Πολιτικός μεγάλου διαμετρήματος

Ένα αναπάντεχο (για τους πολλούς τουλάχιστον) γεγονός έκλεψε την προσοχή και άφησε σε δευτερη μοίρα τα αποτελέσματα του δεύτερου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών (ο οποίος θεωρήθηκε έτσι κι αλλιώς χωρίς μεγάλη σημασία αφού ήδη από τον πρώτο γύρο είχαν εκλεγεί τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια -αλλά αυτό θα το συζητήσουμε πιθανότατα σε άλλο άρθρο).

Εννοώ βέβαια την αποχώρηση του Ευάγγελου Βενιζέλου από το ΚΙΝΑΛ ύστερα από τη συνάντησή του το Σάββατο με την πρόεδρο του κόμματος, τη Φώφη Γεννηματά, η οποία του ανακοίνωσε ότι, λόγω κάποιων διαφωνιών, δεν μπορεί να του δώσει την πρώτη θέση στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του κόμματος, που άλλωστε την είχε ήδη υποσχεθεί στον Γ. Καμίνη.

Δεν είναι η πρώτη φορά που πολιτικός εξοστρακίζεται από το κόμμα στο οποίο έχει παλαιότερα ηγηθεί -για να μείνουμε στον χώρο του ΠΑΣΟΚ (διότι τι άλλο είναι το ΚΙΝΑΛ;), να θυμίσω ότι τον Ιούνιο του 2008 ο Κώστας Σημίτης, που όχι μόνο είχε ηγηθεί του ΠΑΣΟΚ αλλά και είχε διατελέσει πρωθυπουργός επί επταετία, τέθηκε εκτός κόμματος από τον διάδοχό του, τον Γιώργο Α. Παπανδρέου. (Δεν θα αναφέρω την περίπτωση Θεοχάρη, ο οποίος κατάφερε να διαγραφεί από το κόμμα που είχε… ιδρύσει, ούτε τους γραμματείς του ΚΚΕ σε ιδιαίτερες συνθήκες παρανομίας ή οιονεί παρανομίας, αν και στην περίπτωση του Γρηγόρη Φαράκου είχαμε συνθήκες νομιμότητας και ομαλότητας).

Πάντως, το γεγονός έκανε αίσθηση, καθώς η αποχώρηση του Βενιζελου θεωρήθηκε από πολλούς προανάκρουσμα της συνεργασίας του με τη Νέα Δημοκρατία ενώ θεώρησαν αυτοκτονική την κίνηση της Φ. Γεννηματά και προφήτεψαν δεινά για το ΚΙΝΑΛ. Κάποια μέλη του κόμματος ήδη δήλωσαν ότι αποχωρούν, ενώ άλλα δέχτηκαν την είδηση της αποχώρησης του κ. Βενιζέλου σχεδόν με ιαχές και πανηγυρισμούς.

Βρήκα και άκουσα τη συνέντευξη του κ. Βενιζέλου στον Σκάι, και για άλλη μια φορά θαύμασα την αλαζονεία του, την απαράμιλλη έπαρσή του. Θα άξιζε να μετρήσει κανείς πόσες φορές ο κ. Βενιζέλος χρησιμοποιεί στη συνέντευξή του την προσωπική αντωνυμία στο πρώτο πρόσωπο («εγώ», «εμένα»), καθώς και να ανθολογήσει φράσεις μοναδικής σεμνότητας όπως «συμβολίζω τον αγώνα για τη διάσωση της χώρας» ή «με ενδιαφέρει εμένα να είμαι βουλευτής;» ή «κάποιοι πρέπει να ασχολούνται με τα μεγάλα και τα σημαντικά» ή «έχω συνηθίσει να είμαι ο αμνός ο αίρων τας αμαρτίας μιας παράταξης».

Πάντως προσβάλλει την αλήθεια ο κ. Βενιζέλος όταν λέει ότι δεν υπάρχει προηγούμενο πρώην προέδρου κόμματος που να κατέβηκε μετά στις εκλογές με σταυρό. Θα λησμόνησε ότι στις ευρωπαϊκές εκλογές, την προπερασμένη Κυριακή, στο ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας συμμετείχε -και ανταγωνίστηκε με σταυρό τους άλλους συνυποψηφίους του- ο συνονόματός του Βαγγέλης Μεϊμαράκης που επίσης έχει διατελέσει επικεφαλής κόμματος, και μάλιστα με καλύτερα αποτελέσματα από τον κ. Βενιζέλο που οδήγησε το κραταιό κόμμα του στο 4%.

Ίσως δεν είμαι αντικειμενικός στην κρίση μου διότι, όπως και πάρα πολλοί Έλληνες, τον κ. Βενιζέλο τον αντιπαθώ, τον αποστρέφομαι, τον θεωρώ αμοραλιστή και χωρίς αρχές. Πολλοί εντυπωσιάζονται από τη ρητορική του δεινότητα και παραβλέπουν ότι, ως υπουργός σε μεγάλα υπουργεία, μάλλον πενιχρό έργο έχει να επιδείξει. Δεν τον θεωρώ δηλαδή ικανό πολιτικό -και θυμάμαι ότι και ο Αριστόβουλος Μάνεσης είχε μάλλον κακή γνώμη για τις νομικές επιδόσεις του μαθητή του.

