Μεζεδάκια Θεσσαλονίκης

Τα ονομάζω έτσι όχι επειδή παρασκευάστηκαν στη συμπρωτεύουσα παρά επειδή εγώ βρίσκομαι αυτες τις μέρες στη Θεσσαλονίκη. Και επειδή είμαι εκτός έδρας, ίσως η πιατέλα να μην έχει τόσα πολλά όσο συνήθως.

* Διαβάζω «χορηγούμενη» ανακοίνωση (πες διαφήμιση) στο Φέισμπουκ, που με παρακινεί να «υιοθετήσω μια νάρκη που μυρίζει αρουραίο». Μυρίζει σαν αρουραίος δηλαδή; Δεν θα είναι και πολύ εύοσμη.

Mπα, το μεταφραστήρι φταίει. Μου ζητούσαν να «υιοθετήσω» a landmine-sniffing rat δηλαδή ένα ποντίκι που έχει εκπαιδευτεί να οσφραίνεται νάρκες.

Όταν λέμε «να υιοθετήσω» εννοούμε να πληρώσω κάποια χρήματα. Αλλά νομίζω πως καλύτερα θα ήταν να το πουν «ποντίκι» ή «ποντικάκι», αρουραίο δύσκολα θα πειστεί να υιοθετήσει κανείς.

Βεβαια, γι’ αυτές τις αποχρώσεις χρειάζεται, προς το παρόν τουλάχιστον, ανθρωπάκι -δεν φτάνει το μηχανάκι.

* Γουστόζικο μεταφραστικό μαργαριτάρι σε μια πολύ ανησυχητική είδηση.

Διαβάζω άρθρο για ένα νέο είδος διαφημίσεων που σχεδιάζει να δημιουργήσει μια ρωσική εταιρεία, να προβάλλει διαφημιστικά μηνύματα στον ουρανό -θα σηκώνουμε το βλέμμα προς τον ουρανό τη νύχτα κι αντί να βλέπουμε τη σελήνη και τ’ αστέρια θα βλέπουμε τη διαφήμιση της Πέπσι Κόκα, εντελώς δυστοπική προοπτική.

Ελπίζω να μην ευοδωθούν σύντομα οι προσπάθειες, αλλά ας δούμε και το μαργαριτάρι. Γράφει λοιπόν το άρθρο ότι:

Οι διαφημίσεις θα είναι ορατές για μερικές ώρες κατά τη διάρκεια του 24ώρου, και μόνο τη νύχτα ή πολύ νωρίς το πρωί, με τη ρωσική εταιρεία να σχεδιάζει να τις λανσάρει το 2021. Οι μελετητές, πάντως, προειδοποιούν ότι αυτό ίσως να κάνει τα αστέρια λιγότερο ορατά εξαιτίας των ελαφριών ρύπων από τους δορυφόρους.

Ελαφριοί ρύποι; Και γιατί να εμποδίζουν οι ελαφριοί ρύποι την ορατότητα των αστεριών; Κάτι άλλο συμβαίνει -και θα το μαντέψατε. Το πρωτότυπο θα έλεγε because of light pollution, και αυτό το light pollution θα μπορούσε θεωρητικά να μεταφραστεί «ελαφρά ρύπανση» αλλά στην προκειμένη περίπτωση είναι ασφαλώς η «φωτεινή ρύπανση» (ή φωτορύπανση), που θα προέρχεται από τις διαφημίσεις αυτές.

* Σε άρθρο της Λάιφο για τις αρχιτεκτονικές προτάσεις για την ανακατασκευή της Νοτρ Νταμ διαβάζουμε ότι οι προτάσεις αφορούν «το νέο κωδωνοστάσιο» της Νοτρ Νταμ.

Όχι όμως. Το αρχιτεκτονικό στοιχείο που κάηκε, τα είπαμε και τότε, είναι το βέλος ή ο οβελός (και οι δυο όροι χρησιμοποιούνται: flèche στα γαλλικά, spire στα αγγλικά). Τα κωδωνοστάσια της Νοτρ Νταμ είναι οι δυο πύργοι μπροστά και ευτυχώς δεν τα κατέστρεψε η φωτιά.

