Ο άππαρος και ο αχάπαρος: υποδεχτείτε το Cyslang!

Πάω στοίχημα, οι περισσότεροι θα έχετε τρεις άγνωστες λέξεις στον τίτλο, μερικοί θα ξέρουν τη μία ή τις δύο πρώτες, λίγοι όμως την τρίτη, που δεν θα είχε άλλωστε τη θέση της σε ένα λεξικό, παρά μόνο σε ένα μεταλεξικό -αφού είναι, με την ευρεία έννοια, λεξικό, μια και Cyslang είναι η ονομασία ενός νέου διαδικτυακού εγχειρήματος που άνοιξε πριν από μερικές μέρες τις ηλεπύλες του και φιλοδοξεί να αποτελέσει τον ιστότοπο αλλά και το λεξικό της κυπριακής αργκό -οπότε καταλάβατε και γιατί ονομάστηκε έτσι, Cy από το Cyprus (ή ίσως από το CY της Κύπρου) και σλαγκ. Κουμπαροσλάγκ δηλαδή.

Τις άλλες δυο λέξεις, άππαρος και αχάπαρος, τις διάλεξα τυχαία: τη δεύτερη την ήξερα, είναι δα αρκετά γνωστή και στους καλαμαράδες, ενώ την πρώτη την έμαθα χτες, που περιεργαζόμουν το υλικό του Cyslang: άππαρος λοιπόν, στην Κύπρο, είναι το άλογο, και, μεταφορικά, αυτός που «είναι απόλυτα υγιής και έχει πολλές σωματικές δυνάμεις» -εύλογο, το άλογο δίνει πράγματι την ιδέα της ευρωστίας και του σφρίγους. Το θηλυκό, αππάρα, σημαίνει αφενός, κυριολεκτικά, τη φοράδα, και αφετέρου την ψηλή και όμορφη γυναίκα.

Ο αχάπαρος, πάλι, είναι αυτός που δεν παίρνει χαμπάρι, που δεν έχει ιδέα, ο άσχετος. Θα καταλάβατε ότι στα καλαμαρίστικα θα λέγαμε «αχάμπαρος» -οι κουμπάροι αποηχηροποιούν (έτσι λέγεται; ) τα μπ και ντ, το σαμπουάν το λένε σιαπού και τον Σαρμπέλ Σιαρπέλ. Με σι συμβολίζω το παχύ σ. Στο Cyslang έχουν έναν καλύτερο τρόπο, το δηλώνουν γράφοντας ένα σ με καπελάκι από πάνω, που περιέργως δεν μπορώ να το αναπαράξω (σικ, ρε) εδώ, διότι το καπελάκι μετατοπίζεται όταν το φέρνω στη WordPress, όπως στη λέξη ταπακόσ̌υλος, που σημαίνει «αυτός που είναι τεμπέλης, ακαμάτης»: Ρε είσαι ένας ταπακόσ̌υλος. Εγίνηκες 30 χρονών τζαι εν πάεις να έβρεις μια δουλειά. Ο ταπακόσ̌υλος στα καλαμαρίστικα θα ήταν «ταμπακόσκυλος» -και δεν είναι ο σκύλος που καπνίζει ταμπάκο αλλά ο σκύλος που λημεριάζει στα ταμπάκικα, τα βυρσοδεψεία, όπου (υποθέτω) έχει άφθονη μάσα από τα πετσιά και τα λοιπά απορρίμματα της βυρσοδεψίας, κι όπως δεν έχει ανάγκη να κοπιάσει για τον επιούσιο γίνεται τεμπέλης -λέμε άλλωστε και «χασαπόσκυλο, χασαποσκυλεύω».

Στα καλαμαρίστικα ο άππαρος κάνει ομοιοκαταληξία με τον αχάπαρο. Στα κυπριακά όχι, ή τέλος πάντων όχι τέλεια ομοιοκαταληξία, αφού οι κουμπάροι τα διπλά σύμφωνα τα προφέρουν. Και σε κάμποσα νησιά μας, στα Δωδεκάνησα δηλαδή, προφέρονται ή προφέρονταν τα διπλά σύμφωνα, αλλά τα ισοπεδώνει η μαρμάγκα της τηλεόρασης και το στίγμα της χωριάτικης προφοράς. Εδώ που τα λέμε, ακόμα και στην Κύπρο που είναι κράτος ξεχωριστό και έχει πόρους, τα κυπριακά βρίσκονται σε περίεργη θέση, αφού όλα τα επίσημα μέσα ενημέρωσης χρησιμοποιούν την καλαμαρίστικη, προτιμάνε εκφωνητές που να έχουν όσο το δυνατόν πιο ανεπαίσθητη κυπριακή προφορά, αν δεν είναι φερμένοι από την Ελλάδα, και όταν η προηγούμενη κυβέρνηση έβαλε δειλά μερικά κείμενα στα κυπριακά στη διδακτέα ύλη ξεσηκώθηκαν οι πατριδοκάπηλοι θεωρώντας ότι η ανάδειξη της κυπριακής διαλέκτου ή γλώσσας (είναι πολιτικό το θέμα) αποκόπτει την Κύπρο από τη μητέρα Ελλάδα. Αλλά σταματάω εδώ διότι αφενός τα παρουσιάζω κάπως απλουστευτικά και αφετέρου πλατειάζω.

