Μεζεδάκια της εστίασης

Αφού από τη Δευτέρα ανοίγουν τα καταστήματα της εστίασης, εστιατόρια, ταβερνες, καφενεία και συναφή, λογικό είναι να ονομάσουμε έτσι τα μεζεδάκια μας, τα οποία τόσες εβδομάδες καραντίνας παραδίδονταν σε ντελίβερι μόνο.

Με την ευκαιρία, να πω ότι παλιότερα (εννοώ πριν από 30 χρόνια) δεν θυμάμαι να χρησιμοποιούσαμε τόσο πολύ το ουσιαστικό «εστίαση» για τον κλάδο των εστιατορίων. Τότε, εστίαση σήμαινε το φόκους, το αποτέλεσμα του «εστιάζω». Κάποτε που είχε χρειαστεί να αναφερθούμε στον κλάδο των εστιατορίων, ένας συνάδελφος, θυμάμαι, είχε χρησιμοποιήσει τον όρο «εστιατορία». Τώρα όμως το λέμε «εστίαση», η γλώσσα αλλάζει.

* Και ξεκινάμε με μια πινακίδα από την εξώπορτα χώρου παροχής υπηρεσιών υγειας, που την ανάρτησε φίλος του ιστολογίου στο Φέισμπουκ.

Aπαγορευεται λοιπόν η είσοδος «διά παντός» χωρίς μασκα και γάντια.

Τ’ ακούτε; Για πάντα. Μέχρι να σβήσει ο ήλιος θα μένετε απέξω όσοι δεν φοράτε μάσκα ή γάντια.

* Ακλισιά στην είδηση για την ποινική δίωξη που ασκήθηκε κατά Μαρινάκη, που βέβαια δεν ακούστηκε και πολύ διότι δεν είναι όλοι τόσο τολμηροί να δημοσιεύουν τέτοια πράγματα:

Ποινική δίωξη κατά Μαρινάκη και μέλη της φρουράς του για παράνομη βία

Φυσικά, «και μελών της φρουράς του». Και οι δυο όροι στη γενική.

Κάποιοι που το είχαν αρχικά άκλιτο, όπως η ΕφΣυν, το διόρθωσαν και μπράβο τους.

* Στο αρθρο μας του προηγούμενου Σαββάτου είχαμε ασχοληθεί διά μακρών (όχι Εμανουέλ) με τα ανορθόγραφα πανό της ΟΛΜΕ και τις (σε μεγάλο βαθμό κακοπροαίρετες ή/και υποκριτικές) επικρίσεις που δέχτηκαν.

Την Κυριακή που μας πέρασε, ο Πάσχος Μανδραβέλης αφιέρωσε την επιφυλλίδα του, φυσικά, στα ανορθόγραφα πανό. Μόνο που εδώ τον χτύπησε ο νόμος του Μέφρι.

Όπως βλέπετε από το απόσπασμα, ο Πάσχος έγραψε «αν δεν ανέβαιναν πάνω στο Μνημείο, το ασύντακτο πανό μπορεί να διέλαθε την προσοχή του πανελληνίου».

Ο τύπος «διέλαθε» δεν στέκει, διότι είναι σε αόριστο. Όμως ο υποθετικός λόγος θέλει παρατατικό. Λέμε, «αν δεν αργούσες να έρθεις μπορεί να προλαβαίναμε», όχι «μπορεί να προλάβαμε». Άρα, το σωστό θα ήταν «να διελάνθανε» (ή, να διαλάνθανε, αφού ειδικά εδώ, που δεν τονίζεται, η αυξηση είναι προαιρετική).

Το έγραψα αυτό στο Τουίτερ, το είδε και ο Πάσχος Μ. και το διόρθωσε. Μου είπε και ευχαριστώ, το καλό να λέγεται.

* Κάποιοι είπαν ότι θα έπρεπε να γράψει «να διαλάνθανε της προσοχής». Αλλά η σύνταξη με αιτιατική δεν είναι λάθος -έτσι ήταν και στα αρχαία και έτσι τη γράφουν πολλοί και σήμερα.

