Κατακαμένα μεζεδάκια

Kατακαμένα όπως η καρδιά μας. Και κατακαημένα διαβάζονται. Έχει θέση ένα κατά κανόνα ευτράπελο άρθρο ως γλωσσική έστω ανασκόπηση μιας βδομάδας που κυριαρχήθηκε από τη μαυρίλα και τον θάνατο; Πιστεύω πως ναι, έστω κι αν δεν είμαι απόλυτα βέβαιος. Θα πείτε κι εσείς.

(Έτσι κι αλλιώς, πάντως, ως λαός δίνουμε προσοχή στα γλωσσικά. Παρακολουθούσα σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης μια συζήτηση τριών-τεσσάρων ατόμων, που συζητούσαν για την πυρκαγιά στο Μάτι, τι έπρεπε να γίνει και δεν έγινε κτλ, και ενώ ομονοούσαν στην κατάδειξη των υπαιτίων, ξάφνου κάποιος είπε «του Μάτι» και τότε άρχισε μια συζήτηση για την ετυμολογία του τοπωνυμίου και για το αν πρέπει να κλίνεται -κατ’ εμέ σαφώς και πρέπει- και στο τέλος παραλίγο να μαλώσουνε κανονικά).

* Αλλά δεν θα είναι όλα μας τα μεζεδάκια σχετικά με τη φονική πυρκαγιά. Και για ορντέβρ ξεκινάμε με ένα άρθρο για το Βελιγράδι και τον σιδηροδρομικό σταθμό του, όπου διαβάζουμε ότι επενδυτές έχουν αναλάβει την ανάπλαση «της δεξιάς όχθης του ποταμού Σάββα».

Δεν πάει έτσι. Ο Σάββας είναι όνομα ανθρώπων. Ο ποταμός λέγεται Σάβα στα σέρβικα και Σάβος στα ελληνικά, διότι γείτονες είμαστε και τον έχουμε εξελληνίσει.

* Κι ένα μαργαριτάρι σε σουπεράκι πριν από την πυρκαγιά.

«Οι φοβισμένοι και οι δηλοί κατασκευάζουν σενάρια». Τι δηλοί ο μύθος, θα σας γελάσω.

* Κι αυτό πριν από την πυρκαγιά. Σε άρθρο για τους Τούρκους που πέρασαν τα σύνορα στον Έβρο, διαβάζουμε:

Οι τέσσερις Τούρκοι εντοπίστηκαν να κινούνται χθες το απόγευμα στην παρέμβρια περιοχή μεταξύ Σοφικού και Ρηγίου και συνελήφθησαν καθώς δεν είχαν σχετική άδεια.

Τι να είναι αυτή η περίεργη παρέμβρια περιοχή; Δεν έχει σχέση με τα έμβρυα αλλά με τον ποταμό Έβρο -παρέβρια ήθελε να γράψει ο συντάκτης.

Φαἰνεται όμως ότι το περιβάλλον «ε-βρ» είναι στο νου μας συνδεδεμένο με τον φθόγγο μ (Σεπτέμβρης, Νοέμβρης, Δεκέμβρης) ώστε αναπτύσσεται κατ’αναλογία πρὀσθετο /μ/ όχι μόνο στον Οκτώβριο αλλά και στα παρέβρια.

* Κι ένα σουπεράκι μετά την πυρκαγιά, με μιαν ανύπαρκτη λέξη:

Πλήθος οι αιμοδότες για τους πυρόκλητους

Τους πυρόπληκτους βεβαίως. Ίσως αυτός που χειριζόταν το μηχάνημα να μην ήξερε τη λέξη και να παράκουσε μεταφέροντας αυτά που του έλεγε κάποιος άλλος.

* Φίλος ψάρεψε δυο μαργαριτάρια στο ένθετο Νησίδες της ΕφΣυν του περασμένου σαββατοκύριακου. Επειδή όμως το ένθετο δεν είναι διαθέσιμο ονλάιν, δεν θα βάλω λινκ. Πρέπει να με πιστέψετε.

Το πρώτο, το λες και αβλεψία, σε συνέντευξη με τον Αγκολέζο συγγραφέα Οντζάκι, οπότε η συντάκτρια θεώρησε καλό να προσανατολίσει τους αναγνώστες: «Η Αγκόλα βρίσκεται στη νοτιοανατολική Αφρική» (σελ. 4)

Όχι, το αντίθετο, στη νοτιοδυτική Αφρική βρίσκεται, εκτός αν πούμε ότι είναι… νοτιοανατολικά όπως μπαίνουμε.

