Ποια είναι η λέξη της χρονιάς για το 2015;

Το τέλος της χρονιάς παραδοσιακά είναι καιρός απολογισμών. Το ιστολόγιο προσπαθεί να τηρεί ευλαβικά τις παραδόσεις κι έτσι με το σημερινό άρθρο συνεχίζουμε ένα εγχείρημα που φέτος επαναλαμβάνεται, ούτε λίγο ούτε πολύ, για έκτη χρονιά: πράγματι, ήρθε και φέτος το πλήρωμα του χρόνου για να διαλέξουμε τη Λέξη της Χρονιάς για το 2015.

Όταν λέμε «λέξη της χρονιάς», εννοούμε κάποια λέξη που ακούστηκε πολύ μέσα στη χρονιά που κοντεύει να τελειώσει. Δεν είναι υποχρεωτικό να είναι νεολογισμός· μπορεί να είναι λέξη που υπάρχει ήδη, αλλά να έχει πάρει καινούργια σημασία ή γενικά να σημάδεψε τη χρονιά που τελειώνει. Τη «λέξη» την εννοούμε με την ευρύτερη έννοια, δηλαδή γίνονται δεκτοί και σύμπλοκοι όροι (πρόπερσι η λέξη της χρονιάς ήταν σύμπλοκος όρος, το σαξές στόρι) καθώς και ακρώνυμα (πέρυσι, λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε ο ΕΝΦΙΑ).

Κάθε χρόνο η διαδικασία ξεκινάει περίπου την ίδια εποχή και περιλαμβάνει τρία στάδια, με τρία ισάριθμα άρθρα. Όχι κατά σύμπτωση, αυτό το πρώτο άρθρο που θα ξεκινήσει τη διαδικασία δημοσιεύεται και φέτος στις 10 Δεκεμβρίου, όπως και πέρσι και πρόπερσι.

Για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι, τα περσινά αποτελέσματα θα τα βρείτε εδώ. Πέρυσι λέξη της χρονιάς ήταν, όπως είπαμε, ο ΕΝΦΙΑ, ενώ στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι ιπτάμενοι αναρχικοί και στην τρίτη ο ένοικος του τάφου. Τα προπέρσινα αποτελέσματα μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Πρόπερσι, λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε το σαξές στόρι, ενώ στη δεύτερη θέση ήρθε η βιαποπουκιανπροέρχεται και στην τριτη θέση τα άκρα/θεωρία των άκρων. Τα αποτελέσματα του 2012 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2012 είχατε ψηφίσει για λέξη της χρονιάς την επαναδιαπραγμάτευση, στη δεύτερη  θέση το εγέρθουτου και στην τρίτη την αλληλεγγύη. Αν θέλετε να πάμε ακόμα πιο πίσω, τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας του 2011 βρίσκονται εδώ. Το 2011 πρώτη είχε έρθει, με διαφορά, η λέξη αγανακτισμένοι, ενώ στη δεύτερη και τρίτη θέση ισοβάθμησαν το κούρεμα και το χαράτσι. Τέλος, τα αποτελέσματα, του 2010, βρίσκονται εδώ. Το 2010, πρώτη χρονιά του… θεσμού, είχε έρθει πρώτη η λέξη μνημόνιο, ακολούθησε με μικρή διαφορά το ΔουΝουΤου και την τριάδα έκλεισε η τρόικα.

Ένας κανόνας που έχουμε καθιερώσει σε αυτές τις ψηφοφορίες είναι ότι οι λέξεις που έχουν διακριθεί τα προηγούμενα χρόνια αποκλείονται από την ψηφοφορία. Δεν είμαι και τόσο βέβαιος αν αυτός ο κανόνας πρέπει να διατηρηθεί, αλλά να δούμε πρώτα αν θα παραστεί ανάγκη.

Φέτος η κατάσταση άλλαξε ριζικά από μια άποψη, καθώς τον Γενάρη εκλέχτηκε μια άλλη κυβέρνηση -ωστόσο, από μιαν άλλη άποψη δεν άλλαξαν και πολλά, αφού πάλι μνημόνιο έχουμε.

Χωρίς να θέλω να σας επηρεάσω, θα αναφέρω μερικές λέξεις, απλώς για να δώσω έναυσμα. Μια φράση που ακούστηκε πολύ, και που μπορεί να θεωρηθεί και σύμπλοκος όρος, αφού κυκλοφορεί και σε ακρώνυμο είναι η πρώτη φορά αριστερά (ΠΦΑ). Η φράση γνώρισε και πλείστες όσες παραλλαγές (π.χ. φασιστερά), που τις καταγράφω αν και πολλές τις θεωρώ ανόητες. Η κυβέρνηση που έχουμε είναι συγκυβέρνηση, μια ακόμα λέξη που ακούστηκε πολύ, ενώ λιγότερο ακούστηκε το ΣΑΝΕΛ ως ειρωνική συντομογραφία. Δεν ξέρω αν ακούστηκε τόσο το «Δεύτερη φορά αριστερά», μετά τις δεύτερες εκλογές του Σεπτέμβρη.

