Ένα παιδί δεκατριώ χρονώ

Ποιο παιδί, θα ρωτήσετε, τουλάχιστον όσοι δεν θυμάστε ανάλογους τίτλους από προηγούμενες χρονιές. Παιδί δικό μου, αλλά όχι με την κυριολεκτική έννοια -παιδί πνευματικό.

Όμως δεν γιορτάζω μόνος μου, γιορτάζουμε. Βλέπετε, σήμερα έχουμε γενέθλια: το ιστολόγιο κλείνει τα δεκατρία χρόνια του, μια κι έκανε τα πρώτα του βήματα στις 16 Φεβρουαρίου του 2009: εννιά και δεκατρία μας κάνουν είκοσι δύο. Οπότε, παρακαλώ να μου συγχωρήσετε την αυτοαναφορικότητα του σημερινού άρθρου.

Όμως θα συμφωνήσετε μαζί μου, πιστεύω, πως για ένα πλάσμα δεκατριώ χρονώ η μέρα των γενεθλίων του είναι κάτι το εντελώς ξεχωριστό, που αξίζει να γιορτάζεται. Βέβαια, δεν είναι ίδια όλα τα δέκατα τρίτα γενέθλια. Το δεκατριάχρονο παιδί έχει πια μπει στην εφηβεία και περνάει πρωτόγνωρες δοκιμασίες. Από την άλλη, τα δεκατριάχρονα ιστολόγια μάλλον έχουν περάσει στην τρίτη ηλικία τους -αιωνόβια θα τα λέγαμε με ανθρώπινα μέτρα. Άλλωστε, είναι μετρημένα στα δάχτυλα τα ιστολόγια που λειτουργούν αδιάλειπτα από το 2009 (ή και παλιότερα) ως τα σήμερα· βέβαια, δύο από αυτά τα αιωνόβια ιστολόγια ανήκουν σε φίλους του ιστολογίου μας, και εννοώ τον Αθεόφοβο (το δικό του είναι αρχαιότερο, κατά τρία χρόνια θαρρώ) και τον Δύτη (νεότερο κατά ένα μήνα). Πάντως, αμφιβάλλω αν υπάρχουν πολλά ιστολόγια σαν το δικό μας, που να δημοσιεύουν καθημερινώς καινούργιο άρθρο.

Στα 13 λοιπόν χρόνια που είμαστε μαζί,  έχουν δημοσιευτεί στο ιστολόγιο συνολικά 4791 άρθρα (με το σημερινό) στις 4749 μέρες ζωής του. Στη δέκατη τρίτη χρονιά του ιστολογίου (από τις 17.2.2021 έως σήμερα, που θα μπορούσαμε να την πούμε και δεύτερη κορονοχρονιά) δημοσιέψαμε ένα άρθρο κάθε μέρα (και δυο μέρες είχαμε και δεύτερο άρθρο), χωρίς ποτέ να διακοπεί το σερί -αλλά αυτό είχε συμβεί και τις προηγούμενες έξι χρονιές, αφού το σερί της καθημερινής δημοσίευσης βαστάει αδιάλειπτο από τις 29.1.2014.

Συνολικά μέσα στη 13ετία έχετε κάνει 795.000 σχόλια, ενώ το ιστολόγιο έχει δεχτεί κάπου 27.760.000 επισκέψεις. Κάποτε τα εκατομμύρια (των επισκέψεων, να εξηγούμαστε) τα πρόσεχα και τα επισήμαινα, αλλά μετά σταμάτησα.

