Τριταυγουστιανά μεζεδάκια

Αύριο είναι η επέτειος της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, ενός απεχθούς καθεστώτος όσο κι αν τελευταία μερικοί φιλελεύθεροι μαζί με τους χρυσαβγίτες πασχίζουν να αποκαταστήσουν τον δικτάτορα. Η ημερομηνία της 4ης Αυγούστου είναι από τις λίγες που έχουν δική τους λέξη στη γλώσσα μας, και την έχω χρησιμοποιήσει και σε τίτλο σαββατιάτικου άρθρου που έπεφτε τέτοια μέρα. Σήμερα κάνω επέκταση, κι έτσι πλουτίζω και την τρισχιλιετή μας με μία ακόμα λέξη, ώστε το 2021 που θα συμπληρώνουμε τα 200 χρόνια από την εθνεγερσία να έχουμε φτάσει και τα 5 εκατομμύρια λέξεις (Ωχ, δίνω ιδέες).

* Στέλνει ένας φίλος ένα λινκ προς σελίδα με ορθοπεδικά προϊόντα, όπου διαβάζουμε: Κατασκευή από κράμμα σιλικόνης και πολυμερούς υλικού, υψηλής ποιότητας και αντοχής με αντιαλλεργική, αντιεφιδρωτική δράση. Διαθέτουν εξωτερική υφασμάτινη αντιολισθητική επένδυση.

Να μη σταθούμε στο ορθογραφικό λαθάκι. Το κράμμα γράφεται κράμα, αλλά το θέμα είναι πως, με βάση το λεξικό, το κράμα είναι ομογενές μίγμα μετάλλων (μετ’ άλλων μετάλλων, που έλεγε το λογοπαίγνιο) ή μετάλλου και άλλης ουσίας. Όμως εδώ η σιλικόνη, που δεν είναι σιλικόνη, υποθέτω, αλλά πυρίτιο, δεν είναι μέταλλο -οπότε δεν έχουμε κράμα, έτσι δεν είναι;

* Το πέπλο της αμάθειας. Σε μια συνέντευξη που έδωσα για τα Ελληνικά Χόαξες (θα το συζητήσουμε κι αυτό εν καιρώ) ανέφερα την έκφραση «καλύπτεται από πέπλο αδιαφάνειας».

Βλέπει ο άλλος την έκφραση «πέπλο αδιαφάνειας», που δεν την ξέρει, και βγάζει το συμπέρασμα ότι είναι «μη ορθή συριζοέκφραση», όπως είχαν κάνει και με την απεύθυνση παλιά ή την πληθυντική αριστερά πιο πρόσφατα.

Στην πραγματικότητα είναι κλισέ πολύ διαδεδομένο και το έχουν χρησιμοποιήσει ομιλητές και συντάκτες όλων των παρατάξεων πχ Β. Βενιζέλος, Χ. Θεοχάρης, Φάνη Πάλλη.

Φαίνεται όμως πως μπορούμε να αντιπαρέλθουμε την άγνοιά μας βαφτίζοντας «μη ορθές» τις λέξεις και τις εκφράσεις.

* Παραπονιέται φίλος διότι στις ειδήσεις της ΕΡΤ η παρουσιάστρια είπε «Οι πληροφορίες των αυτόπτων μαρτυρών«.

Το δεύτερο είναι ολοφάνερο σαρδάμ, αλλά στο επίθετο έχω δει κι άλλους ν’ αμφιταλαντεύονται για τον τονισμό. Κανονικά είναι «των αυτοπτών μαρτύρων».

Καλό είναι πάντως να είναι πολλοί οι αυτόπτες μάρτυρες και να υπάρχει ανάμεσά τους κι ένας αρσενικός, διότι αν παρ’ ελπίδα μας τύχει υπόθεση μόνο με μια γυναίκα αυτόπτη μάρτυρα μπορεί να σκοντάψουμε ώσπου να βρούμε τη γενική πτώση (το συζητούσαμε πριν από δέκα χρόνια).

