Πλατφόρμες και κόμματα

Καθώς γράφω το σημερινό σημείωμα μόλις αρχίζει στη Βουλή η συνεδρίαση για την έγκριση της δεύτερης δέσμης των νεομνημονιακών προαπαιτούμενων, και ενώ για την έκβαση της ψηφοφορίας δεν υπάρχει σχεδόν καμιά αμφιβολία, αφού εκτός συγκλονιστικού απροόπτου το νομοσχέδιο θα εγκριθεί με πάνω από 200 ψήφους, μεγαλύτερη είναι η αβεβαιότητα ως προς τον αριθμό των ψήφων που θα συγκεντρώσει η πρόταση ή ακριβέστερα ως προς τον αριθμό των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ που θα διαφοροποιηθούν και δεν θα ψηφίσουν την πρόταση. Στην ψηφοφορία της προηγούμενης εβδομάδας, θυμίζω, είχαν διαφοροποιηθεί 39 βουλευτές (32 με Όχι, 6 με παρών και μία απουσία) και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε αν θα αυξηθεί ή θα μειωθεί ο αριθμός αυτός και αν θα υπάρξουν διαφοροποιήσεις των διαφοροποιήσεων.

Αλλά, τώρα που διαβάζετε τις γραμμές αυτές, θα έχουν γίνει γνωστές οι απαντήσεις οπότε δεν έχει νόημα να κάνουμε εικασίες και προβλέψεις. Οπότε θα πολιτικολεξιλογήσω. Εξηγούμαι. Ανάμεσα στους βουλευτές που είχαν διαφοροποιηθεί την προηγούμενη φορά ήταν βουλευτές από μικρές πρώην συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ (ή και νυν, που συνεχίζουν να λειτουργούν παρά τη συνεδριακή απόφαση για διάλυσή τους, όπως η ΔΕΑ)  καθώς και πολλοί βουλευτές της «Αριστερής Πλατφόρμας», με κορυφαίο τον (τέως, πια) υπουργό Παναγιώτη Λαφαζάνη. Η Αριστερή Πλατφόρμα δεν είναι συνιστώσα, είναι τάση του κόμματος, που συγκεντρώνει μια ισχυρή μειοψηφία της Κεντρικής Επιτροπής, γύρω στο ένα τρίτο.

Εξαιτίας της διαφοροποίησής της, η Αριστερή Πλατφόρμα έχει βρεθεί στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων (και του ηλεκτρονικού τύπου) τον τελευταίο καιρό, και έχει δεχτεί, τόσο ως σύνολο όσο και τα κορυφαία στελέχη της, μύδρους από τα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια, σε ένα μπαράζ αθλιότητας και γελοιότητας με τίτλους όπως «Τις θυρίδες του κοσμάκη έβαλαν στο μάτι οι θιασώτες του Στάλιν» (Αντένα, γιατί και η αθλιότητα πρέπει να αναγνωρίζεται).

Δυστυχώς αυτό δεν σημαίνει πως η Αριστερή Πλατφόρμα έχει δίκιο στην εσωκομματική αντιπαράθεση -εγώ τουλάχιστον θεωρώ ότι δεν έχει να προτείνει εναλλακτική λύση και η διαφοροποίησή της στην προηγούμενη ψηφοφορία (και, μάλλον, σε αυτήν που θα γίνει σε λίγο) ήταν ένα εγκληματικό λάθος που βαραίνει κάθε βουλευτή ατομικά και ειδικά τον Παναγιώτη Λαφαζάνη.

Αλλά εμείς εδώ λεξιλογούμε, οπότε αποσπώ από τον τίτλο της τάσης τη δεύτερη λέξη, την πλατφόρμα, αφού τα λεξιλογικά της αριστεράς τα έχουμε ήδη συζητήσει. Και με αυτή τη λέξη θα ασχοληθούμε σήμερα.

Η πλατφόρμα δεν είναι αυτόχθονη ελληνική λέξη, είναι δάνειο, ή μάλλον αντιδάνειο, ή ίσως, για να φτιάξω μια λέξη που δεν υπάρχει (διότι πώς αλλιώς θα φτάσουμε στα 5 εκατομμύρια) είναι «διαντιδάνειο» -όμως προτρέχω. Ξέρουμε το αγγλικό platform, αλλά το δάνειο το πήραμε μάλλον από τα γαλλικά (plate-forme), όπως και, αιώνες νωρίτερα, οι Άγγλοι. Η λέξη άλλωστε έχει γίνει διεθνής και υπάρχει σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές γλώσσες, με κάποιες μικρές διαφορές βέβαια (π.χ. plataforma στα ισπανικά, Plattform στα γερμανικά). Καθώς οι Γάλλοι γράφουν τη λέξη με ενωτικό, είναι πιο εύκολο να διακρίνουμε τα συστατικά της μέρη, plate, θηλυκό του plat, και forme. Η πρώτη λέξη έχει απώτερο πρόγονο το ελληνικό πλατύς, και από την ίδια οικογένεια λέξεων έχουμε αρκετές λέξεις της ελληνικής γλώσσας που έχουν παλιννοστήσει ως αντιδάνεια, όπως πιάτσα, πιάτο ή πλατό. Η δεύτερη λέξη ανάγεται στο λατινικό forma, το οποίο, σύμφωνα μια άποψη, προέρχεται από τη μορφή με αναγραμματισμό. Άρα, η πλατφόρμα είναι είτε ημιαντιδάνειο είτε (δι)αντιδάνειο.