Επιστρέφω στο Cyslang, που η αρχική του σελίδα είναι εδώ, και που όπως μπορείτε να δείτε στη σελίδα των συντελεστών του δημιουργήθηκε από ομάδα εργασίας με υπεύθυνη προγράμματος τη φίλη Μαριάνα Κατσογιάννου, Αναπληρώτρια  Καθηγήτρια Γλωσσολογίας στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου, που σχολιάζει περιστασιακά και στο ιστολόγιό μας. Υπάρχει επιστημονική επιτροπή, που απαρτίζεται από γλωσσολόγους (ένας απ’ αυτούς ο Σπύρος Αρμοστής που έχει σχολιάσει κι αυτός στο ιστολόγιο), καθώς και συντακτική ομάδα, από φοιτητές του πανεπιστημίου, που παρακολούθησαν το μάθημα Λεξικογραφίας.

Ωστόσο, αυτή ήταν η αρχική συντακτική ομάδα, διότι τώρα το Cyslang πραγματοποιεί το φιλόδοξο και τολμηρό βήμα να βγει από το προστατευμένο περιβάλλον του εκκολαπτηρίου και να επιχειρήσει να πετάξει στο ανοιχτό Διαδίκτυο, δηλαδή να δεχτεί συνεισφορές από τον καθένα που θα έχει κάνει το απλό βήμα να εγγραφεί στον ιστότοπο. Ο καθένας λοιπόν θα μπορεί αφενός να εξετάζει τα υπάρχοντα λήμματα και να κάνει διορθώσεις ή προσθήκες (διότι δεν είναι πλήρη), αλλά και να προσθέτει νέα λήμματα, διότι βέβαια το λημματολόγιο του Cyslang είναι προς το παρόν μάλλον ισχνό.

Ο καθένας λοιπόν, στο μοντέλο της Βικιπαίδειας ή του μεγάλου αδελφού του, του έξοχου slang.gr. Αλλά, σε αντίθεση με τη Βικιπαίδεια και με το slang.gr, εδώ υπάρχει εκ των υστέρων επιμέλεια από την υπεύθυνη του προγράμματος, που κάνει διορθώσεις και (θα) φροντίζει για την ομοιομορφία της παρουσίασης. Στη Βικιπαίδεια τα άρθρα μπορούν να τροποποιηθούν από τον καθένα, δηλαδή όλοι είναι επιμελητές όλων, αν και υπάρχουν και οι διαχειριστές, που όμως περισσότερο φροντίζουν θέματα δεοντολογίας και αρχών. Στο slang.gr, πάλι, δεν γίνεται επιμέλεια των λημμάτων, αν και οι άλλοι χρήστες μπορούν να προσθέσουν σχόλια.

Οι προσεγγίσεις διαφέρουν σε επιμέρους σημεία, αλλά η κεντρική ιδέα παραμένει η ίδια: ένα μεγάλο έργο εκτελείται από πολλούς, αφιλοκερδώς, ερασιτεχνικά. Και παρ’ όλ’ αυτά, η αγγλική Βικιπαίδεια έχει πλέον φτάσει σε εγκυρότητα τις επαγγελματικές εγκυκλοπαίδειες σαν τη Μπριτάνικα. (Όταν κάνω συζήτηση στο Διαδίκτυο και, προς επίρρωση των λεγομένων μου, παραθέσω κάτι από τη Βικιπαίδεια, μερικές φορές πετάγεται κάποιος ανόητος που θεωρεί εκ προοιμίου ότι το τεκμήριο είναι άκυρο, διότι «στη Βικιπαίδεια γράφει όποιος θέλει». Προσωπικά, την επιχειρηματολογία αυτή τη θεωρώ ένδειξη κακοπιστίας ή βλακείας).

