Γαλλοκροατικά μεζεδάκια

Τα αποκαλώ έτσι επειδή αύριο είναι ο τελικός του Μουντιάλ, στον οποίο θα αναμετρηθούν οι δυο αυτές ευρωπαϊκές ομάδες. Αν κοιτούσα το ημερολόγιο, μπορεί να τα ονόμαζα σκέτα «γαλλικά», αφού σήμερα έχουμε 14 Ιουλίου, την εθνική εορτή της Γαλλίας, μέρα που οι περισσότεροι συνδέουν με την πτώση της Βαστίλλης στις 14 Ιουλίου 1789 αλλά μπορεί εξίσου να αποτελεί ανάμνηση της γιορτής της Ομοσπονδίας στις 14.7.1790 (Fête de la Féderation) που συμβολίζει την ενότητα του γαλλικού λαού.

Ωστόσο, αν έδινα αυτό τον τίτλο θα ήταν σαν να ευνοώ τη Γαλλία και αυτό δεν μπορώ να το κάνω διότι, παρόλο που έχουμε τις συμπάθειές μας, το ιστολόγιο τηρεί αυστηρή ουδετερότητα. Προσωπικά συμπαθώ τη Γαλλία, αλλά με έχει συγκινήσει και η προσπάθεια της Κροατίας, μιας ομάδας από χώρα 4 εκατομμυρίων κατοίκων, που πέρασε διά πυρός και σιδήρου τους αγώνες νοκάουτ και θα παραταχθεί αύριο έχοντας παίξει έναν αγώνα περισσότερο από τους Γάλλους (τρεις παρατάσεις αθροίζονται σε 90 λεπτά). Μιας ομάδας, επιπλέον, από βαλκανική χώρα, που αν αύριο κερδίσει θα πετύχει αναπάντεχο κατόρθωμα, στα ίδια μέτρα με τη νίκη της εθνικής Ελλάδος στο ευρωπαϊκό του 2004 (και επιπλέον, οι Κροάτες ξέρουν και μπάλα, αν και η φουρνιά του 2004 δεν ήταν καθόλου κακή ομάδα).

Βέβαια, οι περισσότεροι είμαστε με τους Γάλλους διότι οι Κροάτες είναι Ουστάσι και ο Μόντριτς υποτίθεται πως χαιρέτισε ναζιστικά -αν και ο Βίντα όντως έκανε αντιρωσικές ή αντισερβικές δηλώσεις. Ίσως κιόλας να τους έχουμε άχτι επειδή μας νίκησαν στα μπαράζ πρόκρισης, αλλιώς θα έπαιζε τώρα η δικιά μας εθνική στο Λουζνίκι. Εγώ δεν συμμερίζομαι αυτούς τους λόγους αλλά θα είμαι με τη Γαλλία επειδή τόσα χρόνια σε γαλλόφωνο περιβάλλον έχω βάψει, κι ας μου γύρισαν τ’ άντερα που είδα τον Μακρόν να πανηγυρίζει το γκολ της νίκης επί του Βελγίου. «Θα είμαι», εντελώς πλατωνικά: ίσως και να μη δω το παιχνίδι.

Να θυμίσω πάντως ότι στο γκάλοπ που είχαμε κάνει στο ιστολόγιο, μετά τους αγώνες των ομίλων, από τους 209 φίλους του ιστολογίου που ψήφισαν, οι 21 πρόβλεψαν νίκη της Κροατίας και μόλις οι 9 της Γαλλίας.

* Και ξεκινάμε με ένα μεζεδάκι μουντιαλικό, μια αρκετά συνηθισμένη σχιζολεξία σε ρεπορτάζ για τη νίκη του Βελγίου επί της Βραζιλίας: Το δεύτερο τέρμα των Βέλγων έπιασε εξ απίνης τη Βραζιλία που είχε τις περισσότερες φάσεις μέχρι εκείνη την ώρα.

Το αρχαίο επίρρημα γράφεται μία λέξη, εξαπίνης. Έτσι θα το βρείτε και σε όσα λεξικά το έχουν. Δεν υπάρχει καμιά απίνη να πιάνει στον ύπνο τους γλαφυρούς συντάκτες. Επιτρέπεται πάντως να γράψετε και «έπιασε στον ύπνο» ή «αιφνιδίασε», δεν θα σας διαγράψει η ΕΣΗΕΑ αν αποφύγετε το κλισέ. Αν όμως το γράψετε, γράψτε το σωστά.

* Σε καβαλιώτικον ιστότοπο διαβάζουμε ότι: Νταλίκα παρέσυρε ηλικιωμένη στην Καβάλα και τη γλύτωσε με εκδορές!

