Ενεργοβόρα μεζεδάκια λοιπόν

Κάποιος μάτιασε σήμερα το ιστολόγιο κι έτσι δημοσιεύτηκε το πρωί μια ημιτελής μορφή του άρθρου, και παρ’ όλες τις προσπάθειες δεν μπορούσα να την αντικαταστήσω με την τελική…

Ο τίτλος φαίνεται παραδοξολογία, αλλά στην πραγματικότητα παίρνει αφορμή από ένα μαργαριτάρι που έκανε αρκετό θόρυβο χτες-προχτές στα κοινωνικά μέσα.

Να ξεκινήσω λοιπόν με αυτό, για να μη σας κρατάω σε απορία, πώς μπορούν να είναι «ενεργοβόρα» τα μεζεδάκια μας -πώς καταναλώνουν άραγε ενέργεια;

Τις προάλλες έγινε στην Κοζάνη μια εκδήλωση για την παραγωγική ανασυγκρότηση της Δυτικής Μακεδονίας ή κάτι τέτοιο, με την παρουσία του πρωθυπουργού. Στην ομιλία του λοιπόν, ο Αλέξης Τσίπρας χαρακτήρισε την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας «ενεργειακή πηγή που στηρίζει ολόκληρη τη χώρα».

Κατά δυστυχία, κάποιο κοζανίτικο σάιτ (το kozan.gr, εδώ) σε ρεπορτάζ από την εκδηλωση, παράλλαξε τη φράση σε «ενεργοβόρα πηγή», εμφανίζοντας τον Τσίπρα να φιλοτεχνεί μαργαριτάρι. Θεωρώ ότι αυτό δεν έγινε σκόπιμα, αν και μπορεί να πέφτω έξω.

Γράψαν πολλοί στα κοινωνικά μέσα για τη γκάφα του πρωθυπουργού, που δεν ξέρει -αν και μηχανικός- τι θα πει «ενεργοβόρος». Το αναδημοσίευσαν και κάποιοι ιστότοποι, χαιρέκακα. Ύστερα, κάποιοι άκουσαν το βίντεο της εκδήλωσης (το σχετικό απόσπασμα βρίσκεται εδώ), διαπίστωσαν ότι ο Τσιπρας είχε πει «ενεργειακή πηγή» και ανακάλεσαν -π.χ. η Χριστίνα Ταχιάου και μπράβο της.

Την άλλη μέρα, ο Ηλιας Κανελλης αφιερώνει την επιφυλλίδα του στην «κακή εκπαίδευση» του πρωθυπουργού, προβάλλοντας πρώτο-πρώτο αυτό ακριβώς το (ανύπαρκτο) λάθος και μάλιστα εικάζοντας ότι ο Τσίπρας έκανε αυτό το λάθος επειδή προσπάθησε να βάλει άγνωστες λέξεις στο κείμενό του (τάχα έτσι κάνει ο ίδιος ο Ηλ.Κ.; )

Επαγγελματίας δημοσιογράφος είναι, δεν φρόντισε να διασταυρώσει την είδηση; Έχει επαφή με το Διαδίκτυο, δεν είδε τάχα την ανασκευή της; Δεν ενδιαφέρεται καθόλου για την υπόληψη και την αξιοπιστία του και βάζει τέτοια θηριώδη αυτογκόλ; Είναι θλιβερό κάποιος που ξεκίνησε από την Εποχή να θεωρείται σήμερα συνώνυμο του αναξιόπιστου στρατευμένου δημοσιογράφου.

* Πάντως να πούμε ότι στην ίδια ομιλία ο Τσίπρας διέπραξε όντως ένα μαργαριτάρι, όταν είπε ότι κάποιο στρατόπεδο που παραχωρείται στον Δήμο έχει έκταση 400.000 στρεμμάτων. Βεβαίως έχει έκταση 400 στρεμμάτων (ή 400.000 τετρ. μέτρων αν προτιμάτε).

Και συνεχίζουμε με τα υπόλοιπα μεζεδάκια της πιατέλας.

* Και μένουμε στον Τσίπρα, ο οποίος προκάλεσε θόρυβο και με τις δηλώσεις που έκανε βγαίνοντας από το Ευγενίδειο στο οποίο είχε υποστεί μια μικροεπέμβαση. Συγκεκριμένα, δήλωσε ότι «Τα δημόσια νοσηλευτήρια αξίζουν της εμπιστοσύνης και της στήριξής μας, πάνω από όλα γιατί εκεί υπηρετεί το πιο αξιόλογο έμψυχο δυναμικό».

Η δήλωση αυτή πυροδότησε την αντιπαράθεση σχετικά με τον χαρακτήρα του Ευγενιδείου, το οποίο είναι και δεν είναι δημόσιο, διότι ναι μεν ανήκει κατά 99% στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και είναι στελεχωμένο από πανεπιστημιακούς, αλλά, σε αντίθεση με άλλα πανεπιστημιακά νοσοκομεία, δεν είναι ενταγμένο στο σύστημα εφημεριών, ενώ δέχεται ασθενείς και από τον ΕΟΠΥΥ αλλά και εκτός.

