Μεζεδάκια πριν ανοίξουν οι κάλπες

Ο τίτλος είναι προβλέψιμος αφού αύριο έχουμε εκλογές. Βέβαια, κι άλλες φορές έχω βάλει παρεμφερείς τίτλους στο πολυσυλλεκτικό σαββατιάτικο άρθρο μας, όταν δημοσιεύεται την παραμονή εκλογικής αναμέτρησης -δεν είναι εύκολη η πρωτοτυπία σε τέτοιες συγκυρίες.

Επιπλέον, το σημερινό άρθρο, επειδή χτες ταξίδευα (για να έρθω να ψηφίσω) είναι μικρότερο από τα συνηθισμένα μεζεδοάρθρα μας. Ζητώ συγγνώμη προκαταβολικά.

Και αφού έχουμε αύριο εκλογές, να ξεκινήσω με μια γενική παρατήρηση, ότι σε τούτες τις εκλογές, όπως και στις ευρωεκλογές που προηγήθηκαν, πρόσεξα αρκετούς υποψηφίους να κάνουν λογοπαίγνια με το επώνυμό τους.

Δεν είναι τωρινό το φαινόμενο (θυμάμαι εδώ και τριάντα χρόνια το «Όχι στα σκάνδαλα, ναι στον Σκανδαλάκη) αλλά η εντύπωσή μου είναι πως τώρα τελευταία τα λογοπαικτικά συνθήματα υποψηφίων έχουν πληθύνει.

Στα σχόλια ενός πρόσφατου άρθρου είχαμε δει το αφισάκι με το φοβερό σύνθημα «Κοπάνα το στην Κοπανάκη«, με το οποίο μια υποψήφια βουλεύτρια της ΝΔ από το λεκανοπέδιο ζητάει την ψήφο των συμπολιτών μας, ενώ αριστερά βλέπουμε ένα λογοπαίγνιο υποψήφιου της Πιερίας.

Το βρίσκω κάπως κρύο, για να πω την αμαρτία μου, ιδίως την επισήμανση ότι πρόκειται για αστειάκι, που θυμίζει κάτι ατάλαντους κωμικούς, που κάνουν δυο και τρεις φορές το ίδιο αστείο για να εξασφαλίσουν ότι θα το πιάσει το νοήμον κοινό.

* Ένας φίλος του ιστολογίου μου κάνει μια ερώτηση, που την υποβάλλω στη συλλογική σοφία σας.

Διαβάζει το εξής:

Ετσι, εάν μια κυβέρνηση/ένας υπουργός/ένας πρωθυπουργός θελήσουν να ενισχύσουν τις επενδύσεις, ίσως να χρειαστεί να παρέμβουν στο εχθρικό θεσμικό πλαίσιο ….  ώστε να τις ξεμπλοκάρουν – με τις όποιες βλαβερές παρενέργειες μπορεί να εκκολαφθούν σε τέτοιες ιδιαίτερες, ειδικές συνθήκες θερμοκηπίου.

Λέει ο φίλος μου: Στο δικό μου τ’ αυτί, η παρενέργεια είναι εξ ορισμού αρνητική, οπότε τι άλλο μπορεί να είναι παρά βλαβερή;

Κατά τη γνώμη μου, ενώ πράγματι οι παρενέργειες είναι εξ ορισμού κάτι το αρνητικό, δεν με ενοχλούν οι «βλαβερές παρενέργειες». Θα μπορούσε να λείπει το επίθετο, αλλά κι έτσι που είναι δεν το βρίσκω κωμικό πλεονασμό όπως θα ήταν πχ το «νεκρό πτώμα».

Τι θα λέγαμε όμως αν κάποιος έβρισκε «θετικές παρενέργειες»; Η φράση γκουγκλίζεται, αν και κάποιοι τη χρησιμοποιούν με εισαγωγικά ή αποσιωπητικά, ακριβώς για να δηλώσουν το οξύμωρο. Νομίζω πως θα το άλλαζα σε «θετικές παράπλευρες συνέπειες», «θετικά παράπλευρα αποτελέσματα».

