Τεστ, περισσότερα τεστ

Δεν χρειάζεται εξήγηση για να καταλάβετε ότι δεν εννοώ σχολικά τεστ, ούτε δοκιμές για την καλή λειτουργία κάποιας μηχανής -τις μέρες της πανδημίας, τα μόνα σχεδόν τεστ για τα οποία συζητάμε ειναι τα διαγνωστικά τεστ για τον κορονοϊό.

Έχουμε συζητήσει διά μακρών στα διάφορα κορονοϊικά μας άρθρα τις διαφορές ανάμεσα στις χώρες όσον αφορά τα τεστ που διενεργούν στον πληθυσμό τους -άλλες, όπως η Γερμανία κάνουν πάρα πολλά τεστ, άλλες λιγότερα. [Προσθήκη: Για τον αριθμό των τεστ που κάνει η Γερμανία υπάρχουν αμφιβολίες, δείτε π.χ. το σχόλιο 200 και, για ενημέρωση, το σχόλιο 292].

Η γενική εντύπωση είναι ότι η Ελλάδα κάνει λίγα τεστ και ότι για τον λόγο αυτό ανακοινώνονται και λίγα κρούσματα. Χαρακτηριστικά, η σαραντάχρονη μητέρα που πέθανε σε χωριό της Καστοριάς, δεν είχε κάνει τεστ. Βέβαια, οι πλούσιοι και διάσημοι δεν δυσκολεύονται ούτε να βρουν σειρά για να κάνουν τεστ  ούτε να πληρώσουν το τσουχτερό αντίτιμο της εξέτασης σε ιδιωτικό ιατρείο.

Βέβαια, έχει υποστηριχτεί ότι στην πανδημική φάση της νόσου τα τεστ δεν έχουν πολύ μεγάλη αξία, ότι η αξία τους φαίνεται περισσότερο στην αρχική φάση, ώστε να κρατηθεί ο ιός έξω από τη χώρα και ότι η Ελλάδα, αφού πέρασε πια αυτή η φάση, δεν έχει τα οικονομικά μέσα να κάνει πολλά τεστ και πρέπει να χρησιμοποιεί με φειδώ το σπάνιο αυτό αγαθό. (Όμως και πάλι έχουν μεγάλη αξία για την άντληση διδαγμάτων, και οχι μόνο ακαδημαϊκά αλλά και για την εξαγωγή άμεσα εφαρμόσιμων πορισμάτων).

Στο Λουξεμβούργο, πάντως, που είναι πλούσια χώρα, γίνονται αρκετά τεστ. Μεταξύ άλλων έχουν φτιάξει τρία ντράιβ-ιν για να κάνεις τεστ, σε τρεις κωμοπόλεις (Bascharage στον νότο, Junglinster στο κέντρο, Marnach στον βορρά) όπου πας με συνταγή γιατρού, μένεις μέσα στο αυτοκίνητο, σου παίρνουν δείγμα, φεύγεις και μετά σε ειδοποιούν με μέιλ για το αποτέλεσμα. Mια φίλη, που είχε συμπτώματα, το έκανε -βγήκε αρνητική.

Το να κάνεις πολλά τεστ, σημαίνει ότι βρίσκεις και πολλά κρούσματα, έτσι το μικρό Λουξεμβούργο έχει (χτεσινοί αριθμοί) 1443 κρούσματα και 9 νεκρους. O λόγος νεκρών προς κρούσματα είναι πολύ χαμηλός.

Ο χρήστης JoDi στο Τουίτερ επεξεργάζεται πληθώρα στατιστικών στοιχείων για τον ιό και ανέβασε χτες αυτόν τον συγκριτικό πίνακα για τα τεστ σε διάφορες χώρες:

Tα τεστ δείχνουν την Ελλάδα στην τελευταία θέση (από τις 20 χώρες του πίνακα). Ίσως τα στοιχεία δεν είναι απόλυτα ενημερωμένα, αφού χτες στο σάιτ του ΕΟΔΥ δινόταν αριθμός 10495 τεστ, οπότε η κατάσταση είναι κάπως (αλλά οχι πολύ) καλύτερη.

Όμως εδώ λεξιλογούμε, ακόμα και εν μέσω πανδημίας. Το τεστ στα ελληνικά είναι ασυμμόρφωτο δάνειο, από τα γαλλικά ή από τα αγγλικά. Πότε μπήκε στη γλώσσα μας; Δεν ξέρω, πάντως το βρίσκω στο λεξικό της Πρωίας, που κυκλοφόρησε περί το 1933, με την ερμηνεία «Είδος δοκιμασίας προς εξακρίβωσιν της πνευματικής ή σωματικής ικανότητος ατομου τινός». Και πράγματι, φαίνεται πιθανότερο να πέρασε η λέξη «τεστ» στην ελληνική γλώσσα από τα αγγλικά και από επιστημονική ορολογία (ψυχολογία, παιδαγωγικά). Μπορούμε να υποθέσουμε πως αυτό θα έγινε στη δεκαετία του 1920.

