ποζάρει (ή απλώς γελάει) η βασίλισσα Ελισάβετ.

Στη σχετική είδηση στο in.gr διαβάζουμε ότι: Ούτε η ίδια η βασίλισσα Ελισάβετ δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην μόδα του photo bombing. Όταν δύο αθλήτριες του χόκεϊ τράβηξαν τη selfie τους, η βασίλισσα… εισέβαλλε στο πλάνο με παιχνιδιάρικο τρόπο.
Δεν «εισέβαλλε» βέβαια, δεν έμπαινε διαρκώς στο πλάνο των κοριτσιών, «εισέβαλε», μπήκε μόνο μια φορά. Το λάθος είναι κοινότατο και θα έπρεπε να είναι πολύ εύκολο να το αποφύγουμε, αφού αν βάλουμε ένα συνώνυμο ρήμα στη θέση του «εισβάλλω», π.χ. «μπαίνω» βλέπουμε καθαρά πως θα λέγαμε «μπήκε στο πλάνο».

Παρατηρώ πάντως ότι συχνότερα εμφανίζεται το λάθος με τα παραπανίσια λ, παρά το λάθος με τα λειψά λ, δηλαδή συχνότερα βλέπουμε, π.χ., «*έχει εισβάλλει» (που είναι πάντα λάθος), παρά «*αυτός εισβάλει» (που επίσης είναι πάντα λάθος). Ίσως να είναι εντύπωσή μου. Ίσως πάλι να υπάρχει κάποιος υποσυνείδητος ψυχολογικός μηχανισμός σε πολλούς, που να λέει ότι το να βάλεις ένα λ ενώ χρειάζονται δύο είναι περισσότερο στιγματισμένο, είναι λάθος αμορφωσιάς, ενώ το να βάλεις ένα παραπανίσιο λ είναι λιγότερο σοβαρό λάθος, για να μην πούμε ότι είναι και απλώς κιμπαριλίκι -το πολύ ποτέ δεν έβλαψε, σου λέει ο άλλος και γράφει «έχει υποβάλλει».

Η πρώτη φωτογραφία μας, από δελτίο ειδήσεων του Αντένα. Κυκλοφόρησε αρκετά στο Φέισμπουκ, αλλά αν δεν συχνάζετε ίσως δεν την έχετε δει.

Ο μπασκετμπολίστας Κουφός είχε υποσχεθεί ότι θα παίξει με την Εθνική, αλλά τελικά άλλαξε γνώμη και θα λείψει (αν δεν κάνω λάθος, από το Μουντιάλ του μπάσκετ). Άλλαξε γνώμη, έκανε πίσω, ανέκρουσε πρύμναν, πολλές εκφράσεις θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε. Ο δημοσιογράφος του Αντένα θέλησε να χρησιμοποιήσει μιαν άλλη, την «έκανε στροφή 180 μοιρών» -πράγματι, αν κάνετε στροφή 180 μοιρών θα κάνετε μεταβολή. Όμως, ο συντάκτης θέλησε να… υπερθεματίσει, ίσως πικαρισμένος από την άρνηση του Κουφού κι έτσι διπλασίασε τις μοίρες, πιστεύοντας ίσως πως έτσι διπλασάζεται η ασυνέπεια.

Το κακό είναι πως αν κάνεις στροφή 360 μοιρών κλείνεις πλήρη κύκλο και βρίσκεσαι στο ίδιο σημείο με πριν, κοιτάζοντας προς τα εκεί που κοίταζες. Και δυστυχώς ο Κουφός δεν… δεσμεύεται από το μαργαριτάρι κι έτσι δεν θα παίξει με την Εθνική!

* Φίλος από την Καρδίτσα μού στέλνει το επόμενο. Στο δελτίο ειδήσεων της τοπικής ErtOpen διάβασε ότι οι περισσότεροι καταστηματάρχες της πόλης δεν άνοιξαν τα μαγαζιά τους την Κυριακή, αλλά μια «συντριπτική μειοψηφία καταστηματαρχών» διάλεξαν να τα ανοίξουν -και ο φίλος με ρωτάει αν στέκει κάτι τέτοιο.