Λέμε ότι πήραμε από τα γαλλικά τη λέξη πλατφόρμα, όμως κυρίως με τις αρχικές τεχνικές σημασίες της λέξης. Τις νεότερες, μεταφορικές σημασίες τις πήραμε από τα αγγλικά. Διότι η πλατφόρμα είναι λέξη πολυσήμαντη. Ενώ η αρχική σημασία της είναι η σημασία της επίπεδης επιφάνειας, της βάσης, της εξέδρας ή της αποβάθρας, (plat = επίπεδος άλλωστε), έχει και σημασίες μεταφορικές που ξεκινούν από την έννοια «βάση».

Στις κυριολεκτικές σημασίες έχουμε τις πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου, τις πλωτές πλατφόρμες, την πλατφόρμα εκτόξευσης πυραύλων, την ανυψωτική πλατφόρμα, την κινητή πλατφόρμα, την πλατφόρμα ζύγισης, την υδραυλική πλατφόρμα, την πλατφόρμα κολύμβησης (στα κότερα, λέει το λεξικό), τις πλατφόρμες του μετρό ή του σιδηροδρομικού σταθμού, την πλατφόρμα του βαγονιού του τρένου, και πολλές άλλες.

Ωστοσο, για να πάμε και στις μεταφορικές σημασίες, στο πολιτικό λεξιλόγιο πλατφόρμα είναι ένα σύνολο θέσεων και αρχών, και βέβαια από εκεί έχουμε και την Αριστερή Πλατφόρμα, ενώ συχνά βλέπουμε σε τίτλους ότι κάποιοι αναζητούν «κοινή πλατφόρμα» ή «πλατφόρμα δράσης» ή «πλατφόρμα συνεργασίας».

Σχετικά νέος είναι αυτός ο όρος, αλλά ακόμα νεότερος όρος είναι η πλατφόρμα στον τομέα της πληροφορικής, όπου σημαίνει έναν συνδυασμό υλικού και λογισμικού ή το λογισμικό υποστήριξης μιας συγκεκριμένης δραστηριότητας -για να δώσω ένα κάπως εξεζητημένο παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια ο ΟΣΔΕΛ ανακοίνωνε τη δημιουργία μιας πλατφόρμας ηλεαδειοδότησης (!). Συχνές είναι οι πλατφόρμες συναλλαγών για την ηλεκτρονική τραπεζική ή για όσους έχουν ακόμα λεφτά για να χάσουν στα χρηματιστήρια άλλων χωρών.

Και βέβαια υπάρχουν και τα γυναικεία παπούτσια – πλατφόρμες, δάνειο από τα αγγλικά υποθέτω. Από το slang.gr μεταφέρω τον ορισμό που έχει δώσει μια φίλη, που ολοφάνερα δεν συμπαθεί τα παπούτσια αυτά: Πρόκειται για τα περίεργα αυτά παπούτσια (από σανδάλια μέχρι μπότες) που οφείλουν την ονομασία τους στην τεράστια σόλα τους, την μονοκόμματη, άκαμπτη και πολύ μεγάλου πάχους, που θυμίζει την μη σλανγκ πλατφόρμα (εξέδρα, αποβάθρα κλπ), δηλ. ένα τεράστιο επίπεδο, τσιμεντένιο, βαρύ κι ασήκωτο μονομπλόκ.

Η πλατφόρμα ανήκει στην πολυμελέστατη κατηγορία των θηλυκών ουσιαστικών που έχουν άβολη γενική πληθυντικού. Συνήθως αποφεύγουμε τη γενική πληθυντικού. Αν πάντως σας βάλουν το πιστόλι στον κρόταφο και σας αναγκάσουν να χρησιμοποιήσετε τη γενική, να πείτε «πλατφορμών», αυτός είναι ο κανονικός τύπος, όχι «*πλατφόρμων». Βλέπω σε οικονομικούς ιστότοπους να χρησιμοποιούν ακομπλεξάριστα τη γενική πληθυντικού (π.χ. σύγκριση πλατφορμών) και μου αρέσει.

Κάπου εδώ τελειώνουν τα λεξιλογικά της πλατφόρμας. Όσο για την Αριστερή Πλατφόρμα, εύχομαι να μη βυθιστεί, αλλά και να μη χάσει την έδρασή της, να μην παρασυρθεί από τα κύματα -ή από τις σειρήνες.

Υστερόγραφο: Δεν το ξέχασα ότι σήμερα έχουμε την επέτειο της πτώσης της χούντας το 1974. Πέρυσι, που ήταν στρογγυλή η επέτειος, είχα δημοσιεύσει ένα άρθρο με αναμνήσεις -δικές μου και δικές σας. Φέτος, ανάλογο άρθρο δημοσίευσε ο φίλος μας ο Γιάννης.

Advertisement