Της τρίτης δόσης

Από προχτές άνοιξε η πλατφόρμα για να κλείνουν οι πολίτες ραντεβού για την τρίτη δόση εμβολιασμού, εφόσον έχει περάσει τρίμηνο από τη δεύτερη δόση τους (ή από την πρώτη για όσους έχουν κάνει το μονοδοσικό εμβόλιο). Ως τώρα, το ελάχιστο διάστημα ήταν έξι μήνες και η μείωση του διαστήματος στο μισό έκανε εντύπωση.

Θα το συζητήσουμε κι αυτό στο σημερινό άρθρο, αλλά να μην ξεχνάμε τα βασικά -ότι εμείς εδώ λεξιλογούμε, και ότι δεν έχουμε ως τώρα λεξιλογήσει για τη λέξη «δόση», κάτι που είναι πραγματικά περίεργο, αν σκεφτεί κανείς ότι η λέξη δεν βρίσκεται στην επικαιρότητα μονάχα τώρα με την πανδημία, αλλά βρισκόταν και παλιότερα, με άλλες σημασίες της.

Η λέξη «δόση» είναι αρχαία, με τον τύπο δόσις, βέβαια. Αρχικά σήμαινε «δόσιμο, παροχή» αλλά και «δώρο, προσφορά». Τη βρίσκουμε ήδη στον Όμηρο. Στην Ιλιάδα (10.213): καί οἱ δόσις ἔσσεται ἐσθλή (καλό είναι το δώρο που θα πάρει), αλλά και στην Οδύσσεια (6.208) δόσις δ’ ὀλίγη τε φίλη τε («πρόσχαρο το λίγο που θα δώσεις», μεταφράζει ο Ζήσιμος Σίδερης).

Δυο από τις σημερινές σημασίες της λέξης είναι ήδη αρχαίες. Η σημασία της τμηματικής πληρωμής εμφανίζεται σε επιγραφές τον 5ο αιώνα πΧ (IG12.296 βρίσκω στο Λίντελ Σκοτ, που είναι από την Αθήνα γύρω στο 435 πΧ), ενώ η σημασία της δόσης φαρμάκου είναι πολύ συχνή στους μεγάλους γιατρούς των ελληνιστικών χρόνων και της ύστερης αρχαιότητας.

Με την ιατρική ακριβώς σημασία η λέξη περνάει, ως dosis, στα μεσαιωνικά λατινικά, και από εκεί έχουμε το γαλλικό dose, από το οποίο και το αγγλικό dose. Να πούμε εδώ ότι στα αγγλικά και τα γαλλικά οι λέξεις αυτές δεν έχουν ολόκληρο το σημασιακό φάσμα του νεοελληνικού όρου, ας πούμε δεν έχουν τη σημασία της τμηματικής πληρωμής.

Στα νέα ελληνικά, η δόση χρησιμοποιείται καταρχάς για την ορισμένη ποσότητα φαρμάκου που πρέπει να πάρει κάθε ασθενής, όπως και για τα εμβόλια, ή ακόμα και για ναρκωτικά -παίρνω τη δόση μου. Η υπερβολική δόση πρέπει να είναι μεταφραστικό δάνειο από το αγγλ. overdose.

Λέγεται επίσης για την ακριβή ποσότητα κάθε υλικού, κυρίως (αλλά όχι μόνο) στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική -τέσσερις δόσεις νερό, τρεις δόσεις ζάχαρη, δυο δόσεις σιμιγδάλι και μια δόση λάδι είναι η συμβατική συνταγή για τον σιμιγδαλένιο χαλβά.

Δόση έχουμε επίσης για την τμηματική πληρωμή ή την τμηματική εξόφληση μιας οφειλής, τις δόσεις του δανείου, τις δόσεις του ΕΝΦΙΑ, τις καταναλωτικές αγορές που πληρώνονται σε δόσεις. Στη δεκαετία του 60 τα περισσότερα νοικοκυριά αγόραζαν με δόσεις, και υπήρχαν οι δοσατζήδες (ή δοσάδες) που κάθε μήνα έκαναν την επίσκεψή τους κρατώντας το τεφτεράκι με τα χρωστούμενα. Υπάρχει βέβαια και ταινία, με τον Βέγγο και τον Σταυρίδη:

Όλα με δόσεις – πολλά θα πάρεις, λίγα θα δώσεις τραγουδούσαν. Πάρε και μη δώσεις, πλήρωσε με δόσεις ήταν ένα νεότερο διαφημιστικό σύνθημα.

Γενικότερα, η δόση λέγεται για κάθε τι που γίνεται ή που δίνεται (ή παραδίδεται) τμηματικά: η πρώτη δόση του έργου, ας πούμε. Ή, η πρώτη δόση προσλήψεων.