* Αυτό επίσης πρέπει να διορθώθηκε αν και την κοτσάνα τη βρίσκω σε άλλα σάιτ (παράδειγμα).

Εκτός από την ομοφοβία που έγινε… αιμοφοβία, ο αετομάτης αναγνώστης θα εντοπίσει και τις σδιακρίσεις.

Πιο σοβαρό θέμα από αυτό το λαθάκι ήταν ο οχετός ομοφοβικών σχολίων που κατέκλυσαν τον λογαριασμό της Προέδρου της Δημοκρατίας κάτω από τη δημοσίευσή της στο Τουίτερ.

Προς στιγμή σκέφτηκα να αφιερώσω ένα άρθρο του ιστολογίου σε αυτά τα σχόλια, απλώς παραθέτοντάς τα, με κόπι-πέιστ. Τελικά δεν το αποφάσισα, φοβήθηκα τη δυσοσμία. Ίσως το κάνω σε κάποια ευκαιρία όμως -τι γνώμη έχετε;

* Eξ οικείων (και όχι εξ’ οικείων!) τα βέλη στη συνέντευξη του Ν. Φίλη στην Αυγή. Αφενός έχουν δυο αποστρόφους στο «εξ αποστάσεως», αλλά αυτό πάει στα κομμάτια, το διδάσκει και το Υπουργείο Παιδείας, το γράφει και ο Χωμενίδης.

Σαν να μην έφτανε αυτό, «εν έτη 2020″.

Αλλά θα μου πείτε, όποιος γράφει σε ξένη γλώσσα, λογικό είναι να κάνει λάθη. Το «εν έτει» είναι εντελώς ξένο για τη νέα ελληνική.

* Θα αφιερώσουμε κάποτε άρθρο στον αναδιπλασιασμό και στη μανία που έχουν κάποιοι να τον χρησιμοποιούν και σήμερα, εκτός από τις παγιωμένες περιπτώσεις -ή, πώς διαφέρει το τετριμμένο επιχείρημα από το τριμμένο τυρί.

Προς το παρόν, να κοροϊδέψουμε τον λογιότατο που ήθελε να βάλει αναδιπλασιασμό για να κάνει πιο επίσημη τη δήλωση των 11 υπουργών Εξωτερικών.

Kι επειδή αν έλεγε «συντονισμένη και συμφωνημένη προσέγγιση» θα του έπεφτε η μύτη, κατασκεύασε τον γελοίο αναδιπλασιασμό «πεσυμφωνημένη»!

Μόνο που τα μεταξωτά βρακιά θελουν και επιδέξια σκέλια. Στα σύνθετα ρήματα, ο αναδιπλασιασμός έμπαινε μετά την πρόθεση, οπότε η συμφωνημένη στα καλαμαρίστικα γίνεται «συμπεφωνημένη» και όχι βέβαια… πεσυμφωνημένη!

Το μαργαριτάρι δημοσιεύτηκε σε πολλούς ιστοτόπους. Προσπάθησα να βρω την αρχική πηγή. Υποθέτω πως η πηγή είναι η πρεσβεία μας στην Πορτογαλία, όπου βλέπω την ελληνική μετάφραση με το τραγελαφικό «πεσυμφωνημένη», και λέω «την ελληνική μετάφραση» διότι το πρωτότυπο κείμενο συντάχθηκε στα αγγλικά.

Oπότε, κύριοι διπλωμάτες, όταν σκέφτεστε να εφαρμόσετε τον αναδιπλασιασμό καλό είναι, για αρχή, να ξέρετε πού να τον βάλετε.

* Ένα μεταφραστικό θέμα, με αφορμή το εξώφυλλο του περιοδικού Τάιμ.

Το περιοδικό, στο τεύχος που θα κυκλοφορήσει τη Δευτέρα, θα έχει στο εξώφυλλο σκίτσο του Τραμπ να φωνάζει ενώ στραβοφοράει μάσκα και τον τίτλο: There is a right way to reopen America. This isn’t it.