* Το δεύτερο από τις Νησίδες, σε άρθρο για μια έκθεση πινάκων Γάλλων ζωγράφων, όλοι οι τίτλοι των πινάκων παρατίθενται στα αγγλικά (π.χ. Εντγκάρ Ντεγκά, «Dancers Resting», 1881-85) ενώ το αναμενόμενο θα ήταν να μεταφραστούν στα ελληνικά ή έστω να παρατεθεί ο αγγλικός τίτλος.

Ο φίλος που το ψάρεψε αναρωτιέται αν πρόκειται για αμέλεια, τεμπελιά, αβλεψία, αφηρημάδα κοκ, ή αν όντως είναι μια καινούργια (ολέθρια) «άποψη»;

* Αξιέπαινη η ανακοίνωση της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου Κρήτης για δωρεάν σίτιση και στέγαση στα παιδιά οικογενειών που είχαν θύματα στις φονικές πυρκαγιές, αλλά δεν απέφυγε το συνηθισμένο «πληγέντων» με θηλυκό ουσιαστικό. Όχι «πληγέντων περιοχών» που είναι το πιο συνηθισμένο, αλλἀ «πληγέντων οικογενειών»

Και βλέπουμε πώς γίνεται το λάθος. Λες στην αρχή «το δράμα των πληγέντων» οπότε μετά είναι εύκολο να συνεχίσεις «των πληγέντων οικογενειών».

Φυσικά, ο σωστός τύπος («των πληγεισών οικογενειών») προσκρούει σε πολλών το γλωσσικό αίσθημα -διότι βέβαια δεν είναι ένδειξη αμορφωσιάς το λαθάκι της πρυτανείας, μόνο απροσεξία είναι και «αυτόματος εξέγερσις του ωτίου» που έλεγε ο Ροΐδης.

Όμως η λύση δεν είναι να αποδεχτούμε τον αρσενικοθήλυκο τύπο αλλά απλώς να αναλύσουμε τη μετοχή: τα παιδιά των οικογενειών που επλήγησαν /που είχαν θύματα…

* Κι ένα μακάβριο μαργαριτάρι από κυπριακόν ιστότοπο. Σε άρθρο για ένα φονικό σεισμό στο Ιράν, ο τίτλος αναγγέλλει: Κατακόμβη νεκρών στο Ιράν από φονικό σεισμό.

Όχι κατακόμβη, αλλά εκατόμβη ήθελε να γράψει ο συντάκτης και τα μπέρδεψε -λόγω του ομοιοτέλευτου. Να σημειωθεί ότι οι δυο λέξεις δεν έχουν ετυμολογική συγγένεια. Η εκατόμβη παραπέμπει στη θυσία εκατό βοδιών και βέβαια έχει πάρει προ πολλού μεταφορική σημασία. ενώ η κατακόμβη είναι δάνειο απο τα λατινικά, πιθανώς αντιδάνειο αφού η λατινική λέξη έχει μάλλον ελληνική αρχή.

* Κι άλλη ακυρολεξία σε άρθρο για αυτοκινητιστικό δυστύχημα (κάποιοι επιμένουν πως το μόνο σωστό είναι το «αυτοκινητικό»).

Ένα 14χρονο κορίτσι από τη Σερβία, παρασύρθηκε από επιτήδειο οδηγό στην Σάρτη Χαλκιδικής και εγκαταλείφθηκε.

Ακόμα κι αν το «επιτήδειος» έχει προσλάβει αρνητική χροιά εδώ και κάμποσο καιρό («πρόσεξε μη σε ξεγελάσει κανένας επιτήδειος») είναι φανερό πως δεν ταιριάζει στην περίπτωση.

Η λέξη την οποία είχε στο νου του ο συντάκτης, προφανώς, είναι «ασυνείδητος» οδηγός. Τον μπέρδεψαν οι κοινές συλλαβές των δυο λέξεων.

* Γουστόζικη ανορθογραφία σε άρθρο της Καθημερινής:

…από τις αρχές Σεπτεμβρίου, οπότε και η χώρα θα εισέλθει σε οιωνεί προεκλογική περίοδο.

Η μοδάτη λέξη είναι «οιονεί» και εδώ ταιριάζει να χρησιμοποιηθεί αλλά πρέπει να τη γράψουμε σωστά. Οι οιωνοί πάντως δεν είναι καλοί.

