Ερωτοχτυπημένα μεζεδάκια

Αφού σήμερα είναι η γιορτή των ζαχαρ… των ερωτευμένων, φαντάζομαι ότι δεν θα προκαλεί απορία ο τίτλος του άρθρου. Πράγματι, το μόνο δίλημμα που είχα ήταν αν θα τα πω «ερωτευμένα» ή «ερωτοχτυπημένα» τα σημερινά μεζεδάκια -κι επειδή νόμιζα ότι έχω χρησιμοποιήσει παλιότερα τον πρώτο τίτλο, διάλεξα τον δεύτερο, αν και τελικά αποδεικνύεται ότι δεν τον είχα ξαναβάλει.

Στο μεταξύ έγιναν και οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, και η τριήμερη συζήτηση έδωσε μερικά μεζεδάκια -όχι πολλά όμως, επειδή το ένα από τα δύο χαρτάκια που είχα και σημείωνα το έχασα -κι έτσι απόμεινε μόνο το άλλο. Εσείς πάντως δεν χάσατε πολλά, θέλω να πω δεν θυμάμαι να είχα σημειώσει κανένα τρανταχτό μαργαριτάρι.

* Για να μην λέτε πως δεν τα λέω, ο Αλέξης Τσίπρας στην πρώτη ομιλία του την Κυριακή είπε «τον τρέχων προϋπολογισμό». Άκουσα επίσης τον Σπύρο Λυκούδη να λέει το (καθιερωμένο πια, θα έλεγε κανείς…) «να ενσκύψουν στα προβλήματα» (δεν ξέρω αν πρέπει να το γράψω έτσι. Το υπαρκτό «ενσκήπτω» γράφεται με ήτα, αλλά το ανύπαρκτο ενσκύπτω μάλλον με ύψιλον, αφού το σκύβω έχει στο μυαλό του όποιος το λέει.

* Ο δε πρώην (μ’ αρέσει να το ακούω) πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς ξεκίνησε την ομιλία του ως εξής: Ξεπερνώ Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι τα φληναφήματα που μόλις ακούσαμε του Υπουργού Επικρατείας...

Δεν είναι σοβαρό λάθος αλλά δεν είναι και σωστό το «ξεπερνώ» στην πρόταση αυτή. Ολοφάνερα, «προσπερνώ» είναι το δόκιμο.

* Αλήθεια, ποιος είναι ο Υπουργός Επικρατείας; Τον Νίκο Παππά εννοεί εδώ ο πρώην (μ’ αρέσει είπαμε να τ’ ακούω) πρωθυπουργός, αλλά στον ιστότοπο του υπουργού αναφέρεται ακόμη το όνομα του πρώην υπουργού, του Δ. Σταμάτη! Εντάξει, δεν είναι το πρώτο μέλημα της κυβέρνησης, έχει άλλα ψάρια να τηγανίσει (με νύχια γαμψά μάλιστα), αλλά κάποια στιγμή ας το αλλάξουν.

* Δεν συνηθίζω να επισημαίνω μαργαριτάρια από τη zougla.gr, αλλά αυτό μού το έστειλαν κι έχει μια σύνταξη με γενική που δεν την έχω ξανασυναντήσει τόσα χρόνια που καταγράφω τις εξάρσεις της γενικομανίας. Σε άρθρο για το ουκρανικό, διαβάζουμε ότι «Σε μια ύστατη προσπάθεια να επιλυθεί ειρηνικά του ζητήματος της ανατολικής Ουκρανίας», ο Πρόεδρος Πούτιν δήλωσε αυτό που δήλωσε.

– Λες να ήθελε να γράψει «να επιληφθεί»; Αλλά αυτό δεν ταιριάζει με το νόημα, αναρωτιέται ο φίλος που το έστειλε. Εγώ σηκώνω τα χέρια ψηλά.

* Το επόμενο μεζεδάκι θα το εκτιμήσουν κυρίως όσοι ξέρουν σκάκι. Το ψάρεψα σε ένα άρθρο του Αντώνη Πανούτσου -πολιτικό, όχι αθλητικό- το οποίο ξεκινάει ως εξής: «Στο σκάκι το φορσέ είναι η κίνηση του παίκτη, που υποχρεώνει τον αντίπαλο σε μία και μόνη κίνηση αν δεν θέλει να χάσει αυτόματα το παιχνίδι.» και συνεχίζει λέγοντας ότι «Σε όλη την προεκλογική περίοδο ο ΣΥΡΙΖΑ άφηνε να εννοηθεί ότι έχει κίνηση φορσέ. Αμέσως μετά τις εκλογές αποδείχθηκε όχι μόνο ότι δεν υπήρχε τέτοιο πράγμα, αλλά Τσίπρας και Βαρουφάκης άρχισαν να τρέχουν στην Ευρώπη, προσπαθώντας να δημιουργήσουν συμμαχίες με λύσεις εκ των ενόντων».

