Ο ομιλών αφήνει την σύζυγόν του χήραν (Μποστ πριν από 50 χρόνια)

Ο Μποστ αρέσει στο ιστολόγιο και, ελπίζω, σε αρκετούς αναγνώστες και φίλους. Εδώ και δυο-τρία χρόνια ανεβάζω, πότε-πότε, σκίτσα του Μποστ που σχολιάζουν γεγονότα που συνέβηκαν πριν από 50 χρόνια (εδώ το αμέσως προηγούμενο άρθρο αυτής της σειράς). Όπως έχω ξαναγράψει, η επετειακή αυτή σειρά δεν πρόκειται να διαρκέσει πολύ ακόμα, αφού ο Μποστ, κουρασμένος από τη δουλειά της εφημερίδας, σταμάτησε τη συνεργασία με την Αυγή τον Ιούλιο του 1966 και αφιερώθηκε στο μαγαζί του («Λαϊκέ εικόνε», στην οδόν Ομήρου).

Για το λόγο αυτό, παρουσιάζω το σημερινό σκίτσο, παρόλο που το έχω ήδη δημοσιεύσει πριν από 6 χρόνια. Ο άλλος λόγος για την επανάληψη είναι ότι αυτές τις μέρες πνίγομαι, οπότε πιθανόν να πέσουν και άλλες επαναλήψεις ή να βάλω αναδημοσιεύσεις από αλλού.

Το σκίτσο που θα δούμε σήμερα αφορά την επίσκεψη του Ρόμπερτ (Μπομπ) Κένεντι στην Αθήνα το 1966. Πράγματι, ο μικρότερος αδελφός του δολοφονημένου προέδρου των ΗΠΑ Τζον Κένεντι είχε επισκεφτεί την Ελλάδα στις 17 Ιουνίου 1966. Ήταν μια επίσκεψη-αστραπή που κράτησε όχι περισσότερο από 24 ώρες, αλλά έκανε αίσθηση -και έδωσε στον Μποστ την αφορμή για το σκίτσο που θα δούμε σήμερα, που μπορούμε να το πούμε προφητικό. Το σκίτσο δημοσιεύτηκε στην Αυγή στις 19 Ιουνίου 1966.

 

Ο Μποστ σχεδιάζει πολύ καλά τον Ρόμπερτ και την Έθελ (φωτογραφία της από την εποχή εκείνη), ενώ εμφανίζει τον Ρόμπερτ να φοράει μαύρο περιβραχιόνιο σε ένδειξη πένθους για τον δολοφονημένο αδελφό του.

Η αναφορά του Μποστ στην κάτω αριστερά γωνία του σκίτσου («εορτάζων την επέτειον του γάμου του στην Πλάκα») δεν είναι εφεύρημα δικό του. Ο Κένεντι συνοδευόταν από την Έθελ, τη σύζυγό του, και πράγματι γιόρτασαν την επέτειο του γάμου τους στην Αθήνα. Όπως αναφέρουν οι εφημερίδες της εποχής, ανέβηκαν στην Ακρόπολη, ύστερα παρακολούθησαν παράσταση μπαλέτου στο Ηρώδειο (κατά σύμπτωση το πρόγραμμα ήταν εκλεκτό: Νουρέγιεφ και Μαργκότ Φοντέιν στον «Ρωμαίο και Ιουλιέτα» του Προκόφιεφ) όπου εκτάκτως παραβρέθηκε και ο Κοκός, και έκλεισαν τη βραδιά σε ταβέρνα της Πλάκας. Φυσικά, ο Κένεντι τιμήθηκε από τον δήμαρχο Αθηναίων με το αργυρό κλειδί της πόλης (ίσως έγινε και δεύτερη βράβευση και γι’ αυτό υπάρχουν δυο κλειδιά στο σκίτσο), και φυσικά έκανε δηλώσεις, αν και απέφυγε να αναφερθεί στο Κυπριακό, επειδή, όπως είπε, η επίσκεψή του ήταν ιδιωτική.

Ο Κένεντι επέστρεφε από περιοδεία του στην Αφρική, στη διάρκεια της οποίας είχε κάνει πολλές πετυχημένες δημόσιες ομιλίες, απευθυνόμενος ειδικά προς νέους, οπότε είχε διαδοθεί ότι θα μιλούσε και προς Έλληνες φοιτητές, αλλά τελικά ομιλία δεν έγινε.

Ο Μποστ φαίνεται να πιστεύει ότι ο ίδιος ο Κένεντι ήθελε να κάνει την ομιλία και μεταπείστηκε από στελέχη της αμερικανικής Πρεσβείας, ή τουλάχιστον αυτό δείχνει στο σκίτσο του, όπου παρουσιάζει ανώνυμο σύμβουλο (που όμως μοιάζει πολύ με τον Αμερικανό πρεσβευτή Τάλμποτ) να συμβουλεύει πατρικά τον Ρόμπερτ να περιοριστεί σε ανώδυνα θέματα και να μην επιμείνει στην ιδέα της ομιλίας γιατί θα του γίνουν δύσκολες ερωτήσεις. Το μποστικό απόφθεγμα «ο ομιλών αφήνει την σύζυγόν του χήραν» αναπόφευκτα παίρνει προφητική χροιά όταν το ξαναδιαβάζουμε σήμερα!

