Ο Μποστ για την υπόθεση των αεροπόρων

Ο Μποστ αρέσει στο ιστολόγιο και, ελπίζω, σε αρκετούς αναγνώστες και φίλους. Στο ιστολόγιο έχουμε παρουσιάσει πολλά σκίτσα του, σχεδόν πάντα σχολιασμένα ώστε να αναδεικνύουμε στοιχεία της επικαιρότητας που δεν είναι γνωστά στον σημερινό αναγνώστη.

Από το 2014 ως το 2016 παρουσίασα σκίτσα του Μποστ που σχολίαζαν γεγονότα που συνέβηκαν πριν από 50 χρόνια (εδώ το τελευταίο άρθρο αυτής της σειράς). Το καλοκαίρι του 2016 η επετειακή αυτή σειρά πήρε τέλος, αφού ο Μποστ, κουρασμένος από την καθημερινή δουλειά της εφημερίδας, είχε σταματήσει τη συνεργασία με την Αυγή στα τέλη Ιουλίου του 1966 και είχε αφιερωθεί στο μαγαζί του («Λαϊκέ εικόνε», στην οδόν Ομήρου). Ύστερα ήρθε η δικτατορία.

Εδώ και λίγο καιρό έχω αρχίσει και παρουσιάζω σκίτσα του Μποστ που αναφέρονται σε γεγονότα που συνέβησαν πριν από 55 χρόνια. Τελευταίο της σειράς αυτής, το σκίτσο για τον θάνατο της Μέριλιν Μονρόε.

Ο τίτλος ίσως ξενίσει κάποιους. Λέγοντας «υπόθεση των αεροπόρων» εννοούμε μια υπόθεση του 1952. Πώς τότε ασχολήθηκε με αυτήν ο Μποστ το 1962; Ο Μποστ δεν ασχολήθηκε με την υπόθεση καθαυτή, αλλά με τον απόηχό της.

Αλλ’ ας θυμηθούμε τι ήταν η «υπόθεση των «αεροπόρων». Ήταν μια μακαρθικής κοπής σκευωρία που εξυφάνθηκε το 1952 από τον παρακρατικό ΙΔΕΑ, ότι δήθεν υπήρχε κομμουνιστικός πυρήνας στην ηγεσία της Πολεμικής Αεροπορίας. Επίλεκτα στελέχη της Αεροπορίας βασανίστηκαν, διασύρθηκαν και τελικά προσήχθησαν στη διαβόητη Δίκη των Αεροπόρων και καταδικάστηκαν κάποιοι σε θάνατο ή ισόβια.

Φρικτή λεπτομέρεια είναι ότι οι σκευωροί χρησιμοποίησαν σαν καταλύτη της σκευωρίας έναν 21χρονο δόκιμο, τον Νίκο Ακριβογιάννη, που τον έστειλαν να προσγειωθεί σε αλβανικό έδαφος για «μυστική αποστολή» και ταυτόχρονα τον κάρφωσαν στην αλβανική αντικατασκοπεία -οι Αλβανοί συνέλαβαν τον Ακριβογιάννη και αργότερα τον εκτέλεσαν για κατάσκοπο, ενώ στην Αθήνα παρουσίαζαν ότι ήταν κομμουνιστής και «απέδρασε» μέσω Αλβανίας στη Ρωσία -και άρχισαν τις συλλήψεις των άλλων «κομμουνιστών αεροπόρων».

Το εξωφρενικό της υπόθεσης είναι ότι οι αεροπόροι που καταδικάστηκαν ως κομμουνιστές είχαν διακριθεί και παρασημοφορηθεί στον εμφύλιο πόλεμο -φυσικά με τον κυβερνητικό στρατό. Και πράγματι, η σκευωρία ήταν τόσο πρόδηλα στημένη και τόσο ατράνταχτη η αθωότητα των καταδικασμένων αεροπόρων, που το  Αναθεωρητικό Δικαστήριο γρήγορα μείωσε τις ποινές και τελικά το 1955 ο βασιλιάς Παύλος έδωσε αμνηστία σε όλους.

Ήταν όμως μια δίκοπη αμνηστία, διότι αφορούσε ρητά όλα τα σχετιζόμενα με την υπόθεση αδικήματα -έτσι, τα θύματα της σκευωρίας που είχαν μηνύσει τους σκευωρούς τους δεν μπόρεσαν να δικαιωθούν: μαζί με τα θύματα είχαν αμνηστευθεί και οι θύτες. Όχι μόνο αυτό, αλλά κάποιοι απο τους θυτες επιβραβεύθηκαν με την ανέλιξή τους σε ανώτατες επιτελικές θέσεις, όπως ο αεροδίκης Μαργαρίτης που έγινε αρχηγός ΓΕΑ.

Το 1962, ο Μαργαρίτης αποστρατεύθηκε με το βαθμό του αντιπτέραρχου, και αμέσως η κυβέρνηση Καραμανλή τον ανακάλεσε στην ενέργεια και τον τοποθέτησε στην Ουάσινγκτον, ίσως στην πιο περιζήτητη και οικονομικά επικερδή θέση που διέθεταν οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις. Τότε, ένας από τους πρωταγωνιστές της υπόθεσης, ο αντισμήναρχος ε.α. Θεοφάνης Μεταξάς, καταδικασμένος σε ισόβια στη στημένη δίκη του Αεροδικείου, έστειλε στις εφημερίδες μια συγκλονιστική επιστολή, που την τιτλοφόρησε Ερινύες, στην οποία κατάγγελνε την επιβράβευση του αρχισκευωρού Μαργαρίτη, θύμιζε τα βασανιστήρια που είχε ο ίδιος και άλλοι «εν μέσαις Αθήναις, στα υπόγεια του Αρχηγείου της Βάσεως Φαλήρου, υπό τους θορύβους μοτοσικλετών και τους ήχους ραδιοφώνου εις την διαπασών», αποκαλούσε κουραμπιέδες (δηλ. άκαπνους) τους διώκτες του, και αποκάλυπτε ότι κάποιοι από αυτούς έτρεφαν και προσωπικό μίσος εναντίον του, όπως ο ανακριτής Μητσάκος, τον οποίο είχε καταγγείλει για λαθρεμπόριο. Η επιστολή εδώ, στις σελίδες 1 και 7.