Εσείς τι λέτε;

* Μια γενικομανία.

Δανείζομαι τη φωτογραφία από τα Υπογλώσσια. Δεν έχω ξαναδεί το «ομιλώ» να συντάσσεται με γενική. Μάλλον ο συντάκτης επηρεάστηκε από φράσεις όπως «ομιλήτρια της ρωσικής γλώσσας» ή «με γνώσεις ρωσικής γλώσσας».

* Κάτι της επικαιρότητας.

Ο Ρουβίκωνας έκανε επιδρομή στα γραφεία της απεχθούς Άθενς Βόις, για να την «εκδικηθεί» για το μισανθρωπικό της αστείο για την Αρμένισσα νοσοκόμα που σκοτώθηκε προσπαθώντας να αποφύγει τον έλεγχο από την αστυνομία.

Τέτοιες ενέργειες είναι απαράδεκτες και καταδικαστέες -απολύτως και για λόγους αρχής. Επιπλέον, έχουν ως αποτέλεσμα αφενός ότι ηρωοποιούν τον στόχο τους και αφετέρου ότι υπονομεύουν την κριτική που του γίνεται -ήδη γράφτηκε πως οσοι διαμαρτυρηθήκαμε για το ρατσιστικό αστείο είμαστε ένοχοι στοχοποίησης του απεχθούς εντύπου.

Αλλά σήμερα δεν μπαίνουμε στην ουσία του θέματος, συζητάμε μόνο γλωσσικά και άλλα αξιοπερίεργα. Πρόσεξα λοιπόν στην προκήρυξη που έβγαλαν οι Ρουβίκωνες τη φράση:
Γιατί δε θα ανεχτούμε κανέναν να εκμεταλλεύεται και να κιβδηλώνει το θάνατο μιας γυναίκας με «κυνικά αστειάκια»

Ρήμα «κιβδηλώνω» δεν υπάρχει. Κι αν υπήρχε, θα σήμαινε «κάνω κάτι κιβδηλο», όπως το υπαρκτό στην αρχαιότητα ρήμα «κιβδηλεύω».

Μάλλον «κηλιδώνει» θα ήθελαν να γράψουν, ίσως πάλι και «βεβηλώνει». Πάντως, το κιβδηλώνω είναι κίβδηλο.

* Ένα ενδιαφερον θέμα συζητήθηκε στα Υπογλώσσια προχτές, αλλά το έχουμε συζητήσει και στο ιστολόγιο παλιότερα.

H φωτογραφία είναι από την έκθεση του αειμνηστου Γιάννη Μπεχράκη. Το ερώτημα είναι αν στέκει η έκφραση «Άνθρωποι που έχουν εκκενωθεί» ή αν μόνο τόποι εκκενώνονται -κτίρια, πόλεις, νησιά- ή πλοία, αυτοκίνητα, λεωφορεία.

Και επειδή γίνονται και εκκενώσεις βόθρων (άδειασμα δηλαδή από το περιεχόμενο), η φράση «εκκενώθηκαν άνθρωποι» προκαλεί σε πολλούς μακάβριους συνειρμούς που ταιριάζουν σε ταινίες σπλάτερ. To 2011 που το είχαμε πρωτοσυζητήσει στο ιστολόγιο, δεν είχα πάρει θέση, αλλά σε περσινή συζήτηση είχα πει: Το «εκκένωση 10.000 κατοίκων» θαρρώ πως έχει πια καθιερωθεί. Και το Χρηστικό Λεξικό δίνει «εκκένωση του πληθυσμού».

Η αλήθεια ειναι ότι τα παλαιότερα λεξικά (ΛΚΝ, Μπαμπινιώτης) δεν καταγράφουν τέτοιες χρήσεις, αλλά ούτε και το νεότερο ΜΗΛΝΕΓ. Από την άλλη, στα σωματα κειμένων βρίσκουμε πάμπολλες εκκενώσεις ανθρώπων/κατοίκων κτλ., μεταξύ άλλων και σε θεσμικά κείμενα (όπως εδω από τον Οργανισμό Αντισεισμικής Προστασίας που λέει για εκκένωση πληθυσμού) και πιστεύω ότι η φράση καλώς λεξικογραφήθηκε. Ίσως είναι επιρροή από τα αγγλικά, διότι στις ξένες γλώσσες οι άνθρωποι εκκενώνονται χωρίς πρόβλημα, π.χ. around 8000 people were evacuated / 600 personnes évacuées de la piscine ….