Όχι, δεν θα έλεγα ότι στέκει, όπως δεν θα έστεκε, ξερωγώ, η θριαμβευτική αποτυχία. Τη μειοψηφία τη χαρακτηρίζουμε ισχνή, απειροελάχιστη, θλιβερή, ασήμαντη, αμελητέα’ η πλειοψηφία μόνο μπορεί να είναι συντριπτική.

Από την άλλη, αν στη μειοψηφία είναι πεντέξι θηριώδη εμπορικά κέντρα που θα αναγκάσουν τελικά τους πολλούς μικρομαγαζάτορες σε κλείσιμο, τότε μπορεί και η μειοψηφία να είναι συντριπτική…

* Τη δεύτερη φωτογραφία τη στέλνει καλός φίλος του ιστολογίου από τη Λισαβόνα.

Σε ένα εστιατόριο όπου πήγε (και που το συνιστά, λέγεται Sacramento), οι ιδιοκτήτες για φιγούρα θέλησαν να μεταφράσουν την επιγραφή του εστιατορίου και σε άλλες δυο γλώσσες, που τις διάλεξαν υποθέτω γιατί μοιάζουν εξωτικές ή τουλάχιστον γράφονται σε διαφορετικό αλφάβητο: ιαπωνικά και ελληνικά.

Οπότε, το Restaurante-Bar-Cafetaria έγινε, όπως βλέπετε:
ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ – ΦΡΑΓΜΟΣ – ΣΠΙΤΙΚΑΦΕ
(με τόνο στα κεφαλαία, αν και δεν φαίνεται καλά).

Προφανώς το bar μεταφράστηκε φραγμός επειδή πράγματι στα αγγλικά έχει και αυτή τη σημασία (και στα γαλλικά barrer σημαίνει εμποδίζω, φράζω τον δρόμο), όσο για το «σπιτικαφέ» η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά.

Δεδομένου ότι το google translate τα μεταφράζει ολόσωστα (δεν είναι και πυρηνική φυσική άλλωστε) απορώ από ποιον συνδυασμό τεχνολογίας και βλακείας προέκυψε το αποτέλεσμα αυτό.

* Λίγο παλιό αλλά τώρα μου το έστειλαν. Ο συγγραφέας Ίαν Ράνκιν έγραψε (στα αγγλικά) ένα ωραίο κομμάτι για την Κεφαλονιά, όπου του αρέσει να περνάει τις διακοπές του. Το κομμάτι δημοσιεύτηκε στην Άθενς Βόις, όπου, ανάμεσα στα άλλα, διαβάζουμε ότι: όλος ο κόσμος κάθεται σε τραπεζάκια έξω και παίζει backgammon και σκάκι με ζέση επαγγελματία. Φυσικά τάβλι παίζει ο κόσμος, και είναι λάθος να αφήνεται αμετάφραστο (αν το παραζορίσουμε, το backgammon είναι συγκεκριμένο είδος ταβλιού, με ιδιαίτερους κανόνες -αλλά οι Αργοστολιώτες τάβλι παίζουν).

Στο ίδιο άρθρο, πρόσεξα και την ακλισιά «του Φισκάρδο», αρκετά διαδεδομένη αλλά αδικαιολόγητη.

* Παρόμοια περίπτωση με το bar που έγινε Φραγμός, αλλά ασφαλώς λιγότερο δικαιολογημένη, στην κάρτα που  έχει τυπώσει για τα μέλη του το Συνδικάτο Εργατοϋπαλλήλων Επισιτισμού Τουρισμού-Ξενοδοχείων και συναφών επαγγελμάτων Νομού Αττικής.

Μου την είχε δώσει πριν από καναδυό χρόνια ένας φίλος που ξέρει ότι μαζεύω κάτι τέτοια και την κρατούσα στο πορτοφόλι μου ώσπου να βρεθεί ευκαιρία να την αξιοποιήσω.