Δεν ξέρω αν ο κ. Πανούτσος ξέρει σκάκι, πάντως στην ορολογία κάνει λάθος. Στο σκάκι η κίνηση φορσέ (γαλλ. forcé, ενώ στα αγγλικά forced move) δεν είναι αυτό που μας λέει αλλά το αντίστροφο. Η κίνηση φορσέ είναι η υποχρεωτική κίνηση που πρέπει να κάνει ο παίχτης επειδή όλες οι άλλες εναλλακτικές είτε απαγορεύονται (αν π.χ. απειλείται ο βασιλιάς σου πρέπει να τον μετακινήσεις ή να τον καλύψεις) είτε είναι ιδιαίτερα επώδυνες (αν απειλείται η βασίλισσά σου είναι σχεδόν πάντοτε φορσέ να την προστατέψεις, έστω κι αν δεν σε υποχρεώνουν οι κανόνες του παιχνιδιού). Στη σκακιστική ορολογία δεν υπάρχει ειδικός όρος για την κίνηση που φέρνει τον αντίπαλο σε κατάσταση κίνησης φορσέ (την forçant θα τη λέγαμε).

Αλλά έτσι κι αλλιώς, δεν ταιριάζει με το σκάκι η εικόνα που περιγράφει ο Πανούτσος. Πολύ περισσότερο ταιριάζει ο άσος στο μανίκι.

* Η σχιζολεξία της εβδομάδας από το Πρόταγκον. Στο νιοστό άρθρο για τον Βαρουφάκη, αναφέρει: για βγες τε εσείς στο μπαλκόνι στον ψόφο να δώσετε συνέντευξη και μετά ξαναμιλάτε. Αυτό το «βγες τε», πριν τεμαχιστεί άσπλαχνα ήταν το «βγέστε», παράλληλος τύπος του «βγείτε». Είχα δει «πες τε μου» αλλά όχι «βγες τε». Μακάρι να μην τα ξαναδώ.

* Στο ίδιο άρθρο, αμέσως πιο κάτω, διαβάζουμε ότι οι μόνοι που βγαίνουν ευχαρίστως στο μπαλκόνι Και είναι «οι κύριοι που έχουν γκόμενα, χτυπάει το τηλέφωνο και βγαίνουν στο μπαλκόνι για να μην τους πρεφάρει η σύζυγος». Ομολογώ ότι το «πρεφάρω» δεν το είχα συναντήσει ξανά -καταλαβαίνω βέβαια τι σημαίνει, να μην τους πάρει είδηση, να μην τους πάρει πρέφα. Αναρωτιέμαι αν είναι πατέντα της αρθρογράφου ή αν λέγεται ευρύτερα. Όπως και νάναι, πάντως, μου κάνει εντύπωση ότι η έκφραση «παίρνω πρέφα» ζει και βασιλεύει ενώ η γνώση της πρέφας, αν δεν κάνω λάθος, έχει υποχωρήσει αρκετά, ιδίως στις νέες ηλικίες.

* Και οι τρολιές πέφτουν σα χαλάζι… Είναι ένας χρήστης στο FB, που παλιότερα υπέγραφε με το εύγλωττο και ευρηματικό Λένιν Κοκκίνου, που συνηθίζει να ανεβάζει σατιρικά κείμενα που μιμούνται το ύφος αυθεντικών. Έτσι, με αφορμή το προχτεσινό επεισόδιο στα Εξάρχεια, όπου κάποιοι αναρχικοί (ή αναρχοφασίστες, δεν ξέρω) έκαψαν το περιπολικό της Τροχαίας, έγραψε μια δήθεν προκήρυξη που υποτίθεται ότι γράφτηκε από τους δράστες της ενέργειας. Όπως μπορούσε να προβλέψει κανείς, τη μούφα την αναδημοσίεψε το indymedia, και μετά το… Βήμα (αν και στην τελευταία παράγραφο φροντίζει να εκφράσει κάποιες επιφυλάξεις). «Πρόκειται για θρίαμβο του καταστασιακού κινήματος», σχολίασε αργότερα ο συντάκτης του μουφοκειμένου. Ιστρολικό θρίαμβο, πράγματι.

* Ένα μεταφραστικό μαργαριτάρι από το ΑΠΕ, που αναπαράχθηκε σε εκατοντάδες ιστότοπους (ακόμα και σε οΘντκ έγκυρους, όπως η Καθημερινή), κόσμησε τη μετάφραση του τελευταίου άρθρου του Κρούγκμαν: Να μην γίνει η ΕΚΤ «συλλέκτης δανείων της Γερμανίας».

Το πρωτότυπο λέει debt collector και εννοεί τις εισπρακτικές εταιρείες -άρα, εισπράκτορας (χρεών, έστω) να μη γίνει η ΕΚΤ, όχι; Το Βήμα και το tvxs έχουν τον σωστό όρο.

