Τι γύρευε εκεί;

Στη συζήτηση για τον βιασμό στη Θεσσαλονίκη, ακούστηκε η ερώτηση του τίτλου: Τι γύρευε στη σουίτα η κοπέλα που έπεσε θύμα βιασμού;

Την ερώτηση αυτή, που συνήθως κάθε άλλο παρά αθώα είναι, σίγουρα θα την έχετε ξανακούσει σε ανάλογες ή και σε όχι και τόσο ανάλογες περιστάσεις.

Επειδή τα γράφει καλύτερα από μένα, δανείζομαι ένα απόσπασμα από άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου που είχε γραφτεί στις αρχές του Δεκέμβρη για το οχτάχρονο κοριτσάκι που βρήκε τραγικό θάνατο στην πόρτα του εργοστασίου:

Ναι, αλλά τι γύρευε το οκτάχρονο κοριτσάκι στο εργοστάσιο; Τραγικό το δυστύχημα, αλλά δεν είχε γονείς να το προσέξουν; Και ο Ζακ, κρίμα που πέθανε, αλλά τι γύρευε στο κοσμηματοπωλείο; Και η Ελένη Τοπαλούδη, άτυχη βέβαια, αλλά τι γύρευε νυχτιάτικα με δυο άντρες; Και ο Αλέξης Γρηγορόπουλος, μικρό παιδί, τι ήθελε στα Εξάρχεια; Μήπως είχε μπλέξει πουθενά; Και η αθλήτρια, που τώρα θυμήθηκε ότι έφηβη τη βίαζε ο παράγοντας της ομοσπονδίας, τι γύρευε στο δωμάτιό του; Και τον άτυχο ντελιβερά τον σκότωσε ένα αμάξι που παραβίασε το κόκκινο με χίλια, αλλά μήπως κι αυτός δεν πρόσεχε;

Πράγματι, το μοτίβο αυτό είναι υπαρκτό και πράγματι, ολες αυτες οι φρασεις έχουν ακουστεί, με τη μια ή την άλλη διατύπωση.

Και όταν ακούγονται, ως δημόσιος λόγος, αναπόφευκτα λειτουργούν σε βάρος του θύματος, προσθέτουν ελαφρυντικά για τους δράστες, καλλιεργούν την αίσθηση της συνυπευθυνότητας -φταίει βέβαια ο βιαστής, ο δολοφόνος, ο κακοποιητής, αλλά και το θύμα γιατί έμπλεξε; Τι γύρευε εκεί; Γιατί δεν πήρε τα μέτρα του; Γιατί δεν πρόσεχε; Η ίδια η ερώτηση, έτσι όπως είναι διαρθρωμένη, ρίχνει το φως σε ό,τι ακολουθεί το μοιραίο «αλλά», στο θύμα που δεν πρόσεξε -και κουκουλώνει ό,τι προηγείται, τον βιασμό, τον φόνο.

Και αυτό στην καλύτερη περίπτωση· πολλές φορές παρόμοιες ερωτήσεις υπονοούν ότι το θύμα είχε κάποιο πονηρό ή ιδιοτελή σκοπό, επομένως κακό του κεφαλιού του αυτό που έπαθε -μπορεί να διαβαστεί και έτσι το τουίτ που παραθέτω, που δεν προέρχεται από κάποια τυχαία σχολιάστρια, αλλά από μια πρώην Επίτροπο της ΕΕ (διευκρινίζω όμως ότι η κ. Βασιλείου στη συνέχεια ζήτησε συγγνώμη για το τουίτ αυτό).

Δεν είναι δηλαδή καλοπροαίρετες αυτές οι «απορίες» που εκφράζονται δημόσια, όπως θα ήταν αν λέγαμε κατ’ ιδίαν, στο οικείο μας πρόσωπο που του έτυχε κάποια δυσάρεστη περιπέτεια, «μα κι εσύ βρε καημένε, δεν πρόσεχες;» -που κι αυτό, θέλει αρκετή προσοχή και τέχνη για να το πούμε αν θέλουμε να ωφελήσει αντί να βλάψει.

