Η αξία της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών

Τις μέρες αυτές απεργούν οι εκπαιδευτικοί και διαμαρτύρονται για την αξιολόγηση και τις λοιπές αλλαγές που προωθεί το υπουργείο Παιδείας. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ο κλάδος, όπως φαίνεται, είναι κατηγορηματικά αντίθετος με τις επιχειρούμενες αλλαγές και μάλιστα σε ποσοστό 90%, δεν πρόκειται δηλαδή για αντίθεση μόνο σε επίπεδο συνδικαλιστικών ηγεσιών που αφήνει αδιάφορη τη βάση.

Στο ιστολόγιο βέβαια λεξιλογούμε. Μάλιστα για την αξιολόγηση έχουμε ήδη λεξιλογήσει, σε άρθρο του 2017, πριν από τεσσεράμισι χρόνια. Τότε βέβαια γινόταν λόγος για μιαν άλλη αξιολόγηση: την αξιολόγηση των μέτρων της ελληνικής κυβέρνησης από τους «θεσμούς». Το πλαίσιο είναι εντελώς διαφορετικό, αν και βέβαια τα λεξιλογικά δεν αλλάζουν.

Στο ιστολόγιο έχουμε πολλούς φίλους σχολιαστές (και φίλες σχολιάστριες) που είναι μάχιμοι εκπαιδευτικοί ή που έχουν πια αφυπηρετήσει, πρόσφατα ή εδώ και αρκετά χρόνια. Είναι λοιπόν προνομιακός τόπος για κάθε συζήτηση σχετικά με την εκπαίδευση -και για έναν ακόμα λόγο, ότι μας διαβάζουν αφανώς, χωρις να σχολιάζουν, πολλοί εκπαιδευτικοί ακόμα, αν τουλάχιστον κρίνω από τα μέιλ που παίρνω κατά καιρούς.

Οπότε, στο σημερινό άρθρο θα επαναλάβω τα λεξιλογικά του παλιότερου άρθρου μας και θα παραθέσω και μια τοποθέτηση της Β’ ΕΛΜΕ Έβρου για την αξιολόγηση και τις λοιπές αλλαγές που προωθούνται. Θέλω όμως να δω τα δικά σας σχόλια, από εκπαιδευτικούς και μη.

Η αξιολόγηση φαίνεται λέξη αρχαία αλλά δεν είναι. Απ’ όλη την οικογένεια των λέξεων στην οποία ανήκει, μονάχα το επίθετο αξιόλογος έχει αρχαίες περγαμηνές, μια και προήλθε με συναρπαγή από τη φράση άξιος λόγου και είχε και στην αρχαιότητα σημασία παρόμοια με τη σημερινή –αξιολογώτατον χαρακτηρίζει ο Θουκυδίδης τον Πελοποννησιακό πόλεμο στο προοίμιο του έργου του.

Η αξιολόγηση όμως όχι μόνο δεν είναι λέξη αρχαία, αλλά επιπλέον όπως φαίνεται δεν πλάσθηκε ούτε από τους μεταγενέστερους ούτε καν από τους λόγιους του 19ου αιώνα, καθώς απουσιάζει από τη Συναγωγή νέων λέξεων του Κουμανούδη, και με βάση μιαν αναζήτηση στα σώματα κειμένων φαίνεται πως πρόκειται για λέξη του 20ού αιώνα, που φτιάχτηκε ως μεταφραστικό δάνειο πάνω στο πρότυπο του αγγλ. evaluation, ίσως και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Για μας τους αιωνοφάγους Έλληνες λοιπόν, η αξιολόγηση είναι καινούργια λέξη. Για την έννοια αυτή λέγαμε παλιότερα αποτίμηση.

Αρχαία είναι όμως η λέξη άξιος, ο προπάτορας της αξιολόγησης. Ανάγεται στο ρήμα άγω, μέσω ενός αμάρτυρου τύπου *άγ-τιος, *άκ-τιος, και η αρχική του σημασία ήταν «αυτός που έχει ίδιο βάρος με κάτι άλλο» ή «ισότιμο με κάτι άλλο»: στην προτελευταία ραψωδία της Ιλιάδας, στους αθλητικούς αγώνες στη μνήμη του Πατρόκλου, ο Αχιλλέας αθλοθέτησε ένα λεβέτι «βοός άξιον» -που θ’ άξιζε όσο ένα βόδι. Στη συνέχεια, η λέξη πήρε τη σημασία «που έχει αξία», «που του πρέπει να…», ενώ χρησίμεψε ως πρώτο συνθετικό για δεκάδες σύνθετα επίθετα, από τον αξιαγάπητο ως τον αξιόχρεο, περνώντας από τον αξιοδάκρυτο, τον αξιέπαινο, τον αξιοθρήνητο ή τον αξιοκατάκριτο –δεν συνδέεται δηλαδή μόνο με θετικές σημασίες.