* Πριν από μερικές μέρες το Πανεπιστήμιο Αιγαίου ανακήρυξε επίτιμη διδακτόρισσα του τμήματος Οικονομικής και Διοίκησης Τουρισμού την κ. Aysha AlHameli. Ο τύπος «επίτιμη διδακτόρισσα» είναι αυτός που χρησιμοποιείται στην ανακοινωση του τμήματος, και τον επιδοκιμάζω ένθερμα, αλλά οπως βλεπετε κατά την κάλυψη της είδησης από διάφορα μέσα χρησιμοποιήθηκαν άλλοι τύποι όπως «επίτιμη διδάκτορας», «επίτιμη διδάκτωρ» ή ακόμα και «επίτιμος διδάκτωρ» (πλήρης μπούρκα, να μη φαίνονται ούτε τα μάτια).

Αγάλι αγάλι θα πάψουν να ξενίζουν οι έμφυλοι τύποι…

* Τίτλος: Καταδίκη του ΟΗΕ για βίαιη καταστολή διαδηλώσεων.

Σχόλιο φίλου: Σύμφωνα με πληροφορίες, οι διαδηλωτές διαμαρτύρονταν για τους αμφίσημους τίτλους.

* Η «σχολή» των αδελφών Γεωργιάδη κυκλοφόρησε ένα βίντεο για τα αρχαία ελληνικά, φυσικά με πολυτονικό στο αναγγελτικό κείμενο.

Μόνο που τις δασείες και τις περισπωμένες μάλλον τις βάλανε με κάποιο αυτόματο πρόγραμμα πολυτονισμού, κι έτσι γράφουν: Αρχαία ελληνικά με οξεία στο Αρχαία, ενώ βέβαια η λέξη «τα αρχαία» ήθελε περισπωμένη. Οξεία έπαιρνε η λέξη «η αρχαία». Το μηχανάκι που θα έβαλε τα πνευματα και τους τόνους, όμως, δεν μπορεί να κάνει τη διαφοροποίηση.

Aλλά δεν έχει και μεγάλη σημασία, διότι το μέσο χάπατο που σκέφτεται να φοιτήσει στη «σχολή» θέλει απλώς να βλέπει δασείες και περισπωμένες, ας είναι και ατάκτως ερριμμένες.

(Θα παρατηρήσουν κάποιοι πως και η γλώσσα έπαιρνε περισπωμένη επί πολυτονικού. Έτσι είναι, αλλά το 1979, στην τελευταία αναθεώρηση των κανόνων του πολυτονικού, οι κανόνες άλλαξαν κι έτσι η γλώσσα έπαιρνει οξεία. Είδατε από τι μας γλίτωσε ο άγιος Κριαράς).

* Σχολιάζει φίλος: Να πούμε ένα μπράβο και στον υφυπουργό αθλητισμού Λευτ. Αυγενάκη που είπε δύο φορές στο Καραϊσκάκη ότι πήγε να δει τον Ολυμπιακό γιατί «στηρίζει το υγιή (sic) ποδόσφαιρο» και να ευχηθούμε να είναι πάντα υγιές αυτός και η οικογένειά του.

Ο κ. υφυπουργός είχε επίσης πει τις προάλλες ότι περιμένει να δει Έλληνες αθλητές να «ανεβαίνουν στα βάραθρα». Που σημαίνει ότι μπορεί και να τον έχουμε τακτικό τροφοδότη.

* Καμιά φορά δεν συνειδητοποιούμε πόσο έχει προχωρήσει η τεχνολογία. Ιδού ένα παράδειγμα, ένα κλιματιστικό τσέπης, που με λίγες δεκάδες ευρώ μπορεί να κάνει… εξαγνισμό!

(Bασικά, πρόκειται για κακή μετάφραση του αγγλικού purification).

* Σε άρθρο για την απόφαση ενός μεγάλου ξενοδοχειακού ομίλου να καταργησει τα πλαστικά μπουκαλάκια με σαμπουάν κτλ. από τα δωμάτιά του, διαβάζουμε ότι επίσης:

Το επόμενο βήμα στον όμιλο των ξενοδοχείων θα είναι να χρησιμοποιούνται πλαστικά πιάτα και μαχαιροπίρουνα κατά τη διάρκεια του πρωινού.

