Ασφαλιστικά μεζεδάκια

Το σημερινό άρθρο γράφεται στο τέλος της λαμπροβδομάδας, ενώ στη Βουλή συζητιέται το ασφαλιστικό-φορολογικό νομοσχέδιο και ενώ έχει κηρυχθεί απεργία στα μέσα ενημέρωσης, αλλά και στα περισσότερα μέσα συγκοινωνίας και ενώ περιμένουμε τη Δευτέρα το κρίσιμο Γιούρογκρουπ που ίσως καθορίσει τις επόμενες εξελίξεις.

Κατά συνέπεια, θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τα σημερινά μας μεζεδάκια: λαμπροβδομαδιάτικα, μεταπασχαλινά, απεργιακά, ευρωομαδικά, γιουρογκρουπικά (!) ή και του Θωμά. Μερικές από αυτές τις ονομασίες τις έχω χρησιμοποιήσει παλιότερα, άλλες τις αφήνω για επόμενη φορά -τελικά διάλεξα το «ασφαλιστικά», αφού η συζήτηση στη Βουλή θα κυριαρχήσει τούτο το Σαββατοκύριακο.

Δεν αποκλείεται καθόλου η συζήτηση στη Βουλή να παράξει (σικ, ρε) και κάμποσα φρέσκα μεζεδάκια, αλλά αυτά θα τα δούμε την επόμενη βδομάδα. Πάντως, συζήτηση στη Βουλή έγινε και χτες, και είδα κάπου ότι ο Κ. Ζουράρις χρησιμοποίησε, πιθανώς χαριτολογώντας, τον όρο «υποδεεστερότερος» -που, αν όντως ειπώθηκε, είναι πολύ χειροτερότερο από το «καλυτερότερος».

* Και ξεκινάμε με μια μεγα-γκάφα του Μέγκα, που την σχολίασε χαιρέκακα και ο Δημήτρης Ψαρράς στην Εφ.Συν. πριν από μερικές μέρες. Το Μέγκα πρόβαλε, το Μεγάλο Σάββατο, ενδιαφέρουσα αποκλειστική συνέντευξη με τον Ράινερ Ες, τον εγγονό του Ρούντολφ Ες, του διοικητή του Αουσβιτς.

Μόνο που το «μεγάλο κανάλι» μπέρδεψε τον Ρούντολφ Ες του Αουσβιτς (Rudolf Höss, 1901-1947) με τον στενό συνεργάτη του Χίτλερ Ρούντολφ Ες (Rudolf Hess, 1894-1987), και συνόδεψε τη συνέντευξη του εγγονού του πρώτου Ες με φωτογραφικό υλικό  που αναφερόταν στον δεύτερο Ες!

Οι δυο τους γράφονται διαφορετικά στά γερμανικά, αλλά μεταγράφονται το ίδιο στα ελληνικά, κάτι σχεδόν αναπόφευκτο, ενώ Ες επίσης (και όχι Χες για ευνόητους λόγους) θα μεταγράφαμε και την παλιά εταιρεία Hoesch ή την πόλη Esch, ένα ακόμα παράδειγμα που δείχνει πως η αντιστρεψιμότητα της μεταγραφής είναι ανέφικτη.

Την ομογραφία ανάμεσα στους δυο επιφανείς ναζιστές την έχουμε συζητήσει ξανά στα μεζεδάκια, και σχετικά πρόσφατα. Το λάθος είναι συγγνωστό όταν το διαπράττει ένας ιδιώτης σε ιστολόγιο, αλλά ασυγχώρητο όταν γίνεται από ένα μεγάλο κανάλι, που δείχνει ότι δεν σέβεται όχι τους θεατές του αλλά ούτε καν τις αποκλειστικότητές του. Θα μου πείτε όμως ότι δεν είναι σωστό, ότι είναι unfair που θα έλεγε και κάποιος, να επικρίνουμε ένα ετοιμοθάνατο κανάλι.

* Συνεχίζουμε με ένα μικρομεζεδάκι που μου έστειλε φίλος. Άρθρο σε φιλοζωικό σάιτ, παρουσιάζει ένα βίντεο με την απελευθέρωση ενός αιλουροειδούς στο Περού. Πρόκειται, όπως διαβάζουμε, για ένα «λιοντάρι του βουνού», και πράγματι στα αγγλικά χρησιμοποιείται ο όρος mountain lion, αλλά στα ελληνικά η απόδοση «λιοντάρι του βουνού» είναι λάθος, όπως λέει ο φίλος μου, διότι απλούστατα πρόκειται για το ζώο που αποκαλείται στα ελληνικά Πούμα ή Κούγκαρ (επιστημονική του ονομασία: Puma concolor).

