Παραδοσιακά μεζεδάκια

Αν αναρωτιέστε για ποιο λόγο ονομάστηκε έτσι το σαββατιάτικο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο, θα σας παρακαλέσω να κάνετε λίγο υπομονή. Ο τίτλος δόθηκε από ένα μεζεδάκι της πιατέλας, που όμως είναι τόσο εντυπωσιακό που δεν κάνει να το σερβίρουμε πρώτο. Στα γεύματα ξεκινάνε με τα ορεκτικά και μετά περνάνε στο κυρίως πιάτο.

dav

Ξεκινάμε λοιπόν με μια ακλισιά, αν και ακλισιά πολυτελείας.

Ο φίλος που στέλνει τη φωτογραφία αριστερά, γράφει:

Το μεζεδάκι το ψάρεψα ενώ χάζευα ένα από κείνα τα ιλλουστρασιόν περιοδικά που οι αγγλόφωνοι τα λένε coffee table books, είναι γεμάτα φωτογραφίες και χρησιμεύουν ακριβώς για να περνάς την ώρα στα ιατρεία, κομμωτήρια και ξενοδοχεία.

Το συγκεκριμένο περιοδικό έχει εικόνες σπηλαίων τραβηγμένες από σπηλαιοδύτες, και η περιγραφή στη φωτό αφορά το Σπήλαιο των Λιμνών, κοντά στα Καλάβρυτα. Αναφέρεται λοιπόν ο Μελάμπους, μυθικός μάντης και θεραπευτής· και, ίσως εξαιτίας κάποιας κατάρας του Διός, είναι καταδικασμένος να μείνει άκλιτος: ο Μελάμπους, του Μελάμπους, τον Μελάμπους. Όπως λέμε Στραντιβάριους, Κοιλόπονους, Βραζεικαιχύνετους

Κι επειδή σε ξέρω και θ’ αρχίσεις την πρόγκα για την τρισχιλιετή που είναι μία και ενιαία, εγώ τουλάχιστον κατάλαβα ότι το όνομα σημαίνει «μαυροπόδαρος». Να πούμε «τον Μελάμπου», ακόμα και «τον Μελάμπο» αντί «τον Μελάμποδα», ας το δεχτώ· αλλά σε καμιά περίπτωση «τον Μελάμπους».

Λες να φταίει που η αγγλική Βίκη τον αναφέρει ως «Melampus», κι η ελληνική δεν τον έχει καν;

Εγώ λέω απλώς ότι αν μιλούσαμε του μπαμπά μας τη γλώσσα, τον μυθικό μάντη θα τον λέγαμε Μελάμποδα: ο Μελάμποδας του Μελάμποδα, όπως λέμε ο πολύποδας. Από τη στιγμή που το αφήσαμε αρχαιόπρεπο, καλά να πάθουμε. Και βέβαια, ένα πολυτελές περιοδικό που πουλάει μούρη και τρισχιλιετιλίκι πρέπει να τον κλίνει σωστά.

*Προσθέτω πάντως ότι η ελληνική Βικιπαίδεια έχει λήμμα Μελάμποδας.

* Γράφει στην ΕφΣυν άρθρο γνώμης ο δικηγόρος κ. Κυριακαράκος και ξεκινάει ως εξής:

Η ελληνική γλώσσα δεν είναι απλώς και μόνο μία εκ των αρχαιοτέρων γλωσσών της υφηλίου, έχει δε υιοθετήσει το φοινικικό αλφάβητο. Είναι ιστορικά γλώσσα «μαθηματική», επαγωγικής λογικής, γνήσια εννοιολογική και εκ των πραγμάτων στοχευμένη. Με την ισόρροπη αναλογία συμφώνων και φωνηέντων που διαθέτει προάγει την οξυγόνωση του εγκεφάλου του χρήστη δημιουργώντας τοιουτοτρόπως νέες πνευματικές διομολογήσεις για τον τελευταίο (εγκέφαλο εννοώντας).

Βλέπετε δηλαδή ότι μπορεί κανείς να είναι LL.M. νομοδιεθνολόγος κι όμως να πλασάρει αγλωσσολόγητες μπαρούφες για μαθηματική γλώσσα (έστω και εντός εισαγωγικών), για εννοιολογικη γλώσσα (εκτός εισαγωγικών) και για οξυγόνωση του εγκεφάλου.