Ελληνικός ιστότοπος που αναφέρθηκε στο θέμα, μετέφρασε ως εξής τον τίτλο:

«Υπάρχει ένας σωστός τρόπος για να ανοίξει ξανά η Αμερική. Αυτός δεν είναι»

Φίλος του ιστολογίου θεωρεί «αγγλικούρα» τον τίτλο, και δεν έχει άδικο.

Και συνεχίζει: Και δεν ήθελε και πολύ, μια αντιμετάθεση: «Δεν είναι αυτός», αν και αδύνατο κάπως.

Εγώ ίσως θα έβαζα: Όχι αυτός.

Η διαφορά στο χρώμα των γραμμάτων βοηθάει.

* Ένα αστειο επεισόδιο διαδραματίστηκε τις προάλλες στη Βουλή. Στην ψηφοφορία για τη διεύρυνση του κατηγορητηρίου για τον κ. Παπαγγελόπουλο, η βουλεύτρια του ΚΙΝ.ΑΛ. Νάντια Γιαννακοπούλου μιλούσε στο τηλέφωνο ενώ περίμενε να αρχίσει η διαδικασία της ψηφοφορίας. Κατά κακή τύχη, ήταν ψηφολέκτρια, και το μικρόφωνο μπροστά της ήταν ανοιχτό, οπότε την άκουσε από την τηλεόραση το πανελλήνιο να λέει:

Τα έχει κάνει σκατά. Θα γίνει χαμός, θα τη σκίσω. Σε κλείνω γιατί είμαι ψηφολέκτης.

Στο ρεπορτάζ για το επεισόδιο, διάβασα τον εξής τίτλο:

Το ανοικτό μικρόφωνο αποκάλυψε τις προθέσεις Βουλευτού για τη Ν. Κεραμέως

Φίλος που το στέλνει, παρατηρεί: Έχω την αίσθηση ότι εδώ το «βουλευτού» μπήκε στην αγωνιώδη προσπάθεια να καταλάβουμε ότι πρόκειται για γυναίκα. Αν ήταν άνδρας ή δεν ενδιέφερε το φύλο θα έλεγε «βουλευτή».

Καλά λέει. Χώρια που εγώ θα προτιμούσα η κ. Γιαννακοπούλου να έλεγε «είμαι ψηφολέκτρια».

* Άλλος φίλος του ιστολογίου διαφωνεί με τη φράση «το χαμόγελο θα λάμπει διαμέσου της μάσκας» στο μήνυμα του υπουργού Τουρισμού -αναρτήθηκε στη σελίδα του στο Φέισμπουκ.

Δίκιο έχει ο φίλος. Ο υπουργός βέβαια μίλησε αγγλικά, και είπε «shine through the mask» (το έψαξε ο φίλος μας), αλλά η μετάφραση πάσχει. Στα ελληνικά λέμε «θα λάμπει μέσα από τη μάσκα».

Εγώ όμως βρηκα μιαν άλλη ανορθογραφία στο αφισάκι: το λογότυπο της Νέας Δημοκρατίας κάτω δεξιά. Ο κ. Θεοχάρης δεν έδωσε τη συνέντευξη ως στέλεχος της ΝΔ αλλά ως υπουργός. Ανήκει βέβαια στο κόμμα της ΝΔ αλλά ως υπουργός εκπροσωπεί τη χώρα -με ξενίζει πάρα πολύ το κομματικό έμβλημα.

Δεν θυμάμαι στις ανακοινώσεις υπουργών του ΣΥΡΙΖΑ να έμπαινε το κομματικό έμβλημα.

* Σε ρεπορτάζ για την επίθεση με βιτριόλι στην Καλλιθέα βλέπουμε να χρησιμοποιούνται οι τύποι: η δράστις και η δράστιδα. Σε άλλο ρεπορτάζ της ίδιας εφημερίδας, επικρατεί ο τύπος «η δράστρια» αλλά υπάρχει, στο ίδιο κείμενο πάντοτε, και ένα «η δράστιδα». Αλλού είδα «η δράστης».