Η έκφραση άξιον εστίν, με τη σημασία «αξίζει, ταιριάζει», αποτέλεσε την αρχή ενός μεγαλυναρίου της Παναγίας («άξιον εστίν ως αληθώς μακαρίζειν σε την Θεοτόκον») και δόθηκε ως τίτλος σε μιαν αγιονορείτικη εικόνα της Θεοτόκου, που με θαυματουργό τρόπο υποτίθεται πως συνδέθηκε με τη γέννηση του ύμνου –και κατ’ επέκταση σε ολόκληρη οικογένεια εικόνων· από εκεί, βέβαια, και ο τίτλος του ποιήματος του Οδυσσέα Ελύτη, που το μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης σε μια από τις μεγαλύτερες στιγμές της έντεχνης λαϊκής μουσικής του 20ού αιώνα.

Να σημειώσουμε και τον μεσαιωνικό τύπο άξος, που τον βρίσκουμε όχι μόνο σε δημοτικά τραγούδια αλλά και στην ποίηση του Βάρναλη (Κρεβάτι εσύ, όπου γνώρισα το μέγα σκίρτημα, άξο / της Άγιας Τράπεζας μικρή αδερφή να σε φωνάξω), ενώ μεσαιωνικό είναι και το ρήμα αξίζω, που μερικοί κακώς το συντάσσουν με γενική, επηρεασμένοι από τη σύνταξη του επιθέτου όπου η γενική έχει τη θέση της. Έτσι, λέμε απορίας άξιο, άξιος της τύχης του, άξιος λόγου, άξιος του ονόματός του, αλλά αξίζει τον κόπο, αξίζει τα λεφτά του, δεν αξίζει φράγκο.

Στην ίδια οικογένεια έχουμε και την αξία, το ρήμα αξιώ (αξιώνω σήμερα), την αξίωση, το αξίωμα και τον αξιωματικό. Ο Μαρξ μάς δίδαξε για τον νόμο της αξίας, τον αυθόρμητο ρυθμιστή της οικονομίας στον καπιταλισμό, για το χρήμα ως μέτρο της αξίας και για την υπεραξία που παράγουν οι εργαζόμενοι και που την ιδιοποιείται ο κεφαλαιοκράτης, ο κάτοχος των μέσων παραγωγής. Ο Μαρξ διέκρινε σε κάθε εμπόρευμα δύο διαστάσεις της αξίας, την αξία χρήσης και την ανταλλαχτική αξία. Στο Ψαράκι της γυάλας, ο Μάριος Χάκκας διακρίνει και μια τρίτη διάσταση, την παραλλαχτική· έτσι, ο διστακτικός αριστερός συμμετέχει στις διαδηλώσεις των ιουλιανών κρατώντας ένα καρπούζι παραμάσχαλα, για να φαντάζει νοικοκύρης άνθρωπος.

Για την αξιολόγηση ειδικά των εκπαιδευτικών, που προβάλλεται από κάποιους ως πανάκεια που θα λύσει όλα τα προβλήματα της εκπαίδευσης, σε εκείνο το παλιό άρθρο ο φίλος μας ο Γιάννης Κ. είχε γράψει: Αξιολόγηση εκπαιδευτικών; Ναι, απαραιτήτως. Αλλά όχι ελληνικού τύπου, με βάση τα φρονήματα του εκπαιδευτικού, τους πολιτικούς του προστάτες και μπαρμπάδες στην Κορώνη που τυχόν διαθέτει. Τριάντα χρόνια στον χώρο, μιλάω μετά λόγου γνώσεως. Ας μην ξεχνάμε ότι σ’ αυτή τη σουί γκένερις χώρα δικτυωμένοι και με άκρες είναι οι άχρηστοι, οι τεμπέληδες και οι αργόμισθοι. Οι άλλοι παιδεύονται με ίδιες δυνάμεις και εξαρτώνται από τα κέφια των κλικών και των καρεκλοκένταυρων. Για ποια αξιολόγηση μιλάμε, λοιπόν; Την αντικειμενική, που αποσκοπεί στη βελτίωση της εκπαίδευσης ή στην «αξιολόγηση», που αποσκοπεί στις απολύσεις των «άλλων» και στην προώθηση των «ημέτερων»; Τα αυτονόητα των πολιτισμένων χωρών δεν είναι αυτονόητα σ’ αυτή τη μαγική χώρα.

Θυμάμαι πριν από μερικά χρόνια, τότε που μια δασκάλα από τη Ραφήνα είχε ξεκινήσει έναν εντελώς αβάσιμο θόρυβο ότι τάχα η νέα γραμματική του δημοτικού… καταργεί το η και το ω (η γνωστή «Φωνηεντιάδα») κάποιοι είχαν γράψει ότι «αν υπήρχε αξιολόγηση η συγκεκριμένη δασκάλα θα είχε απολυθεί». Εγώ πάλι υπέθεσα, βάσιμα νομίζω, ότι θα είχε αξιολογηθεί με πολύ καλό βαθμό.

