Πριν από 60 χρόνια: Ο Μποστ για την κατάληψη του πλοίου Σάντα Μαρία

Tο ιστολόγιο αγαπάει τον Μποστ και του έχει αφιερώσει αμέτρητα άρθρα, σε πολλά από τα οποία θυμόμαστε (οι παλιότεροι) ή γνωρίζουμε (οι νεότεροι) γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας μέσα απο γελοιογραφίες του Μποστ. Στην αρχή, τα άρθρα αυτά είχαν γενικό τίτλο «Πριν από 50 χρόνια…», μετά «Πριν από 55 χρόνια…», αλλά τα χρόνια περνάνε και το ιστολόγιο συνεχίζει να εκπέμπει, οπότε πέρσι εγκαινιάσαμε μια νέα χρονολόγηση, τη σειρά «Πριν από 60 χρόνια». Η αλήθεια είναι ότι μετά τον Αύγουστο δεν έβαλα καινούργιο σκίτσο στη σειρά -το προηγούμενο, τέταρτο, σκίτσο της σειράς είναι εδώ. Οπότε, ύστερα από αρκετούς μήνες διακοπής, ξαναπιάνουμε σήμερα με ένα σκίτσο του Ιανουαρίου 1961.

Το σκίτσο αφορά ένα διεθνές θέμα, που βέβαια ο Μποστ βρίσκει τον τρόπο να το συσχετίσει με την εσωτερική πολιτική κατάσταση. Το 1961 στην Πορτογαλία κυβερνούσε (από το 1932!) ο δικτάτορας Αντόνιο Σαλαζάρ, ο οποίος είχε εγκαθιδρύσει το Estado Novo (Νέο κράτος). Την εποχή εκείνη, και ως το 1974, η Πορτογαλία είχε πολλές αποικίες στην Αφρική (Αγκόλα, Μοζαμβίκη, Γουινέα Μπισάου).

Tον Ιανουάριο του 1961, 24 Πορτογάλοι και Ισπανοί αγωνιστές, με επικεφαλής τον Ενρίκε Γκαλβάο, κατέλαβαν το πορτογαλικό υπερωκεάνειο Σάντα Μαρία, που έκανε δρομολόγιο μεταξύ Πορτογαλίας-Καραϊβικής-Νότιας Αμερικής, σε μια εποχή όπου τα αεροπορικά ταξίδια ήταν πολύ σπανιότερα. Οι αγωνιστές είχαν επιβιβαστεί από λιμάνια της Βενεζουέλας και του Κουρασάο ως τουρίστες, κρύβοντας τα όπλα τους σε διπλό πάτο στις βαλίτσες τους. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 22ας Ιανουαρίου πήραν τον έλεγχο του πλοίου, το οποίο μετέφερε 600 επιβάτες και είχε 300 ναυτικούς πλήρωμα.

Η κατάληψη (να την πούμε πειρατεία;) του πλοίου υπήρξε επιτυχημένη και με έναν μόνο νεκρό από το πλήρωμα. Ο Γκαλβάο είχε σκοπό να οδηγήσει τη Σάντα Μαρία στην Αγκόλα, όπου σχεδίαζε να ξεκινήσει τον αγώνα για την ανατροπή του πορτογαλικού καθεστώτος και συνάμα την ανεξαρτησία της Αγκόλας (ο ίδιος είχε ζήσει πολλά χρόνια στην Αγκόλα και παλιότερα ήταν βουλευτής Αγκόλας στην «εθνοσυνέλευση» του Νέου Κράτους). Όμως ύστερα απο μερικές μέρες το πλοίο περικυκλώθηκε από αμερικανικά πολεμικά και αναγκάστηκε να καταπλεύσει στο Ρεσίφε της Βραζιλίας, όπου ο Γκαλβάο και οι σύντροφοί του ζήτησαν και πήραν πολιτικό άσυλο στις 2 Φεβρουαρίου 1961.