Κάτι δεν πάει καλά εδώ. Αφού η γενική τάση είναι να μην χρησιμοποιούνται πλαστικά, αυτό το «επόμενο βήμα» φαινεται ανακόλουθο.

Και είναι -διότι αν ανατρέξουμε στο πρωτότυπο θα δούμε ότι λέει:

The next big thing the hotel group will look to tackle will be plastic plates and cutlery used for their breakfast services.

Το επόμενο βήμα θα είναι ν’ αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των πλαστικών πιατων κτλ. που χρησιμοποιούνται στο πρωινό.

Πλήρης αντιστροφή νοήματος, δηλαδή!

* Kατέρρευσε στέγη σε κλαμπ στη Νότια Κορέα, South Korea, αλλά το Liberal.gr μεταφράζει «Β. Κορέα».

Μάλλον μεταφραστική αβλεψία θα είναι, όσο κι αν έχουμε τον πειρασμό να διαβλέψουμε υστεροβουλία.

* Κι ένα μεταφραστικό από τα καλοκαιρινά μου αναγνώσματα.

Σε γαλλικό μυθιστόρημα, μεταφρασμενο από σοβαρό εκδοτικό οίκο, διαβάζω:

Η πόρτα στο βάθος, που οδηγούσε στην κουζίνα, ήταν μισάνοιχτη, τις περισσότερες φορές όμως όχι και τόσο πολύ, για να μπορεί να δει κανείς όλο το χώρο.

Δεν έχω πρόσβαση στο πρωτότυπο, αλλά είναι βέβαιο ότι εννοεί: η πόρτα ήταν μισάνοιχτη αλλά όχι τόσο ώστε να μπορεί να δει κανείς όλο το χώρο.

Κατά τη γνώμη σας, η διατύπωση που επιλέχτηκε στο βιβλίο λέει όντως αυτό ή μήπως λέει το αντίθετο; Κατά τη γνώμη μου η διατύπωση είναι έτσι κι αλλιώς δύσκαμπτη, αλλά το κόμμα πριν από το «για να» δηλώνει σαφώς σκοπό, άρα η διατύπωση είναι παραπλανητική.

* Από άρθρο για τον Παναθηναϊκό, διαβάζω:

Μια ομάδα που πρώτα αντιλαμβάνεται ποιον σύλλογο πρεσβεύει και σταδιακά θα φτάσει σε επίπεδο πραγματικού πρωταθλητισμού δημιουργεί ο Γιώργος Δώνης, όπως δήλωσε στην απολογιστική συνέντευξή του για την προετοιμασία του Παναθηναϊκού στην Ολλανδία.

Το πρόβλημά μου είναι το ρήμα «πρεσβεύω» (που, απ’ όσο κατάλαβα, είναι του συντάκτη, δεν το χρησιμοποίησε ο Γ. Δώνης.

Πρεσβεύω θα πει «πιστεύω, υποστηρίζω μια άποψη, φρονω». Έχω την εντύπωση ότι εδώ θα ταίριαζε περισσότερο το «εκπροσωπώ». Έχω ξαναδεί να χρησιμοποιείται το ρήμα με αυτή τη σημασία.

* Και κλείνω τη σημερινή πιατέλα μας, που ήταν κάπως ανάλαφρη διότι μέσα στον καύσωνα πρέπει να τρώμε ελαφρά, με ένα πορτοκαλάκι για επιδόρπιο -δηλαδή με έναν ετυμολογικό πορτοκαλισμό, που μου έστειλε φίλος του ιστολογίου.

Κάποιος θαυμαστής του Γκας Πορτοκάλος ετυμολογεί όπως βλέπετε τον ζεϊμπέκικο από το Ζευς + Βάκχος και το μπουζούκι από το βυζούκιον.

Έχω δει άλλους ελληνετυμολόγους να ετυμολογούν το ζεϊμπέκικο από το Ζευς + βέκος, που είναι το ψωμί στα φρυγικά, το λέει κι ο Ηρόδοτος.

Όλα από εμάς τα πήρανε, το βλέπετε.

Καλό σαββατοκύριακο και προσοχή στον καύσωνα, διότι θα καταλήξετε να κάνετε τέτοιες ετυμολογικές αναλύσεις!

 

 

Advertisement