Για να επανέλθουμε στο σήμερα. Για τη σημερινή κατάσταση στον χώρο της παιδείας, η Β’ ΕΛΜΕ Έβρου έγραψε:

Τι είναι η «αξιολόγηση» και τι κρύβεται πίσω από την «ανεστραμμένη τάξη», εργαστήρια δεξιοτήτων, αυτονομία της σχολικής μονάδας

Προκειμένου να σας ενημερώσουμε, συγκεντρώσαμε τις πιο συχνές ερωτήσεις και απορίες σας και θα εξηγήσουμε τι ακριβώς πρεσβεύει η διαβόητη “Αξιολόγηση” που προωθεί η κυβέρνηση μέσω του Υπουργείου Παιδείας και τι κρύβεται πίσω από ελκυστικές λέξεις όπως: «ανεστραμμένη τάξη, εργαστήρια δεξιοτήτων, καινοτομία, σχολείο του μέλλοντος, αυτονομία της σχολικής μονάδας» κλπ.

1. Ποιος είναι ο κύριος και πραγματικός στόχος της αξιολόγησης, που προσπαθεί με βίαιο τρόπο να επιβάλει η κυβέρνηση, παρά την καθολική αντίδραση των εκπαιδευτικών;

Η περαιτέρω μείωση των δαπανών για την δημόσια Παιδεία, η αντικατάσταση της γνώσης με πληροφορία και δεξιότητες, που επιβάλλουν όχι το όφελος του μαθητή αλλά η αγορά εργασίας. Επίσης προωθείται η διείσδυση επιχειρήσεων σε τομείς της δημόσιας εκπαίδευσης και ο ανταγωνισμός μεταξύ των σχολείων, που θα οδηγήσει σε κατηγοριοποίηση και σε μαζικές καταργήσεις και συγχωνεύσεις.

2. Γιατί οι εκπαιδευτικοί με ποσοστό που αγγίζει το 90% αρνούμαστε αυτού του τύπου την αξιολόγηση;

Γιατί έχουμε συναίσθηση της ευθύνης μας απέναντι στους μαθητές και την κοινωνία. Το “σχολείο του μέλλοντος” που προωθείται δεν είναι παρά ένα εργοστάσιο μαζικής παραγωγής υποταγμένου εργατικού δυναμικού με ελάχιστους μισθούς και σχεδόν μηδενικά δικαιώματα. Είναι ένας ρόλος που κανένας εκπαιδευτικός που σέβεται το λειτούργημά του δεν πρόκειται να δεχθεί. Επίσης, μέσω της αξιολόγησης, οι κυβερνήσεις επιχειρούν να περνούν τις αντιεκπαιδευτικές πολιτικές τους, έχοντας τους εκπαιδευτικούς υποταγμένους κι ανήμπορους να αντισταθούν στα όποια σχέδια περαιτέρω διάλυσης του Δημόσιου Σχολείου.

3. Ποιοι επιβάλλουν αυτά τα συστήματα;

Έχει δημιουργηθεί μια εκπαιδευτική βιομηχανία παγκοσμίων διαστάσεων, η οποία έχει επιβληθεί από τον ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης), καθώς και από μεγάλες επιχειρήσεις. Στην περίπτωση της Ελλάδας, του ΣΕΒ (Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων). Τα κέρδη για τις επιχειρήσεις είναι τεράστια, ιδιαίτερα στον τομέα της αξιολόγησης, είτε πρόκειται για αξιολογήσεις μαθητών, είτε πρόκειται για αξιολογήσεις εκπαιδευτικών και θεσμών (σχολείων, πανεπιστημίων).

4. Ποιες είναι οι συνέπειες αυτών των πολιτικών στους εκπαιδευτικούς;

Πτώση του ηθικού, πρόωρη εγκατάλειψη του επαγγέλματος, αύξηση των ωρών εργασίας, μειώσεις μισθών, απολύσεις, επέκταση των ελαστικών σχέσεων εργασίας, επιδείνωση των συνθηκών εντός των οποίων διεξάγεται η διδασκαλία.

5. Ποιες είναι οι συνέπειες αυτών των πολιτικών στους μαθητές;

Αντιμετωπίζονται ως εμπορεύματα, συνηθίζουν από πολύ μικροί στις διακρίσεις (καλοί και κακοί), αξιολογούνται αποκλειστικά και μόνο από τις βαθμολογικές επιδόσεις τους, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη ούτε άλλες κλίσεις και ταλέντα, ούτε οι παράγοντες που καθορίζουν την πρόοδο του μαθητή (γεωγραφική περιοχή, οικονομική επιφάνεια οικογένειας, μορφωτικό επίπεδο γονέων, αναλυτικά προγράμματα υπουργείου, πολυπληθή τμήματα, σχολικά κτίρια υπό κατάρρευση, έλλειψη εκπαιδευτικών κλπ)

