Ρατσισμός, αντίστροφος και ευθύς

Ποιος είναι ο αντίστροφος ρατσισμός, θα ρωτήσετε. Αν ο ρατσισμός είναι, με βάση τον ορισμό του λεξικού «η αντίληψη εκείνων που πιστεύουν ότι η δική τους φυλή είναι ανώτερη από τις άλλες που η φύση τις έχει καταδικάσει σε κληρονομική κατωτερότητα» ή, να το πούμε πιο απλά, το να πιστεύεις ότι υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες φυλές, πώς μπορεί η έννοια αυτή να έχει αντίστροφο;

Στην πράξη όμως, ο όρος reverse racism εμφανιστηκε στις ΗΠΑ και χρησιμοποιείται ιδίως στις ΗΠΑ και στη Νότια Αφρική, όπου υπήρχαν από παλιά εδραιωμένες πρακτικές φυλετικού διαχωρισμού και φυλετικών διακρίσεων εις βάρος των μαύρων. Όσοι πλασάρουν τον όρο «αντίστροφος ρατσισμός», σχεδόν πάντα λευκοί που ανήκουν στην (τραμπική) δεξιά, θεωρούν ότι οι λεγόμενες «θετικές διακρίσεις» υπέρ των μαύρων συνιστούν «ρατσισμό κατά των λευκών» δηλαδή «αντίστροφο ρατσισμό».

Στα καθ’ ημάς, τον όρο τον χρησιμοποιούν κυρίως ακροδεξιοί, ας πούμε όταν διαδίδουν μισές αλήθειες και ολόκληρα ψέματα για τα δήθεν παχυλά επιδόματα και τα δωρεάν διαμερίσματα που δήθεν παρέχονται στους πρόσφυγες τη στιγμή που τόσοι και τόσοι Έλληνες δοκιμάζονται από την κρίση.

Δηλαδή, ο όρος «αντίστροφος ρατσισμός» είναι στην καλύτερη περίπτωση αμφιλεγόμενος και οπωσδήποτε χαρακτηρίζει αυτόν που τον χρησιμοποιεί.

Καταλαβαίνετε λοιπόν την έκπληξη που δοκίμασε η ελληνική παροικία των Βρυξελλών όταν ο νεοφερμένος συντονιστής Εκπαίδευσης στην ελληνική πρεσβεία των Βρυξελλών, ο κ. Θανάσης Διαλεκτόπουλος, ανακοίνωσε ότι πρόκειται να οργανώσει την επόμενη Κυριακή, στις 24 Νοεμβρίου, ομιλία με τίτλο «Πολυπολιτισμικότητα και επιλεκτικός ανθρωπισμός» στην οποία, όπως φαινόταν και στην περίληψη που συνόδευε την αναγγελία, θα έκανε λόγο για «αντίστροφο ρατσισμό κατά των γηγενών».

Ιδού και η περίληψη της διάλεξης:

Σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες οι προσπάθειες καταπολέμησης φυλετικών και κοινωνικών διακρίσεων ή απλά οι προσπάθειες ικανοποίησης των αιτημάτων μελών προσφυγικών και μεταναστευτικών ομάδων με διαφορετική θρησκεία, οδηγούν σε επιλεκτικό ανθρωπισμό ή «αντίστροφο ρατσισμό» σε βάρος των γηγενών, καθώς συχνά αντιτίθενται σε κατεστημένες αξίες της χώρας υποδοχής, με αποτέλεσμα να δημιουργείται δυσφορία στους γηγενείς.

Στην παρούσα διάλεξη παρουσιάζονται οι διακρίσεις με έντονο «προνοιακό και φιλανθρωπικό» χαρακτήρα, σε βάρος των χριστιανών γηγενών σε ευρωπαϊκές χώρες και μελετάται ο αντίκτυπός τους στις παραδοσιακές κοινωνίες. Αντίστροφος ρατσισμός εντοπίζεται στις εθνικές κουλτούρες κρατών και τα νομικά τους συστήματα, στις δημόσιες αρχές, ακόμα και στην εκπαίδευση. Το ερώτημα που δημιουργείται είναι αν η πολυπολιτισμικότητα μπορεί να συμβάλει στην κοινωνική συνοχή κρατών.