* Δεν έχω ακόμα σχολιάσει την ανακοίνωση για τη συνεργασία του Φέισμπουκ με τα Ελληνικά Χόαξες. Θα το ξέρετε ότι ο κολοσσός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ανέθεσε στον γνωστό ιστότοπο να ενεργούν ως εξακριβωτές στοιχείων (fact checkers ελληνιστί) για αναρτήσεις στο Φέισμπουκ. Η είδηση έγινε δεκτή με επικρίσεις από κυβερνητικά στελέχη και από ειδησεογραφικούς ιστοτόπους. Εδώ περιορίστηκα στο να γράψω ότι εγώ δεν θα έκανα τη δήλωση που έκανε ο υφυπουργός Λευτέρης Κρέτσος.

Το βασικό πρόβλημα με την ανεξαρτησία των Χόαξες είναι η συνεργασία τους με την Άθενς Βόις, ένα έντυπο που κάθε άλλο παρά αμερόληπτο και ανεξάρτητο είναι. Από την άλλη, δεν πρόκειται για μια ομάδα ερευνητών που συγκροτήθηκε χτες. Έχουν πολύχρονη ιστορία στην ανασκευή μύθων και την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και με βάση αυτό το ιστορικό θα κριθούν. Και με βάση αυτό το ιστορικό, νομίζω πως μέχρι στιγμής τα φάλτσα τους είναι σχετικά λίγα και οι επιτυχημένες έρευνές τους πάρα πολλές. Επειδή κι εγώ ασχολούμαι με την ανασκευή μύθων, βέβαια με έμφαση στους γλωσσικούς μύθους, θεωρώ συμπολεμιστές την ομάδα των Χόαξες. Άλλωστε, συχνά αναδημοσιεύουν άρθρα μου ή παραπέμπουν σε αυτά και αρκετές φορές ζητούν τη γνώμη μου ή βοήθεια για κάποιο θέμα, γι’ αυτό και θα δείτε το όνομά μου να συμπεριλαμβάνεται στους επιστημονικούς συμβούλους της ομάδας. Μια κριτική που έχω να κάνω στα Χόαξες είναι ότι κακώς ασχολούνται με θέματα που έχουν ισχυρή πολιτική διάσταση (αν και όλα τα θέματα έχουν πολιτική διάσταση) όπως π.χ. τα σχετικά με την γλυφοσάτη. Η προτεραιότητα θα έπρεπε να είναι (και είναι, σε μεγάλο βαθμό) στην ανασκευή παραποιήσεων της πραγματικότητας.

Τέλος πάντων, το θέμα αυτό αξίζει ξεχωριστό άρθρο. Και θα περιμένω να δω τα πρώτα απτά δείγματα γραφής της νέας συνεργασίας -πώς δηλαδή θα αντιμετωπίζονται τα φέικ νιουζ στο Φέισμπουκ.

* Τότε γιατί τα έγραψα όλα αυτά; Τα έγραψα ως εισαγωγή, ας πούμε, και για να προλάβω ενδεχόμενα σχόλια, για το επόμενο μεζεδάκι της πιατέλας, που εντοπίζεται στη μετάφραση της ανακοίνωσης για τη συνεργασία ΦΒ-Χόαξες:

Η Laura Bononcini, Διευθύντρια Δημόσιας Πολιτικής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, δήλωσε:
«Είμαστε στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε σήμερα τη συνεργασία μας στην Ελλάδα με τα Ellinika Hoaxes με βάση την προτεραιότητά μας για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και τη διασπορά ψευδών ειδήσεων στο Facebook και στην Ελλάδα, εν όψει των προσεχών Ευρωεκλογών.»

Ώστε το ΦΒ έχει προτεραιότητα α) την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και β) τη διασπορά ψευδών ειδήσεων; Προφανώς όχι, χρειαζόταν γενική στο δεύτερο σκέλος: και της διασποράς ψευδών ειδήσεων.

(Ωστόσο, καλοδεχούμενα είναι τα σχόλιά σας και επί της ουσίας).

* Η φωτογραφία της ταμπέλας προέρχεται από κάποια τουρκική πόλη και δεν νομίζω να είναι φωτοσοπημένη.