Μόνο που ο κ. Κυριακαράκος κάνει την οξυγόνωση με τα φωνήεντα, ενώ ο άλλος που είχαμε δει, ο εκπαιδευτικός από τη Λάρισα, την πετύχαινε με το γράμμα Ν που δοgnεί τον εγκέφαλο.

* Και λίγος Μπογδάνος, που προσπαθεί να ξεπλύνει τον Τσολάκογλου χρησιμοποιώντας άκρα καθαρεύουσα, και καταφέρνει ταιριαστό αποτέλεσμα, διότι και η γλώσσα είναι τόσο χάλια όσο το περιεχόμενο.

Γράφει: …στην τιμητικώτατον συνθηκολόγησιν, λες και ο θηλυκός τύπος του επιθέτου στον υπερθετικό είναι «η τιμητικώτατος»! Χρειάζονται όμως και επιδέξια σκέλια, δεν αρκούν οι μεταξωτές περισκελίδες. Ο τιμητικώτατος, αφού το θέλει με ωμέγα, αλλά η τιμητικωτάτη.

* Το Πρώτο Θέμα φόρεσε (γραμματική) μπούρκα στην δήμαρχο του Παρισιού. H πρωτεύουσα της Γαλλίας έχει πρόβλημα με τους αρουραίους και το ρεπορτάζ γράφει:

Σήμερα οι αρουραίοι… επέστρεψαν δριμύτεροι. Και για αυτό κατηγορείται η δήμαρχος του Παρισιού, Αν Ινταλγκό. Αντίπαλοι της σοσιαλιστού δημάρχου χρησιμοποιούν την ενόχληση από τους αρουραίους -που λένε ότι είναι ανεξέλεγκτοι- για να επικρίνουν τους χειρισμούς της στα θέματα δημόσιας υγιεινής, ενόψει μάλιστα και των εκλογών του 2020.

Αντίπαλοι «της σοσιαλιστού δημάρχου» -άρα είναι «η σοσιαλιστής δήμαρχος»;

* Αλλά αρκούν τα ορεκτικά, περνάμε στο κυρίως πιάτο. Η εικόνα που βλέπετε, φωτογραφία από τη συσκευασία κρητικού αρτοσκευάσματος, έχει κάνει τον γύρο του ελληνόφωνου Διαδικτύου τις τελευταίες μέρες, και όχι άδικα.

Όπως βλέπετε, οι «Γεύσεις που μυρίζουν παράδοση», όπως είναι το διαφημιστικό σύνθημα των σύντεκνων, «μεταφράστηκε» στα αγγλικά ως Flavors that smell surrender!!

Ανοίγει βλέπεις κανείς το λεξικό, και βλέπει δυο αποδόσεις για την παράδοση -τι να κάνει; Να τον κατηγορήσουμε επειδή ήταν… άτυχος;

Να σημειωθεί ότι το Google Translate δεν λαθεύει, το μεταφράζει Flavors that smell tradition.

Και δεν είναι μόνο αυτό το μαργαριτάρι, αν και βέβαια είναι σίγουρα το πιο χοντρό.

Αν προχωρήσετε πιο κάτω θα δείτε κι άλλες «άτυχες» αποδόσεις όπως “Based on prescription” για τη συνταγή, αντί για recipe, “Made in the hand” για το «φτιαγμένα στο χέρι, ενώ το «όπως τον παλιό καιρό» αποδίδεται ευφάνταστα “Like him old” και το «Μοσχοβολούν Κρήτη» γίνεται…. “They suck in Crete”. Έχει κι άλλα, αλλ’ αυτά φτάνουν.

Και πάλι. το Google translate, οπως με πληροφορεί φίλος, τα βγάζει πέρα πολύ καλύτερα: Based on recipes that last for years, with pure Cretan ingredients, our cookies are hand-made as in the old days, without preservatives and frizzy.

* Αυτά ίσως τα είδατε και στο Φέισμπουκ. Όμως, εδώ θα δείτε και κάτι ακόμα. Φίλος του ιστολογίου, που υποπτευόταν μήπως πρόκειται για τρολιά, το ερεύνησε και βρήκε πως η κρητική εταιρεία είναι εντελώς υπαρκτή.

Μάλιστα, έχει και ιστοσελίδα στα αγγλικά, και όπως ίσως θα φοβάστε είναι μεταφρασμένη με το ίδιο μπρίο και την ίδια μαστοριά όπως η ετικέτα της φωτογραφίας. Θα χρειαζόμουν ολόκληρο άρθρο για να απαριθμήσω τα μαργαριτάρια, αλλά λέω να μη σας βαρυστομαχιάσω. Απολαύστε μονοι σας (αλλά με ρέγουλα).

