Μεζεδάκια μεσούσης

Κάτι λείπει από τον σημερινό μας τίτλο, θα πείτε. Ποιας μεσούσης; Ποια χρονική περίοδος ή διαδικασία βρίσκεται στη μέση της;

Ναι, δίκιο έχετε. Αλλά ο τίτλος του σημερινού μας πολυσυλλεκτικού άρθρου είναι εμπνευσμένος, όπως συχνά συμβαίνει, από ένα από τα μεζεδάκια της πιατέλας μας, ένα ιδιαίτερα ζουμερό θα έλεγα.

Γράφουν λοιπόν τα Νέα ότι οι ειδικοί προειδοποιούν πως υπάρχει ενδεχόμενο να ξεσπάσει νέο κύμα κορονοϊού «μεσούσης του καλοκαιριού». Ο συντάκτης προσπάθησε όπως βλέπετε να χρησιμοποιήσει μια λόγια διατύπωση, όμως ξέχασε πως οι μεταξωτές περισκελίδες συνοδεύονται από κάποιες υποχρεώσεις -το «μεσούσης» δεν είναι άκλιτο και για τα τρία γένη, όπως είναι η μετοχή «όντας». Είναι γένους θηλυκού.

Αν λοιπόν ήθελε πράγματι να χρησιμοποιήσει μεταξωτή (λέμε τώρα) σύνταξη, έπρεπε να πει «μεσούντος του καλοκαιριού». Τώρα, αυτό το ανακάτεμα γλωσσικών μορφών είναι έτσι κι αλλιώς ελαφρώς τραγέλαφος, αλλά τουλάχιστον αυτό θα ήταν σωστός τραγέλαφος, ενώ το «μεσούσης του καλοκαιριού» είναι άπλυτος κι αλλήθωρος τραγέλαφος.

Γιατί να θηλυκοποιηθεί το ουδέτερο αντί να φορέσουν μουστάκια στο θηλυκό, όπως γίνεται σε πάμπολλες μετοχές τύπου «πληγέντων περιοχών» και «εγκριθέντων δαπανών»; Ομολογώ πως δεν ξέρω. Ίσως το «μεσούσης» να είναι πιο συχνό επειδή εμφανίστηκε, τα τελευταία χρόνια, σε φράσεις όπως «Μεσούσης της κρίσης…».

Ο φίλος Γιάννης Χάρης, που τα μαζεύει αυτά, ανέβασε στη σελίδα του στο Φέισμπουκ κι αλλα τρία παλιότερα ευρήματα του «μεσούσης του καλοκαιριού», από άλλους ιστοτόπους (Άθενς Βόις, Αντενα και ένας αθλητικός). Το περίεργο εδώ είναι ότι μόνο με το καλοκαίρι συνδυάζεται ο…. μεσούσης στα ευρήματα. Μήπως επειδή το καλοκαίρι τρώμε πιο πολλά ψαρικά, άρα «με σούσι»;

* Κάποιος φίλος διάβασε την περασμένη βδομάδα ότι κάνω συλλογή από λογοπαικτικούς τίτλους καταστημάτων, και μου στέλνει την παρακάτω πινακίδα από μανάβικο:

H εκκλησιαστική γραμματοσειρά της πρώτης σειράς κάνει βέβαια αντίστιξη, σκόπιμη ή όχι δεν ξέρω, με το υπονοούμενο του τίτλου.

* Μια παράξενη αναφορά στην είδηση ότι βρέθηκε ο Θύμιος Μπουγάς, που τον αναζητούσαν στον Πύργο. Σε πάρα πολλούς ιστοτόπους, πχ στο σχετικό άρθρο του thestival διαβάζουμε: ο 39χρονος Πολωνός Θύμιος Μπουγάς. Δεν αποκλείω βέβαια να είναι όντως Πολωνός ο Θ.Μπ., αλλά ομολογώ πως το όνομα μού φαίνεται ελληνικό. Αν το εβλεπα σε ένα σάιτ μόνο, θα έλεγα πως το σάιτ έκανε λάθος, αλλά το βλέπω σε δεκάδες ειδησεογραφικούς ιστότοπους. Οπότε;

* Αυτό είναι παλιό, αλλά το είδα στο Φέισμπουκ και μου άρεσε, οπότε το δημοσιεύω τώρα (παρόλο που μπορεί να το έχω δημοσιεύσει ξανά).

