Πριν από 60 χρόνια: Ο Μποστ για τη δίκη του πιλότου του U2

Tο ιστολόγιο αγαπάει τον Μποστ και του έχει αφιερώσει αμέτρητα άρθρα, σε πολλά από τα οποία θυμόμαστε (οι παλιότεροι) ή γνωρίζουμε (οι νεότεροι) γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας μέσα απο γελοιογραφίες του Μποστ. Στην αρχή, τα άρθρα αυτά είχαν γενικό τίτλο «Πριν από 50 χρόνια…», μετά «Πριν από 55 χρόνια…», αλλά τα χρόνια περνάνε και το ιστολόγιο συνεχίζει να εκπέμπει, οπότε πριν από δυο μήνες εγκαινιάσαμε μια νέα χρονολόγηση, τη σειρά «Πριν από 60 χρόνια» -το προηγούμενο, τρίτο, σκίτσο της σειράς είναι εδώ.

Πριν από 60 χρόνια είχαμε διπολικό κόσμο, υπήρχε Σοβιετική Ένωση με τον Νικήτα Χρουστσόφ και ΗΠΑ με Πρόεδρο τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Στην Ελλάδα είχαμε βασιλεία, πρωθυπουργό τον Κων. Καραμανλή και -κατ’ εξαίρεση- αξιωματική αντιπολίτευση την ΕΔΑ. Και ενώ οι αμερικανοσοβιετικές σχέσεις είχαν περάσει σε φάση εξομάλυνσης, ένα επεισόδιο ήρθε να τις ταράξει.

Την πρωτομαγιά του 1960 ένα αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος τύπου Λόκχιντ U-2 απογειώθηκε από τη βάση του Πεσαβάρ στο Πακιστάν με αποστολή να διασχίσει την ΕΣΣΔ φωτογραφίζοντας μυστικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Περίπου στα μισά της διαδρομής καταρρίφθηκε από σοβιετικό πύραυλο. Ο πιλότος, ο σμηναγός Γκάρι Πάουερς, χρησιμοποίησε το αλεξίπτωτό του και σώθηκε, αλλά συνελήφθη.

Στο επεισόδιο αυτό έχω αφιερώσει δυο άρθρα, βασισμένα σε ισάριθμα σκίτσα του Μποστ, το ένα φέτος τον Μάιο και το άλλο σε παλιότερο άρθρο.

Σήμερα τριτώνουν τα άρθρα, αφού το σκίτσο που θα παρουσιάσω σήμερα αφορά όχι πλέον την κατάρριψη καθαυτή του U-2 αλλά τη δίκη του πιλότου του. Δημοσιεύτηκε στην κεντρώα Ελευθερία, με την οποία συνεργαζόταν ο Μποστ από τις αρχές του 1960, σαν σήμερα πριν από 60 χρόνια, στις 21 Αυγούστου 1960:

Ο Μποστ παρουσιάζει λοιπόν τη Δίκη της Μόσχας, φανερό λογοπαίγνιο με τις Δίκες της Μόσχας της δεκαετίας του 1930. Τον Πάουερς τον δικάζει το… Ανώτατο Μετεωρολογικό Δικαστήριο -στην πραγματικότητα δικάστηκε από το στρατιωτικό τμήμα του Ανώτατου Δικαστηρίου της ΕΣΣΔ. Οι μετεωρολογικές αναφορές εξηγούνται από το ότι οι Αμερικανοί είχαν αρχικά ισχυριστεί ότι το αεροπλάνο δεν ήταν κατασκοπευτικό αλλά μετεωρολογικό.

Τη δίκη πράγματι την παρακολούθησαν οι οικείοι του Πάουερς, και μάλιστα περισσότεροι από όσους απεικονίζει δεξιά ο Μποστ, ενώ είχε και Αμερικανούς συνηγόρους.

Το πρωτότυπο της συγκεκριμένης γελοιογραφίας είναι, βέβαια, στον διάλογο που έχει… εκρωσιστεί στις καταλήξεις των λέξεων και έχει πολλή πλάκα (φτώχιεβιτς – ξενοδόχιεβιτς). Πιο πολύ μ’ αρέσει το τελευταίο δίστιχο:

Αυτά σκεφτόμουν στο κελί μου πίνων τη βότκα
πώς διαόλεφ μπλέξαμε και την πάθαμε χιότκα

Η έκφραση είναι «την πάθαμε χιώτικα», που ήταν γνωστή πριν απο 60 χρόνια αλλά δεν ξέρω σήμερα αν ακούγεται. Ας μας πει και η χιακή παροικία του ιστολογίου.

Η λεζάντα πάνω στο εδώλιο παραπέμπει και στο τραγούδι Κυπαρισσάκι του Μάνου Χατζιδάκι με τη Νανά Μούσχουρη, που είχε αποσπάσει πρώτο βραβείο στο πρόσφατο Φεστιβάλ τραγουδιού. Το αεροσκαφος του Πάουερς ήταν U-2 αλλά στον ελληνικό τύπο συνήθως αναφερόταν Ύψιλον-2, κάτι που έδωσε στον Μποστ τη λαβή για να κάνει τα λογοπαίγνια με το Υψηλό και το αψηλό κυπαρισσάκι.

Το κειμενο της μπορντούρας αναφέρεται στην αρχή στην κριτική που είχαν ασκήσει αμερικανικές εφημερίδες στον Πάουερς ότι δεν αυτοκτόνησε. Πράγματι, είχε ειδικό δηλητηριώδες χάπι αλλά ο Μποστ γράφει για βελόνα.

«Απωλέσας την βελόνην» όπως έγραψαν τα φύλλα
είναι γλυκιά η ζωή κι ο θάνατος ανατριχίλα.
Μου’χαν δώσει μια βελόνη εντός ειδικών καψούλων
αλλά χάσας την βελόνην έχασα και των μπουσούλων.
Η παρηκολούθησις των αέρων είναι υπόθεσις επιστημονική
και φροντίζουν διά τα σκάφη πολλοί φιλόλογοι εν Αμερική.
Τώρα ετοιμάζουν νέον, με πολλάς βελόνεις εις κάθε μέρος
και θα το ονομάσουν «Εξηνταβελόνην» διά να τιμηθεί και ο Μολιέρος.

Όπως είπαμε στο προηγούμενο ανάλογο άρθρο, ο Πάουερς δικάστηκε για κατασκοπεία και καταδικάστηκε στα τέλη του 1960 σε 10ετή φυλάκιση, αλλά το 1962 απελευθερώθηκε αφού έγινε ανταλλαγή του (στη γέφυρα του Βερολίνου, κατά το κλισέ) με σοβιετικό κατάσκοπο.

Στις ΗΠΑ η υποδοχή ήταν αρχικά ψυχρή. Συνέχισε να πετάει στον ιδιωτικό τομέα και βρήκε τον θάνατο το 1977, στα 49 του χρόνια, όταν έπεσε το ελικόπτερο τηλεοπτικού σταθμού που πιλοτάριζε. Γλίτωσε από τα δύσκολα και σκόνταψε στα εύκολα…

 

Advertisement