Ξεσηκώθηκε κατακραυγή κατά της πρότασης του κ. Διαλεκτόπουλου, κατακραυγή που έφτασε μέχρι το Λουξεμβούργο (μας χωρίζουν οι Αρδέννες μόνο) κι έτσι αποφάσισα να γράψω το σημερινό άρθρο.

Βλέπετε, οι Βρυξέλλες είναι ένα από τα κατεξοχήν παραδείγματα πολυπολιτισμικής πόλης, όχι μόνο επειδή αποτελούν την έδρα πολλών θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων διεθνών οργανισμών αλλά επειδή επίσης αποτελούν μια πολύγλωσση νησίδα ανάμεσα σε δυο μονόγλωσσες κοινότητες ενός πολύγλωσσου κράτους, οπότε φαίνεται ιδιαίτερα προκλητική -και κωμική- η πρόθεση του κ. Διαλεκτόπουλου, μόλις φερμένου από την Ελλάδα, να κηρύξει τα δεινά της πολυπολιτισμικότητας, σε ανθρώπους που την εφαρμόζουν στην καθημερινή ζωή τους εδώ και δεκαετίες.

Επίσης, οι Έλληνες μετανάστες, από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (στις φάμπρικες της Γερμανίας και στου Βελγίου τις στοές) έχουν νιώσει στο πετσί τους τις διακρίσεις -όπως εύστοχα απάντησε στον κ. Διαλεκτόπουλο η παράταξη «Αλληλέγγυα Κοινότητα», παρόμοιες απόψεις εκφράζουν στο Βέλγιο τα ακραία εθνικιστικά κόμματα «και είναι αυτές που καταφέρονται κατά των ξένων, ανεξαρτήτως εθνότητας και θρησκείας. Είναι αυτοί που όταν τα ορθόδοξα μέλη της Κοινότητάς μας γιορτάζουν στις γειτονιές των Βρυξελλών την Ανάσταση με τα κεριά στα χέρια, τους λοιδορούν για «τον αντίκτυπό τους στις παραδοσιακές κοινωνίες» τους, είναι οι ίδιοι που όταν οι Ελληνικοί Φορείς λαμβάνουν οικονομική ενίσχυση, μιλούν για «προνοιακά και φιλανθρωπικά» επιδόματα προς τους ξένους.»

Υπάρχει βέβαια και η δεοντολογική αντίρρηση. Είναι πολύ προβληματικό να προβάλλει τις τουλάχιστον αμφιλεγόμενες απόψεις του ο κ. Διαλεκτόπουλος ενεργώντας υπό την επίσημη ιδιότητά του ως συντονιστής ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης έχουν πολλά προβλήματα οι Έλληνες μαθητές στο Βέλγιο, έχει πολλή δουλειά να κάνει, σε συνεργασία με την Ελληνική Κοινότητα, ο συντονιστής ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης, που είναι κωμικοτραγικό να εγκαινιάζει την παρουσία του καταγγέλλοντας την πολυπολιτισμικότητα.

Ευτυχώς, ύστερα από τις αντιδράσεις, η λογική πρυτάνευσε και ο κ. Διαλεκτόπουλος ακύρωσε την επίμαχη διάλεξη, που επρόκειτο να τη δώσει την Κυριακή (παρασκηνιακώς έμαθα ότι του τράβηξε το αυτί ο Πρέσβης, αλλά δεν παίρνω όρκο ότι έτσι έγινε).

Αυτά είναι πολύ καλά νέα, αλλά έτσι το άρθρο που ετοίμαζα έχασε κάμποσο από το αντικείμενό του. Μπορούμε ωστόσο να συζητήσουμε μεταξύ μας για το αν υπάρχει αντίστροφος ρατσισμός.

Βρήκα επίσης μια «επιστημονική» δημοσίευση του κ. Διαλεκτόπουλου, που μπορείτε να τη διαβάσετε κι εσείς σε pdf, και που μοιάζει πολύ με την περίληψη της διάλεξης που ματαιώθηκε, μόνο που αντί για «αντίστροφο ρατσισμό» μιλά για «αντίστροφο θρησκευτικό ρατσισμό». Τη δημοσίευση μπορείτε να την διαβάσετε από εδώ, αν κλικάρετε εκεί που λέει pdf και κατεβάσετε το σχετικό αρχείο.