Πρέπει ωστόσο να του αναγνωρίσουμε ότι πρόσφερε στην παιδεία της χώρας μεγάλη υπηρεσία όταν το 2005, επειδή τότε υποδυόταν τον αριστερό στην εσωτερική αντιπολίτευση που έκανε στο ΠΑΣΟΚ και στον Γ. Παπανδρέου, τορπίλισε τη σχεδιαζόμενη αναθεώρηση του άρθρου 16. Αν έχουμε διαφυλάξει το δημόσιο πανεπιστήμιο, το οφείλουμε και στις μικροΐντριγκες του Βαγγέλη.

Πέρα από το πληθωρικό του «εγώ» (κάποιοι λένε ότι ανήκει στο ζώδιο του Εγώκερου!) ο κ. Βενιζέλος διακρίνεται και για το επιβλητικό του περιτύπωμα (στα γαλλικά gabarit, στη σιδηροδρομική ορολογία «καπαρί»). Δεν είναι βέβαια σωστό να ειρωνεύεσαι κάποιον για το σώμα του αλλά πάντως είναι γεγονός ότι στις αξιολογήσεις που κάνουμε συχνά χρησιμοποιούμε στερεότυπες και μεταφορικές εκφράσεις που παραπέμπουν σε όγκο, σε βάρος ή σε μέγεθος -με αποτέλεσμα να ακουγόμαστε αθέλητα ειρωνικοί όταν μιλάμε για πρόσωπα του διαμετρήματος του κ. Βενιζέλου.

Μια φράση είναι ακριβώς αυτή: είναι μεγάλου διαμετρήματος. Εδώ η μεταφορά γίνεται από τα πυροβόλα όπλα, όπου χρησιμοποιείται το διαμέτρημα, η διάμετρος του κυλίνδρου τους, για να ορίσει το μέγεθος των βλημάτων τους. Η έκφραση είναι μάλλον δάνειο από τα γαλλικά, όπου επίσης χρησιμοποιείται η μεταφορική αυτή έκφραση -με τη λέξη calibre, που έχει περάσει και στη γλώσσα μας, καλίμπρα και καλιμπράρω, και που είναι αντιδάνειο όπως αξίζει να αναφέρουμε σε κάποιο μελλοντικό άρθρο.

Παρεμφερής περίπτωση, όταν λέμε ότι ο τάδε έχει μεγάλο εκτόπισμα ή είναι μεγάλου εκτοπίσματος. Κυριολεκτικά, το εκτόπισμα είναι μέτρο του μεγέθους των πλοίων, αλλά το χρησιμοποιούμε μεταφορικά για να δηλώσουμε την επιρροή ενός προσώπου.

Λέμε επίσης ότι κάποιος είναι «πολιτικός μεγάλης ολκής». Αυτό είναι αρχαίο και δεν το καταλαβαίνουμε όμως στο βάρος αναφέρεται. Η ολκή, από το ρήμα έλκω, ήταν αρχικά το τράβηγμα, η έλξη, στη συνέχεια ειδικότερα η φορά της πλάστιγγας, και ήδη από την ελληνιστική περίοδο το βάρος. Στα νεότερα χρόνια χρησιμοποιείται μεταφορικά για να δηλώσει ότι κάτι ή κάποιος είναι μεγάλης σπουδαιότητας ή σημασίας, πιθανώς ως μεταφραστικό δάνειο του γαλλικού de poids.

Αλλά και το βάρος δηλώνει τη σημασία, την αξία ή την επιρροή κάποιου. Λέμε ότι η γνώμη του είναι «βαρύνουσα», ότι έκανε «βαρύνουσα» παρέμβαση, ότι ο τάδε έχει «μεγάλο ειδικό βάρος» (όπου βέβαια δεν κυριολεκτούμε).

Χωρητικότητα δηλώνει έμμεσα και η αναφορά στα «κυβικά» κάποιου -άλλη μια μεταφορά από τις μηχανές. Η επιφάνεια, πάλι, χρησιμοποιείται κυρίως για την οικονομική ευρωστία -άλλωστε συνήθως το προσδιορίζουμε: ο τάδε είναι παράγοντας με μεγάλη οικονομική επιφάνεια.

Κι όταν λέμε για κάποιον ότι «αφήνει κενό δυσαναπλήρωτο», και πάλι κάνουμε έμμεση αναφορά στο μέγεθός του. Που άλλωστε το τονίζουμε και όταν λέμε για «μεγάλον πολιτικό» ή γενικά για «μεγάλους άνδρες» της ιστορίας (και όχι για μεγάλες γυναίκες, φυσικά! αλλά αυτό είναι θέμα άλλου άρθρου).

Θα υπάρχουν κι άλλες εκφράσεις που χρησιμοποιούν διαστάσεις, μέγεθος ή βάρος -περιμένω να το συμπληρώσετε. Όσο για τον κ. Βενιζέλο, κάποια υπομονετική γνωστή έκανε την καταμέτρηση. Στη χτεσινή του συνέντευξη, μέσα σε 25 λεπτά, χρησιμοποίησε 29 φορές τη λέξη «εγώ»!