* Μια και άρχισε η τουριστική σεζόν, ένας ακόμα κακομεταφρασμένος κατάλογος εστιατορίου, που μου τον έστειλε ένας φίλος -αν βέβαια είναι γνήσιος και όχι τρολιά, αλλά γιατί να μην ειναι;

Θα προσέξατε πως αυτός που μετάφρασε τον κατάλογο πίστευε ακράδαντα πως «ολα από εμάς τα πήραν» κι έτσι μας έδωσε τα kalamarakia και τα tomatinia, αλλά και τη sos -θα είναι πολύ καυτερή αυτή η μουστάρδα για να εκπέμπει SOS όποιος τη δοκιμάσει.

Όμως το… κυρίως πιάτο είναι φυσικά η language fried, που σίγουρα χτυπάει μιαν ευαισθητη χορδή σε όσους ασχολούνται με τα γλωσσικά!

* Κι ένα από τα τελευταία της προεκλογικής περιόδου. Στη συνέντευξη που έδωσε στον Σκάι, ο Αλέξης Τσίπρας τα πήγε κατά τη γνώμη μου πολύ καλά παρά το εξαιρετικά σκληρό μαρκάρισμα, ωστόσο στα γλωσσικά έσφαλε σε ένα «να απέσχω». Δεν συγκράτησα τη φράση κι έτσι δεν ξέρω αν θα ταίριαζε «να απόσχω» ή «να απέχω». Εδώ που τα λέμε, το «να απέχω» ταιριάζει και για συνοπτικός τύπος οπότε το χρησιμοποιούμε παντού και δεν χαλάμε την καρδιά μας.

* .

* Εξαιρετικό μεταφραστικό μαργαριτάρι σε ετικέτα που φαίνεται αυθεντική.

Όνομα προϊόντος: Φρέσκο πιπέρι ανέτρεψε βασιλιά!

Πιπεριές φαινεται να περιέχει το βάζο, όχι πιπέρι, αλλά το φοβερό είναι ότι το υποτιθέμενο πιπέρι δεν είναι απλώς φρέσκο αλλά και αντιμοναρχικό, τυραννοκτόνο, αφού ανατρέπει βασιλιάδες και γκρεμίζει θρόνους στα τάρταρα!

Πώς το καταφέρνει άραγε αυτό; Το βάζουμε στο πιάτο του βασιλιά και ο εστεμμένος παθαίνει ακατάσχετο κόψιμο;

Προφανώς, η αντιμοναρχική διάθεση του πιπεριού ή της πιπεριάς είναι μεταφραστογενής ή, σωστότερα, μπαρουφογενής, και κατά πάσα πιθανότητα το λάθος έγινε από μηχανάκι που μετέφρασε μέσω αγγλικών.

Ο Γιάννης ο Οικονόμου, που ξέρει κινέζικα, μου λέει ότι δεν μπόρεσε να βρει ποια κινέζικη φράση μπορεί να έδωσε, μέσω αγγλικών, το «ανέτρεψε βασιλιά», παρόλο που έχει σταντάρει κάποιες περιπτώσεις κλασικών λαθών από μηχανάκια -ας πούμε, το πηγάδι στα κινέζικα μεταφράζεται στα ελληνικά «καλά» διότι πηγαίνουν μέσω του αγγλικού well.

Καμιά ιδέα;

* Όταν θυμάσαι μέσες-άκρες την υπόθεση και βαριέσαι να γκουγκλίσεις.