Δίκιο έχει ο φίλος μου, αλλά εγώ πρόσεξα κάτι άλλο: ενώ το άρθρο στον ελληνικό ιστότοπο είναι πρόσφατο, το συμβάν δεν είναι. Η απελευθέρωση του περουβιανού πούμα έγινε πριν από έξι-εφτά μήνες, πέρσι τον Νοέμβριο. Ένα ακόμα παράδειγμα της «ισοπέδωσης του χρόνου» που είναι τόσο χαρακτηριστική στην ιντερνετική «ειδησεογραφία», αν και στην προκείμενη περίπτωση η επικαιρότητα της είδησης δεν έχει τόσο καίριο χαρακτήρα.

* Το αναπόφευκτο κακό με τα μεζεδάκια είναι ότι βρίσκουν εναύσματα για σχολιασμό ακόμα και σε άρθρα ή ρεπορτάζ για σοβαρά ή και τραγικά γεγονότα. Αυτό συνέβη και στο τραγικό συμβάν με το πεντάχρονο παιδί στην Κοζάνη, που το κατασπάραξαν τα ροτβάιλερ. Ο τίτλος γνωστού ιστοτόπου ήταν: Σοκάρουν οι περιγραφές της επίθεσης στο 5χρονο παιδάκι των ροτβάιλερ.

Άλλη μια «ξεκάρφωτη γενική» που έχει ως αποτέλεσμα έναν κωμικό ή και ασαφή τίτλο (Ποιος επιτέθηκε στο μικρό ροτβάιλερ; ). Ο καλός γραφιάς πρέπει να προσέχει να συνδέει τη γενική πτώση άμεσα με τον όρο τον οποίο αναφέρεται -κι έτσι: Σοκάρουν οι περιγραφές της επίθεσης των ροτβάιλερ στο 5χρονο παιδάκι.

* Κι άλλος ένας τίτλος με αμφισημία, φοβάμαι εγγενή. «Η κλοπή φαγητού από άπορο που πεινάει δεν είναι έγκλημα«. Ο άπορος είναι ο κλεμμένος ή ο κλέφτης; Φταίει εδώ η ονοματική σύνταξη, που έχει δώσει κι άλλους αμφίσημους τίτλους, που τους έχουμε δει κι εδώ (π.χ. «Απελευθέρωση της Παλμύρας από το ISIS» -ποιος απελευθέρωσε την πόλη; ) Ωστόσο, φράσεις σαν του παραδείγματος είναι καθιερωμένο να εκφέρονται ονοματικά. Με ρηματική φράση (που δεν είναι βέβαια τόσο οικονομική) η αμφισημία αίρεται: Άπορος που κλέβει φαγητό επειδή πεινάει δεν θεωρείται ότι διαπράττει αδίκημα.

* Ευπρεπιστικό μαργαριτάρι τεραστίων διαστάσεων σε μετεωρολογικόν ιστότοπο, που μετατρέπει την Εφταλού της Λέσβου σε… Ευθαλού. Ώρες είναι να δούμε και τον Αργύρη Ευθαλιώτη!

* Ένα όνομα που κακόπαθε τις τελευταίες μέρες ήταν το όνομα του πολεμικού πλοίου που επισκέφτηκε το Πάσχα ο πρωθυπουργός, παρόλο που είναι όνομα ιστορικό.

Έτσι, η φρεγάτα Αδρίας μετονομάστηκε σε «Αδριάς» (με τον τόνο στη λήγουσα) από το (οΘντκ) έγκυρο Βήμα, και ακόμα χειρότερα σε «Ανδριάς» από άλλους ιστοτόπους (παράδειγμα).

Και όμως είναι «Αδρίας» -και πρόκειται για όνομα με ιστορία στο ναυτικό μας. Η σημερινή φρεγάτα είναι το τρίτο πολεμικό πλοίο με το όνομα αυτό, πρώτο ήταν το αντιτορπιλικό Αδρίας, που πολέμησε στον 2ο Παγκ. Πόλεμο. Aδρίας είναι η Αδριατική θάλασσα.