Η χρονιά σημαδεύτηκε βέβαια και από το δημοψήφισμα του Ιουλίου, άλλη μια λέξη που κυριάρχησε. Επίσης, για πολύ καιρό βρισκόταν (και ακόμα βρίσκεται, ίσως) στην επικαιρότητα το γκρέξιτ, ενώ από το καλοκαίρι και μετά έχουμε κάπιταλ κοντρόλ(ς) στις τράπεζες. Υπάρχουν και ελληνικές αποδόσεις αλλά, κακά τα ψέματα, το ασυμμόρφωτο δάνειο κυριαρχεί.

Όπως είπαμε, πάλι μνημόνιο έχουμε, μόνο που είναι αριστερό μνημόνιο, ή τρίτο μνημόνιο, ενώ πολύ ακούστηκε, κυρίως χαιρέκακα απ’ όσους είχαν υπογράψει τα προηγούμενα δύο, το μεγεθυντικό μνημονιάρα. Τρόικα έχουμε; Μια λέξη που ακούστηκε πάρα πολύ, ως εναλλακτικός όρος με επιμονή της ελληνικής πλευράς, ήταν οι θεσμοί (η αντιπολίτευση μίλησε ειρωνικά για θεσμόικα, ενώ στο νέο μνημόνιο η τρόικα είναι τετραμελής, που εγώ τη χαρακτήρισα τετρόικα).

Πολλή συζήτηση γίνεται για τα προαπαιτούμενα που πρέπει να ψηφιστούν από τη Βουλή, ενώ ένα από τα σημεία τριβής στις διαπραγματεύσεις είναι τα κόκκινα δάνεια. Έχουμε όμως το δράμα με τους πρόσφυγες της Συρίας, έχουμε τους τζιχαντιστές και το Ισλαμικό κράτος, έχουμε και το ζε σουί Σαρλί από την αρχή του χρόνου.

Αλλά ήδη ανέφερα πάρα πολλές λέξεις. Παρασύρθηκα, αλλά σταματάω. Περιμένω λοιπόν τις δικές σας ιδέες και προτάσεις. Μπορείτε στα σχόλιά σας να δηλώνετε περισσότερες από μία λέξεις που πιστεύετε ότι σημάδεψαν τη χρονιά που τελειώνει, έστω κι αν έχουν ήδη δηλωθεί από προηγούμενους, έτσι ώστε να γίνεται και μια προκαταρκτική στάθμιση.

Αυτό το πρώτο στάδιο, το στάδιο της διατύπωσης των προτάσεων, φέτος θα διαρκέσει έως το Σάββατο το βράδυ, δηλαδή έως τις 12 Δεκεμβρίου στις 11 μ.μ. ώρα Ελλάδος. Στη συνέχεια, η εφορευτική επιτροπή θα συγκεντρώσει τις επικρατέστερες προτάσεις (που θα είναι πάνω από 25, ίσως και πάνω από 50) και θα τις θέσει σε ψηφοφορία.

Η ψηφοφορία θα ξεκινήσει κατά πάσα πιθανότητα την Τρίτη 15 Δεκεμβρίου, ενώ θα διαρκέσει ως τα μεσάνυχτα της 30ής Δεκεμβρίου. Παραμονή πρωτοχρονιάς θα έχουμε τα αποτελέσματα και θα ξέρουμε ποιαν διαλέξατε για Λέξη του 2015.

Λέξη της χρονιάς διαλέγουν βέβαια και άλλοι οργανισμοί, εδώ και πολλά χρόνια μάλιστα. Φέτος είχαμε όμως κάτι το εντελώς καινούργιο. Οι λεξικογράφοι του λεξικού Oxford φέτος διάλεξαν για λέξη της χρονιάς όχι μια λέξη αλλά ένα εικονόγραμμα (ή πικτόγραμμα, ή emoji), μια χαμογελαστή φατσούλα που βγάζει δάκρυα από τα γέλια. Οι Γάλλοι πάλι, τραυματισμένοι από τα αλλεπάλληλα χτυπήματα των φανατικών, διάλεξαν τις λέξεις laïcité και liberté d’expression, που η πρώτη από αυτές, ενώ είναι ελληνογενής, δεν μπορεί να μεταφραστεί «λαϊκότητα» αφού αυτό σημαίνει άλλο πράγμα. Θα το πούμε «κοσμικό χαρακτήρα» αλλά τα μεταφραστικά θα τα πούμε άλλη φορά.

Λοιπόν, περιμένω τις προτάσεις σας: Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η Λέξη της χρονιάς για το 2015;