Ο βιασμός της Θεσσαλονίκης, όπως διαβάζω, έγινε τις πρώτες ώρες της πρώτης μέρας του χρόνου σε μια σουίτα γνωστού πεντάστερου ξενοδοχείου. Η 24χρονη κοπέλα που υπήρξε θύμα έκανε την καταγγελία αμέσως, αλλά η υπόθεση έγινε γνωστή μόλις πριν από 4-5 μέρες στα κοινωνικά μέσα, χάρη σε αναρτήσεις του ακτιβιστή Ηλία Γκιώνη. Ακολούθησαν άρθρα σε ειδησεογραφικούς ιστότοπους και στη συνέχεια η υπόθεση έφτασε στα κανάλια της τηλεόρασης, ενώ ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου παράγγειλε στον Εισαγγελέα Εφετών Θεσσαλονίκης να εποπτεύσει ο ίδιος προσωπικά το ανακριτικό έργο, πράγμα που δεν αποκλείεται να υπονοεί ότι ως τώρα η δικαιοσύνη δεν κινήθηκε με την απαραίτητη επιμέλεια ή ταχύτητα.

Για μια ακόμα φορά βλέπουμε τη δύναμη των σόσιαλ μίντια, όχι μόνο να αναδεικνύουν θέματα, αλλά και να επιβάλλουν, κατά κάποιο τρόπο, τους όρους της συζήτησης -διότι, με ικανοποίηση είδα ότι κάποιοι επώνυμοι (όπως η κ. Βασιλείου) που έκαναν δηλώσεις που θεωρήθηκαν ότι λειτουργούν κατά του θυματος, τις ανασκεύασαν.

Επίσης με ικανοποίηση είδα γνωστόν δημοσιογράφο που δεν τον έχω σε εκτίμηση να τοποθετείται σε πρωινάδικο πολύ καλά πάνω στο θέμα της «συναίνεσης», επαναλαμβάνοντας γνωστές μεν αρχές, αλλά που είναι πολύ θετικό να ακούγονται σε ζώνες μεγάλης ακροαματικότητας, ότι το Όχι σημαίνει πάντοτε Όχι, αλλά το Ναι δεν σημαίνει πάντα Ναι (αν π.χ. το πρόσωπο που συγκατατίθεται είναι μεθυσμένο ή υπό την επήρεια ουσιών). Ότι αν είχε δοθεί συναίνεση στο παρελθόν, αυτό δεν προεξοφλεί τη συναίνεση για το μέλλον, ότι αν κάποια είπε αρχικά Ναι, έχει κάθε δικαίωμα να αλλάξει γνώμη και αυτό το Όχι πρέπει να γίνει εξίσου σεβαστό.

Για να κάνω μια παρένθεση σχετικά με το θέμα της συναίνεσης: υπάρχει ένα βιντεάκι της αγγλικής αστυνομίας, που το θεωρώ πολύ διαφωτιστικό, και που παραλληλίζει το σεξ με το τσάι. Δείτε το, δεν διαρκεί ούτε τρία λεπτά:

Εντύπωσή μου λοιπόν είναι ότι τούτη τη φορά, σε σύγκριση με προηγούμενες φορές, οι ψευτοαθώες ερωτήσεις του τύπου «τι γύρευε εκεί η κοπέλα;» συνάντησαν μικρότερη αποδοχή ή πιο οργισμένη αντίθεση.

Μακάρι ν’ ακούμε ολοένα και σπανιότερα τέτοιες αθώες απορίες…

Υπάρχει βέβαια, αφού εδώ λεξιλογούμε, και η απορία που κλείνει τον Μπολιβάρ του Νίκου Εγγονόπουλου:

στρατηγέ τι ζητούσες στη Λάρισα
συ ένας Υδραίος;

Αυτή, ας μείνει.

Advertisement