* Κι άλλο ένα μεταφραστικό ή μάλλον ερώτημα ορολογίας που μου το στέλνει φίλος. Σε άρθρο για την Έλενα Παναρίτη, αναφέρεται η ιδιότητά της: θεσμικός οικονομολόγος. Γράφει ο φίλος:  «Θεσμική Οικονομολόγος» από το institutional economist, το οποίο δεν ξέρω να το πω Ελληνικά και όσες φορές χρειάστηκε, ως κλασικός τεμπέλης,  χρησιμοποίησα το αγγλικό. Αν το έβαζες στα μεζεδάκια, θα παίζαμε.

Δεν ξέρω να του απαντήσω, οπότε το βάζω για να παίξουμε 🙂

* Κι ένα μεταφραστικό (ή ίσως δυο-τρία) από ένα άρθρο στο tvxs που παρουσιάζει έναν Γάλλο οικονομολόγο, σύμβουλο του Βαρουφάκη.

Μου το στέλνει ένας φίλος που επισημαίνει τη φράση που βρίσκεται μέσα σε εισαγωγικά: Το Βερολίνο πρέπει «να το γαργαλίσει κανείς εκεί που πονάει» αναφέρει ένας ειδικός. Την περασμένη Κυριακή ο Πρωθυπουργός ανέβηκε στο βήμα του κοινουβουλίου και για μια ακόμη φορά δεν δίστασε να κάνει επίκληση της Ιστορίας και της γερμανικής κατοχής.

Τι νοιώθεις άμα σε γαργαλήσουν εκεί που πονάς; Πόνο ή γαργάλημα; Ευχάριστο ή δυσάρεστο συναίσθημα; Αν δούμε το πρωτότυπο, λέει το ίδιο: C’est Berlin qu’il faut « chatouiller là où ça fait mal ». Ωστόσο, το chatouiller δεν θα πει μόνο ‘γαργαλάω’ αλλά και, κατ΄αντίφραση, ‘χτυπάω’. Κι έτσι βγαίνει νόημα, το Βερολίνο πρέπει να το χτυπήσει κανείς εκεί που πονάει.

Πρόσεξα ακόμα, λίγο πιο κάτω, τη φράση «ψιθυρίζει ένας αυτόπτης μάρτυρας που έμεινε άφωνος από το αίτημα». Θα προτιμούσα «εμβρόντητος», για να μην αποσπαστεί η προσοχή του αναγνώστη από τον άφωνο που ψιθυρίζει.

Δεν κάθισα να συγκρίνω όλο το κείμενο, αλλά βέβαια οι «νεαροί Έλληνες λύκοι» δεν μου αρέσουν -είναι απόδοση του γαλλ. jeunes loups, που λέγεται για νέους δυναμικούς, φιλόδοξους και ανερχόμενους. Δεν νομίζω ότι μεταφράζεται κατά λέξη. Στο ίδιο σημείο, εκεί που αναφέρεται ο αλαζονικός τίτλος της Γουόλ Στριτ Τζέρναλ, αν προσέξετε το γαλλικό πρωτότυπο θα δείτε ότι υπάρχει η φράση aller à Canossa («Une leçon de réalisme pour les leaders grecs », expliquant que ces derniers ont été à Canossa auprès des leaders européens), την οποία ο μεταφραστής του tvxs παρέλειψε, μάλλον επειδή δεν την ήξερε.

Η φράση είναι παρμένη από ένα επεισόδιο του Μεσαίωνα, όταν ο Ερρίκος ο Δ’ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας υποχρεώθηκε να πάρει πίσω όλα όσα είχε πει εναντίον του πάπα Γρηγορίου Ζ’ και να συρθεί (νομίζω κυριολεκτικά) μπροστά του ζητώντας συγχώρεση, κι αυτό έγινε στο μοναστήρι της Κανόσα, στην Ιταλία. Τη φράση τη χρησιμοποιούν πολύ οι Γάλλοι και σημαίνει ότι κάποιος συνθηκολόγησε πλήρως, ταπεινώθηκε δημόσια ζητώντας συμβιβασμό με κάποιον άλλο ισχυρότερο.

* Τη Δευτέρα οι δικοί μας θα πάνε όχι στην Κανόσσα αλλά στο Γιούρογκρουπ, ενώ την Κυριακή, αύριο, θα γίνουν συγκεντρώσεις συμπαράστασης στην ελληνική υπόθεση, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε πολλές πόλεις της Ευρώπης, ακόμα και στη μικρή πρωτεύουσα όπου βρίσκομαι -και θα είμαι εκεί.

* Αλλά πριν κλείσω, ζητάω τα φώτα σας. Φίλη που δουλεύει σε αρχειακό υλικό σχετικό με τον Καζαντζάκη, αναζητά τις χρονολογίες γέννησης και θανάτου του Νίκου Δ. Πουλιόπουλου, που έχει γράψει το βιβλίο «Ο Νίκος Καζαντζάκης και τα παγκόσμια ιδεολογικά ρεύματα» (στην Εθνική Βιβλιοθήκη αναφέρονται οι τίτλοι και άλλων τριών έργων του).

 Λοιπόν; Μπορεί κανείς να βοηθήσει;