Το σκίτσο του Μποστ δημοσιεύτηκε στην Ελευθερία, με την οποία συνεργαζόταν τότε, την Κυριακή 29 Ιανουαριου 1961:

Ο Μποστ λοιπόν παρομοιάζει το πορτογαλικό υπερωκεάνειο Σάντα Μαρία με το ελληνικό κράτος, που το ονομάζει Σάντα Εβημερία, αφού η επίσημη κυβερνητική προπαγάνδα επέμενε ότι η Ελλάδα ευημερεί. Είναι πολύ συχνό άλλωστε να παρομοιάζεται ένα κράτος με καράβι, και ο ηγέτης του με καπετάνιο ή τιμονιέρη ή κυβερνήτη -και εδώ πλοίαρχος, με το κιάλι στο χέρι και με τα χαρακτηριστικά του φρύδια είναι ο τότε πρωθυπουργος Κων. Καραμανλής, ενώ γύρω του βλέπουμε τα επιφανεστερα στελέχη της κυβερνώσας ΕΡΕ: τον Ευάγγελο Αβέρωφ, τον πρόεδρο της Βουλής Κων. Ροδόπουλο με το κουδούνι, τον Παν. Κανελλόπουλο και τον Κων. Τσάτσο.

Πάνω στο επίστεγο (αν λέγεται επίστεγο) κάθονται διαμαρτυρόμενοι πολίτες: ηθοποιοί, εκπαιδευτικοί, αγρότες με δικράνια, γενικά εκπρόσωποι των κλάδων που διαδήλωναν εκείνες τις μέρες στην Ελλάδα.

(Η φιγούρα στο άκρο αριστερό με το κράνος και με τα αρχικά Θ.Ρ. δεν ξέρω αν αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο πρόσωπο ούτε ξέρω τι σημαίνουν τα αρχικά).

Ο πλοίαρχος λοιπόν δίνει διαταγή να παταχθεί η ανταρσία στο σκάφος, εν ανάγκη με θύματα. Λέει, ας πούμε, «τους υπομηχανικούς ρίψατε στων θαλάσων» επειδή εκείνες τις μέρες έκαναν απεργία πείνας οι σπουδαστές της Σχολής Υπομηχανικών, ενώ η αναφορά στους αδενοπαθείς εξηγείται από μια είδηση που είχε κάνει αίσθηση τις προηγούμενες μέρες, ότι το 12% των μαθητών της επαρχίας Ελασσόνας διαπιστώθηκε ότι έπασχε από αδενοπάθεια λόγω υποσιτισμού.

Η αναφορά στις νάρκες που βρίσκονται στο ύψος της Μπον είναι υπαινιγμός για την υπόθεση Μέρτεν, που εκείνες τις μέρες είχε γνωρίσει αναζωπύρωση καθώς το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών είχε μόλις επαινέσει τη γερμανική εφημερίδα που είχε δημοσιεύσει τις κατηγορίες του Μέρτεν κατά Ελλήνων πολιτικών (για την υπόθεση Μέρτεν έχουμε βάλει παλιότερα άρθρα, π.χ. εδώ).

Πρωτοσέλιδο της Ελευθερίας λίγες μέρες νωρίτερα, με την είδηση για την «επανάστασιν επί πλοίου» και διπλα τις αναφορές στην υπόθεση Μέρτεν:

Το κείμενο της μπορντούρας (το παραθέτω ορθογραφημένο) επιμένει στα μαγειρεία του πλοίου που πρέπει να προφυλαχτούν από τους πεινασμένους επιβάτες. Δεν είμαι σίγουρος πόσοι και ποιοι υπαινιγμοί υπάρχουν, πάντως οι αδελφοί Κουκουλά είχαν σπορελαιουργία και λίγες μέρες νωρίτερα είχαν χρεοκοπήσει (δολίως, όπως γράφτηκε) και είχαν αναχωρήσει στο εξωτερικό έχοντας βάλει άγριο φέσι σε προμηθευτές και στους εργάτες.

Στο μαγειρείον έξωθεν που έχομε κεφτέδων
να μπουν δυνάμεις ισχυραί και τάγμα ναυτοπαίδων
Νιάρχος επιτηρών αυτούς κι αδέλφια Κουκουλά
και να’ναι κόπτων των πεινών τα δύο τους κουλά.
Ουαί και τρισαλίμονο διά τους απειθαρχούντας
στα μαγειρεία πορευθείς στα φαγητά ορμούντας.
Αν όλοι θέλοντες μασείν χωθούν στων μαγειρείων
κλάφτε ροσμπίφ και μουσακά με σάλτσα κονδυλίων.
Οι καπετάνιοι φάγοντες κι επιτυχώς χωνεύσας
το σκάφος είναι κυβερνών και ακινδύνως πλεύσας
Καθήκον των επιβατών, κι ας μην το λησμονώσι,
χρήζουν τυφλής υπακοής και όχι να πεινώσι.

Το τελευταίο δίστιχο, όπου αντί για επιβάτες θα βάλουμε τους πολίτες, είναι ωραίο και για απόφθεγμα.

Advertisement