Κάποιοι έκαναν έναν κύκλο με προβολές κινηματογραφικών ταινιών, και του έδωσαν τον τίτλο «Στήνουμε θέατρα και τα χαλνούμε».

Δεν το έβγαλαν από το μυαλό τους, είναι στίχος του Σεφέρη, ο πρώτος στίχος από το καταπληκτικό ποίημα Θεατρίνοι Μ.Α. (δηλ. Μέση Ανατολή, μιας και το έγραψε στον πόλεμο, το 1943, απογοητευμένος από την κατάσταση στους κύκλους της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης).

Επενέβη όμως ένας γλωσσοδιορθωτής με μαρκαδόρο, ο οποίος έγραψε «αναλφάβητοι», διαφωνώντας με τον τύπο «χαλνούμε», που τον βρήκε λανθασμένο. Κι έτσι, βγήκε αναλφάβητος ο Σεφέρης!

Θα προσέξατε ότι η χειρόγραφη λέξη έχει ψιλή -να πούμε ότι υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα σε γλωσσοδιορθωτές και πολυτονιστές ή είναι μικρό το δείγμα;

* Κι ένα μη μεζεδάκι. Μου γράφει φίλος:

Διαβάζουμε σχετικά με την επάνοδο των αερόπλοιων ως μέσων μεταφοράς:

Τα αερόπλοια, που χρησιμοποιούν ήλιο και ηλεκτρική ενέργεια, θα χωρούν 100 επιβάτες και θα ταξιδεύουν συνήθως σε αποστάσεις 300-400 χιλιομέτρων.

Θεωρώ ότι οι περισσότεροι από αυτούς που θα το διαβάσουν, μάλλον θα πιστέψουν πως τα αερόπλοια χρησιμοποιούν ηλιακή και ηλεκτρική ενέργεια.

Στα αγγλικά δεν υπάρχει αυτό το μπέρδεμα, αφού άλλο είναι το helium και άλλο το sun και το solar.

Στον προφορικό μας λόγο υπάρχει διαφοροποίηση στην προφορά (γέμισα με ή-λι-ο, κάθισα στον ή-λιο)

Νομίζω ότι θα ήταν καλύτερο αν έγραφε «Τα αερόπλοια, που χρησιμοποιούν αέριο ήλιο και ηλεκτρική ενέργεια» κλπ. κλπ.

Να πω ότι έχει άδικο; Δίκιο έχει ο φίλος μου. Ένας καλός γραφιάς θα το έγραφε έτσι.

* Mια ενδιαφέρουσα αρχαιολογική είδηση, πολύ τσαπατσούλικα παρουσιασμένη από τη Μηχανή του χρόνου.

Bρέθηκε σε ανασκαφές στο Ισραήλ αυτή η επιτύμβια επιγραφή, με κόκκινα γράμματα, στα ελληνικά.

Και γράφει, εξυπνακίστικα, ο συντάκτης, μεταφράζοντας από τ’ αγγλικά:

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μια προειδοποίηση από έναν άνδρα γνωστό ως Jacob the Proselyte, ο οποίος έζησε πριν από 1.800 χρόνια και πραγματικά δεν ήθελε να μπλέξετε με τον τάφο του….

Και πιο κάτω, ο Jacob και ο Jacob, λες και ήταν κανένας Αμερικανός ο μακαρίτης.

Κι ενώ έχει την επιγραφή φάτσα κάρτα, δεν βλέπει ότι ο άνθρωπος αυτοχαρακτηρίζεται με κεφαλαία κόκκινα γράμματα ΙΑΚΩΒΟΣ Ο ΠΡΟΣΗΛΥΤΟΣ!

Μπορούμε μάλιστα σχετικά εύκολα να διαβάσουμε σχεδόν όλη την επιγραφή, αλλά ο συντάκτης δεν έκανε τον κόπο:

IAKΩΒΟΣ Ο ΠΡΟΣΗΛΥΤΟΣ ΕΞΟΡΚΙΖΙ ΤΟΥΣ ΑΝΥΓΟΝΤΑΣ ΤΟΥΤΟΪ ΝΑ ΜΗΔΕΙΣ ΑΥΤΟ ΑΝΥΞΗ. ΕΞΗΚΟΝΤΑ ΕΤΩΝ

Το διαβάζετε διαφορετικά; Εγώ βλέπω «τουτοΐ» και «να», αλλά διαβάζω στα λεξικά ότι το «να» δεν είναι τόσο παλιό. Περίεργο….

