Μαρτυρολόγιο του Γενάρη -πριν από 126 χρόνια

Το Μηνολόγιο του Γενάρη θα το ανεβάσω αύριο, αλλά ας δούμε σήμερα το Μαρτυρολόγιο!

 

Από τον Οκτώβριο άρχισα να παρουσιάζω κάθε αρχή του μηνός το Ημερολόγιο του Ρωμηού 1889. Τα ημερολόγια αυτά ήταν ένα πολύ συνηθισμένο είδος εντύπου από το 1880 ως το 1930 περίπου. Κυκλοφορούσαν τον Δεκέμβριο και είχαν το ημερολόγιο της επόμενης χρονιάς, συνήθως με μια σελίδα για κάθε μήνα, διανθισμένο με διάφορες χρήσιμες πληροφορίες και με κάποια στιχουργήματα ή ανέκδοτα. Σταδιακά, προστέθηκε και φιλολογική ύλη, κι έτσι στα επόμενα ημερολόγια το ημερολογιακό στοιχείο είχε περάσει στο περιθώριο ή και απουσίαζε εντελώς -όπως, ας πούμε, στο Ημερολόγιο του Μπουκέτου, που έβγαλε γύρω στα 8 ετήσια τεύχη από το 1925 έως το 1932 (το έχω παρουσιάσει εδώ).

Ημερολόγια τέτοια βγαίνουν ακόμα, πολυσέλιδα και φιλολογικά. Με ένα από αυτά, το Λεσβιακό ημερολόγιο, έχω συνεργαστεί κι εγώ ως εκ πατρός Λέσβιος.

Ο Σουρής, όσο έβγαζε τον Ρωμηό, την έμμετρη εβδομαδιαία εφημερίδα του, έβγαλε και μερικά “Ρωμηού ημερολόγια”, αν και όχι κάθε χρόνο (Στην Ανέμη υπάρχουν τρία ή τέσσερα). Το “Ρωμηού ημερολόγιον με το μαρτυρολόγιον” του 1889, που λογικά θα κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1888.

Γραμμένο ολόκληρο από τον Σουρή (“Εργασία του Σουρή τύποις αδελφών Περρή) είχε 36 σελίδες και απαρτιζόταν μόνο από το έμμετρο και σατιρικό “μαρτυρολόγιο” του κάθε μήνα (“Των μηνών η δωδεκάς / με προσθέσεις μερικάς”), με λίγα σκίτσα από τον σκιτσογράφο του Ρωμηού, χωρίς να έχει καν σελίδες με ημερολόγιο.

Όπως μπορείτε να δείτε, ήταν όλο έμμετρο, από τον τίτλο ίσαμε την αναφορά της τιμής στο οπισθόφυλλο: Εις μεν το εσωτερικόν λεπτά πενήντα η τιμή εις δε το εξωτερικόν εξήντα με προπληρωμή.

Γενάρης —Η περιτομή και μνήμη Βασιλείου,
στον Υδροχόον έρχεται ο δίσκος του ηλίου.
Κι αυτός ο μήνας εορτών μεγάλον έχει πλούτον,
διότι άγιασαν πολλοί και εις τον μήνα τούτον,
και τώρ’ αυτούς τους μάρτυρας του Ιανουαρίου,
που όλοι ανεπαύθησαν ’στους κόλπους του Κυρίου,
τους παραθέτομεν εδώ με πάσαν συντομίαν
και δίχως παρατήρησιν να φέρωμεν καμίαν.

Ο Πάπας Ρώμης Σίλβεστρος, Προφήτης Μαλαχίας,
όπου πολλάς υπέφερε και είδε δυστυχίας,
οι Εβδομήντ’ Απόστολοι και δούλοι του Υψίστου,
Θεόπεμπτος και Θεωνάς μετά του Θεοκτίστου,
τα Φώτα και η Σύναξις του Γιάννη του Προδρόμου,
λειψάνων ανακομιδή του νέου Χρυσοστόμου,
της Δομινίκης της λιγνής, ωραιότατης κόρης,
κατόπιν ο Πολύευκτος, της Νύσσης ο Γρηγόρης,
Ερμύλος και Στρατόνικος και η Μελιτηνή,
ο μαρτυρήσας Γόρδιος και η Τατιανή.

Οι εν Σινά και Ραϊθά πανόσιοι πατέρες,
παλουκωθέντες άπαντες εκείνες τες ημέρες,
ο άγιος Ιγνάτιος κι Ιγνάτιος Μοσχάκης,
που λόγους θεολογικούς μάς εκφωνεί συχνάκις,
ο Μάρκος ο Εφέσιος, Αρσένης ο Κερκύρας,
ο της Ποικίλης της Στοάς, κι ο Κλήμης της Αγκύρας,
Νεόφυτος και Μάξιμος κι ο Πέρσης Αναστάσης,
όπου πολλά ετράβηξε στας τότε περιστάσεις,
κι ο Τάσσος ο Θεόφιλος, που πάντοτε ροδίζει,
αλλά ποτέ εις το μπεζίκ πεντάρα δεν κερδίζει.

Ο άγιος Ευθύμιος, βασανισθέίς αμέτρως,
προς δε και ο Ευθύμιος εκείνος Χατζηπέτρος,
που τρώει με τον βασιλιά ψωμί που λεν κι αλάτι
κι είναι χοροδιδάσκαλος προ χρόνων στο Παλάτι,
η μνήμη των Ιεραρχών, που ήσαν πρώτοι φίλοι,
του Γρηγορίου δηλαδή, του Γιάννη και Βασίλη,
του Τιμοθέου εορτή και Ξένης της οσίας,
που έκαμε στον βίον της πολλάς ανοησίας,
προσκύνησις αλύσεως του Πέτρου τ’ Αποστόλου,
ο θαυμαστός Αντώνιος, ο τρόμος του διαβόλου,
κι Άντώνης ο Ζυγομαλάς, ιερομάρτυς νέος,
στας τελευταίας εκλογάς αποτυχών γενναίως.

Ο Αντώνιος Ζυγομαλάς ήταν βουλευτής Αττικής -το «ιερομάρτυς» είναι σατιρικό, επειδή είχε αποτύχει στις εκλογές. Ο Ευθύμιος Χατζηπέτρος (1833-1890) ήταν στρατιωτικός και αυλάρχης. Ο Κερκυραίος Ιωάννης Αρσένης εξέδιδε το περιοδικό Ποικίλη Στοα (γράφει γι’ αυτόν ο Βάρναλης στα Φιλολογικά Απομνημονεύματα).

Τελικά και ο Γενάρης έχει πολλές γιορτές. Οι Θεόπεμπτοι γιορτάζουν στις 5 Ιανουαρίου -έχω  έναν φίλο που λέγεται έτσι. Χρόνια πολλά Θέμο!