6. Ποιες είναι οι συνέπειες αυτών των πολιτικών στις σχολικές μονάδες;

Τα σχολεία κατηγοριοποιούνται σε “καλά” και “κακά” και χρηματοδοτούνται ανάλογα. Τα μεν “καλά” (αυτά που οι μαθητές έχουν υψηλές επιδόσεις) λαμβάνουν πλήρη χρηματοδότηση, τα δε “κακά” μειωμένη χρηματοδότηση που θα τα οδηγήσει σε μαρασμό ή και κλείσιμο, χωρίς καμιά μέριμνα για τους μαθητές, οι οποίοι θα στοιβαχθούν σε γειτονική σχολική μονάδα.

7. Η βαθμολογία παίζει σημαντικό ρόλο;

Η αξιολόγηση του μαθητή απαιτεί δημιουργία φακέλου (portfolio), στον οποίο περιλαμβάνονται οι επιδόσεις του σε πολυάριθμες εξετάσεις, εργασίες κλπ.

8. Πόσο αποτελεσματική είναι η Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση;

Δε μπορεί να είναι αποτελεσματική καθότι δεν διαθέτουν ΟΛΟΙ οι μαθητές πρόσβαση στο διαδίκτυο, απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό, ικανότητες χειρισμού σε επαρκή βαθμό. Επιπλέον, μόνο το σχολείο και η φυσική παρουσία μπορούν πραγματικά να παράγουν γνώση και όχι απλώς να παρέχουν πληροφορία.

9. Τί είναι η “αυτονομία της σχολικής μονάδας”;

Η χρηματοδότηση μέσω χορηγιών και δωρεών, που οδηγούν ευθέως στην κατηγοριοποίηση σχολείων. Η εκπαίδευση εξαρτάται πλέον από τα συμφέροντα μεγάλων επιχειρήσεων και θα «παράγει» φτηνό, πειθαρχημένο και «ευέλικτο» εργατικό δυναμικό. Τα σχολεία μετατρέπονται σε οικονομικές μονάδες που θα προσπαθούν να εξασφαλίσουν το ψωμί τους μόνες τους (προφανώς από τους γονείς, από κάποιους χορηγούς ή από ενοικίαση των υποδομών τους σε τρίτους).

Ενισχύεται ο ρόλος της γονεϊκής επιλογής, της δυνατότητας δηλαδή των γονιών να επιλέξουν σχολείο και στη λεγόμενη «ελεύθερη επιλογή» του διδακτικού προσωπικού (που σημαίνει εδραίωση μηχανισμών ρουσφετιού).

10. Γιατί είναι λάθος να επιλέγει ο γονιός το σχολείο του παιδιού του;

Γιατί δημιουργούνται κατηγορίες σχολείων. Μια κοινωνία πρέπει να επιθυμεί και να διεκδικεί ΟΛΑ τα σχολεία να είναι “καλά” και όχι μόνον κάποια. Ο ΚΑΘΕ μαθητής δικαιούται ένα “καλό” σχολείο, ανεξαρτήτως γεωγραφικής θέσης, οικονομικής επιφάνειας, μορφωτικού επιπέδου των γονιών κλπ

11. Πώς αποτιμάται η “αξία” της σχολικής μονάδας;

Το σχολείο πρέπει να έχει καταγράψει και κοινοποιήσει σε κοινή θέα τα περιουσιακά του στοιχεία (έμψυχα και υλικά) ώστε να μπορεί να αποτιμηθεί αυτόματα η αξία του. Έτσι θα μπορούν πολύ εύκολα να επιλέξουν εκείνα που κάθε επιχείρηση έχει ανάγκη, για να υπάρχουν πελάτες και χρηματοδότες. Κανένας χορηγός δεν θα “επενδύσει” σε “κακό” σχολείο.

12. Ποιες οι συνέπειες του “αυτόνομου” σχολείου στους εργαζόμενους εκπαιδευτικούς;

Ένα σχολείο –επιχείρηση κατασκευάζει μια μεγάλη αριθμητικά στρατιά στελεχών εκπαίδευσης και καταργεί ουσιαστικά το Σύλλογο Διδασκόντων και τον παιδαγωγικό του ρόλο. Οι εκπαιδευτικοί μετατρέπονται σε απλά εκτελεστικά όργανα των άνωθεν εντολών, χωρίς ουσιαστικά δικαιώματα στο σχολείο. Τα σχολεία, στα οποία δεν θα υπάρχει σταθερό προσωπικό, με εργασιακές σχέσεις διαλυμένες, θα πλημμυρίσει από τον τοξικό ανταγωνισμό, το χαφιεδισμό και την τρομοκρατία, θα κυριαρχήσει μια κατάσταση εμφύλιας διαμάχης. Αυτή η διαδικασία θα ισοπεδώσει το παιδαγωγικό κλίμα της τάξης και θα δημιουργήσει καθεστώς πελατειακών σχέσεων μέσα στο σχολείο, αφού οι εκπαιδευτικοί θα είναι υποτελείς στους διευθυντές, καθώς από εκείνους θα εξαρτάται η εκπαιδευτική και επαγγελματική τους πορεία. Είναι φανερό ότι επιχειρείται να επιβληθεί μόνιμο καθεστώς φόβου και χειραγώγησης των εκπαιδευτικών, ώστε κάθε απόκλιση από το πρότυπο του υποταγμένου εκπαιδευτικού να κρίνεται σαν δημοσιοϋπαλληλικό παράπτωμα ή αντιεπιστημονική παρέκκλιση.