Και μετά από αυτόν τον εκτεταμένο πρόλογο, ερχόμαστε στο σκίτσο του Μποστ:

Το σκίτσο δημοσιεύτηκε στην Ελευθερία στις 23 Σεπτεμβρίου 1962. Ο Μποστ συνδέει το όνομα του αντιπτέραρχου Μαργαρίτη με τη μεγάλη επιτυχία του Μίκη Θεοδωράκη «Μαργαρίτα Μαργαρώ«, τραγούδι του 1961. Και επειδή η Μαργαρίτα η Μαργαρώ έχει βαρκούλα στον Σαρωνικό, ο Μποστ βάζει τον Μαργαρίτη να αναχωρεί με καΐκι για την Ουάσινγκτον, με το έμβλημα της ΠΑ στο πανί παραλλαγμένο (αιέν υψιπλοείν αντί του «αιέν υψικρατείν»).

Ο δεύτερος τίτλος του σκίτσου κάνει διπλό υπαινιγμό. Αφενός παραπέμπει στην αντιπολεμική ταινία «Ουρανός» του Τάκη Κανελλόπουλου που είχε κυκλοφορήσει την ίδια χρονιά, αλλά όταν λέει στην παρένθεση «μια παλαιά επιτυχία του Κανελόπουλου» προφανώς δεν εννοεί τον σκηνοθέτη αλλά τον πολιτικό. Πράγματι, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος ήταν υπουργός Αμύνης όταν έγινε η δίκη των αεροπόρων -γι’ αυτό και «παλαιά» επιτυχία.

Όπως λέει ο Πειναλέων, ο τότε υπουργός Αμύνης, ο Πρωτοπαπαδάκης είχε «απαντήσει ολανδικά» (υπαινιγμός στα περίφημα ‘ολλανδικά αστεία’ που τα έχουμε ξανασυζητήσει εδώ): «ο ζων καλώς οκταετώς, βραβέβεται πολάκις», αναφορά στην οκταετία του Κ. Καραμανλή.

Η μαμα-Ελλάς παραλληλίζει τα βασανιστήρια και την εν γένει πολιτεία του Μαργαρίτη με τον ναζί Άιχμαν, που είχε πριν από μερικούς μήνες εκτελεστεί με απαγχονισμό στο Ισραήλ:

Κι ο Άιχμαν οκταετώς, έζη καλώς κι ειρηνικώς, διάγων τιμημένος
πλην απαχθείς ειρηνικώς, από μιλών εβραϊκώς, εβρέθη αιωρημένος.

Η Ανεργίτσα επιπλήττει τη μητέρα της: Μαμά, φάλτσα Κελαϊδής. Δεν είναι ανορθογραφία. Ο Εμμ. Κελαϊδής, αρχηγός ΓΕΑ το 1962 και στέλεχος του ΙΔΕΑ, ήταν ο οργανωτής της σκευωρίας.

Στην κάτω αριστερά γωνία, ο Μποστ υπογράφει (ή ιππογράφει): ταχ. τομέας 114, από το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος.

Το «μαιανδρικό» κείμενο της μπορντούρας αναφέρεται στις Ερινύες. Το μεταφέρω χωρίς να διατηρώ τη μποστική ορθογραφία:

Οι Ερινύες ξύπνησαν, είναι να μην ξυπνήσουν
άπαξ κι αυτές ξυπνήσανε, πολλούς θα αφανίσουν.

Η βροντερά των κάθοδος κι ο ήχος των πτερών των
προσφέρουν μιαν φρικίασιν εις νέων και γερόντων.

Κι οι κατοικών εις Βασινγκτών θα λεν στους υπηρέτας
βάλτε μπροστά ραδιόφωνα και τας μοτοσικλέτας.

Αλλά θα είναι άσκοπον διότι των Ερινύων
ροφούν βενζίναν απνευστί και τρώγουν των πηνίων.

Κατόπιν τρων τα σπλάχνα του εκείνου που γυρεύουν
κι εις ένα μέρος ήσυχον κάθονται και χωνεύουν.

Έπειτα πάλιν ξεκινούν και σχηματίζουν σμήνος
πετών ψηλά στα σύννεφα και ψάλλων χαρμοσύνως

(Εις την αρπακτικότητα μοιάζουν τη χορηγία.
Εάν δεν δουν πως στο κορμί αίμα δεν έχει μείνει
μηδέ καλάμι πέστροφας δεν τας απομακρύνει).

Οι αεροπόροι αποκαταστάθηκαν οριστικά το 1983, και όσοι βρίσκονταν ακόμα στη ζωή πήραν αναδρομικά και τους βαθμούς που είχαν στερηθεί εξαιτίας της εμπλοκής τους στη σκευωρία. Όχι όμως ο εκτελεσμένος Ακριβογιάννης, ούτε ο καθηγητής Μαθηματικών Χρ. Δάδαλης, που πέθανε στην ανάκριση…

 

Advertisement