(Το *οιωνεί θα το έπιανε ο Σπελ Τσέκερ, αλλά προφανώς ούτε αυτόν χρησιμοποιούν στην Καθημερινή).

* Κι ένα από την ΕΡΤ.

«Οξύ αντιπαράθεση για την χθεσινή πλημμύρα» τιτίβισε ο επισημος λογαριασμός της ΕΡΤ.

«Οξεία αντιπαράθεση» είπε κάποιος, «οξύ αντιπαράθεση» έγραψε ο αλλος. Ίσως να μεσολάβησε και πρόγραμμα αναγνώρισης φωνής.

* Σε άρθρο του Σκάι για την πρώτη στα χρονικά δίωξη για ακρωτηριασμό γυναικείων γεννητικών οργάνων στη Σομαλία, διαβάζουμε:

Ο γενικός εισαγγελέας της Σομαλίας Αχμέντ Αλί Νταχίντ ανακοίνωσε την πρώτη ποτέ δίωξη στη χώρα για ακρωτηριασμό γυναικείων γεννητικών οργάνων…

Το ίδιο και στον τίτλο: Πρώτη ποτέ δίωξη….

Πρόκειται για κατά λέξη μετάφραση του first ever, αλλά αυτό δεν νομίζω ότι λέγεται στα ελληνικά έτσι. Στα ελληνικά λέμε: η πρώτη στα χρονικά δίωξη, η πρώτη στην ιστορία δίωξη, η πρώτη δίωξη στην ιστορία της χώρας.

Ομολογώ πως δεν έχω ξαναδεί αυτόν τον ξενισμό. Εσείς;

* Συμπαράσταση και αλληλεγγύη για τις φονικές πυρκαγιές εκφράστηκε από πολλές χώρες του κόσμου, ανάμεσά τους και από τους γείτονες στην Τουρκία και την πΓΔΜ. Ωστόσο, καμιά φορά η κακοπιστία παρερμηνεύει τα μηνύματα συμπαράστασης.

Έτσι, τουρκοκύπριος ανάρτησε μια φωτογραφία από τις πυρκαγιές με το σχόλιο «Allahim kimseye yasatmasin…» το οποίο, αν κατάλαβα καλά, σημαίνει «Θεέ μου μην αφήσεις κανένα να το ζήσει αυτό».

Βρέθηκαν όμως καλοθελητές, που υποστήριξαν ότι η σημασία της φράσης είναι «Θεέ μου, μην αφήσεις κανέναν να ζήσει», λες και το είπε ο Αμβρόσιος.

Αν μας διαβάζουν τουρκομαθείς, ας σχολιάσουν.

* Τα (εντελώς) άχρηστα εισαγωγικά της εβδομάδας, σε άρθρο για τη μπόρα στα βόρεια προάστια:

Δυνατή βροχή “πέφτει” τις τελευταίες ώρες στα Βόρεια Προάστια, δίχως μέχρι στιγμής να υπάρχουν σημαντικά προβλήματα.

Αν χρειάζονται τα εισαγωγικά εδώ, αναρωτιέμαι ποιο ρήμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη βροχή χωρίς εισαγωγικά. Χώρια που το εντός εισαγωγικών «πέφτω» έχει άλλες σημασίες.

* Τέλος, στο Πακιστάν γίνονται εκλογές και φαβορί είναι ένας δεινός πότης, αν πάρουμε τοις μετρητοίς τον τίτλο: Πακιστάν: Ένας πρώην πρωταθλητής κρίκερ στις πόρτες της εξουσίας.

Κρίκερ, ως γνωστόν, είναι το μεγάλο ποτήρι της βαρελίσιας μπίρας, αυτό με το χερούλι. Αλλά τέτοιους πρωταθλητές θα περιμέναμε στο Μόναχο μάλλον παρά στο Καράτσι.

Φυσικά, ο πρώην πρωταθλητής διακρίθηκε στο κρίκετ, το οποίο το κληρονόμησαν οι Πακιστανοί από την εποχή της αποικιοκρατίας -και στην Κέρκυρα άλλωστε καλλιεργείται το άθλημα.

* Προσπάθησα να αποφύγω τα πολλά μαργαριτάρια σχετικά με τη φωτιά, και επειδή δεν έχουμε και πολύ κέφι έτσι κι αλλιώς το άρθρο ήταν σύντομο. Η επόμενη εβδομάδα ας είναι καλύτερη.

 

 

Advertisement