13. Τί κερδίζει το κράτος από την αυτονομία της σχολικής μονάδας;

Το κράτος παύει να χρηματοδοτεί αποκλειστικά τα σχολεία και τη δημόσια εκπαίδευση, που δυστυχώς το εκλαμβάνει ως οικονομικό βαρίδι.

14. Με ποιους μπορεί να συνεργαστεί η “αυτόνομη” σχολική μονάδα;

Με πάσης φύσεως εξωσχολικούς φορείς (ΜΚΟ, τράπεζες, βιομηχανίες, πρεσβείες και ό,τι φανταστεί κανείς). Σε αντάλλαγμα για τις χορηγίες τους έχουν δικαίωμα παρέμβασης στην εκπαιδευτική διαδικασία (μαθήματα που θα διδάσκονται, αναλυτικά προγράμματα κλπ.).

15. Τι ορίζεται με το άρθρο 93;

Η σταδιακή αποδέσμευση του κράτους, ως βασικού χρηματοδότη, από τη δημόσια εκπαίδευση. Η κάθε σχολική μονάδα θα αναγκάζεται να βρει μόνη της οικονομικούς πόρους ώστε να επιβιώσει. Η σχεδιαζόμενη «άρση των γεωγραφικών ορίων» και η «ελεύθερη επιλογή σχολείου», δημόσιου και ιδιωτικού, που εισάγεται ως «οδηγία» στα επίσημα κείμενα, θέλει να σπρώξει τα δημόσια σχολεία σε έναν ανελέητο ανταγωνισμό προς «άγραν πελατών», από την οποία θα συναρτούν τη χρηματοδότηση και τη συνέχιση της λειτουργίας τους.

16. Ποιος ο ρόλος του πολλαπλού βιβλίου;

Ο ρόλος του πολλαπλού βιβλίου δεν είναι να ενισχύσει την πολυμορφία και την παιδαγωγική ελευθερία, όπως ισχυρίζεται το Υπουργείο. Σε μια «κατηγοριοποιημένη» εκπαιδευτική πραγματικότητα, όπου τα σχολεία θα είναι χωρισμένα σε «καλά» και «κακά», όπου οι μαθητές θα είναι χωρισμένοι σε «έχοντες» και μη, οι οποίοι θα πηγαίνουν και στα ανάλογα σχολεία, το κάθε σχολείο θα έχει δυνατότητες ανάλογες με την αξιολόγησή του. Έτσι τα «κακά» σχολεία, με τους λίγους μόνιμους εκπαιδευτικούς, τη μειωμένη χρηματοδότηση, θα πρέπει να διδάσκουν τα βασικά των αναλυτικών προγραμμάτων, φτάνοντας -κατά πάσα πιθανότητα-μέχρι και μόνο το απολυτήριο γυμνασίου, δύσκολα και του λυκείου. Άρα χρειάζονται και τα ανάλογα βιβλία. Τα «καλά» σχολεία, θα προετοιμάζουν τους μαθητές τους για τα ΑΕΙ και την ακαδημαϊκή καριέρα, άρα θα χρειάζονται πιο αναλυτικά και καλογραμμένα βιβλία. Το Υπουργείο, στο αρχικό σχέδιο του νόμου είχε άρθρο όπου αυτή η κατηγοριοποίηση των μαθητών ξεκινούσε μέσα στο ίδιο το σχολείο, χωρίζοντας τα τμήματα, όχι αλφαβητικά, όπως συμβαίνει μέχρι τώρα, αλλά σε τμήματα ανάλογα με τη δυναμικότητα των μαθητών. «Καλούς και κακούς» μαθητές δηλαδή. Αυτά τα τμήματα θα διδάσκονταν διαφορετικά βιβλία. Μετά από τη γενική κατακραυγή απέσυρε το συγκεκριμένο άρθρο.