Θα ήταν χοντρόπετση η ηλικιωμένη, για να προκαλέσει εκδορές σε κοτζάμ νταλίκα, σχολιάζει ο φίλός που το στέλνει.

Καταλαβαίνουμε βέβαια ποιος παρέσυρε ποιον, αλλά δεν παύει να έχει γούστο η τσαπατσούλικη διατύπωση. Πιο κάτω στο άρθρο προσέξτε κι ένα στραβογραμμένο «ο οδηγός του βαρέως οχήματος». Βαρέος βέβαια. Και επειδή δεν έχουμε εδώ κάποια τυποποιημένη έκφραση (βαρέος ύδατος, όχημα βαρέος τύπου) πολύ καλύτερα θα έκανε ο συντάκτης να το έκλινε ομαλά: του βαριού οχήματος, οπότε θα το έγραφε και σωστά.

* Είχαμε και την απίστευτη περιπέτεια με τους εφήβους στην Ταϊλάνδη, που εγκλωβίστηκαν στη σπηλιά.

Από την αγωνία του, ασφαλώς, ο υλατζής της Καθημερινής κατάφερε να κάνει διπλό ορθογραφικό λάθος στα τέσσερα /i/ της λέξης. Το διόρθωσαν βέβαια σχετικά γρήγορα.

* Έβρεξε πολύ τις περασμένες μέρες, κοινώς έριξε καρεκλοπόδαρα. Δεν έριξε μόνο καρεκλοπόδαρα, έριξε και δέντρα η θύελλα. Δεν μπορούμε όμως να γράψουμε, όπως διάβασε φίλος, «Παράλληλα, υπήρξε μια κλήση στην Πυροσβεστική για ρίψεις δέντρων στο Χαλάνδρι», διότι ρίψη δέντρων θα είχαμε αν ήταν κάποιος γίγαντας και τα έριχνε σαν ακόντια. Πτώσεις δέντρων, ναι.

* Συζητούσαμε τις προάλλες στο ιστολόγιο για τον καθαρευουσιανισμό και τη λογιοπληξία που έχει προσβάλει πολύ κόσμο, όχι μόνο στην αριστερά αλλά και στον αναρχικό-αντιεξουσιαστικό χώρο, ο οποίος παλιότερα τουλάχιστον έγραφε σε απλή, στρωτή κοινή νεοελληνική (όταν λέω παλιότερα, εννοώ το 1980, όχι την εποχή του Επί τα πρόσω!)

Παράδειγμα από ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε στο Indymedia και χρησιμοποιεί γλώσσα που θα ταίριαζε περισσότερο, στη μορφή εννοώ, σε ανακοίνωση της Αστυνομίας, παρόλο που υπογράφεται από έναν Ελεύθερο Κοινωνικό Χώρο:

… η οποία έλαβε χώρα στο ΙΚΕΑ λόγω της ομιλίας του Τσίπρα, και κατευθυνόταν προς τον Λευκό Πύργο, διήλθε της Βασιλέως Γεωργίου. Κομμάτι της αυτοκινητοπομπής σταμάτησε μπροστά στον Ελεύθερο Κοινωνικό Χώρο Σχολείο και ορισμένοι εξ αυτής κινήθηκαν απειλητικά προς τον χώρο.

* Και μια υποψηφιότητα για τα Βραβεία Πορτοκάλος, ομολογώ αρκετά ευρηματική.

Ο μπατίρης, λέει το πορτοκαλόπουλο, δεν είναι τούρκικη λέξη αλλά προέρχεται από τις εμβάδες, τα ευτελή υποδήματα που φοράνε οι φτωχοί, κι έτσι έπρεπε να γράφεται εμπατήρ.

Εγώ νομίζω, αντιθέτως, ότι προέρχεται από τον αθλητή που συμμετέχει σε δρόμους ταχύτητας αλλά αργεί να ξεκινήσει διότι μένει κολλημένος στον βατήρα κι έτσι αποτυγχάνει. Το β έγινε μπ και μπατήρ ονομάστηκε ο αποτυχημένος αρχικά και μετά ο οικονομικά αποτυχημένος.

Κι αν σας πει κανείς ότι η λέξη ετυμολογείται από το τουρκικό ρήμα batirmak που θα πει «βουλιάζω, βυθίζω», μην τους ακούτε, θα είναι νεοθωμανιστές και πράκτορες του Ερντογάν.

* Κι ένα ακόμα μουντιαλικό, από τον Σκάι αυτή τη φορά. Σε ρεπορτάζ για τον αγώνα Κροατίας-Ρωσίας:

…πέντε λεπτά πριν τη λήξη του έχτρα χρόνου ο Μάριο Φερνάντες διαμόρφωσε το 2-2.