Ανάμεσα στα αξιοθέατα της πόλης συγκαταλέγεται και το Hayvan Pazarι, το παζάρι των ζώων.

Το κακό είναι ότι στα τουρκικά η Κυριακή λέγεται επίσης Pazar, οπότε το μεταφραστήρι που (μάλλον) έκανε τη μετάφραση διάλεξε αυτή τη σημασία κι έτσι το είπε Animal Sunday, Κυριακή των ζώων.

Και μέσα στη σύγχυση, μπήκε και ο λογότυπος της Hewlett Packard -από τα αρχικά HP.

* Επιστημονικό άρθρο σε αθλητικόν ιστότοπο με τον τίτλο: Ανακαλύφθηκε μικρομεσαίος πρόγονος του Τυραννόσαυρου. Δεν υπάρχει κάποιο λάθος, αλλά ο τίτλος δεν παύει να είναι αστείος με τη σημασία που έχει πάρει η λέξη «μικρομεσαίος». Ο φίλος που το στέλνει σχολιάζει: Εξαφανίστηκε κι αυτός όπως και τόσοι άλλοι μικρομεσαίοι…

* Γλωσσική τρολιά από το Κουλούρι, πολύ καλογραμμένη.

Παρόλο που αναφέρθηκε ήδη στα σχόλια άρθρου μέσα στη βδομάδα, τη μεταφέρω εδώ, μια και η πρωταπριλιά έχει περάσει και θα το ξεχάσω ως την επόμενη.

Καταργούνται σταδιακά τα τριτόκλιτα επίθετα

Παρελθόν θα αποτελέσουν από την ελληνική γλώσσα τα τριτόκλιτα επίθετα, καθώς σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Παιδιείας η χρήση τους αναμένεται να καταργηθεί σταδιακά έως το 2022.

Το σχέδιο της Γενικής Διεύθυνσης Προγραμματισμού του υπουργείου Παιδείας εντάσσεται στα πλαίσια του εξορθολογισμού και της αναγκαίας απλοποίησης της ελληνικής γλώσσας, σύμφωνα και με την κοινοτική οδηγία SiPeC που ενσωματώνεται από φέτος στην ελληνική νομοθεσία.

Όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση, «η χρήση των τριτόκλητων επιθέτων μόνο κακό κάνει» καθώς το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού αδυνατεί να θυμηθεί έστω έναν κανόνα γραμματικής, πόσο μάλλον περισσότερους. Το αποτέλεσμα είναι τα πολλά λάθη, τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό λόγο, που προκαλούν χαμηλή αυτοεκτίμηση σε όσους δυσκολεύονται να βρουν πως κλίνεται κάτι, ενώ οδηγούν άλλους στην κατάθλιψη και σε κάποιες περιπτώσεις μέχρι και στην αυτοκτονία.

Το σχετικό νομοσχέδιο θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2020 και μέσα στον πρώτο χρόνο θα καταργηθούν τα σιγμόληκτα επίθετα. Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν τα ενρινόληκτα και υγρόληκτα μέχρι το τέλος του 2021, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2022 θα καταργηθούν και τα συμφωνόληκτα και φωνηεντόληκτα.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα παραδείγματα που δόθηκαν στη δημοσιότητα:

• Επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον θα γράφονται πάντα με όμικρον και δεν θα κλίνονται, π.χ. «ο παρόν πίνακας», «η παρόν επιγραφή», «του παρόν χρόνου»
• Φεύγει το τελικό σίγμα από τα επίθετα σε -ης, -ες, π.χ. «θέλει διαρκή προσπάθεια» ενώ τα επίθετα στη γενική πλέον θα κλίνονται σε -ου, π.χ. «του πλήρου γιαουρτιού»
• Όπου υπάρχει ύψιλον σε κατάληξη επιθέτων (π.χ. σε -υς, -υ) αυτό αντικαθίσταται με γιώτα
• Καταργούνται εντελώς περίπου 200 επίθετα που έτσι κι αλλιώς δεν χρησιμοποιούσε κανείς (π.χ. «ο χαρίεις», «ο εύβοτρυς» κ.ο.κ.