17. Έχει εφαρμοστεί αλλού αυτό το σύστημα αξιολόγησης και ποιες οι συνέπειές του;

Η εφαρμογή του ξεκίνησε με την οικονομική κρίση τη δεκαετία του 1970, αρχικά στη Βρετανία και στις ΗΠΑ, στη συνέχεια σε άλλες χώρες. Η κρίση του 2008 ανέδειξε τις συνέπειες αυτής της πολιτικής. Στη Μεγάλη Βρετανία, όπου εφαρμόστηκε πρώτη φορά, σχεδόν 40.000 δάσκαλοι εγκατέλειψαν το επάγγελμα σε ένα μόλις έτος. Κι αρκετοί από αυτούς δεν αντικαθίστανται. Σήμερα υπάρχει έλλειμμα 30.000 δασκάλων και καθηγητών στην τάξη, ιδίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου το 20% των διαθέσιμων θέσεων εκπαιδευτικής κατάρτισης μένουν άδειες. Η έλλειψη καθηγητών σημαίνει ότι τα τμήματα μεγαλώνουν. Περισσότεροι μαθητές ανά τμήμα σημαίνει μεγαλύτερη δυσκολία στον έλεγχο, μεγαλύτερη δυσκολία στη βοήθεια στους λεγόμενους «αδύναμους» μαθητές. Κι ο χαμένος έλεγχος βάζει εμπόδια στη διδασκαλία, αφαιρώντας της χρόνο, με συνέπεια οι μαθητές να σημειώνουν μικρότερη πρόοδο κι αυτό μπορεί να είναι καταστροφικό και για τους καθηγητές-διευθυντές (σ.σ.: μέσω της αξιολόγησης του σχολείου). Για να ανταπεξέλθουν οικονομικά και να λειτουργήσουν τα σχολεία ζητούν απευθείας χρήματα από τους γονείς. Σε σχολείο του κεντρικού Λονδίνου, υπάρχει διαφήμιση για τη διεξαγωγή ενός μεγάλου εράνου ώστε το σχολείο να λειτουργήσει έστω part-time. Ταυτόχρονα υπάρχει και η ετήσια διοργάνωση αναζήτησης πόρων μέσω χορηγών ή απευθείας από τους γονείς, ώστε να μαζευτεί το αναγκαίο ποσό που απαιτείται για να λειτουργήσει.

18.Έχει εφαρμοστεί στις ΗΠΑ;

Η Diane Ravitch ανέλαβε το 1991 καθήκοντα υφυπουργού Παιδείας στην κυβέρνηση τουΤζορτζ Μπους πατρός. Ήταν βασικός υποστηρικτής της αρχής της αμοιβής του εκπαιδευτικού ανάλογα με την «αξία του» και την “αριστεία”. Τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά για τα δημόσια σχολεία. Σε άρθρο της με τίτλο «Γιατί άλλαξα γνώμη» (στο περιοδικό «The Nation» -Νέα Υόρκη), η Diane Ravitch ανάμεσα σε άλλα σημειώνει: “Το πραγματικό θύμα αυτής της επιμονής των αρχών σε παρόμοιες μεθόδους είναι η ποιότητα της εκπαίδευσης. Καθώς η ανάγνωση και τα πρακτικά μαθηματικά έχουν πλέον απόλυτη προτεραιότητα, οι εκπαιδευτικοί συνειδητοποιούν ότι αυτά τα δύο μαθήματα καθορίζουν το μέλλον του σχολείου τους (αλλά και τη διατήρηση της θέσης τους), με αποτέλεσμα να παραμελούν τα υπόλοιπα. Η ιστορία, η λογοτεχνία, η γεωγραφία, οι φυσικές επιστήμες, οι ξένες γλώσσες, η αγωγή του πολίτη και τα καλλιτεχνικά μαθήματα υποβαθμίζονται σε εντελώς δευτερεύοντα”.Η υφυπουργός Παιδείας των ΗΠΑ που σχεδίασε το σύστημα αξιολόγησης σήμερα μιλάει εναντίον του!

19. Τι είναι η μέθοδος της «ανεστραμμένης τάξης» (flipped classroom);

Κατά την «ανεστραμμένη τάξη» οι μαθητές μελετούν μόνοι τους στο σπίτι το καινούργιο μάθημα, μέσα από υλικό που τους έχει προετοιμάσει και στείλει ο εκπαιδευτικός μέσω μιας ψηφιακής πλατφόρμας. Σύμφωνα με το ΥΠΑΙΘ το μεγάλο πλεονέκτημά της είναι πως οι μαθητές ελέγχουν μόνοι τους το ρυθμό του μαθήματος, αφού μπορούν να πατήσουν pause στο βίντεο, κάτι που δεν μπορεί να συμβεί με τον εκπαιδευτικό στο ζωντανό μάθημα, σύμφωνα με το Υπουργείο. Το pause όμως στο ζωντανό μάθημα είναι το σήκωμα του χεριού του μαθητή και η επιτόπου επίλυση της απορίας του. Η μέθοδος αυτή αντικαθιστά την γνώση με την πληροφορία και εξουδετερώνει τον παιδαγωγικό και γνωστικό ρόλο του εκπαιδευτικού, αφήνοντάς του μόνο ρόλο του σερβιτόρου του υλικού του μαθήματος, του λύτη αποριών και του αξιολογητήτων μαθητών.