* Φίλη γλωσσολόγος επισήμανε μιαν αστεία ασυνέπεια σε γκρινιάρικη συνέντευξη του πολύ καλού συγγραφέα Θανάση Βαλτινού. Παρόλο που δεν είναι φρέσκο, έχει γούστο αλλά και γλωσσικό ενδιαφέρον. Αντιγράφω το σχόλιό της:

Διάβασα πριν λίγο μια συνέντευξη του Θ. Βαλτινού, όπου μεταξύ άλλων λέει «Βλέπω κοριτσάκια που σου μιλούν με έναν απίστευτο ξενικό τρόπο. Ακούς να σου λένε «καλή συνέχεια», επηρεασμένα από τα τηλεοπτικά προγράμματα, και μου τη δίνει πάρα πολύ». Προηγουμένως όμως στην ερώτηση «Οι πολιτικοί γαλούχησαν τον λαό, αλλά δεν υπάρχουν ευθύνες και στους πολίτες»; ο Βαλτινός απαντάει «Φυσικά, το τανγκό χρειάζεται δύο». Πατροπαράδοτη έκφραση, ε; (Όχι ότι εγώ έχω κάνα πρόβλημα…)

It takes two to tango, όπως έλεγαν και οι προπαππούδες μας…

* Και άλλο ένα μεζεδάκι από το τραγικό συμβάν της Κοζάνης. Σύμφωνα με περιγραφή του δικηγόρου του ιδιοκτήτη των σκύλων, «Τα σκυλιά φυλάσσονταν σε έναν χώρο περίπου 3 με 4 μέτρα. Δίπλα στο κούφωμα της πόρτας υπήρχε ένα μικρότερο πορτίδιο, περίπου 60 – 70 εκατοστών από το οποίο βγαίνουν τα σκυλιά το βράδυ»

Αυτό το… πορτίδιο το βρίσκω εντελώς αταίριαστο -λόγιο υποκοριστικό επίθημα σε λαϊκή λέξη θυμίζει φράκο με πέδιλα. Πορτάκι λέει ο κόσμος και έτσι το έγραψαν άλλοι ιστότοποι. Και πάλι καλά που το τ είναι μακριά από το ν στο πληκτρολόγιο.

* Κι ένα μεγαλούτσικο μαργαριτάρι που ο δημιουργός του το απαρνήθηκε. Δημοσιεύτηκε λοιπόν σε διάφορους ιστότοπους (παράδειγμα) ότι

«Δεκάδες χιλιάδες εγκαταλείπουν οχυρό στον Καναδά λόγω πυρκαγιάς

Τεράστια πυρκαγιά που έχει ξεσπάσει σε δασώδη έκταση στον Καναδά ανάγκασε 60.000 άτομα να εγκαταλείψουν το οχυρό Μακ Μάρεϊ (ο αριθμός αντιστοιχεί στον πληθυσμό μιας ολόκληρης πόλης).

(…)
Όπως αναφέρει το BBC, η φωτιά έχει «καταπιεί» τα σπίτια σε δύο γειτονιές, ενώ έχει επεκταθεί στον αυτοκινητόδρομο 63 -τον δρόμο που οδηγεί στο οχυρό».

Όπως σημείωσε ο φίλος Δαεμάνος στη Λεξιλογία: Δεν είναι οχυρό, πόλη είναι —έστω «αστική περιοχή», επισήμως. Το Φορτ Μακμάρεϊ. Ανοχύρωτη μπροστά στην πυρκαγιά αλλά και στην προχειρότητα, όπως φαίνεται.

Το πιο αστείο είναι ότι ο συντάκτης συνειδητοποίησε ότι ο αριθμός των 60.000 ταιριάζει σε πόλη και όχι σε οχυρό, και αισθάνθηκε την ανάγκη να βάλει επεξηγηματική παρένθεση, αντί να το ερευνήσει περισσότερο!

Πάντως, πρέπει να πούμε ότι ο αρχικός ιστότοπος, το in.gr, αντιλήφθηκε την κοτσάνα (που βέβαια διαιωνίζεται στις πάμπολλες αναδημοσιεύσεις) και προσπάθησε να τη διορθώσει, το έκανε όμως κάπως εμβαλωματικά -αφού λέει για «την πόλη του πρώην οχυρού Μακ Μάρεϊ» και πιο κάτω επιμένει ότι «Η εκκένωση του οχυρού Μακ Μάρεϊ είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία της Αλμπέρτα».