Αλλά δεν αντέχω να μη σας τρατάρω κάτι. Τι νομίζετε ότι είναι το

Nuts Rheumatic;

Μα βέβαια… Παξιμάδια ρεθεμνιώτικα!!

Βέβαια, το ουσιώδες σε μια αρτοποιία είναι να έχει αγνά υλικά και νόστιμα προϊόντα, αλλά κι αν πλήρωναν και κάτι τι σε έναν μεταφραστή να τους μεταφράσει ανθρωπινά την ιστοσελίδα δεν θα έπεφταν έξω, θαρρώ.

* Πάντως, αυτό με την παράδοση που μεταφράστηκε surrender μού θύμισε στα νιάτα μου, που κάποια χρονιά (στη δεκαετία του 1980 μιλάμε) είχε ανακηρυχτεί «έτος για την ελληνική παράδοσ绨.

— Την άνευ όρων, άραγε; είχα πει σ’ έναν φίλο μου.

* Γλωσσαμυντορικό κήρυγμα σε κριτική θεάτρου δεν θα περίμενε κανείς αλλά το κατάφερε η κυρία Μ. Καλτάκη στην Καθημερινή. Κρίνοντας μια παράσταση όπου το κείμενο είναι επιλεγμένα αποσπάσματα του Θουκυδίδη, γράφει:

Πόλεμοι γίνονταν και θα γίνονται πάντα, γράφει ο Θουκυδίδης, όσο η φύση των ανθρώπων θα παραμένει η ίδια («έως αν η αυτή φύσις ανθρώπων η»: ο τελευταίος ρηματικός τύπος, το ήτα, θέλει ψιλή, περισπωμένη και υπογεγραμμένη – να πώς με το μονοτονικό τραυματίστηκε σοβαρά η σχέση με την αρχαία μορφή της γλώσσας).

Μα, το μονοτονικό το χρησιμοποιούμε για τη νεοελληνική γλώσσα! Δεν φταίει το μονοτονικό εδώ, φταίει η ίδια η συντάκτρια που δεν φρόντισε να γράψει το χωρίο με πολυτονικό -τεχνική δυνατότητα υπάρχει.

* Αλλά μια και αναφέρθηκε ο Θουκυδίδης, δεν μπορώ να μη δανειστώ από τη Λεξιλογία μια καταπληκτική μικρή αγγελία στην οποία πρωταγωνιστεί, κατά κάποιο τρόπο.

Και μόνο το να λέγεσαι Ντιβανίδης και να πουλάς ντιβάνια είναι κάτι εξόχως αξιοπρόσεκτο, αλλά ο δαιμόνιος Καρδιτσιώτης έμπορος δεν αρκέστηκε εκεί.

Κι έτσι,

Στην ιστορία δεύτερος ήταν ο Θουκυδίδης
στα έπιπλα μοναδικός είναι ο Ντιβανίδης.

Ή αλλιώς, Θούκη φάε τη σκόνη μας!

Και για να μη σκεφτεί κανείς ότι είναι τρολιά, εδώ βλέπετε πως η επιχείρηση υπάρχει.

* Κι ένα ακόμα πολύ χοντρό -αν και το έχουμε ξαναδεί θαρρώ- μεταφραστικό μαργαριτάρι, από ιστοσελίδα στρατιωτικών ενδιαφερόντων, σε άρθρο για την όξυνση των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας:

Σύμφωνα με τις ΗΠΑ, τα νέα ρωσικά συστήματα πυραύλων παραβιάζουν τις συνθήκες του συμφώνου, δεδομένου ότι δίνουν τη δυνατότητα στη Ρωσία να ξεκινήσει μια πυρηνική απεργία στην Ευρώπη με ελάχιστη ή καθόλου ειδοποίηση.

Η Ρωσία μπορεί, λέει, να ξεκινήσει πυρηνική απεργία στην Ευρωπη. Όχι, δεν θα πείσει τα συνδικάτα των εργαζομένων στους πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής να απεργήσουν. Η απεργία που βλέπετε είναι οΘντκ μετάφραση του nuclear strike, παναπεί πυρηνικό χτύπημα. Απλώς, η αγγλική γλώσσα είναι φτωχή (επειδή δεν είναι τρισχιλιετής) κι έχει μία λέξη για τις δυο έννοιες -εδώ που τα λέμε, προτιμότερη η απεργία.

