Ποια είναι η λέξη της χρονιάς για το 2017;

Το τέλος της χρονιάς παραδοσιακά είναι καιρός απολογισμών. Το ιστολόγιο προσπαθεί να τηρεί ευλαβικά τις παραδόσεις κι έτσι με το σημερινό άρθρο συνεχίζουμε ένα εγχείρημα που φέτος επαναλαμβάνεται, ούτε λίγο ούτε πολύ, για όγδοη χρονιά: πράγματι, ήρθε και φέτος το πλήρωμα του χρόνου για να διαλέξουμε τη Λέξη της Χρονιάς για το 2017.

Όταν λέμε «λέξη της χρονιάς», εννοούμε κάποια λέξη που ακούστηκε πολύ μέσα στη χρονιά που κοντεύει να τελειώσει. Δεν είναι υποχρεωτικό να είναι νεολογισμός· μπορεί να είναι λέξη που υπάρχει ήδη, αλλά να έχει πάρει καινούργια σημασία ή γενικά να σημάδεψε τη χρονιά που τελειώνει. Τη «λέξη» την εννοούμε με την ευρύτερη έννοια, δηλαδή γίνονται δεκτοί και σύμπλοκοι όροι (πρόπερσι λέξη της χρονιάς ήταν σύμπλοκος όρος, και μάλιστα ξενικός, τα κάπιταλ κοντρόλς) καθώς και ακρώνυμα (το 2014, λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε ο ΕΝΦΙΑ).

Κάθε χρόνο η διαδικασία ξεκινάει περίπου την ίδια εποχή και περιλαμβάνει τρία στάδια, με τρία ισάριθμα άρθρα. Φέτος, το πλήρωμα του χρόνου ήρθε λίγο αργότερα, εξαιτίας ανειλημμένων υποχρεώσεων της εφορευτικής επιτροπής,

Για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι, τα περυσινά αποτελέσματα θα τα βρείτε εδώ. Πέρυσι λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε το Μπρέξιτ και ακολούθησαν πρόσφυγες και χοτ σποτ. (Βλέπετε και πάλι ότι γίνονται δεκτοί και ξενικοί όροι, απλοί και σύμπλοκοι. Τα προπέρσινα αποτελέσματα μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Πρόπερσι λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε ο σύμπλοκος όρος κάπιταλ κοντρόλς, στη δεύτερη θέση είχαμε τον όρο πρώτη φορά αριστερά και στην τρίτη το γκρέξιτ. Τα αποτελέσματα του 2014 θα τα βρείτε εδώ. Το 2014 λέξη της χρονιάς ήταν, όπως είπαμε, ο ΕΝΦΙΑ, ενώ στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι ιπτάμενοι αναρχικοί και στην τρίτη ο ένοικος του τάφου. Τα αποτελέσματα του 2013 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2013, λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε το σαξές στόρι, ενώ στη δεύτερη θέση ήρθε η βιαποπουκιανπροέρχεται και στην τριτη θέση τα άκρα/θεωρία των άκρων. Τα αποτελέσματα του 2012 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2012 είχατε ψηφίσει για λέξη της χρονιάς την επαναδιαπραγμάτευση, στη δεύτερη  θέση το εγέρθουτου και στην τρίτη την αλληλεγγύη. Αν θέλετε να πάμε ακόμα πιο πίσω, τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας του 2011 βρίσκονται εδώ. Το 2011 πρώτη είχε έρθει, με διαφορά, η λέξη αγανακτισμένοι, ενώ στη δεύτερη και τρίτη θέση ισοβάθμησαν το κούρεμα και το χαράτσι. Τέλος, τα αποτελέσματα, του 2010, βρίσκονται εδώ. Το 2010, πρώτη χρονιά του… θεσμού, είχε έρθει πρώτη η λέξη μνημόνιο, ακολούθησε με μικρή διαφορά το ΔουΝουΤου και την τριάδα έκλεισε η τρόικα.

Ένας κανόνας που έχουμε καθιερώσει σε αυτές τις ψηφοφορίες είναι ότι οι λέξεις που έχουν διακριθεί τα προηγούμενα χρόνια αποκλείονται από την ψηφοφορία. Δεν είμαι και τόσο βέβαιος αν αυτός ο κανόνας πρέπει να διατηρηθεί, αλλά να δούμε πρώτα αν θα παραστεί ανάγκη.