Όλα αυτά τα χρόνια, υπάρχουν οι τακτικοί και οι λιγότερο τακτικοί αναγνώστες του ιστολογίου, που πολλοί από αυτούς ήταν ή έχουν γίνει φίλοι, ενώ αρκετοί έχουν γραφτεί και “συνδρομητές” (ο μετρητής μου λέει 24.800 άτομα), οπότε ειδοποιούνται με ηλεμήνυμα ή με άλλον τρόπο κάθε φορά που ανεβάζω καινούργιο άρθρο. Άλλοι πάλι ειδοποιούνται για τις δημοσιεύσεις από το Φέισμπουκ, υπάρχουν όμως και οι αναγνώστες που φτάνουν στο ιστολόγιο εντελώς τυχαία μέσω γκουγκλ, έχοντας κάνει αναζήτηση για κάποια λέξη ή φράση. Με όποιο τρόπο και να έρχεστε, η συμμετοχή σας και τα σχόλιά σας αυξάνουν κατακόρυφα την αξία των άρθρων -και σας ευχαριστώ πολύ!

Γενέθλια έχουμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ξεχάσουμε ότι εμείς εδώ λεξιλογούμε, οπότε ας πούμε μερικά πράγματα για τον αριθμό 13, τα χρόνια που συμπληρώνουμε σήμερα. Βέβαια κι εδώ κλέβω, αφού το υλικό θα το πάρω από ένα προηγούμενο άρθρο αφιερωμένο στον αριθμό 13, που όμως είχε δημοσιευτεί στο ιστολόγιο στις 13/3/13, πριν από σχεδόν 9 χρόνια, οπότε δεν θα το καλοθυμάστε όλοι!

Λοιπόν, ο 13 είναι πρώτος αριθμός, δηλαδή διαιρείται μόνο με το 1 και με τον εαυτό του. Είναι ακόμα ο μικρότερος τώρπος αριθμός -τη λέξη αυτή μόλις την έπλασα, για να αποδώσω το αγγλικό emirp, όπως λέγονται οι πρώτοι αριθμοί που άμα τους αντιστρέψεις προκύπτει πάλι πρώτος αριθμός (αφού θέλουμε ελληνική απόδοση, δεν θα αντιστρέψουμε όλη τη λέξη, σοτωρπ, μόνο το θέμα της). Το όνομά του, δεκατρία, δείχνει ολοκάθαρα την προέλευση, τρία και δέκα, και αυτό φαινόταν ακόμα πιο καθαρά στα αρχαία ελληνικά, που ήταν «τρισκαίδεκα». Πιο σωστά, στα αρχαία της κλασικής εποχής, γιατί και το δεκατρία αρχαίο είναι, εκτός αν δεν θεωρείτε βεριτάμπλ αρχαίους τον Πλούταρχο, τον Γαληνό και τους άλλους της ελληνιστικής εποχής.

Στα αγγλικά λένε thirteen και ο σχηματισμός είναι ίδιος με τον αρχαίο (τρία-δέκα), που φαίνεται πιο καθαρά στο γερμανικό dreizehn, που αποτελεί απλή συνένωση των δυο αριθμητικών για το τρία και το δέκα. Από το λατινικό tredecim το ιταλικό tredici, το γαλλικό treize, το ισπανικό trece και τα υπόλοιπα λατινογενή. Αν ξέρετε καμιά γλώσσα όπου το όνομα του αριθμού 13 να μην προκύπτει από το 10 και το 3, θα με ενδιέφερε αν την ακούσω. [Προσθήκη: Μου λένε ότι τα ινδικά είναι μια τέτοια γλώσσα: στα ινδικά 3=τιν, 10=ντας, 13 = τέρα(χ)] .Παρατηρώ πάντως ότι η Εσπεράντο βάζει πρώτο το δέκα (dek tri), όπως και τα νέα ελληνικά ή και τα τούρκικα (on üç, όπου on το δέκα).

Όπως ξέρουμε, ο αριθμός 13 θεωρείται ο κατεξοχήν γρουσούζικος αριθμός, τόσο που πολλές αεροπορικές εταιρείες (ή όλες;) δεν έχουν στα αεροπλάνα τους σειρά καθισμάτων με τον αριθμό 13, από τη 12 πάνε κατευθείαν στη 14. Το ίδιο ισχύει και στις ΗΠΑ στα ψηλά κτίρια, όπου είτε παραλείπεται ο αριθμός 13 στο ασανσέρ είτε υπάρχει ο 12Α. (Αναρωτιέμαι αν γίνεται το ίδιο στην Ελλάδα, δεν πρόσεξα ποτέ). Στη Βικιπαίδεια διαβάζω ότι το 85% των αμερικάνικων κτιρίων δεν έχουν όροφο που να ονομάζεται 13ος όροφος.