Η δημοσίευση φαινομενικά έχει εκτενή βιβλιογραφία, αν και κυρίως από δημοσιεύματα εφημερίδων, και μάλιστα κυρίως του συντηρητικού φάσματος. Ωστόσο, το περίεργο είναι ότι, αν και η ανακοίνωση έχει την ένδειξη (c) 2017, τα άρθρα των εφημερίδων είναι όλα της περιόδου 2000-2007 και όλα σχεδόν τα γεγονότα που μνημονεύονται αφορούν την περίοδο 2000-2007.

Υπάρχει όμως και μια νεότερη είδηση, η μοναδική που αφορά τη χώρα μας, αφού όλες οι άλλες αφορούν γεγονότα σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Είναι η εξής αναφορά, στη σελ. 183 της δημοσίευσης:

Να σημειωθεί πως αρνητική εντύπωση ενδοτισμού απέναντι στους μουσουλμάνους πρόσφυγες και μετανάστες στην Ελλάδα προκάλεσε η συμπεριφορά του προκαθήμενου της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου ο οποίος επισκέφθηκε τα «hot spot» στον Πειραιά και προσέφερε φαγητό στους κατατρεγμένους. Σε αντίθεση με όλες τις εμφανίσεις του, παρουσιάστηκε δίχως σταυρό ή εγκόλπιο ή οποιοδήποτε άλλο σύμβολο της Ορθοδοξίας. Αφαίρεσε δηλαδή ο Έλληνας Ιεράρχης το σύμβολο του Χριστού από τα άμφιά του για να μην προσβληθούν οι μουσουλμάνοι πρόσφυγες και μετανάστες. Μήπως όμως η φιλανθρωπία που ασκεί η Εκκλησία δεν γίνεται στο όνομα του Χριστού;

Πρόκειται για γεγονός του 2016. Αρκεί να παρατηρήσω ότι η Εκκλησία της Ελλάδος, απαντώντας στις αιτιάσεις περί «ενδοτισμού», έκανε λόγο για «επικίνδυνες και νοσηρές φαντασιώσεις και εικασίες αρρωστημένων εγκεφάλων». Ο κ. Διαλεκτόπουλος, πολύ δεοντολογικά και επιστημονικά, παραλείπει αυτή την απάντηση.

Με άλλα λόγια, είναι φανερό πως η δημοσίευση ήταν έτοιμη από παλιά (ενδεχομένως να είχε δημοσιευτεί κάπου το 2007-8) και απλώς ο συντάκτης της την επικαιροποίησε, φυτεύοντας κάπου την «εικασία αρρωστημένου εγκεφάλου» για τον Ιερώνυμο. Με τόση βιασύνη έγινε η επικαιροποίηση, που ξεχάστηκε (στη σελ. 185) ότι «ο σημερινός Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ'» δεν είναι πλέον Πάπας, αφού παραιτήθηκε το 2013.

Πέρα από την τσαπατσουλιά, η δημοσίευση αποτελεί ένα συμπίλημα από δημοσιεύματα εφημερίδων για πραγματικά ή υποτιθέμενα περιστατικά «αντίστροφου ρατσισμού», δηλαδή ότι σε κάποια βρετανική πόλη αποφασίστηκε να μην τοποθετηθεί χριστουγεννιάτικο δέντρο έξω από τις δημόσιες υπηρεσίες ή ότι σε κάποια ιταλική πόλη αφαίρεσαν τους σταυρούς από τις αίθουσες του δημοτικού σχολείου ή ότι στη Γαλλία απαγορεύτηκαν (όλα) τα θρησκευτικά σύμβολα στα δημόσια κτίρια ή ότι κάποιες τράπεζες στη Μεγάλη Βρετανία δεν χαρίζουν πια κουμπαράδες-γουρουνάκια στους πελάτες τους για να μην προσβάλουν τους μουσουλμάνους. Να σημειώσω πάντως ότι κάποιες από τις πηγές του συγγραφέα είναι «άρθρα γνώμης» (π.χ. Steyn, 2005), άρα ελάχιστη αξία τεκμηρίωσης έχουν.

Το πρόβλημα είναι πως ο συγγραφέας παρουσιάζει τα περιστατικά αυτά ανακατεύοντας προτάσεις και προθέσεις με γεγονότα και κάνοντας συνεχώς γενικεύσεις, έτσι ώστε να δημιουργείται στον αναγνώστη η εντύπωση ότι η Δυτική Ευρώπη ισλαμοκρατείται και ότι οι χριστιανοί τελούν υπό απαγόρευση, αν όχι υπό διωγμό -διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα που ξέρουμε όσοι από εμάς ζούμε στο εξωτερικό.

Λένε, εξ όνυχος τον λέοντα. Να δούμε πώς παρουσιάζει ο συγγραφέας ένα γεγονός, την πρόταση να αφαιρεθούν βιβλία με γουρουνάκια από τις βιβλιοθήκες ενός δημοτικού σχολείου.

Γράφει:

Για τους ίδιους λόγους, αλλά και από το φόβο για νομικές και οικονομικές συνέπειες, υπήρξαν σχολεία στη Βρετανία που απέσυραν από τα ράφια των βιβλιοθηκών τους παιδικά βιβλία που είχαν ως ήρωες γουρουνάκια, καθώς για το Ισλάμ ο χοίρος είναι ακάθαρτο ζώο. Παράδειγμα αποτελεί το νηπιαγωγείο της Park Road στο Batley του West Yorkshire, όπου η διευθύντρια έστειλε υπόμνημα στο διδακτικό προσωπικό να απομακρύνουν κάθε τέτοιο βιβλίο από τις τάξεις με παιδιά κάτω των επτά ετών. Να σημειωθεί ότι ο μαθητικός πληθυσμός του συγκεκριμένου σχολείου ήταν σε ποσοστό 66% μουσουλμάνοι (Wainwright, 2003).

Αν όμως ανατρέξουμε στην πρωτότυπη είδηση, βλέπουμε ότι πρόκειται για ένα και μόνο νηπιαγωγείο, και, το κυριότερο, ότι το Βρετανικό Μουσουλμανικό Συμβούλιο κάλεσε τη διευθύντρια του σχολείου να μην επιμείνει στην «καλοπροαίρετη αλλά σφαλερή» ιδέα της και να μην απομακρύνει από τις τάξεις τα βιβλία με γουρουνάκια. Ολοφάνερα, ο συγγραφέας κορφολόγησε από την είδηση ό,τι συνέφερε την άποψη που θέλει να προωθήσει και απόρριψε ό,τι αντιβαίνει σε αυτή την άποψη.

Άλλο ένα παράδειγμα, που ο συγγραφέας το θεωρεί αρκετά σημαντικό ώστε να το βάλει και στην εισαγωγή της δημοσίευσής του αλλά και στην κατακλείδα. Γράφει:

Κατά τον σχολιαστή της εφημερίδας Guardian G. Wheatcroft (2001) o «αντιρατσισμός είναι ο νέος Μακαρθισμός»

Στο πρωτότυπο όμως, ο τίτλος του άρθρου είναι: McCarthyism goes anti-racist (ο Μακαρθισμός υποδύεται τον αντιρατσιστή, ας πούμε). Δεν είναι καθολου το ίδιο, και δεν πρόκειται για κακή μετάφραση απλώς, πρόκειται, θαρρώ, για διαστρέβλωση.

Δεν κάθισα να ελέγξω μία προς μία τις πηγές του κ. Διαλεκτόπουλου, που δεν υπάρχουν άλλωστε όλες στο Διαδικτυο αφού έχουν περάσει και 12-19 χρόνια από τις αρχικές δημοσιεύσεις. Ελπίζω στο μέλλον να ασχοληθεί με τα καθαυτό καθήκοντά του και να μην επιχειρήσει άλλη φορά να διδάξει τα κουσούρια της γλαύκας στους Αθηναίους ή τα δεινά της πολυπολιτισμικότητας στους Βρυξελλιώτες.

(Και βέβαια, είναι το άκρον άωτο της υποκρισίας το να μιλάμε στην Ελλάδα για αντίστροφο ρατσισμό και για τις δηθεν υπερβολές της πολιτικής ορθότητας).

Όσο για τον αντίστροφο ρατσισμό, η πείρα μου είναι ότι τον καταγγέλλουν κυρίως εκείνοι που έχουν ευνοηθεί από τον ευθύ ρατσισμό και τις κάθε λογής διακρίσεις και θέλουν να διατηρήσουν τα προνόμιά τους.