Το 1947 ο αγαπημένος μου ποιητής Γιώργος Κοτζιούλας κρατούσε μια στήλη στον (ακόμα νόμιμο) Ριζοσπάστη με Γλωσσικά σχόλια, κάτι σαν τα δικά μας μεζεδάκια (βδομαδιάτικη ήταν και η στήλη του). Και σε σχόλιό του στις 14.8.1947 σημειώνει: Συγχρονισμένος παιδαγωγός γράφοντας για θέμα του κλάδου του (Βήμα 7 Αυγ.) χρησιμοποιεί τη λέξη «τεστς» στον πληθυντικό. Τεστ είναι διεθνής όρος και σημαίνει δείχτης, προκειμένου για τη μέτρηση της αντίληψης των παιδιών. Αλλά πρέπει να μείνει αμετάβλητος και στον πληθυντικό, γιατί αλλιώς τέτοιος συνδυασμός συμφώνων σε μονοσύλλαβη κιόλας λέξη (τεστς) δε μπορεί να προφερθεί από στόμα ελληνικό.

Για την ιστορία, ο συγχρονισμένος (δηλ. μοντέρνος) παιδαγωγός είναι ο Ευάγγελος Παπανούτσος, ο οποίος στο άρθρο του εκείνο είχε ταχθεί κατά της νοομετρίας και των ψυχοτεχνικών μεθόδων για τη μέτρηση της ευφυΐας. Και βέβαια θα συμφωνήσω με τον Κοτζιούλα ότι ο πληθυντικός «τεστς» είναι σχεδόν απρόφερτος, αλλά βέβαια αμετάβλητο μένει το «τεστ» στον πληθυντικό όχι (μόνο) επειδή είναι δυσκολοπρόφερτο αλλά και επειδή είναι ξένη λέξη ασυμμόρφωτη.

Η λέξη test ετυμολογείται από το παλαιό γαλλικό test που ήταν ένα δοχείο που είχαν οι αλχημιστές για να ελέγχουν την περιεκτικότητα των πολύτιμων μετάλλων, που προέρχεται από το λατινικό testum, που σημαίνει πήλινο αγγείο. Aπό εκεί, μεταφορικά, και πρώτα στα αγγλικά, η σημασία επεκτάθηκε στη δοκιμασία της καθαρότητας γενικώς -και το 1673 ψηφίστηκε ο Test Act, ο νόμος που απέκλειε από δημοσια αξιώματα τους καθολικούς.

Eνδιαφέρον έχει, αν και θα άξιζε να το πούμε σε άλλο άρθρο, ότι το γαλλικό tête (ιταλ. και ισπ. testa) που είναι η λέξη για το κεφάλι προέρχεται από την ίδια λατινική ρίζα, από το υστερολατινικό testa που σήμαινε πήλινο αγγείο  / κέλυφος και περί τον 10ο αιώνα πήρε τη σημασία του κρανίου και τελικά του κεφαλιού, εκτοπίζοντας τις λέξεις που προέρχονται από το κλασικό λατινικό caput.

Όσο για το τεστ, τις τελευταίες δεκαετίες προσέλαβε μια σειρά από σημασίες, από τις οποίες η συχνότερη σε χρήση ασφαλώς ήταν στο σχολείο, όπου το τεστ ήταν σύντομη εξέταση, συνήθως μικρότερης διάρκειας ή/και βαρύτητας από το διαγώνισμα. Και «τεστάκι» το λένε οι μαθητές. Εμφανίστηκαν επίσης και διάφοροι σύμπλοκοι όροι, που έχουν ελληνικό αντίστοιχο αλλά συνηθως τους χρησιμοποιούμε αμετάφραστους όπως τα κρας τεστ ή τα στρες τεστ.

Τώρα όμως με την πανδημία τα σχολεία έκλεισαν και τα διαγνωστικά τεστ υπερφαλάγγισαν τα σχολικά σε συχνότητα χρήσης. Χρειαζόμαστε όμως περισσότερα, πολύ περισσότερα τεστ!

Και είναι εγκληματικό σε μια χώρα με περιορισμένα μέσα, όπως είναι η Ελλάδα, να σκορπάει το κράτος 11 εκατ. ευρώ για «επικοινωνιακή διαχείριση» της πανδημίας, δηλαδή για δωράκια σε ημέτερους λυμεώνες, αντί να διαθέτει τα ποσά αυτά σε είδη πρώτης ανάγκης που λείπουν, όπως μάσκες και τεστ. Χρειαζόμαστε τεστ, περισσότερα τεστ!

 

 

Advertisement