Χωρίς να θέλω να σας επηρεάσω, θα αναφέρω μερικές λέξεις για να δώσω έναυσμα για τη συζήτηση και για τις δικές σας προτάσεις.

Όπως κάθε χρόνο της κρίσης, έτσι και φέτος ακούστηκε πολύ το χρέος και η ελπίδα για απομείωση χρέους. Κάθε χρόνο ακούγεται, και φέτος λίγο περισσότερο εξαιτίας της αμφιβολίας αν θα φύγει από το ελληνικό πρόγραμμα ή θα μείνει, το ΔΝΤ (που είχε διακριθεί, ως ΔουΝουΤού, στον πρώτον διαγωνισμό μας). Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος ακούγεται πολύ η αξιολόγηση και τα προαπαιτούμενά της. Όπως πέρυσι, έτσι και φέτος ακούγεται ως απειλή το τέταρτο μνημόνιο, ενώ φέτος ακούστηκε περισσότερο από άλλες χρονιές η έξοδος στις αγορές μια και το ελληνικό πρόγραμμα τελειώνει το 2018, καθώς και η ανάπτυξη. Μ’ αυτά και μ’ αυτά, ίσως πρέπει να καταγράψουμε και τον χρονικό προσδιορισμό «προ κρίσης» (έτσι, υβρίδιο καθαρεύουσας και δημοτικής) που αναφέρεται στα χρόνια πριν το 2009 -τι δεν έχει δει ένα παιδί της πρώτης δημοτικού, θα’ λεγε κάποιος. Στο σλανγκρ είδα και το ακρώνυμο π.κ.

Για να μείνουμε στο πεδίο της οικονομίας, που έδωσε κάμποσους όρους, είχαμε φέτος το κοινωνικό μέρισμα, που ανακοίνωσε η κυβέρνηση επειδή η οικονομία είχε υπεραπόδοση και έτσι προέκυψε υπερπλεόνασμα (δεν μας έφτανε το σκέτο, το θέλαμε με υπερ-!). Ένα μνημονιακό μέτρο που έχει προκαλέσει εύλογες αντιδράσεις είναι οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί ενώ ακούστηκε και ο όρος στρατηγικός κακοπληρωτής. Να βάλουμε και τον νεολογισμό φορολοταρία που πρόσφατα άρχισε να εφαρμόζεται.

Να σημειώσουμε και το ηλεκτρονικό εισιτήριο στα μέσα μαζικής μεταφοράς της Αθήνας, και τις απίστευτες ουρές πολιτών που σχηματίζονταν τις πρώτες μέρες, ιδίως για να προμηθευτούν προσωποποιημένη κάρτα.

Πολλή συζήτηση έγινε για την κλήρωση που εφαρμόζεται πλέον για την επιλογή σημαιοφόρου στα δημοτικά σχολεία, κάτι που θεωρήθηκε ότι πλήττει την αριστεία. Μένοντας στα κοινωνικά, να σημειώσουμε τη μεγάλη συζήτηση για την ταυτότητα φύλου και την αλλαγή της, ένα θέμα που όταν συζητήθηκε στη Βουλή έδωσε αφορμή για την πιο αστεία ίσως ατάκα της χρονιάς, αυτήν για τον εξωγήινο του Υμηττού.

Σε πολιτικό επίπεδο είχαμε τις διεργασίες στην κεντροαριστερά για τη δημιουργία του νέου φορέα που ήδη πήρε και το όνομα Κίνημα Αλλαγής (Κίνημα Αλλαγής ΑΦΜ είπαν κάποιοι κακεντρεχείς) ενώ δεν ξέρω αν ισχύει το ακρώνυμο ΚΙΝ.Α. Πάλι σε πολιτικό επίπεδο, να σημειώσω τις πρωτοβουλίες του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης ενάντια στην οικογενειοκρατία.

Οικονομικό αλλά διεθνές είναι το θέμα των πολυπλόκαμων φορολογικών παραδείσων και των ποικίλων οφ σορ/off shore εταιρειών, που τις λέμε στα ελληνικά υπεράκτιες ή εξωχώριες. Κάθε τόσο δημοσιογράφοι φέρνουν στην επιφάνεια λίστες με χρήματα κατατεθειμένα σε τέτοιους παραδείσους, όπως τα πιο πρόσφατα Παραντάιζ πέιπερς/Paradise papers, ενώ πέρυσι είχαμε τα αντίστοιχα του Παναμά.