Ανάμεσα στα ανώδυνα θέματα που προτείνει ο σύμβουλος στον Μπομπ Κένεντι είναι και το Μουσείο Πασσά, το οποίο εκείνες τις μέρες απασχολούσε πολύ τον Τύπο διότι ο Ιω. Πασσάς είχε αποσύρει τη δωρεά της μεγάλης συλλογής του, λόγω των αντιδράσεων του δημάρχου, πολλών φορέων και των κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι διαφωνούσαν με τη δωρεά οικοπέδου 10 στρεμμάτων για να ανεγερθεί εκεί το Μουσείο (το οποίο τελικά άρχισε να χτίζεται επί χούντας, απέναντι στην τότε Σχολή Ευελπίδων, έμεινε γιαπί και κατεδαφίστηκε μετά τη μεταπολίτευση). Ο Ιωάννης Πασσάς, εκδότης της Εγκυκλοπαίδειας του Ηλίου είχε κάνει και έναν σχετικό μακροσκελή καβγά με τον Ψαθά από τις στήλες των Νέων. Δεν νομίζω ότι ενδιαφέρθηκε ο Κένεντι για το Μουσείο Πασσά, απλώς ο Μποστ εννοεί την ενασχόληση με ανώδυνα θέματα, πολιτιστικά.

Γίνεται επίσης λόγος για τον χορό βατούσι, που σήμερα είναι ξεχασμένος προ πολλού και ήταν μια παροδική μόδα της εποχής -φαίνεται ότι ετυμολογικά έχει σχέση με τους Τούτσι της περιοχής των Μεγάλων Λιμνών της Αφρικής. Αν θέλετε να ακούσετε ένα σουξέ της εποχής, ιδού. Όσο για την αναφορά σε «κλείσιμο τραπεζών», τις μέρες εκείνες απεργούσαν οι τραπεζικοί υπάλληλοι.

Ο Μπομπ Κένεντι εθεωρείτο τότε βέβαιο ότι θα έβαζε υποψηφιότητα για Πρόεδρος των ΗΠΑ, αν και όχι το 1968 αλλά το 1972. Και πράγματι, όταν ξεκίνησαν οι προκριματικές εκλογές για το χρίσμα του Δημοκρατικού κόμματος  ενόψει των εκλογών του 1968, ο Κένεντι δεν συμμετείχε, θεωρώντας πανίσχυρο τον απερχόμενο πρόεδρο Τζόνσον. Βλέποντας όμως ότι ο Τζόνσον δυσκολευόταν στις προκριματικές, o Κένεντι ανακοίνωσε στα μέσα Μαρτίου ότι κατεβαίνει στην κούρσα, και δυο εβδομάδες αργότερα ο Τζόνσον αποσύρθηκε. Ο Κένεντι νίκησε στις περισσότερες προκριματικές εκλογές και ήταν φαβορί για να πάρει το χρίσμα, αλλά στις 6 Αυγούστου 1968, το βράδι της νίκης του στις προκριματικές της Καλιφόρνιας, δολοφονήθηκε από τον χριστιανό Παλαιστίνιο Σιρχάν Σιρχάν, υποτίθεται λόγω της στάσης του κατά τον πόλεμο των 6 Ημερών. Έτσι, πέρασε στην αθανασία. (Η γιαγιά μου, θυμάμαι, είχε ένα ιδιότυπο εικονοστάσι με φωτογραφίες κομμένες από εφημερίδα, τους δυο Κένεντι και τον Μπόμπι Σαντς).

Ο Μπομπ Κένεντι, ίσως επειδή ήταν πιστός καθολικός και είχε μεγάλο σπίτι, έκανε ούτε λίγο ούτε πολύ 11 παιδιά σε 18 χρόνια γάμου (όταν επισκέφτηκε την Αθήνα είχε εννιά -το στερνοπαίδι, ο Ρόρυ, γεννήθηκε μετά τον θάνατο του πατέρα του, κοιλάρφανο).

Η Έθελ Κένεντι κοντεύει τα 90 και φαντάζομαι ότι θα χαίρεται πολύ να μετράει γενέθλια και γιορτές παιδιών, εγγονιών και δισεγγόνων. Ο Σιρχάν Σιρχάν είναι σήμερα 72 χρονών και κάθε 5 χρόνια υποβάλλει αίτηση αποφυλάκισης που απορρίπτεται. Η τελευταία αίτηση υποβλήθηκε φέτος τον Φλεβάρη και απορρίφθηκε κι αυτή, παρά το γεγονός ότι υπέρ της αποφυλάκισης κατέθεσε ένα από τα θύματα του Σιρχάν (οι πυροβολισμοί εκτός από τον Κένεντι τραυμάτισαν και άλλους πέντε παρευρισκόμενους), ένας συνδικαλιστής, σήμερα υπέργηρος. Ο μάρτυρας δήλωσε πεπεισμένος πως δεν είχε πυροβολήσει τον Κένεντι ο Σιρχάν, αλλά κάποιος άλλος -και ότι ο ρόλος του Σιρχάν ήταν να τραβήξει την προσοχή για να εξαφανιστεί ο πραγματικός δολοφόνος.