Στη μία όψη (που δεν τη βλέπετε), η κάρτα γράφει τον τίτλο του συνδικάτου και τα άλλα στοιχεία του στα ελληνικά. Στην άλλη όψη, στα αγγλικά.

Καταρχάς, το Syndicate δεν είναι και πολύ σωστό σαν απόδοση του εργατικού συνδικάτου. Παρόλο που έχει και αυτή τη σημασία, κυρίως το syndicate χρησιμοποιείται για άλλου είδους κοινοπραξίες, και εγκληματικές, οπότε νομίζω πως το Union είναι σωστότερο. Αλλά βέβαια το κωμικοτραΓικό είναι το Law Attica, που είναι… μετάφραση του «Νομού Αττικής», που είναι γραμμένο στα κεφαλαία (ΝΟΜΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ)!! Ούτε αυτό το λάθος το κάνει το google translate.

* Αλλαγή φύλου σε άρθρο που εξετάζει το (απειλητικό και δυσεπίλυτο, πράγματι) πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους: Με δυο λόγια δεν έχουν διάθεση οι δανειστές να ρίχνουν λεφτά σε μία πίθο των Δαναΐδων.

* Η επόμενη φωτογραφία νομίζω ότι είναι παλιότερη, αλλά εγώ τώρα την είδα κάπου στο Διαδίκτυο.

Ζωντανούς τους θέλουμε βέβαια τους μουσικούς, αν είναι τίποτα ψόφιοι πώς θα κάνει κέφι το κοινό;

* Ένα κρυφό μεταφραστικό λάθος σε άρθρο της Ναυτεμπορικής: Για περίπου μισή ώρα, οι επισκέπτες ενός πάρκου με άγρια ζώα στην Κένυα είχαν την ευκαιρία να γίνουν μάρτυρες του τετ α τετ που είχε μια αγέλη υπερήφανων νεαρών λιονταριών, με μια καμηλοπάρδαλη και το νεογέννητό της.

Πού είναι το λάθος; Στα «υπερήφανα» λιοντάρια. Όλα σχεδόν τα λιοντάρια μπορούν να χαρακτηριστούν περήφανα, βέβαια, αλλά έχω την εντύπωση ότι εδώ έπαιξε ρόλο η μετάφραση. Κατά πάσα πιθανότητα το πρωτότυπο (όπως π.χ. εδώ) θα έλεγε «a pride of lions». Μπορεί το pride να ξεκίνησε από το γεγονός ότι τα λιοντάρια είναι περήφανα ζώα, αλλά όταν ο Άγγλος λέει a pride of lions δεν θέλει να πει τίποτα για την περηφάνια τους, a pride of lions σημαίνει απλώς «μια αγέλη λιονταριών». Γενικά, τα αγγλικά έχουν πολύ παράξενα συλλογικά ουσιαστικά (αν τα λέμε έτσι) για να αναφέρονται σε ομάδες ζώων και όχι μόνο, από τα οποία ίσως το περιεργότερο ίσως είναι το a murder of crows για ένα σμήνος κουρούνες. Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι πολλοί σκαρώνουν group names για λογοπαίγνιο, αλλά το a pride of lions είναι απολύτως καθιερωμένο, το έχουν και τα λεξικά.

Ένα άλλο παρόμοιο συλλογικό ουσιαστικό που πήρε κάποιον μεταφραστή στο λαιμό του πριν από μερικά χρόνια είναι το a school of fish, όπου στους υποτίτλους σύγχρονης όπερας το a school of transparent fish είχε μεταφραστεί…. «ένα σχολείο από διάφανα ψάρια«.

* Και η τελευταία φωτογραφία για σήμερα, που τη δανείστηκα από μια ομάδα του Φέισμπουκ που ασχολείται με θέματα γλώσσας.