Σε άρθρο αγγλόφωνης τουρκικής εφημερίδας για τον θάνατο του Αιγύπτιου ισλαμιστή Προέδρου Μόρσι, που ανατράπηκε από τον «καλό» δικτάτορα Σίσι, διαβάζουμε:

Morsi’s horrible death and the way they dealt with his remains remind me of the epic tragedy of Antigone, where the corpse of Antigone, who had resisted an authoritarian king, was not buried but instead left for eagles to eat.

Η αρθρογράφος, που για να γράφει στην αγγλόφωνη έκδοση θα είναι από τις γερές πένες της γείτονος, τα μπέρδεψε ελαφρώς (ή και βαρέως).

Η Αντιγόνη εναντιώθηκε στον βασιλιά Κρέοντα, που ήταν και θείος της, ακριβώς επειδή αψήφησε τη διαταγή του να μείνει άταφος ο αδελφός της ο Πολυνείκης.

Αλλά αυτά συμβαίνουν όταν ο Γαβρόγλου καταργεί τη διδασκαλία της Αντιγόνης: οι συνεπειες γίνονται αισθητές ακόμα και σε γειτονικές χώρες.

* Στα δεκάλεπτα των κομμάτων υπάρχουν ενσωματωμένοι υπότιτλοι που βγαίνουν στο Γιουτούμπ. Πολύ καλό αυτό για όσους έχουν προβλήματα ακοής αλλά η απόστροφος στο «εξ» είναι περιττή. Δεν χρειάζεται.

* Κι ένα άλλο προεκλογικό, ένα σχόλιο που έκανα στο Φέισμπουκ:

Διαβάζω ότι ο κ. Παναγιώτης Πικραμμένος προτείνει τον Κωνσταντίνο Μπογδάνο ως άνθρωπο που τον χρειάζεται το ελληνικό κοινοβούλιο διότι »διαθέτει αστείρευτες γνώσεις και έχει το θάρρος να υποστηρίζει τη γνώμη του μέχρι το τέλος».

Από αυτή την πρόταση βγαίνουν χρήσιμα συμπεράσματα όχι μόνο και όχι τόσο για τις γνώσεις του Κ. Μπογδάνου αλλά κυρίως για τις γνώσεις ή την ειλικρίνεια ή την ευθυκρισία (ή τη σοβαρότητα) του κ. Πικραμμένου.

* Και κλείνω με κάτι ιδιωματικό. Διαβάζω στο Φέισμπουκ κείμενο του Κύπριου νομικού Αλέκου Μαρκίδη:

Είναι φανερό ότι, από τον μεγάλο αριθμό στρατευμάτων που βρίσκονται σε υπηρεσία στην βόρεια Κύπρο, ο Τουρκικός στρατός ασκεί αποτελεσματικό γενικό έλεγχο (effective overall control) επί του μέρους εκείνου της νήσου.
Τέτοιος έλεγχος, σύμφωνα με το σχετικό κριτήριο υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης, εξυπακούει την ευθύνη της Τουρκίας για τις πολιτικές και δράσεις της «ΤΔΒΚ».

Εμείς οι καλαμαράδες θα λέγαμε «συνεπάγεται» ή κάτι τέτοιο, δεν έχουμε ενεργητική φωνή στο «εξυπακούεται». Στην Κύπρο όμως το βρίσκω να χρησιμοποιείται αρκετά συχνά. Κυπριωτισμός, λοιπόν -της λόγιας κυπριακής, εννοείται.

Από την αλλη, η απόδοση του effective control ως «αποτελεσματικός έλεγχος» δεν μου αρέσει. Η Τουρκία ασκεί, θα έλεγα εγώ, τον ουσιαστικό έλεγχο στο βόρειο τμήμα. Μπορεί να μην είναι και πολύ αποτελεσματικός όμως. Αλλά να μην προχωρήσω πάνω από τον αστράγαλο -θα μας πουν οι νομικοί.

* Και εδώ κλείνουμε το τελευταίο άρθρο πριν ανοίξουν οι κάλπες. Σας συστήνω θερμά να πάτε να ψηφίσετε, και ακόμα καλύτερα να ψηφίσετε ΣΥΡΙΖΑ!