Μια και πιάσαμε τους διεθνείς όρους να σημειώσω έναν διεθνή όρο που από πέρυσι ακούγεται αλλά φέτος ακούστηκε ακόμα περισσότερο και ομολογώ πως κακώς δεν του έχω αφιερώσει άρθρο. Εννοώ βέβαια τα φέικ νιους/fake news, που ακόμα δεν έχουμε αποφασίσει στα ελληνικά αν θα τα λέμε ψευδείς ειδήσεις ή πλαστές ειδήσεις κι έτσι ο ξένος όρος (που κοντεύει να γίνει διεθνής) επικρατεί άνευ συναγωνισμού.

Κλείνω με δυο δυσοίωνες λέξεις της πρόσφατης επικαιρότητας, πλημμύρες και  μπαζωμένα ρέματα. Αναφέρομαι βέβαια στις φονικές πλημμύρες της Μάνδρας.

Κύρια ονόματα δεν γίνονται δεκτά στις ψηφοφορίες για τη Λέξη της Χρονιάς εκτός αν υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος ιδίως γλωσσικός -έτσι, δεν νομίζω πως πρέπει να βάλουμε στην ψηφοφορία π.χ. τη Συρία ή τον Τραμπ ή τη Μάνδρα. Θα μπορούσαμε να βάλουμε π.χ. το «Σένγκεν» αφού εννοείται η σχετική συνθήκη ή ο χώρος ελεύθερης κυκλοφορίας.

Και βέβαια, έχουμε και τις πληγές που μας καταδυναστεύουν τόσα χρόνια, φόρους, ανεργία, και δεν συμμαζεύεται -αλλά εγώ είπα ήδη πολλά και δεν θέλω να μονοπωλήσω τη συζήτηση.

Περιμένω λοιπόν τις δικές σας ιδέες και προτάσεις. Μπορείτε στα σχόλιά σας να δηλώνετε περισσότερες από μία λέξεις που πιστεύετε ότι σημάδεψαν τη χρονιά που τελειώνει, έστω κι αν έχουν ήδη δηλωθεί από προηγούμενους, έτσι ώστε να γίνεται και μια προκαταρκτική στάθμιση.

Αυτό το πρώτο στάδιο, το στάδιο της διατύπωσης των προτάσεων, φέτος θα διαρκέσει έως την Παρασκευή 15 του μηνός, στις 11 μ.μ. ώρα Ελλάδος, εκτός αν η υπόλοιπη εφορευτική επιτροπή (λέγε με Στάζιμπο) αποφασίσει διαφορετικά. Στη συνέχεια, η εφορευτική επιτροπή θα συγκεντρώσει τις επικρατέστερες προτάσεις (που θα είναι πάνω από 25, ίσως και πάνω από 50) και θα τις θέσει σε ψηφοφορία.

Η ψηφοφορία φέτος θα ξεκινήσει κατά πάσα πιθανότητα τη Δευτέρα 18 Δεκεμβρίου, ενώ θα διαρκέσει ως τα μεσάνυχτα της 30ής Δεκεμβρίου. Παραμονή πρωτοχρονιάς θα έχουμε τα αποτελέσματα και θα ξέρουμε ποιαν διαλέξατε για Λέξη του 2017.

Λέξη της χρονιάς διαλέγουν βέβαια και άλλοι οργανισμοί, εδώ και πολλά χρόνια μάλιστα. Το λεξικό Collins διάλεξε τον όρο fake news, που τον ανέφερα κι εγώ παραπάνω. Οι λεξικογράφοι του λεξικού Oxford περιέργως δεν έχουν ακόμα (χτες που κοίταξα δηλαδή) διαλέξει τη φετινή λέξη της χρονιάς ενώ πέρσι τέτοιον καιρό είχαν παρουσιάσει την επιλογή τους.  Από την άλλη, το dictionary.com διάλεξε ως λέξη της χρονιάς τη λέξη complicit, επειδή η Ιβάνκα Τραμπ δεν ήξερε τι σημαίνει (ούτε το λεξικό μου την έχει, αλλά complicity είναι η συνέργεια). Απορώ πώς κανείς δεν διάλεξε, έστω και για πλάκα, το covfefe, την άλλη τραμπική διάσημη «λέξη».

Αλλά αυτά αποφάσισαν (ή δεν αποφάσισαν) εκείνοι. Για τη δική μας ψηφοφορία περιμένω τις προτάσεις σας: Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η Λέξη της χρονιάς για το 2017;