«Επίθετα όπως το πας/πάσα/παν μπορεί να ακούγονται ωραία με έναν περίεργο τρόπο, αλλά τελικά το αποτέλεσμα είναι δυσάρεστο. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης για να πειστεί για του λόγου το αληθέ» τονίζεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση.

* Τίτλος άρθρου: Πάμελα Άντερσον, η πρώτη επισκέπτης του Ασάνζ στη φυλακή.

Αναρωτιέμαι: Αγνοεί ή έστω ξέχασε ο συντάκτης τον εντελώς καθιερωμένο τύπο «η επισκέπτρια» ή θέλει να πει ότι η Πάμελα Άντερσον ήταν ο πρώτος άνθρωπος που επισκέφθηκε τον Ασάνζ; (Όπως το λέει ακριβώς πιο κάτω).

Αν έλεγε «Η πρωτη επισκέπτρια του Ασάνζ στη φυλακή» θα άφηνε άραγε ανοιχτό το ενδεχόμενο να έχουν προηγηθεί επισκέψεις από άντρες;

Επειδή λέει «η πρώτη» νομίζω πως ο συντάκτης απλώς έβαλε μπούρκα στην αγαπητή Πάμελα, ότι χρησιμοποίησε τον αρσενικό τύπο (κακώς) ως επίκοινο. Αν ήθελε πράγματι να πει ότι η Πάμελα ήταν ο πρώτος άνθρωπος που επισκέφτηκε τον Ασάνζ στο κελί του θα έλεγε, πιστεύω: Πάμελα Αντερσον, ο πρώτος επισκέπτης….

Ας πάρουμε ένα άλλο ουσιαστικό, για το οποίο δεν υπάρχουν ελπίζω αμφισβητήσεις ως προς τον θηλυκό του τύπο. Ποια διατύπωση προτιμάτε για να δείξετε ότι στις εξετάσεις που έγιναν η κ. Παπαδοπούλου πρώτευσε;

Α. Μαρία Παπαδοπούλου, η καλύτερη φοιτήτρια της Ιατρικής Αθηνών

Β. Μαρία Παπαδοπούλου, η καλύτερη φοιτητής της Ιατρικής Αθηνών

Γ. Μαρία Παπαδοπούλου, ο καλύτερος φοιτητής της Ιατρικής Αθηνών

Θεωρείτε ότι το Α. αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπήρξε κάποιος Ιωακείμ Παπαδόπουλος (όχι συγγενής της) που να έγραψε καλύτερα;

Αντίστροφα, αν διαβάσετε τη φράση:

Δ. Ιωακείμ Παπαδόπουλος, ο καλύτερος φοιτητής της Ιατρικής Αθηνών
θεωρείτε ότι μπορεί κάποια γυναίκα να έγραψε καλύτερα;

Κατά σύμπτωση μόλις πήρα στο ηλεγραμματοκιβώτιό μου το τελευταίο τεύχος του περιοδικού Ορόγραμμα της ΕΛΕΤΟ, όπου ο Κώστας Βαλεοντής εξετάζει ακριβώς αυτό το θέμα -και τάσσεται υπέρ της λύσης Γ, θεωρώντας ότι αφού ο αρσενικός τύπος είναι μη σημασμένος, το Α αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπήρξε κάποιος άντρας που να έγραψε καλύτερα.

Το ειχαμε συζητήσει το θέμα και παλιότερα, αλλά θα ήθελα να ακούσω τις γνώμες σας στα ερωτήματα που σας έβαλα.

* Φίλος έτυχε να παρακολουθήσει Master Chef και αναμεταδίδει στιχομυθία:

«Έχουμε φτιάξει ραβιόλια», λέει η Ασημίνα, που γεννήθηκε στην Αλβανία, αλλά μεγάλωσε και πήγε σχολείο στην Ελλάδα.

«Ραβιόλι», την διορθώνει ο σεφ Πάνος Ιωαννίδης, ειδικευμένος στην ιταλική κουζίνα…

Όπου η Ασημίνα δείχνει ότι μετέχει της ημετέρας παιδείας περισσότερο από τον σεφ.

* Μαργαριτάρια του κυρ Τάκη Θεοδωρόπουλου.