Στη… ρώσικη ρουλέτα, ο προαναφερθέν έγινε από… ωραίος-μοιραίος, ενώ ο Σμολόφ τα έκανε εξίσου «μαντάρα», με αποτέλεσμα οι Κροάτες να πανηγυρίσουν μια μεγαλειώδη πρόκριση στα ημιτελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου και οι Ρώσοι να αρκούνται στο χειροκρότημα από την εξέδρα.

Να προσπεράσουμε το έχτρα αντί για έξτρα, και να σταθούμε στο «ο προαναφερθέν» που έχει κάτι από γαλλικό άρωμα. Γιατί χρησιμοποιήθηκε αυτός ο τύπος; Ίσως επειδή η αρχαιότροπη μετοχή χρησιμοποιείται περισσότερο στο ουδέτερο; Δεν ξέρω. Πάντως επιβεβαιώνεται η παρατήρηση πως ό,τι αποκλίνει από το τυπικό της νέας ελληνικής έχει μεγάλες πιθανότητες να μείνει άκλιτο.

* Και μια ακόμα παρατήρηση: στη φράση «έγινε από ωραίος-μοιραίος» η παύλα δεν έχει τη θέση της, εξηγείται όμως επειδή ο συντάκτης δεν θέλει να έχει τόσο κοντά, στον γραπτό λόγο, αυτές τις δυο σημαντικές λέξεις, που μπορεί να θεωρηθούν, όπως τις διαβάζει κανείς, ότι αποτελούν έναν όρο (ο ωραίος μοιραίος). Στον προφορικό λόγο δεν υπάρχει πρόβλημα, διότι ο επιτονισμός μάς βοηθάει. Κάποιοι θα έβαζαν κόμμα, που κι αυτό δεν πολυστέκει. Μια λύση είναι να αλλάξουμε τη σειρά των λέξεων: από ωραίος έγινε μοιραίος.

* Η Ντόρα Μπακογιάννη έπεσε θύμα του Βακερνάγκελ και της έκτασης εν συνθέσει.

Παρόλο που το αρχαίο ρήμα είναι όμνυμι/ομνύω (απ’ όπου και το νεότερο ομώνω/αμώνω) με όμικρον, στη σύνθεση το όμικρον εκτείνεται σε ωμέγα κι έχουμε την ορκωμοσία. (Περισσότερα για το μπελαλίδικο αυτό φαινόμενο, σε παλιό μας άρθρο).

Δεν είναι η πρώτη φορά που δημόσιο πρόσωπο γράφει λάθος τη λέξη, ούτε η τελευταία θα είναι. Περισσότερους έχει πάρει στο λαιμό της η συνωμοσία, άξια του ονόματός της.

* Μαργαριτάρι σε φωτορεπορτάζ του in.gr (αντλημένο από αλλού βέβαια) για εγκαταλειμμένους και ρημαγμένους ναούς:

Χώροι λατρείας με απουσία ανθρώπινης ζωής. Όταν ο οίκος του Θεού στέκει μόνος. Μέρη και ναοί με μεγάλη ιστορία, εκεί που άλλοτε έσφιξε από πιστούς και ψαλμωδίες. Η αρχιτεκτονική και η σύσταση τους σε κάποιες φωτογραφίες δείχνει την εγκατάλειψη.

Ποιος έσφιξε; Και γιατί άρχισε να σφίγγει;

Δεν ξέρω αν (και γιατί) ο συντάκτης θέλησε να χρησιμοποιήσει τον αόριστο του σφύζω, πάντως την πάτησε. Εγώ πάντως στον παρατατικό θα σύντασσα τη φράση αν ήθελα να χρησιμοποιήσω το κλισεδιάρικο ρήμα (μέρη που άλλοτε έσφυζαν από πιστούς).

* Κι ένα για το μακεδονικό, αν και όχι της επικαιρότητας, αφού είναι απόσπασμα από βιβλίο, που το εντόπισε φίλος στην ομάδα Υπογλώσσια του Φέισμπουκ.

Kαλά, ας πούμε ότι το «Νόνα Μακεντόνια» της υποσημείωσης συγχωρείται ως αβλεψία και λάθος μεταγραμματισμού, αντί για το σωστό Νόβα Μακεντόνια.