Επειδή εδώ λεξιλογούμε, δεν θα μπω στην ουσία της αντιπαράθεσης -και οι δυο πλευρές έχουν δίκιο, θα έλεγα. Διαφωνώ όμως με τη γενικομανία του πρωθυπουργού (ή του τουιτερογράφου του) που τον έκανε να συντάξει το «αξίζω» με γενική. Αναγνωρίζω το ελαφρυντικό ότι και άλλοι το συντάσσουν έτσι, π.χ. το έχω εντοπίσει σε μυθιστόρημα της θαυμάσιας Ευγενίας Φακίνου («άξιζε καλύτερης τύχης») αλλά κατά τη γνώμη μου είναι αδικαιολόγητη επιτήδευση -κανένα λεξικό δεν δέχεται τη γενική. Το λέει άλλωστε και το άσμα: Όσο αξίζεις εσύ, κι η καρδιά σου η χρυσή… Δεν λέει όσων αξίζεις εσύ!

* Κι επειδή επέκρινα τον πρωθυπουργό ή τον τουιτερογράφο του, να ισορροπήσω με ένα λαθάκι του Κ. Μητσοτάκη ή του τουιτερογράφου του).

Είτε είναι απόλυτη είτε όχι, η προτεραιότητα γράφεται έτσι που τη γράφω εγώ. Το λάθος είναι βέβαια συχνό, ενώ άλλοι γράφουν «πρωτεραιότητα» θεωρώντας ότι έχει κάποια σχέση με τον πρώτο.

* Προχωράμε σε ένα ενδιαφέρον μεταφραστικό πρόβλημα, την απόδοση ενός ιδιωματισμού. Σε άρθρο για τις διαπραγματεύσεις σχετικά με το Μπρέξιτ, διαβάζουμε ότι:

Μιλώντας τη Δευτέρα στο βρετανικό Κοινοβούλιο, ευρωσκεπτικιστής βουλευτής ρώτησε τον Τζόνσον «μήπως θα έπρεπε να πει στην ΕΕ να «μας σφυρίξει» για τα λεφτά που ζητάει».

Ο Τζόνσον απάντησε ότι «τα ποσά που έχω δει είναι εκβιαστικά υπέρογκα, οπότε πιστεύω ότι το «σφυρίξτε μας» είναι εντελώς κατάλληλη έκφραση».

Ποιος σφυρίζει και τι; Ας δούμε πώς μεταφέρει τη στιχομυθία ένα βρετανικό μέσο:

«… Will you make it clear to the EU that if they want a penny piece more then they can go whistle?” Hollobone said.

Johnson replied: (…) “He makes a very valid point and I think that the sums that I have seen that they propose to demand from this country seem to me to be extortionate and I think ‘to go whistle’ is an entirely appropriate expression.”

Η βρετανική ιδιωματική έκφραση είναι, μάλλον, «they can whistle for it«. Δεν ξέρω αν σας αρέσει η απόδοση που επέλεξε ο συντάκτης του in.gr, που αν και έχει το πλεονέκτημα ότι διατηρεί την ιδιωματική εικόνα, δεν ξέρω αν μεταφέρει το πνεύμα κατηγορηματικής άρνησης. Μπορούμε υποθέτω να σκεφτούμε κάποια ελληνική ιδιωματική απάντηση που να ταιριάζει. Εγώ σκέφτηκα το «θα πάρουν τα τέτοια μου» αλλά δεν είναι και τόσο διπλωματικό. (Και παρεμπιπτόντως νομίζω ότι η ΕΕ-27 έχει δίκιο).

* Κι άλλο ένα μεταφραστικό, που είναι μεν λεπτομέρεια, αλλά έχει κάποιο ενδιαφέρον. Φίλος στέλνει άρθρο για μια παραλίγο αεροπορική τραγωδία όπου διαβάζουμε:

«Φανταστείτε ένα Airbus να παρασύρει τέσσερα αεροσκάφη, γεμάτο καύσιμα και επιβάτες», τονίζει αμερικανός εμπειρογνώμονας. » Όμως, γεμάτο καύσιμα δεν μπορεί να είναι το ερμπάς που προσγειώνεται αλλά τα 4 που περιμένουν να απογειωθούν. Οπότε, «γεμάτα καύσιμα».

Χαρακτήρισα το λάθος μεταφραστικό, διότι στο πρωτότυπο η δήλωση είναι: “If you could imagine an Airbus colliding with four passenger aircraft wide bodies, full of fuel and passengers, then you can imagine how horrific this could have been,”

* Πού έχει ο Ερντογάν τον κρόταφό του; Ο φίλος μας ο Jago εντόπισε άρθρο για τη σύλληψη ενός Τούρκου παραγωγού, διότι σε ντοκιμαντέρ για το αποτυχημένο πραξικόπημα που έδωσε πάτημα στον σουλτάνο, παρουσιάζει τον ηθοποιό που υποδύεται τον Ερντογάν «με ενα πιστόλι στον κρόταφο».