Ο κυρ Τάκης κόπτεται για την ομορφιά και τη χρησιμότητα της καθαρεύουσας, αλλά όποτε προσπαθεί ο καψερός να γράψει καμιά δύσκολη λέξη τα κάνει μούσκεμα. Έτσι, σε πρόσφατη επιφυλλίδα του γράφει:

«Οταν μιλάμε για έξοδο από την κρίση, οι περισσότεροι εννοούμε αποκατάσταση της προτεραίας κατάστασης. Να επανέλθει το δημοκρατικό δικαίωμα στο «πρώτο τραπέζι πίστα»».

Όπως επισήμανε φίλος στα Υπογλώσσια, πρόκειται για λάθος. Η προτεραία, όπως λένε και τα λεξικά, που ο κυρ Τάκης δεν καταδέχεται να ανοίξει, είναι ουσιαστικοποιημένο επίθετο που σημαινει «η προηγούμενη ημέρα»

Ο κυρ Τάκης θα έπρεπε να γράψει για την πρότερη κατάσταση -ή, αν θέλει τόσο πολύ να φορέσει τις μεταξωτές περισκελίδες της καθαρεύουσας, που όμως απαιτούν επιδέξια σκέλια, την προτέρα κατάσταση.

* Μακάβριο μαργαριτάρι.

Σε είδηση για έναν μαθητή που σκότωσε καθηγήτριά του, διαβάζουμε ότι ο νεαρός επιτέθηκε στην «Ισπανή δασκάλα» του.

Όμως το θύμα ονομάζεται Ann Maguire και ήταν απλώς καθηγήτρια ισπανικών. Αλλά ολόκληρο το άρθρο είναι πολύ άσχημα μεταφρασμένο.

* Επειδή βρίσκομαι εκτός έδρας, δεν παρακολούθησα την οξυμένη συζήτηση στη Βουλή. Θα κλείσω όμως με ένα θέμα που έχει σχέση και με την πρόσφατη συζήτηση αλλά και με τα φέικ νιουζ και τα Ellinika hoaxes που συζητήσαμε πιο πάνω.

Σε πρόσφατη τηλεοπτική συζήτηση ο ευρωβουλευτής Μανώλης Κεφαλογιάννης έδειξε στο κινητό του φωτογραφία που υποτίθεται ότι παρουσιάζει τον πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού πλάι τους αρχιδικτάτορες Παπαδόπουλο, Παττακό και Μακαρέζο.

Το βιντεο το βλέπετε εδώ.

Στην πραγματικότητα, και όπως έχουν πιστοποιήσει εδώ και πολλά χρόνια τα Ellinika hoaxes, πρόκειται για φωτογραφία από κάποια ορκωμοσία κυβέρνησης επί χούντας και το επίμαχο πρόσωπο δεν είναι βέβαια ο Παύλος Τσίπρας αλλά ο Διομήδης Αγγελόπουλος, υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ τότε. Τη συγκεκριμένη συκοφαντία τη χάλκευσαν και τη διάδωσαν δυσώνυμοι και δύσοσμοι ιστότοποι τυπου Μακελειού και βρέθηκε τώρα πολιτικός πρώτης γραμμής να την υιοθετήσει και να την προβάλει στο πανελλήνιο.

Πάντως, για να αποδώσουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, πρώτος που ανασκεύασε τον συγκεκριμένο μυθο και βρήκε την ταυτότητα του εικονιζόμενου ήταν ο χρήστης του Φέισμπουκ Μανώλης Μαυραντωνάκης. Τα Hoaxes ακολούθησαν ένα χρόνο αργότερα.

* Kαι επί του πιεστηρίου, ένα μαργαριτάρι από τη συζήτηση στη Βουλή, όπως το βλέπω σε τοίχο φίλου στο Φέισμπουκ.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε: Δεν μπορεί επαγγελματίες, καταστηματάρχες, μεροκαματιάρηδες να βρίσκονται στο έρμαιο των τραμπούκων

Μπορείς να πεις «να βρίσκονται στο έλεος των τραμπούκων», μπορείς επίσης να πεις «να βρίσκονται έρμαια των τραμπούκων».

Η διασταύρωση «στο έρμαιο» δεν στέκει.