* Κι ένα ορθογραφικό, με τις «σερβιέτες λοχίας» να προσφέρονται για εύκολα και όχι πολύ καλόγουστα λογοπαίγνια.

Ίσως αν πάρουν προαγωγή, και γίνουν σερβιέτες επιλοχίας, να κάνουν καλό και στην επιλόχειο κατάθλιψη -δεν τα απέφυγα τα λογοπαίγνια που λέγαμε.

* Κι ένα ποδοσφαιρικό. Η Ορίτζιναλ της ΑΕΚ έβγαλε ανακοίνωση για την επέτειο της τραγωδίας των Τεμπών (το 1999) όπου τονίζει ότι:

Η σημερινή μέρα αποτελεί σημείο μνήμης και πένθους για ολόκληρο το οπαδικό κίνημα ανεξαίρετου «χρώματος».

Η πρωτοτυπία έγκειται στο ότι, αντίθετα με τη συνήθεια, εδώ το κακώς χρησιμοποιούμενο επίθετο τονίζεται στην προπαραλήγουσα -που είναι και το… «σωστό», θα έλεγε κάποιος, αφού τα επίθετα δεν κατεβάζουν τον τόνο.

Αλλά βέβαια ο υλατζής του ιστότοπου δεν σηκώνει από νεωτερισμούς κι έτσι αποκατάστησε την τάξη στον τίτλο: … ανεξαιρέτου χρώματος.

* Μια και είμαστε στα αθλητικά, μια ερώτηση κρίσεως. Με ρωτάει φίλος αν θα δεχόμουν τη φράση «οι φίλαθλοι του Παναθηναϊκού ετοιμάζουν «απόβαση» στην Τρίπολη», που δημοσιεύτηκε σε κάποιον ιστότοπο.

Επειδή η λέξη απόβαση ήταν μέσα σε εισαγωγικά, είπα ότι θα τη δεχτούμε. Μετά όμως την είδα, σε άλλους ιστοτόπους, χωρίς εισαγωγικά (παράδειγμα).

Και πάλι όμως δεν με ενοχλεί. Μάλιστα, γκουγκλίζοντας είδα πως σε αθλητικές ιστοσελίδες ο όρος «απόβαση» χρησιμοποιείται κατά κόρον για κάθε μαζική μετάβαση οπαδών μιας ομάδας σε άλλη πόλη, και όχι μόνο όταν η μετάβαση γίνεται με πλοίο π.χ. στο Ηράκλειο Κρήτης. Και, τέλος πάντων, και από το πούλμαν αποβιβάζονται.

Εσείς τι λέτε;

* Και κλείνω με μιαν ακόμα ερώτηση κρίσεως. Φίλος εκπαιδευτικός μού στέλνει το εξής απόσπασμα:

Στόχος του κανονισμού για τις μαθητικές κοινότητες είναι να αποκαταστήσει το πραγματικό νόημα και τον αληθινό τους χαρακτήρα. Να τις αναδείξει σε δημοκρατικούς θεσμούς, όπου με τη συμμετοχή όλων των μαθητών στις διαδικασίες τους, θα απελευθερώνονται οι δημιουργικές ικανότητες όλων των παιδιών, θα εθίζονται οι μαθητές στη συλλογική ζωή, θα αναπτύσσεται η υπευθυνότητα, θα κατοχυρώνονται τα δικαιώματα αλλά και θα συνειδητοποιούνται τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις των μαθητών.

Πρόκειται για τον κανονισμο για τις μαθητικές κοινότητες, κείμενο του 1986. Ο φίλος με ρωτάει αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ρήμα «εθίζομαι» για κάτι θετικό.

Το ΛΚΝ στον ορισμό του δεν αναφέρει ότι είναι μόνο για βλαβερές ή κακές συνήθειες, αλλά τα παραδείγματα που δίνει, με τοξικές ουσίες και ναρκωτικά, αυτό υποβάλλουν.

Από την άλλη, στα google books βρίσκω κείμενα εκπαιδευτικών που μιλάνε για εθισμό των μαθητών στη συνεργασία (εδώ) και ότι ο μαθητής πρέπει να εθιστεί «στη χρήση μεθόδων διακρίβωσης των σχέσεων αιτιότητας στην ιστορία» (σε κείμενο του Γιώργου Κόκκινου) οπότε νομίζω πως είναι αποδεκτή η χρήση του ρήματος.

Και πάλι, εσείς τι λέτε;