Κρόταφος είναι αυτός; Όχι βέβαια -αλλά τότε τι είναι;

Στο σημείο αυτό, αν δεν κάνω λάθος έχουμε την ινιακή χώρα, το ινιακό οστό. Αλλά καθημερινή ονομασία έχουμε; Το λέμε βέβαια «ο κούτικας», όμως παραδέχομαι πως «με το πιστόλι στον κούτικα» θα ξένιζε κάποιους. Οπότε, να το πάμε όπως και ο χωροφύλακας του ανεκδότου με το οδόστρωμα και να δεχτούμε τον κρόταφο;

* Στα προηγούμενα μεζεδάκια είχαμε δει το «αουτοφόρντα», τώρα παίρνει σειρά το «ρεστιπίς».

Δεν θυμάμαι πού βρήκα τη φωτογραφία. «Εδώ θα σε κάνω ρεστιπίς!» γράφει το σύνθημα, ίσως στη μάντρα νεκροταφείου. Rest in peace, δηλαδή.

Μπορεί να κάνει και ομοιοκαταληξία:

Σ’ αγαπώ αν δεν μου πεις / θα σε κάνω ρεστιπίς.

* Διασκεδαστικά μεταφραστικά λάθη σε άρθρο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που δημοσιεύεται στην Καθημερινή, η οποία κατά τα άλλα σκίζει τα ρούχα της για τον φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό της.

Στο άρθρο γίνεται λόγος για πρωτοβουλίες της Κομισιόν που αποβλέπουν στην προστασία των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων, και διαβάζουμε ότι:

O κ. Λι ξεκαθαρίζει ότι η ομάδα εργασίας, γνωστή και ως «Αρθρο 29 ομάδας εργασίας», θα ασκήσει έλεγχο στον τρόπο που οι εθνικές αρχές προστασίας των δεδομένων εφαρμόζουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες.

Τώρα, αυτό το «Άρθρο 29 ομάδας εργασίας» δεν βγάζει και πολύ νόημα, έτσι δεν είναι; Η αγγλική ονομασία είναι Article 29 Working Group, και όταν μεταφράζουμε αγγλικά η σειρά των προσδιορισμών αλλάζει, άρα η αποδοση «Άρθρο 29 ομάδας εργασίας» αποκλείεται να είναι σωστή. Πρόκειται για την Ομάδα Εργασίας του Άρθρου 29, όπως λέγεται στην ευρωενωσιακή ορολογία μια ομάδα εργασίας που έχει συσταθεί βάσει του άρθρου 29 (ενν. της οδηγίας 95/46/ΕΚ που αφορά τα προσωπικά δεδομένα).

Και πιο κάτω: Η ομάδα εργασίας που επιμελήθηκε τη συγγραφή της εν λόγω οδηγίας ενδέχεται να πάρει μέρος στη δημιουργία ενός νέου και αυστηρότερου ευρωπαϊκού νόμου, γνωστού ως Ρύθμιση Προστασίας Γενικών Δεδομένων (GDPR), που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ τον Μάιο του 2018.

Ο «νέος και αυστηρότερος» ευρωπαϊκός (όχι νόμος αλλά) κανονισμός έχει βεβαίως ήδη «δημιουργηθεί» και ψηφιστεί και δεν αναμένεται αλλά προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ τον Μάιο του 2018. Πρόκειται για τον General Data Protection Regulation, ο οποίος έχει αποδοθεί στα ελληνικά όχι βέβαια «Ρύθμιση προστασίας γενικών δεδομένων» αλλά «Γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων» -αυτή δηλαδή είναι η σύντομη ονομασία του διότι ο πλήρης τίτλος είναι μακρινάρι. Και αυτό δεν είναι μυστικό, αν γκουγκλίσει κανείς, με δύο κλικ βρίσκει και τον κανονισμό και τον ελληνικό τίτλο του.

* Και κλείνω όπως είχα αρχίσει, ενεργοβόρα. Επί του πιεστηρίου διαπιστώνω ότι το ψέμα για το ενεργοβόρο μαργαριτάρι του Τσίπρα ενεπνευσε και τον στρατευμενο γελοιογράφο Δημ. Χαντζοπουλο, ο οποίος βάσισε σε αυτό το ψέμα την πρόσφατη γελοιογραφία του, χωρίς να διασταυρώσει την αλήθεια της είδησης.

Πριν από μερικούς μήνες, όταν ο Κούλης είχε φιλοτεχνήσει κάποιο χοντρούτσικο μαργαριτάρι (αν θυμάμαι καλά, ήταν τότε που μίλησε για «τιμητες» νομίζοντας ότι η λέξη σημαίνει «οπαδοί») είχα γράψει ότι έτσι και έκανε τέτοιο γλωσσικό λάθος ο Τσίπρας, ο Χαντζόπουλος θα έσπευδε να το γελοιογραφήσει.

Όμως έπεσα έξω -ο Χαντζόπουλος με ξεπέρασε, αφού έσπευσε να γελοιογραφήσει ανύπαρκτο γλωσσικό λάθος!