Α, ναι -το σωστότερο είναι, πιστεύω, «της ΑλμπέρταΣ» αφού το τοπωνύμιο προσαρμόζεται ευχερέστατα στο ελληνικό τυπικό.

* Σε μια… ρηξικέλευθη έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, διάβασα ότι:

Μία εξονυχιστική έρευνα μπορεί να αποδείξει ότι οι δύο γλώσσες, Ελληνική και Λατινική, μοιάζουν καταπληκτικά. Ας ακούσουμε παρακάτω και μερικά ρηξικέλευθα συμπεράσματα για το θέμα τούτο:

Η Ελληνική και η Λατινική ΔΕΝ ήταν δύο διαφορετικές γλώσσες. Ήταν μόνο διαφορετικές εξελίξεις και διαμορφώσεις της ίδιας γλώσσας που μιλούσαν ΟΛΟΙ όσοι πήραν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο και ήταν της ίδιας εθνότητας. Αυτός ο πόλεμος, χώρισε αυτή τη γενιά στα δύο. Μετά από αυτόν, οι νικητές εξουσίασαν την Ανατολική Μεσόγειο και οι νικημένοι βρήκαν νέα πλατιά χώρα στη σημερινή Ιταλία στο Λάτιο, στη Δυτική Μεσόγειο.

Στο επίθετο πλατύς αποβλήθηκε το αρχικό π και έτσι έγινε το Latium και από το νέο Λάτιο ονομάστηκε η γλώσσα Λατινική. Με αυτή τη ματιά όλη η Ιστορία μας μπαίνει στη σωστή τροχιά!

Προσέξτε ότι η έρευνα ήταν εξονυχιστική! Ένα μόνο σημείο έχει μείνει αδιευκρίνιστο: πώς αποβλήθηκε το αρχικό π από το επίθετο «πλατύς»; Με δεύτερη κίτρινη ή με απευθείας κόκκινη;

* Τυχεροί οι Λαρισαίοι. Ιδρύθηκε στην πόλη τους Ελληνική Γλωσσική Εταιρεία, που έχει στόχο να παίξει το ρόλο «φύλακα της γλώσσας».

Δυστυχώς, η πρωτοβουλία αυτή ξεκινάει την πορεία της δηλώνοντας υπακοή στην αγυρτεία και την παραπληροφόρηση:

Οι σημερινοί Έλληνες γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα; Γνωρίζουν τα πέντε εκατομμύρια λέξεις της, σύμφωνα με το βιβλίο Γκίνες, που την κατατάσσει στην πιο πλούσια γλώσσα στον κόσμο; Η απάντηση βέβαια είναι ήδη γνωστή, πόσο άλλωστε όταν στην εποχή μας διαπιστώνουμε ότι όχι μόνο χρησιμοποιούμε ελάχιστες από αυτόν τον πλούτο των λέξεων, αλλά την αλλοιώνουμε.

Όπως ξέρουν οι τακτικοί αναγνώστες του ιστολογίου, το βιβλίο Γκίνες ΔΕΝ αναφέρει την ελληνική γλώσσα ως πλουσιότερη ούτε λέει πουθενά ότι διαθέτει 5.000.000 λέξεις. Το παραμύθι αυτό το ξεκίνησε ο Αντώνιος Κουνάδης, μηχανικός, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, πρωταθλητής της δισκοβολίας και διορισμένος πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ επί χούντας (είχαμε γράψει αναλυτικά), μέχρι που αναγκάστηκε η Ακαδημία, διά στόματος του Γεν.Γραμματέα της, να αποδοκιμάσει την τοποθέτηση του μέλους της, κάτι σπανιότατο.

* Και μια ανακοίνωση. Ο ΟΣΔΕΛ, ο οργανισμός συλλογικής διαχείρισης των έργων του λόγου, ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε πληρωμή των δικαιωμάτων εύλογης αμοιβής για τον Τύπο για την περίοδο 2012-2014. Αν έχετε αρθρογραφήσει σε εφημερίδες εκείνη την περίοδο, κοιτάξτε εδώ.