20. Τι είναι η ελληνική PISA που θα εφαρμοστεί φέτος για πρώτη φορά;

Πανελλαδικού τύπου εξετάσεις στη ΣΤ’ δημοτικού και στη Γ’ Γυμνασίου στη γλώσσα και τα μαθηματικά. Οι εξετάσεις, θα είναι προς το παρόν ανώνυμες, θα χρησιμεύσουν για να αξιολογηθεί η σχολική μονάδα και οι επιδόσεις των μαθητών. Μαθητές και σχολεία θα κατατάσσονται σε κατηγορίες, αναλόγως με τα αποτελέσματα των εξετάσεων, τα οποία θα δημοσιοποιούνται στην ιστοσελίδα του σχολείου, θα αποτελούν βάση για την εξωτερική αποτίμηση των σχολικών μονάδων από το σχολικό σύμβουλο και η βιωσιμότητά τους θα κρίνεται από αυτά.

21. Ποια μαθήματα καταργήθηκαν για πρώτη φορά;

Το ΥΠΑΙΘ «εξαφάνισε» χωρίς καμία επιστημονική ή παιδαγωγική τεκμηρίωση τα μαθήματα κοινωνικών επιστημών και καλλιτεχνικής παιδείας.

22. Είχε δίκιο ο σημερινός πρωθυπουργός όταν δήλωσε ότι “δεν είμαστε όλοι ίδιοι, δεν είμαστε όλοι ίσοι, και δεν πρόκειται να γίνουμε ποτέ”;

Οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί αλλά ίσοι μεταξύ μας. Η ισότητα είναι ένα θεμελιώδες φυσικό δικαίωμα που έχουν ΟΛΟΙ οι άνθρωποι, ανεξαιρέτως από τη στιγμή που θα γεννηθούν. Εννοείται ότι όλοι οι μαθητές είναι ίσοι, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης, βαθμολογίας, φύλου, θρησκεύματος κλπ.

23. Είναι σωστό να μπαίνουν στα ΑΕΙ με μικρή βαθμολογία;

Η βαθμολογία εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, μία από τις οποίες είναι η δυσκολία των θεμάτων. Με θέματα εξαιρετικά δύσκολα, σχεδόν πανεπιστημιακού επιπέδου, οι βαθμολογίες είναι χαμηλές. Η αναβάθμιση της Παιδείας χρειάζεται γενναία χρηματοδότηση για ολιγομελή τμήματα, εκπαιδευτικούς που να μην πηγαίνουν σε πολλά σχολεία (κάποιες φορές σε δύο ή τρία την ίδια μέρα), υλικοτεχνική υποδομή, σύγχρονα και φιλικά προς το παιδί κτίρια, αναλυτικά προγράμματα που να καλλιεργούν το πνεύμα, την ψυχή και το σώμα των μαθητών.

24. Μπορεί κάποιος να εγγραφεί σε κολλέγιο ακόμα κι αν έχει μικρή βαθμολογία;

Βεβαίως. Η μικρή βαθμολογία κλείνει το δρόμο προς τη δωρεάν Παιδεία, ανοίγει όμως την πόρτα της ιδιωτικής. Στην πορεία, τα δύο πτυχία (των δημοσίων ΑΕΙ και των κολεγίων) με νόμο Κεραμέως είναι ισότιμα, έστω αν ο φοιτητής του δημοσίου ΑΕΙ μπήκε με 18, ενώ ο σπουδαστής του κολεγίου με 08. Το Υπουργείο βοηθάει έτσι ώστε «Οι νέοι μας δεν εγκλωβίζονται πλέον στα πανεπιστήμια», όπως δήλωσε η Υπουργός Παιδείας!

25. Γιατί είναι προβληματικές οι μεγάλες σχολικές μονάδες;

Γιατί είναι απρόσωπες. Ο μαθητής χάνεται ανάμεσα σε ένα μεγάλο πλήθος που τον απορροφά, τον απομονώνει, τον φοβίζει, τον περιθωριοποιεί. Η σχολική κοινωνία, το στάδιο δηλαδή της κοινωνικοποίησης του παιδιού, δεν μπορεί να είναι μια κοινωνία αγνώστων και αδιάφορων συμμαθητών. Πρέπει να δημιουργεί φιλικούς δεσμούς και να καλλιεργεί ένα κλίμα ένταξης όλων των παιδιών.

26. Αληθεύει ότι οι εκπαιδευτικοί φοβούνται την αξιολόγηση;

Κανένας επιστήμονας δεν φοβάται την ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ αποτίμηση της δουλειάς του, που έχει σκοπό τη βελτίωσή του και την προαγωγή της επιστήμης του. Επίσης, κανένας εκπαιδευτικός λειτουργός δεν μπορεί να δεχθεί την τιμωρητική αξιολόγηση, σύμφωνα με την οποία το μόνο που αξιολογείται η τυφλή υπακοή του σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα ανισοτήτων και αδικιών.