Όπως βλέπετε, ο Μποστ ζει και βασιλεύει -και νοικιάζει ομπρέλες σε κάποιαν ακρογιαλιά, διότι «οι παρών ομπρέλες» δεν είναι όποιες κι όποιες, διαθέτουν επιπλέον και δωρεάν πάρκινγκ, όπως και ντους. Μεγαλοπροικούσες ομπρέλες, όχι τίποτα παρακατιανές!

* Τα απλά τυπογραφικά λάθη δεν τα επισημαίνουμε αν δεν έχουν γούστο. Διάβαζα για τη Ρεάλ που μετά τον Κρόος πήρε και τον Χάμες, και προσπέρασα το «ο διεθνείς», αλλά χαμογέλασα με το «θα απαντήσει στις ερωτήσεις των δημιογράφων».

* Αν νατσουλισμός είναι η τάση ορισμένων να εξηγούν τη γέννηση των παροιμιακών εκφράσεων με εντυπωσιακές ιστορίες από το ένδοξο παρελθόν, πώς θα πούμε μια τέτοια εξήγηση; Νατσουλιά, λέει ένας φίλος, που μου στέλνει και μια φρέσκια νατσουλιά, και πάλι από το σάιτ της Μηχανής του χρόνου, που καθόλου δεν ενοχλείται να φιλοξενεί τέτοιες μπαρούφες.

Το άρθρο θέλει να μας πείσει ότι η φράση «Οποιος πηδάει πολλά παλούκια…» γεννήθηκε από τον… Νέρωνα και το υπογράφει κάποιος… ιστορικός, που όμως αναγνωρίζει την οφειλή του στον «έγκριτο συγγραφέα» Τάκη Νατσούλη. Προσέξτε βέβαια ότι παρατίθενται πληροφορίες για δύο γεγονότα (που δεν έχω εξετάσει αν αληθεύουν, αλλά ας τις δεχτούμε), χωρίς να γίνεται καμιά σύνδεση με την φράση που υποτίθεται πως γεννήθηκε από αυτά τα γεγονότα. Ιστορικός, σου λέει μετά.

* Ένας παλιός φίλος του ιστολογίου μού στέλνει έναν πορτοκαλισμό που «αποδεικνύει» ότι η λέξη «τσουνάμι» έχει ελληνική ετυμολογική αρχή, όπως τον ψάρεψε από ελληνοκεντρική ανάρτηση φίλης του στο Φέισμπουκ.

Η ΛΕΞΗ ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ (Ιαπωνικά <Απω Ιωνία> 津波)!
κύμα ανίει (=σηκωνόταν κύμα, απλοελληνιστί). Η άρσις της ενδοφραστικής χασμωδίας (α-α) έδωκε την λέξιν κυμάνιη, ήτις εκληφθείσα ως ουδέτερον λαϊκιστί έδωκε την λέξιν κυμάνι.
(α) τσιτακισμός του -κ- προ του -υ-, και προφορά του -υ- ως -ου-, (Π.Χ κυλώ τσουλώ) Ούτω το κυμάνι εγένετο τσουμάνι.
(β) αντιμετάθεσις του -μ- με το -ν-, φαινόμενον σύνηθες διά σύμφωνα της αυτής ομάδος.
Η ετυμολογία ην προύτεινον τινες ως εκ της φράσεως κύμα άμη (= κύμα ως κουβάς), καίτοι αληθοφανής υπολείπεται γλωσσολογικώς της πρώτης.

Γκουγκλίζοντας βρίσκω ότι το ίδιο κείμενο είχε δημοσιευτεί πριν από πολλά χρόνια στο Περιγλώσσιο, και από τη διατύπωση υποψιάζομαι (μπορεί βέβαια να κάνω λάθος) ότι την ετυμολογία την σκάρωσε κάποιος γλωσσολόγος (φαίνεται και από την ορολογία) για να κοροϊδέψει τους πορτοκαλισμούς των ελληνοκεντρικών.