Τα συλλογικά αφιλοκερδή εγχειρήματα τύπου Βίκι, που διατηρούν ακόμα τον ρομαντισμό του παλιού Διαδικτύου, είναι ένα από τα πιο ελπιδοφόρα επιτεύγματα της εποχής μας. Προσωπικά, έχω μεγάλη εκτίμηση και σεβασμό για όλους εκείνους που αφιερώνουν τον χρόνο τους σε αυτή την υπόθεση -έχω κι εγώ βάλει μια μικροσκοπική ψηφίδα. Και η επιτυχία της Βικιπαίδειας είναι μια ένδειξη του ότι ο κομμουνισμός μπορεί κάποτε, σε μερικούς αιώνες, να επικρατήσει στον κόσμο και να περάσουμε στο βασίλειο της ελευθερίας (αν και θα είμαστε πολύ γέροι τότε).

Αλλά πάλι πλατειάζω. Το cySlang λοιπόν, όπως και όλα τα συλλογικά διαδικτυακά εγχειρήματα, είναι, για να χρησιμοποιήσω μια λέξη του, πελλαμός. Πελλαμός είναι «κάτι που μας ενθουσιάζει, που μας φαίνεται άψογο, είτε αυτό είναι άνθρωπος, είτε κατάσταση, είτε αντικείμενο». Δεν είναι δύσκολο να ετυμολογήσουμε τη λέξη, πελλός είναι στα κυπριακά ο τρελός, άρα πελλαμός η τρέλα. Μιχαλάκη είσαι τρέλα με την πράσινη φανέλα, που φώναζαν σε κάποιον Κύπριο κάποιοι άφρονες παλιότερα. Αυτό το πελλός (πελελός στα μεσαιωνικά) προέρχεται από το αρχαίο «απολωλός» (χαμένε, ρε χαμένε που έλεγε και ο Τραμπάκουλας), όπως και το ποντιακό «παλαλός» (και ίσως και το κοινό ‘παλαβός’). Και «πελλός για δίμμαν» είναι ο τρελός για δέσιμο. Δίμμαν το δέσιμο, και «δίννω τον γάρον μου» είναι το κυπριακό αντίστοιχο του «δένω τον γάιδαρό μου», δηλαδή εξασφαλίζομαι -και όπως σωστά σημειώνεται στο CySlang η έκφρ. χρησιμοποιείται συνήθως στον αόριστο: έδησα τον γάρον μου.

Είναι πελλαμός το CySlang, αλλά θέλει ακόμα δουλίτσα κι αυτό το ξέρουν και το παραδέχονται και οι υπεύθυνοί του. Καταρχάς, και αυτό είναι το βασικό, τα λήμματα είναι λίγα. Έπειτα, δεν αρκεί να δίνεται η σημασία σε κάθε λήμμα, χρειάζονται και παραδειγματικές φράσεις (σε αρκετά υπάρχουν, αλλά όχι σε όλα), ενώ επίσης πρέπει να συμπληρωθεί η προέλευση της φράσης  ή/και η ετυμολογία των λέξεων, έστω και απλώς με παράθεση του σχετικού λήμματος από το λεξικό του Γιαγκουλλή.

Επίσης, αν και αυτό δεν είναι απαραίτητο, προς χρήσιν των καλαμαράδων θα ήταν ίσως σκόπιμο να αναφέρεται κάπου η «μετάφραση» της λέξης ή της φράσης στα καλαμαρίστικα -όπως έγραψα πιο πάνω ότι ταπακόσυλος = ταμπακόσκυλος. Βέβαια, τις πιο πολλές φορές αυτό είναι περιττό -και ντιπ αχάπαρος να είναι κανείς, γρήγορα καταλαβαίνει τις διαφορές και τις μετατροπές, ας πούμε ότι το «ζυάζει κρομμύθκια» είναι το αντίστοιχο του καλαμαρίστικου «ζυγιάζει κρεμμύδια» -αλλά τι σημαίνει; Αν πάτε στη σελίδα, θα δείτε πως λέγεται για κάποιον που αποκοιμιέται καθιστός (π.χ. βλέποντας τηλεόραση), οπότε το κεφάλι του πάει μία μπρος και μία πίσω, όπως η παλάντζα του μανάβη.

Όπως είπα, το CySlang όπως είναι τώρα δεν είναι κάτι το έτοιμο και τελειωμένο, κάθε άλλο μάλιστα. Όμως είναι μια έτοιμη δομή, με λίγο υλικό για μαγιά, που περιμένει να πάρει σάρκα χάρη στο έργο εθελοντών.

Σας προτρέπω λοιπόν να περιεργαστείτε το CySlang, να παίξετε, να ερευνήσετε τα λήμματα -κι αν έχετε όρεξη και μπορείτε, να βοηθήσετε κι εσείς στον εμπλουτισμό -εδώ βοηθάει κι η Μαρικκού που τα Λεύκαρα, δεν μπορείτε εσείς;

 

Advertisement