Σε καμία περίπτωση οι κυβερνήσεις δε θέλουν να κάνουν τους εκπαιδευτικούς καλύτερους, θέλουν να ελέγχουν αν υλοποιούν κατά γράμμα τους αντιεκπαιδευτικούς τους νόμους. Την περίοδο της υποχρεωτικής αναστολής λειτουργίας των σχολείων ο εκπαιδευτικός κόσμος κράτησε ζωντανή την εκπαιδευτική διαδικασία χωρίς καμιά βοήθεια ή στήριξη από το Υπουργείο, παρόλο που πάγιο αίτημα ήταν η δημιουργία ολιγομελών τμημάτων ώστε τα σχολεία να παραμείνουν ανοιχτά.

•Ποια η κατάσταση των σχολείων σήμερα;

Ενδεικτικά: Το 30% των σχολικών κτιρίων είναι 50ετίας. 70% είναι η περικοπή των κρατικών κονδυλίων για τη Σχολική Στέγη. Γυμναστήριο έχει το 6% των Δημοτικών και το 22% των Γυμνασίων -Λυκείων. Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων έχει το 27% των Δημοτικών. Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών έχει το 5% των Δημοτικών και το 26% των Γυμνασίων -Λυκείων. Βιβλιοθήκη έχει το 12% των Δημοτικών και το 38% των Γυμνασίων -Λυκείων. Οι δαπάνες για την Παιδεία μειώνονται 1,8 δισ. κάθε χρόνο για 11 συνεχόμενα χρόνια. Οι γονείς δίνουν από την τσέπη τους 1,2 δισ. ευρώ τον χρόνο στην ιδιωτική εκπαίδευση. Οι περισσότεροι μαθητές και μαθήτριες φοιτούν σε τμήματα 21 -30 μαθητών. Μόλις προχθές το υπουργείο έδωσε εντολή για σύμπτυξη εκατοντάδων τμημάτων σε όλη τη χώρα, και μάλιστα σε καιρό πανδημίας, προκειμένου να “εξαφανίσει” 6.000 κενά εκπαιδευτικών, ένα μήνα μετά την έναρξη των μαθημάτων! Τ ο 25% των μαθητών δεν μπόρεσε να πάρει μέρος στην τηλεκπαίδευση.

•Χρειάζεται βελτίωση το εκπαιδευτικό μας σύστημα;

Όλος ο εκπαιδευτικός κόσμος αντιλαμβάνεται την ανάγκη βελτίωσης του εκπαιδευτικού συστήματος. Οι δάσκαλοι όλων των βαθμίδων, δεν υπερασπιζόμαστε το σχολείο του σήμερα, ονειρευόμαστε ένα σχολείο που θα αγκαλιάζει όλους τους μαθητές, θα καλλιεργεί το σώμα, το πνεύμα και την ψυχή του σημερινού μαθητή και αυριανού πολίτη. Δυστυχώς, όλες οι επιστημονικές μας προτάσεις και διεκδικήσεις έχουν απορριφθεί από όλες τις κυβερνήσεις, στον ένα ή τον άλλο βαθμό. Αυτό συνεπάγεται, πρώτα απ΄ όλα, γενναία χρηματοδότηση της εκπαίδευσης από τοκράτος, όπως λέει και το ιστορικό αίτημα -σύνθημα του εκπαιδευτικού κινήματος «15% για την Παιδεία», αλλά και άλλος πολιτικός προσανατολισμός, ώστε

• Να έχουμε ενιαίο δημόσιο και δωρεάν 12χρονο σχολείο για όλα τα παιδιά μέχρι τα 18 τους, αντάξιο του πλούτου και της γνώσης που έχει συσσωρεύσει η ανθρωπότητα
• Να διδάσκει τις βασικές αρχές όλων των επιστημών , να προωθεί τη στέρεη γενική μόρφωση και όχι την πρόωρη εξειδίκευση ή τις δεξιότητες
• Να καλλιεργεί την κριτική σκέψη, την αλληλεγγύη, την ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλουν μέσα στο οποίο ζει
• Να φέρνει τα παιδιά σε πραγματική επαφή με τις τέχνες και τον αθλητισμό και να καλύπτει όλες τις μορφωτικές ανάγκες των παιδιών
• Να βοηθά στην ισορροπημένη και ολόπλευρη ανάπτυξη του σώματος, του νου, του συναισθήματος και της προσωπικότητας του νέου ανθρώπου και να αγκαλιάζει με στοργή τις ιδιαίτερες ανάγκες και ικανότητες των παιδιών
• Να διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές, το απαραίτητο προσωπικό: εκπαιδευτικό, διοικητικό, βοηθητικό, επιστημονικό (ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, υγειονομικοί, εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής).