Ραφάλ

Όπως εξάγγειλε από τη μηΔΕΘ ο πρωθυπουργός, μπροστά στις τουρκικές προκλήσεις η Ελλάδα ξεκινάει ένα φιλόδοξο εξοπλιστικό πρόγραμμα, στη ραχοκοκαλιά του οποίου βρίσκεται η αγορά 18 αεροσκαφών Rafale για την αντικατάσταση των παλαιών Μιράζ της πολεμικής αεροπορίας.

Δεν θα πάρουμε μόνο Ραφάλ. Θα αγοράσουμε και 4 φρεγάτες, θα συντηρήσουμε και άλλες 4, θα προσλάβουμε και 15.000 επαγγελματίες οπλίτες, και γενικώς θα το κάψουμε κυρ Στέφανε, βάλε και 4 ελικόπτερα Ρομέο, βάλε και τορπίλες, ακούς κυρ Στέφανε;

Ωστόσο, η περισσότερη προσοχή, και όχι άδικα, δόθηκε στα Ραφάλ, που άλλωστε αντιπροσωπεύουν και το μεγαλύτερο κόστος. Οπότε, το σημερινό άρθρο.

Θα μου πείτε, εμείς εδώ λεξιλογούμε, δεν αμυντικολογούμε. Και δίκιο θα έχετε, πολύ περισσότερο που, σε αντίθεση με τα περισσοτερα αγοράκια εγώ από παιδί δεν είχα μεγάλο ενδιαφέρον για τα όπλα και τις μηχανές πολέμου, ενώ κατά καιρούς έχω γνωρίσει πολλούς που είναι ξεφτέρια στον τομέα αυτόν και μπορούν να συγκρίνουν από πιστόλια και τουφέκια μέχρι άρματα μάχης ή αεροπλάνα ή φρεγάτες και να σου απαριθμήσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του κάθε τύπου. Και αυτό το πάθος (ή έστω, έντονο ενδιαφέρον) για τα όπλα δεν εντοπίζεται μόνο σε, ας το πούμε έτσι, στρατόκαυλους, αλλά βλέπεις και πολλούς αριστερούς και αντιεξουσιαστές να έχουν βαθιά γνώση των θεμάτων αυτών, όπως και της στρατιωτικής ιστορίας άλλωστε, που επίσης δεν με έλκυε ποτέ ιδιαίτερα. Οπότε, εγώ είμαι μάλλον ακατάλληλος να ραφαλολογήσω κι έτσι θα περιοριστώ στα λεξιλογικά. Διότι τα Ραφάλ έχουν και λεξιλογικό ενδιαφέρον -που είναι και φυσικό, αφού πρόκειται για ξένη λέξη. Και μάλιστα λέξη υπαρκτή, δεν είναι δηλαδή φτιαχτό όνομα σαν τα περισσότερα σύγχρονα μοντέλα αυτοκινήτων, που συνήθως τα διαλέγουν έτσι που να μη σημαινουν τίποτα σε καμιά από τις βασικές γλώσσες αγορές (ή τουλάχιστον να μη σημαίνουν τίποτα κακό) κι έτσι έχουμε Αβένσις και Γιάρις και Τουίνγκο… αλλά πλατειάζω.

Λοιπόν, rafale στα γαλλικά, όπως ίσως θα διαβάσατε, είναι η ριπή του ανέμου. Ειδικότερα, rafales λέγονται τα σύντομα και απότομα ξεσπάσματα μεγάλης έντασης. Στο γαλλικό μετεωρολογικό δελτίο που ακούω συνήθως, είναι συχνό να ακούσω για θυελλώδεις ανέμους των 80 χλμ/ώρα, avec des rafales pouvant atteindre les 110 km/h, με ανεμορριπές που μπορούν να φτάσουν τα 110 χλμ/ώρα.

Περίπου συνώνυμο του rafale είναι το bourrasque, που τα λέμε και μπουράσκα στη ναυτική μας ορολογία, και που ετυμολογικώς είναι αντιδάνειο αφού ανάγεται, τελικά, στον βορρά, όπως άλλωστε η μπόρα και το μπουρίνι, άλλα δυο  αντιδάνεια μετεωρολογικού ενδιαφέροντος.

Η ετυμολογία της γαλλικής λέξης είναι αβέβαιη. Κάποιοι προτείνουν δάνειο από το ιταλικό raffica, αλλά η διαδρομή είναι αρκετά μπερδεμένη -όποιος ενδιαφέρεται και διαβάζει γαλλικά τη βρίσκει εδώ. Γενικά οι λαϊκές λέξεις σε όλες τις γλώσσες αποδεικνύονται πολλές φορές σκληρό καρύδι για τον ετυμολόγο -εδώ εμείς δεν έχουμε καταφέρει να ετυμολογήσουμε με βεβαιότητα βασικές λέξεις όπως ο κουτσομπόλης ή το χαστούκι.

Να γυρίσουμε στη rafale, γένους θηλυκού στα γαλλικά. Πρέπει να πούμε ότι rafale εκτός από την ανεμορριπή λέγεται και η ριπή του αυτόματου όπλου, όπως και μια ομοβροντία του πυροβολικού, ενα φράγμα πυρός -αλλά δεν ξέρω αν και σε τι διαφέρει από το barrage, που έχει επίσης αυτή τη σημασία.

Πάντως στην ονοματοδοσία του αεροσκάφους υποθέτω ότι έπαιξε ρόλο η μετεωρολογική σημασία -λογικό είναι, ιδίως αφού έχουμε να κάνουμε με ιπτάμενη μηχανή. Κι έτσι, η αεροπορία μας μετά την εποχή των αντικατοπτρισμών (διότι αυτό σημαίνει mirage καταρχήν, αντικατοπτρισμός, αν και μεταφορικά σημαίνει και την πλάνη) περνάει στην εποχή της ανεμορριπής.

Τα Μιράζ έδιναν λαβή για κάποια λογοπαίγνια με το ρήμα «μοιράζω». Τα Ραφάλ δεν έχουν τέτοια πτυχή στο όνομά τους. Παρόλο που είναι γένους θηλυκού στα γαλλικά, εμείς θα τα λέμε στο ουδέτερο, τα Ραφάλ, διότι αεροσκάφη είναι. Βέβαια, αν λέγαμε οι Ραφάλες θα μπορούσαμε να κάνουμε και μερικές ενδιαφέρουσες ομοιοκαταληξίες γηπεδικού ήθους, αλλά τις αφήνω σαν άσκηση στον αναγνώστη.

Όπως είπα, τα εξοπλιστικά δεν είναι το φόρτε μου οπότε δεν μπορώ να κρίνω τα πλεονεκτήματα που έχουν τα Ραφάλ γενικώς και ειδικώς για την Ελλάδα. Έχω ακούσει ότι είναι δυνατά αεροπλάνα αλλά πανάκριβα, τόσο ως προς το κόστος της αρχικής αγοράς όσο και από πλευράς λειτουργικού κόστους. Θα πει κανείς, και δεν θα έχει άδικο, ότι με μια τόσο μεγάλη αγορά η Ελλάδα εξασφαλίζει όχι μόνο τη στρατιωτική ισχύ που παρέχουν αυτά τα αεροπλάνα αλλά και την πολιτική υποστήριξη της Γαλλίας. Σωστό είναι αυτό -αλλά βέβαια η στήριξη των ξένων γίνεται μόνο στο βαθμό και για το διάστημα που αυτό τους συμφέρει. Κι έπειτα, να μην ξεχνάμε ότι η αγορά των Ραφάλ είναι εξαιρετικά επωφελής και για τη Γαλλία -όχι μόνο επειδή κλείνει μια μεγάλη παραγγελία αλλά επειδή η Ελλάδα είναι η πρώτη, και μόνη μέχρι στιγμής, ευρωπαϊκή χώρα που αγοράζει τα αεροπλάνα αυτά -ως τώρα, μόνο η Ινδία τα είχε εμπιστευθεί και πιο πρόσφατα η Αίγυπτος και το Κατάρ. Η παράμετρος αυτή, ότι δηλαδή πρώτη φορά μια χώρα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ αγοράζει Ραφάλ, τονίστηκε πολύ στα άρθρα των διεθνών πρακτορείων.

Ο άλλος μου ενδοιασμός είναι ότι πολύ συχνά ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών δεν αρκεί αφού αν η άλλη πλευρά αγοράσει κι αυτή κάποια οπλικά συστήματα αποκτά και πάλι το πλεονέκτημα που έχασε, οπότε μετά χρειάζεται νέα αγορά για ισοστάθμιση και ούτω καθεξής. Θέλω να πω, με τα Ραφάλ και με τα συμπαρομαρτούντα,. που ισοδυναμούν με μια νέα «αγορά του αιώνα» (αλλαξε άλλωστε κι ο αιώνας) δεν τελειώσαμε. Ήδη διαβάζω τη γνώμη στρατηγικού αναλυτή, ότι «από την άλλη τα Rafale F3R -και μετέπειτα αναβαθμισθέντα σε F4- θα μπορούν να μεταφέρουν ταυτόχρονα δύο πυραύλους SCALP για υποστρατηγική κρούση αλλά και τους μακράς εμβέλειας Αέρος-Αέρος πυραύλους Meteor» εξηγεί ο κ.Καραϊωσηφίδης που στέκεται ιδιαίτερα στο τελευταίο οπλικό σύστημα του οποίου η απόκτηση τονίζει πως θα είναι εκ των ουκ άνευ μετά την αγορά του συγκεκριμένου μαχητικού αεροσκάφους.»

Δηλαδή, η αγορά των Ραφάλ δεν είναι το τέρμα αλλά ίσως η αρχή των εξοπλιστικών δαπανών. Οπότε;