Τέλος, λέμε ότι κάποιος ή κάτι έχει «μια δόση τρέλας», «μια δόση ειρωνείας» κτλ. Αυτό πρέπει να είναι δάνειο από το γαλλικό une dose de…

Τα χρόνια λοιπόν που ήμουν παιδί, είχαμε τις αγορές που κάναμε σε δόσεις, είτε στο σπίτι με τους δοσατζήδες είτε σε διάφορα μαγαζιά. Αργότερα, στα φοιτητικά χρόνια βλέπαμε τους τοξικοεξαρτημένους να παρακαλάνε για τη δόση τους. Στη δεκαετία της επίπλαστης ευημερίας, οι τράπεζες διαφήμιζαν τα εύκολα στεγαστικά και άλλα δάνεια με τις χαμηλές και προσαρμόσιμες δόσεις. Στα χρόνια του μνημονίου, της τρόικας και των θεσμών, η δόση μεταβλήθηκε σε δαμόκλειο σπάθη που κρεμόταν πάνω από το κεφάλι μας, με τις συνεχείς αξιολογήσεις και εκβιασμούς. Βγήκαμε από το μνημόνιο, και πριν το συνειδητοποιήσουμε ήρθε ο κορονοϊός, ο εμβολιασμός και οι δόσεις, πρώτη, δεύτερη, τώρα τρίτη.

Η τρίτη δόση λέγεται άραγε «ενισχυτική» (booster, που θα έλεγε ο κ. Μπαμπινιώτης) ή «αναμνηστική»; Και τα δύο έχω δει να κυκλοφορούν. Περιμένω να με διαφωτίσουν όσοι ξέρουν καλύτερα. Ίσως υπάρχει η εξής διάκριση: Αναμνηστική είναι η δεύτερη (ενδεχομένως και τρίτη) δόση εμβολίου το οποίο βάσει του πρωτοκόλλου του χορηγείται σε δύο (ή τρεις) δόσεις. Ενισχυτική είναι η πρόσθετη, πέραν του πρωτοκόλλου, δόση που κρίνεται αναγκαία για ειδικές περιπτώσεις -δεν ξέρω αν αυτό ισχύει όταν γίνεται για όλους, όπως τώρα.

Με την τρίτη δόση θα έχουμε ίσως και προβλήματα ορολογίας, ιδίως αν και όταν θα μπουν περιορισμοί σε όσους διπλοεμβολιασμένους δεν έχουν κάνει την τρίτη δόση μετά την παρέλευση ενός ορισμένου διαστήματος (7 μήνες είναι τώρα). Θα ονομαστούν κι αυτοί ανεμβολίαστοι; Και θα διακρίνουμε άραγε τον εμβολιασμό ως πρώτη και ως τρίτη δόση (τριτεμβολιάζομαι;).

Είπα πιο πάνω ότι η επίσπευση της τρίτης δόσης σε τρεις μήνες, που βέβαια δεν είναι υποχρέωση αλλά δυνατότητα, εκανε εντύπωση. Θέλω να ακούσω τα σχόλιά σας εδώ. Πάντως, και σε άλλες χώρες έχει συντομευτεί το διάστημα -συνήθως στους 4 ή στους 5 μήνες-, αφενός ενόψει των εορτών και αφετέρου μετά την είδηση για την παραλλαγή Όμικρον. Δεν ξέρω αν σε άλλη χώρα της Ευρώπης έχει θεσπιστεί τρίμηνο, όπως στην Ελλάδα. Όποιος ξέρει, ας πει στα σχόλια. Ίσως η σπουδή της κυβέρνησης να οφείλεται στην κάκιστη κατάσταση του ΕΣΥ, κάτι για το οποίο φέρει στο ακέραιο την ευθύνη.

Στα κοινωνικά μέσα είδα δυο ειδών επιφυλακτικές αντιδράσεις, όχι κατ’ ανάγκη από αρνητές: η πρώτη, «άρα, τα εμβόλια μετά τους τρεις μήνες δεν έχουν αποτέλεσμα» και η δεύτερη, «σε λίγο θα μας πουν να κάνουμε κάθε μήνα;». Είδα και αρνητές να προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την ανακοίνωση για το τρίμηνο, θεωρώντας ότι τους δικαιώνει.

Εγώ λέω να σπεύσουμε να τριτεμβολιαστούμε, και προσωπικά έχω κλείσει το ραντεβού για την τρίτη δόση μου μέσα στον μήνα. Αλλά χρειάζεται και πειθώ και εκλαΐκευση, που δεν βλέπω να γίνεται παρά μόνο από αφοσιωμένους ενεργούς πολίτες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Και βέβαια, να μην ξεχνάμε ότι ο εσπευσμένος τριτεμβολιασμός των 30χρονων στη Δυτική Ευρώπη δεν αποκλείεται να στερεί εμβολιαστικές δυνατότητες από τις χώρες της Αφρικής, όπου σε όλες σχεδόν τις χώρες η πλειοψηφία του πληθυσμού δεν έχει κάνει ούτε μία δόση. Επείγει λοιπόν η απελευθέρωση των πατεντών, αλλιώς γεμίζουμε τον πίθο των Δαναΐδων -με τρίτες και τέταρτες δόσεις.

Advertisement