Διάβασα στην Η Αυγή ένα αφιέρωμα στους Δε Χου

Στις αρχές του μήνα, κι έχει κάποια σημασία αυτό, δηλαδή πριν από τις βρετανικές εκλογές, άκουσα στο γαλλικό ραδιόφωνο μια συνέντευξη του Πιτ Τάουνσεντ των Χου -που βγάλανε καινούργιο δίσκο.

«Εδώ και είκοσι χρόνια, ο Ρότζερ Ντάλτρεϊ κι εγώ», είπε, «λέμε ότι γερνάμε. Καθώς πλησιάζουμε τα ογδόντα», συνέχισε, «πρέπει να το πάρουμε απόφαση, είμαστε γέροι». Υπερβάλλει, το 1945 γεννήθηκε.

«Δεν καταφέραμε να αλλάξουμε τον κόσμο αλλά αφήσαμε μια γραμμή που ενώνει τις γενιές», είπε. «Αισθάνομαι πολύ κοντά στους Μιλένιαλς, στη γενιά που μιλάει για την αλλαγή του κλίματος. Μια από τις μεγαλύτερες συναυλίες μας, είπε, ήταν το 1973 στη γιορτή της Ουμανιτέ στο Παρίσι. Παντού κόκκινες σημαίες, μια μεγάλη αριστερή συγκέντρωση, με το αίσθημα ότι ανήκουμε όλοι στην ίδια κοινωνία. Η μουσική μας ήταν αντιπροσωπευτική αυτού του πνεύματος, αν και έχω την εντύπωση ότι ο Ντάλτρεϊ τώρα ψηφίζει Συντηρητικούς, δεν ξέρω».

Πράγματι, η συμμετοχή των Χου στη μοναδική αυτή κομμουνιστική (έστω, ευρωκομμουνιστική) γιορτή έχει αφήσει τα ίχνη της και στο Γιουτούμπ:

Μόνο που ο Πιτ Τάουνσεντ έκανε ένα λαθάκι στη χρονολογία -στην Ουμανιτέ είχαν παίξει το 1972, όχι το 1973.

Τα παραπάνω τα έγραψα στο Φέισμπουκ. Στα διάφορα σχόλια, κάποιοι φίλοι μού υπέδειξαν ότι ο Roger Daltrey προφέρεται Ντάλτρι, που ισχύει φυσικά αλλά δεν μας αφορά όταν μιλάμε ελληνικά, μόνο όταν μιλάμε αγγλικά. Και ο Γάλλος δημοσιογράφος, που αυτόν άκουγα να μιλάει καθώς μετάφραζε τα λόγια του Τάουνσεντ σκεπάζοντας τη φωνή του, Ροτζέρ Νταλτρέ τον προφερε τον Daltrey, οπότε δεν βλέπω γιατί στα ελληνικά να εγκαταλείψω το καθιερωμένο -εϊ, που έχει δώσει και λέξεις της ελληνικής (βόλεϊ λέμε, όχι βόλι, τρόλεϊ και όχι τρόλι, χάρλεϊ, ο χαρλεάς, και όχι χάρλι). Αυτά, όσο μιλάμε ελληνικά. Όταν το φέρει η ανάγκη να μιλήσουμε αγγλικά, θα προφέρουμε και Ντάλτρι, και βόλι και χάρλι.

Ένα άλλο σχόλιο πυροδότησε περισσότερες συζητήσεις.

Μου λέει ένας φίλος: Το συγκρότημα δεν λέγεται Who, αλλά The Who, οπότε εγώ θα περίμενα να έγραφες «μια συνέντευξη του Πιτ Τάουνσεντ των Δε Χου».

Δεν συμφώνησα. Του απάντησα:

Παρόλο που το άρθρο είναι σε άλλη γλώσσα, επειδή η γλώσσα είναι γνωστή μου φαίνεται αφύσικο να πω «Οι Δε Χου», όπως επίσης δεν θα πω «μου αρέσουν οι Δε Ντορς» ούτε «διάβασα στη Λε Μοντ» -και πολύ περισσότερο φυσικά δεν θα πω «δημοσιεύτηκε στην Η Αυγή».

Περίπου συμφωνήσαμε και μετά η συζήτηση εκτράπηκε σε πιο διασκεδαστικά μονοπάτια.

Ωστόσο, το θέμα των έναρθρων τίτλων το έχει πραγματευτεί με τρόπο συστηματικό ο Νίκος Λίγγρης σε ένα παμπάλαιο άρθρο του στη Λεξιλογία, που θα το κοπιπαστώσω εδώ. Λέω για «παμπάλαιο» άρθρο επειδή έχει χρονοσήμανση 2-4-2008 και, όπως ξέρουν οι παροικούντες, η Λεξιλογία άρχισε να εκπέμπει, λες κι ήταν ψέμα, την πρωταπριλιά του 2008.

Τίτλοι και άρθρα

Όταν δίνουμε τον τίτλο ενός έργου (βιβλίου, ποιήματος, ζωγραφικού πίνακα, ταινίας κ.λπ.), φροντίζουμε να ξεχωρίζει από το υπόλοιπο κείμενο με πλάγια γραφή (italics) ή με εισαγωγικά. Υπάρχουν εξαιρέσεις, π.χ. δεν χρειάζεται να βάλουμε σε εισαγωγικά την Αγία Γραφή.

Τι κάνουμε ωστόσο με το άρθρο αν ο τίτλος περιέχει άρθρο; Και κλίνουμε τον τίτλο αν το απαιτεί η διατύπωση;

Απάντηση:

Σε μια παράθεση ο τίτλος δίνεται ακριβώς όπως έχει, μαζί με το άρθρο αν είναι έναρθρος, π.χ.