Αυτός ο φόβος για το 13 ονομάζεται triskaidekaphobia στα αγγλικά, λέξη καινούργια, ελληνογενής, πλασμένη τον εικοστό αιώνα (το 1911 είναι η πρώτη ανεύρεσή της, βρίσκω κάπου). Η ελληνική Βικιπαίδεια το αποδίδει «τρισκαιδεκαφοβία», που δεν μου αρέσει, όχι μόνο επειδή είναι δυσκολοπρόφερτο αλλά και επειδή μπορεί να παραπλανήσει κάποιους να σκεφτούν ότι υπήρχε τέτοια δεισιδαιμονία και στην αρχαιότητα. Δεν υπήρχε. Η πρόληψη για το 13 και η δεκατριοφοβία στον δυτικό κόσμο είναι σχετικά πρόσφατο φαινόμενο, των τελευταίων αιώνων. Μην πιστεύετε αυτό που λέει η ελληνική Βικιπαίδεια, ότι στον κώδικα του Χαμουραμπί παραλείπεται ο 13ος νόμος, και αυτό είναι ένδειξη πανάρχαιης δεκατριοφοβίας, είναι μύθος. Δεν είναι απίθανη η εξήγηση σύμφωνα με την οποία ο αριθμός 13 είναι γρουσούζικος επειδή στον Μυστικό Δείπνο συμμετείχαν 13 πρόσωπα, αλλά απ’ όσο ξέρω δεν υπάρχουν πρώιμες ενδείξεις δεκατριοφοβίας τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, παρά πολύ αργότερα. Βέβαια, στα επίσημα δείπνα προσέχουν να μην υπάρχουν 13 συνδαιτυμόνες στο τραπέζι.

Φυσικά, η γρουσουζιά του 13 δεν φτάνει στο σημείο να θεωρηθεί δυσοίωνο το δεκατριάρι στο προπό. Και βέβαια, τα 13α γενέθλια ποτέ δεν μπορεί να είναι γρουσούζικα, ούτε και τα δικά μας.

Οπότε, επιστρέφουμε στα δικά μας δέκατα τρίτα γενέθλια για να κλείσουμε το σημερινό άρθρο με έναν απολογισμό των δημοφιλέστερων άρθρων αυτής της δεκατριετίας.

Αυτά είναι τα 20 πιο πολυδιαβασμένα άρθρα της δωδεκαετίας, με το έτος δημοσίευσης του καθενός σε παρένθεση.

Μια τρύπα στο νερό -και άλλες παροιμιακές εκφράσεις με το νερό  (2010)		149.337
220 τούρκικες λέξεις(2013)		140.810
Πενήντα ελληνικές λέξεις αλβανικής προέλευσης(2013)		120.023
Περπατώ εις το δάσος και άλλα σύντομα “στιχάκια του στρατού”(2009)		116.505
Πράσσειν άλογα και πράσινα άλογα(2009)		87.247
100 ελληνικές λέξεις σλαβικής προέλευσης(2013)		79.792
Αυτό δεν το είπε ο Ηράκλειτος (ούτε ο Καλλίμαχος, άλλωστε!)(2013)		72.844
Η μαθηματική δομή της ελληνικής γλώσσας και άλλες τέτοιες βλακείες(2013)		63.023
Το αμπεμπαμπλόμ είναι αρχαίο! (σοβαρή υποψηφιότητα για το Βραβείο Πορτοκάλος)(2012)		59.231
Πόσο μάλλον ή πόσω μάλλον; (2015)		57.637
Ούτε διπόρος, ούτε ωδιπόρος, το σωστό είναι Ασθενής και οδοιπόρος!(2014)		55.463
Πας μη Έλλην βάρβαρος – ποιος το είπε;(2009)		54.983
Την πρώτη μέρα στο στρατό μού κόψαν τα μαλλιά μου (2016)		53.952
Ισίδωρος Πόσδαγλης, η ανύπαρκτη μεγαλοφυΐα(2012)		52.926
Τα… αληθινά ομηρικά έπη(2011)		49.645
Τελικά, είναι εφτά τα φωνήεντα;(2012)		47.694
Αφορά το ή αφορά στο;(2018)		45.581
Τα καλύτερα ελληνικά μυθιστορήματα, λοιπόν(2014)		45.310
Οία ηώ και άλλες φράσεις χωρίς σύμφωνα(2015)		45.037
Πώς γράφουμε αλίμονο;(2013)		44.404