Η πολυτυπία αυτή είναι ενδεικτική της αμηχανίας που έχουμε απέναντι στον σχηματισμό θηλυκών τύπων, συνήθως σε επαγγελματικά θηλυκά -αν και βέβαια εδώ το ουσιαστικό δεν είναι επαγγελματικό.

Εγώ θα έβαζα «η δράστρια», ανεπιφύλακτα.

* To λήμμα της ελληνικής Βικιπαίδειας για τη Barbra Streisand γράφει:

Είναι μία από τις πιο επιτυχημένες καλλιτέχνες στη μοντέρνα ιστορία της καλλιτεχνικής βιομηχανίας με πωλήσεις πάνω από 71,5 εκατομμύρια δίσκους στις Ηνωμένες Πολιτείες….

Δεν στέκει αυτή η διατύπωση. Αν εννοεί ότι η Μπ.Σ. είναι από τις πιο επιτυχημένες γυναίκες της καλλιτεχνίας, τότε θα πει «από τις πιο επιτυχημένες καλλιτέχνιδες». Αν εννοεί ότι βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των καλλιτεχνών ανεξαρτήτως φύλου, «από τους πιο επιτυχημένους καλλιτέχνες», νομίζω.

Προσπερνάω την «καλλιτεχνική βιομηχανία», προσπερνάω και το γεγονός ότι το όνομά της αποδίδεται «Στρέιζαντ» στον τίτλο του λήμματος αλλά «Στράιζαντ» πιο πέρα, και στέκομαι στο πλαίσιο δεξιά, όπου δηλώνεται Εθνικότητα: Εβραίοι. Περίεργο, πολύ περίεργο.

* Κι άλλο ένα με απόδοση ξένου ονόματος. Αποχώρησαν οι ΗΠΑ από τη συνθήκη περί ανοιχτών ουρανών και στο σχετικό ρεπορτάζ διαβάζουμε:

Η έννοια της «αμοιβαίας εναέριας παρατήρησης» προτάθηκε αρχικά στον Σοβιετικό Πρωθυπουργό Νικολάι Μπουλγκάιν κατά τη Διάσκεψη της Γενεύης του 1955 από τον Πρόεδρο Ντουάιτ Ν. Έισενχαουερ.

Από το όνομα του Μπουλγκάνιν λείπει ένα νι, αλλά αυτό είναι αβλεψία. Η απόδοση του Eisenhower όμως; Το καθιερωμένο είναι φυσικά «Αϊζενχάουερ» και έτσι περίπου προφέρεται, όχι Έισεν… (με τόνο στην προπροπαραλήγουσα!).

Δεν έχουν ξανακούσει τον Αϊζενχάουερ; Δεν το ξέρουν ότι έχει αγιάσει; (Άη Ζενχάουερ;)

* Και κλείνω με ένα πολύ ωραίο μεταφραστικό μεζεδάκι που… το έκαψα λιγάκι στο φούρνο.

Τι εννοώ; Ότι ενώ αποθήκευσα την οθονιά, δεν σημείωσα τη συζήτηση που έγινε και δεν θυμάμαι τώρα ακριβώς τις λεπτομέρειες.

Είναι απο μια σειρά στο Νέτφλιξ, αν θυμάμαι καλά -άλλωστε βλέπετε τον τίτλο της

Και ο ήρωας έλεγε, στα αγγλικά, κάτι σαν It is crunch time!

Δεν θυμάμαι τα συμφραζόμενα κι έτσι δεν θυμάμαι ποια είναι η ενδεδειγμένη μετάφραση, αλλά βέβαια crunch time είναι η κρίσιμη χρονική στιγμή, που θα κρίνει πχ το αποτέλεσμα ενός αθλητικού αγώνα ή γενικά ενός εγχειρήματος.

Κι έτσι, οπωσδήποτε δεν αποδίδεται «Η ώρα που τα ξύνουμε» -εκτός αν ο υπότιτλος ήταν αυτοαναφορικός.