Όμως δικαιολογείται σε υποτίθεται σοβαρό βιβλίο να γίνεται αναφορά σε… γιουγκοσλαβική γλώσσα; Ιδίως όταν το βιβλίο γράφεται από συγγραφέα ο οποίος παρουσιάζεται ως ειδικός και στα διεθνή; Και όταν πρόκειται για 2η έκδοση συμπληρωμένη, άρα κατά τεκμήριο ξανακοιταγμένη;

Δεν ξέρει ο συγγραφέας που προβάλλεται ως ειδικός ότι στην παλιά Γιουγκοσλαβία δεν υπήρχε επίσημη γλώσσα; Ότι κάθε συνιστώσα δημοκρατία είχε τη δική της; Ότι υπήρχε η σερβοκροατική, η σλοβενική και η ακατονομαστική, που αναγνωρίστηκε ως μακεδονική στη διάσκεψη του ΟΗΕ το 1977; (Και η αλβανική ως συνεπίσημη στο Κοσσυφοπέδιο).

Κι όταν ο συγγραφέας αποδεικνύεται τσαπατσούλης ή άσχετος στα μικρά, που δεν είναι και τόσο μικρά εδώ που τα λέμε, να του δώσουμε σημασία στα μεγάλα;

Για την ιστορία, το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Σταύρου Λυγερού «Σκόπια: Άνεμοι πολέμου στα Βαλκάνια», σελ. 61.

* Κι άλλο ένα που δανείστηκα από τα Υπογλώσσια.

Πινακίδα δρόμων κάπου στο λεκανοπέδιο και η φίλη που ανάρτησε τη φωτογραφία αναρωτιέται ποιος ο λόγος της τελείας στο «Ελ. Αλαμέιν». Πράγματι, έτσι που το έχει δεν ξέρουμε αν εννοεί τη μεγάλη πιανίστρια Ελένη Αλαμέιν, της γνωστής αιγυπτιώτικης οικογένειας ή τον αδελφό της τον Ελευθέριο, διάσημο ζωγράφο.

(Πλάκα κάνω, ε;)

* Διαβάζω μια δυσάρεστη είδηση για το θάνατο ρινόκερων στην Κένυα:

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στον κόσμο υπάρχουν λιγότεροι από 5.500 μαύροι ρινόκεροι από τους οποίους οι 750 βρίσκονται στην Κένυα και οι υπόλοιποι στην Αφρική.

Και η Κένυα πού βρίσκεται;

Μια λεξούλα λείπει για να μην ξενίζει η πρόταση: … και οι υπόλοιποι στην υπόλοιπη Αφρική.

* Τέλος, με ρωτάει φίλος αν είναι πλεονασμός η εξής διατύπωση.

Τροχαίο ατύχημα σημειώθηκε το πρωί, λίγο πριν τις 9, στην οδό Μιχαλακοπούλου, όταν, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, ένα αυτοκίνητο ανατράπηκε και τούμπαρε στο οδόστρωμα...

Και ανατράπηκε και τούμπαρε; Διαφέρουν αυτά;

Με πρώτη ματιά ίσως όχι, αλλά σκέφτομαι μήπως ο συντάκτης εννοεί με το τούμπαρε ότι το αυτοκίνητο γύρισε ανάποδα, περιστροφή 180 μοιρών, ενώ το ανατράπηκε θα ίσχυε και για τις 90 μοίρες.

Εσείς τι λέτε;

* Επί του πιεστηρίου, που λένε, προσθέτω φωτογραφία που μόλις έστειλε τακτικός σχολιαστής.

Η επιγραφή υπάρχει πάνω σε καφάο του ΟΤΕ, από τα καινούργια μάλιστα που τοποθετήθηκαν για το δίκτυο οπτικών ινών. Το συγκεκριμένο φωτογραφήθηκε στον Βύρωνα.

Απαγορεύεται, λέει η πινακίδα, η παρέμβαση «παντός τρίτων».

Δεν τους άρεσε το «παντός τρίτου»; Ή αν είναι ένας μπορεί να το χαρχαλέψει;

* Και φτάσαμε στο τέλος.

Τις επόμενες μέρες το ιστολόγιο θα βρίσκεται στη λεβεντογέννα, όπου τη Δευτέρα θα πάρω μέρος σε ημερίδα αφιερωμένη στον ποιητή Γιώργο Κοτζιούλα. Αν είστε στα Χανιά, περάστε να τα πούμε.

Άρθρα θα ανεβαίνουν καθημερινά, αλλά θα έχουμε και επαναλήψεις.

Νίκη στην ομάδα σας για αύριο! Καλό Μουντιάλ νομίζω πως ήταν παρά τον αποκλεισμό αρκετών φαβορί από νωρίς. Βέβαια, το Τσάμπιονς Λιγκ τα ισοπεδώνει και τα ομογενοποιεί όλα -η μοναδική ομάδα από τις 16 που ο κορμός της ήταν εκτός Ευρώπης ήταν η Ιαπωνία.