Και πέτυχε, αφού κάποιοι ελληνοκεντρικοί το χάψανε (παράδειγμα), που δείχνει ότι οι γουστόζικες αυτές κατασκευές (έχω κάνει κι εγώ) είναι επικίνδυνες -όταν κατουράμε στη θάλασσα, το βρίσκουμε στο τσουνάμι.

* Επί του ηλεπιεστηρίου.

Είχα κλείσει την ύλη, που λέγανε κι οι παλιοί εφημεριδάνθρωποι, όταν ήρθε μέιλ φίλου. Δεν προλαβαίνω να το αξιολογήσω και να το επιμεληθώ, αλλά επειδή είναι καλογραμμένο -και επειδή πρόσφατα συζητούσαμε για δηλώσεις Γερμανών ποδοσφαιριστών, το παραθέτω αυτούσιο:

Διαβάζω πριν από 2-3 μέρες σε διάφορες εγχώριες αθλητικές ιστοσελίδες ότι ο τεχνικός της Ντόρμουντ Γιούργκεν Κλοπ, γνωστός για τις απρόβλεπτες ατάκες του, σχολιάζοντας τις φήμες περί επικείμενης μεταγραφής του Χούμελς στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, έκανε, λέει, την εξής δήλωση:

«Εάν ισχύει αυτή η μαλ**ία (εναλλακτικά: μαλ**ισμένη ιστορία), εγώ θα φάω σκουπόξυλο!».

Και τσουπ από κάτω και το (οΘντκ) «σχετικό απόσπασμα» με τη δήλωση του Κλοπ που έκανε, λέει, τον δημοσιογράφο να γελάει από την έκπληξή του! Παρακολουθώντας, ωστόσο, το βιντεάκι διαπιστώνουμε πως οι χειρότεροι χαρακτηρισμοί που ακούγονται να βγαίνουν από το στόμα του Κλοπ είναι το «Müll» (σκουπίδια) και «Geschwätz» (μπουρδολογίες, κουτσομπολιά). Ούτε για «μαλ**ίες» μίλησε ούτε για «σκουπόξυλα», τα δε γέλια στο 0:12 τα προκάλεσε η κουβέντα που ακούστηκε περί ποσού… 20 εκατομμυρίων!

Οπότε ήταν προφανές πως κάτι δεν πήγαινε καλά εδώ. Ψάχνοντας, λοιπόν, διαπίστωσα ότι την επίμαχη δήλωση  την είχε τουιτάρει στ’ Αγγλικά ο Βαυβαρός δημοσιογράφος Raphael Honigstein:

«Klopp about Hummels to Man Utd: «If that’s not a bullshit story, I’ll eat a broom stick» (via @SkySportNewsHD)».

Έτσι, ήταν περίπου αναπόφευκτο το τουιτ να αναπαραχθεί και από τις εγχώριες ιστοσελίδες με γλώσσα εκκίνησης τα Αγγλικά. Αναζητώντας, ωστόσο, την αρχική είδηση του SkySportNewsHD στα Γερμανικά, με περίμενε μια έκπληξη. Η αρχική δήλωση, βλέπετε, δεν έλεγε «Εάν ισχύει αυτή η μαλ**ία», αλλά «Αν αυτό δεν είναι ψεύτικη είδηση»! Τώρα πώς ο Βαυαρός το «Ente» (πάπια, αλλά μτφ. και ψευδής είδηση) το μετέτρεψε σε «bullshit story», ο Θεός κι η ψυχή του! Κάποιοι, μάλιστα, την επομένη όχι μόνο αναπαρήγαγαν το κακοποιημένο τουίτ και στα Γερμανικά, αλλά προχώρησαν και ένα βήμα παραπάνω:

«Εάν ισχύει αυτή η μαλ**ία, εγώ θα φάω σκουπόξυλο! Και μάλιστα ολόκληρο!»
**Και εδώ κλείνουμε οριστικά. Έχω κι ένα μεζεδάκι με σορούς (και σωρούς) αλλά μάλλον αξίζει χωριστό άρθρο. Από βδομάδα λοιπόν.