H κατάταξη είναι σχεδόν ίδια με εκείνη που είχα δημοσιεύσει πέρυσι. Σημειώθηκαν κάποιες ανακατατάξεις θέσεων, με σημαντικότερη την εναλλαγή ανάμεσα σε 3η και 4η θέση, ενώ και το άρθρο «Πόσο μάλλον ή πόσω μάλλον;» από 17ο ανέβηκε 10ο. Μόνη νέα παρουσία στην εικοσάδα το «Αφορά το ή αφορά στο;», που βρέθηκε στη 17η θέση. Δεν είναι εντελώς καινούργιο άρθρο -είναι του 2018.

Όταν ξεκινήσαμε, το 2009, τα ιστολόγια βρίσκονταν στην ακμή τους αν και είχαν ίσως αρχίσει να παίρνουν την κάτω βόλτα. Δεκατρία χρόνια μετά, άλλες πλατφόρμες έκφρασης κυριαρχούν -Φέισμπουκ και Τουίτερ για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, άλλα όπως Ίνσταγκραμ ή Τικ Τοκ για τους νεότερους.

Οπότε σήμερα το ιστολόγιό μας μάλλον φαντάζει από μιαν άποψη σαν δεινόσαυρος, απομεινάρι μιας άλλης εποχής ως προς τη μορφή, αλλά πάντοτε ζωντανό κι ακμαίο, ένας χώρος όπου συζητάμε για τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και όλα τ’ άλλα, προσπαθώντας να κρατάμε το γούστο μας, το χιούμορ και την ψυχραιμία μας, μια ηλεκτρονική συντροφιά που κάποτε μετατρέπεται και σε συνάντηση φίλων στην πραγματική ζωή, όσο κι αν η πανδημία μάς εμπόδισε να βρεθούμε τόσο όσο θα θέλαμε τη χρονιά που μας πέρασε.

Τόσα χρόνια που είμαστε μαζί, έχουμε χάσει για πάντα μερικούς αξέχαστους φίλους (την Κρονοπιούσα, τον Σπάιραλ, τον Αυγουστίνο, τον Γς). Άλλοι φίλοι απλώς σταμάτησαν να γράφουν εδώ, αν και κάποιοι μας διαβάζουν ακόμα -και ελπίζω ότι κάποτε θα επανέλθουν.

Στο αντιστοιχο προπέρσινο άρθρο ο αείμνηστος φίλος μας ο Σπάιραλ είχε σχολιάσει «Τιμή και δόξα λοιπον στους δεινόσαυρους του διαδικτύου, σε αυτούς που αντιστέκονται στην επέλαση των σόσιαλ». Λοιπόν, εύχομαι ολόψυχα του χρόνου τέτοιον καιρό να είμαστε πάλι όλοι μαζί.

Και καθώς σήμερα το ιστολόγιο μπαίνει στον δέκατο τέταρτο χρόνο της ζωής του, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εσάς που συμμετέχετε τακτικά, που σχολιάζετε περιστασιακά ή που απλώς μας διαβάζετε για την τόσο σημαντική καθημερινή σας συνεισφορά και παρουσία – ευχαριστώ πολύ και συνεχίζουμε!

Advertisement