• Τα περιφημότερα μυθιστορήματα του Ουγκό είναι: Η Παναγία των Παρισίων και Οι άθλιοι.

Τα άρθρα είναι κι αυτά σε πλάγια γραφή και δεν βάζουμε κεφαλαία εκεί που δεν είναι απαραίτητο (όχι Οι Άθλιοι).

Αν δεν έχουμε παράθεση (δηλαδή απλή λίστα), πρέπει να σκεφτούμε την ανάγκη της διατύπωσης για άρθρο. Παραδείγματα από το διαδίκτυο:

• Το «Η ζωή είναι ωραία» … του Μπελίνι … και το «Μίλα της» του Αλμοδοβάρ.
• Εκδίδει την εβδομαδιαία εφημερίδα «Καμπάνα», στην οποία αρχίζει να δημοσιεύει το Η Ζωή εν Τάφω.

Άρα και:

• Η «Νυχτερινή Περίπολος» του Ρέμπραντ βρίσκεται στο Κρατικό Μουσείο του Άμστερνταμ.

Αλλά:

• Ο πίνακας «Η Νυχτερινή Περίπολος» του Ρέμπραντ βρίσκεται…

Αν αλλάξουμε την πτώση, το άρθρο δεν θα είναι ένα με τον τίτλο, π.χ.

• Χαρακτηριστική του νέου κλίματος μπορεί να θεωρηθεί η κίνηση του (εθνικόφρονος πλέον) Μυριβήλη να αφαιρέσει από την επανέκδοση της «Ζωής εν Τάφω» (1956) τη φράση περί «μακεντόν ορτοντόξ».

Αν η αλλαγή της πτώσης μετατρέπει τον τίτλο σε τέρας, αλλάζουμε τη διατύπωση έτσι ώστε να έχουμε ατόφιο τον τίτλο, π.χ.

• …οι ατάκες του «Κλέαρχου, της Μαρίνας και του κοντού».

Αυτό δεν είναι τίτλος, είναι οι ήρωες της ταινίας!
Θα πρέπει να πούμε:

• …οι ατάκες στην ταινία «Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα και ο κοντός».

Εδώ τελειώνει το άρθρο του Λίγγρη. Συμφωνώ μαζί του σχεδόν στα πάντα. Έχω μια μικρή επιφύλαξη για την τελευταία περίπτωση, όταν «η αλλαγή της πτώσης μετατρέπει τον τίτλο σε τέρας». Εδώ υπάρχει περιθώριο προσωπικής εκτίμησης, σε ποιο σημείο μετατρέπεται σε τέρας ο τίτλος. Πάντως, στον προφορικό λόγο θαρρώ πως μπορούμε να πούμε «Γέλασα πολύ με τις ατάκες του Κλέαρχου, της Μαρίνας και του κοντού» και να εννοούμε τον τίτλο της ταινίας.

Σε καμιά περίπτωση πάντως δεν θα πούμε «Διάβασα στην Η Αυγή».

Για να ξαναέρθω στη συζήτηση που είχαμε στο Φέισμπουκ, αναρωτήθηκα αν θα γράφαμε στα αγγλικά, …the The Who. Το γράφουν αλλά είναι σπάνιο. Για παράδειγμα σε αυτή τη σελίδα βρίσκω μόνο μια φορά αυτή τη διατύπωση (…as he traces the connection between the The Who emerging on the global stage) ενώ αποφεύγεται σε όλες τις άλλες περιπτώσεις.

Θυμάμαι σε μιαν άλλη ζωή που ήμουν συνδρομητής και φανατικός αναγνώστης του περιοδικού The Bridge World, ο αρχισυντάκτης του οποίου, ο Τζεφ Ρούμπενς, επέμενε να γράφει, όταν αναφερόταν στο περιοδικό, the The Bridge World, που με ξένιζε.

Υπήρχε βέβαια κι ένα συγκρότημα με όνομα The The -δεν νομίζω η αναφορά σε αυτούς να γινόταν ως The The The….

Στο σημείο εκείνο ο φίλος μας ο Δαεμάνος θυμήθηκε το εξής αστείο στιγμιότυπο, που παίζει με το όνομα τριών παλιών συγκροτημάτων: (The) Who, Yes, The Band και τις αντίστοιχες σημασίες των λέξεων αυτών.

Oπότε θυμήθηκα κι εγώ ένα αστείο σκετσάκι που είχε εμφανιστεί τo 2002, όταν αναδειχτηκε ηγέτης της Κίνας ο Χου Ζιντάο.

Στο σκετσάκι, ο πανέξυπνος Τζορτζ Μπους πληροφορείται από την Υπουργο Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις ότι ανέλαβε ηγέτης της Κίνας ο Χου.

Είχα γελάσει πολύ τότε που είχε βγει.

Αλλά παρθενογένεση δεν υπάρχει. Τόσο το σκετσάκι με τα ονόματα των συγκροτημάτων, όσο και -πιο έμμεσα- το άλλο με τον Κινέζο ηγέτη έχουν αντλήσει έμπνευση από το παλιό διάσημο σκετς Who’s on first των Άμποτ και Κοστέλο, που έχει και λήμμα στη Βικιπαίδεια, οπότε δεν είναι ανάγκη να θυμηθείτε το άρθρο του φίλου μας του Σταύρου για την ορολογία του μπέιζμπολ:

Αυτά με αφορμή τους Χου. Ή τους Δε Χου;