* Κι άλλο ένα «εικονικό», αυτή τη φορά από τη Λάιφο. Σε άρθρο για κάποια ταινία, διαβάζουμε:

Ο Χέμσγουορθ, ο πρωταγωνιστής Θορ, έβγαλε τα ρούχα του για μία από τις πιο εικονικές σκηνές στην ταινία.

Έχουμε γράψει πολλές φορές για το μαργαριτάρι αυτό, που είναι επιρροή από το αγγλικό iconic.

* Γουστόζικη ακυρολεξία από τον Γαστρονόμο της Καθημερινής, σε παλιότερο άρθρο που ξαναδημοσιεύτηκε:

H οικογένεια, λοιπόν, αφήνει τις μέλισσες «να κάνουν απερίφραστα τη δουλειά τους».

Ολοφάνερα, η επιλογή της λέξης είναι εντελώς λάθος. Ο φίλος που το στέλνει υποψιάζεται ότι ο συντάκτης ήθελε να γράψει «απρόσκοπτα», εγώ από την άλλη σκέφτομαι πιθανότερο το «απερίσπαστες».

Απερίφραστα πάντως, δηλαδή έξω από τα δόντια, δεν δουλεύουν οι μέλισσες!

* Γουστόζικο λάθος πληκτρολόγησης στην είδηση για την καινούργια ταινία της Νία Βαρντάλος.

Ξεκίνησαν τα ξυρίσματα στην Πλάκα

γράφτηκε, αντί για τα γυρίσματα. Ίσως έλξη από το πρώτο Ξ. Ίσως όμως επειδή «στο τέλος ξυρίζουν τον γαμπρό».

* Kι ένα μικρομεταφραστικό. Από είδηση στον Οικονομικό Ταχυδρόμο για την ιστορική απεργία στους βρετανικούς σιδηροδρόμους:

Ξεκίνησε σήμερα στη Βρετανία η μεγαλύτερη απεργία των σιδηροδρόμων τα τελευταία 30 χρόνια. Δεκάδες χιλιάδες υπάλληλοι αποχώρησαν λόγω διαφωνίας για τους μισθούς και τις θέσεις εργασίας που θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο για κινητοποιήσεις και σε άλλους κλάδους της οικονομίας τους επόμενους μήνες.

Αποχώρησαν; Δηλαδή τι; Παραιτήθηκαν; Πήγαν σε άλλη δουλειά; Υποθέτω ότι ο συντάκτης μεταφράζει από το αγγλικό walked out, το οποίο όμως απλώς σημαίνει «απέργησαν, κατέβηκαν σε απεργία».

* Το συζητήσαμε και σε σχόλια ενός άρθρου μέσα στη βδομάδα, αλλά αξίζει να τεκμηριωθεί κι εδώ, ένα μαργαριτάρι σε τηλεπαιχνίδι, το Chase όπως λέγεται ελληνοπρεπώς. Η ερώτηση και οι προτεινόμενες απαντήσεις ήταν:

Πώς λέγεται η ελευθερία του ποιητή να αποκλίνει από τους συμβατικούς κανόνες της γλώσσας;

Α. Ποιητικός οίστρος
Β. Ποιητική αδεία
Γ. Ποιητική άνεση

Η έκφραση βέβαια είναι «ποιητική άδεια». Λέξη «αδεία» στην ονομαστική δεν υπάρχει. Λέμε βέβαια συχνά ότι «το έκανε αυτό ποιητική αδεία«, αλλά αυτό το «ποιητική αδεία» είναι δοτική (τις υπογεγραμμένες τις έφαγε η γάτα).

Και είναι περίεργο, όταν ο θεματοθέτης σύντασσε την ερώτηση και έβαλε στη σωστή πτώση τις εναλλακτικές, οίστρο και άνεση, που τις βρισκω καλοδιαλεγμένες, δεν πρόσεξε ότι κάτι δεν πάει καλά;

* Και κλείνω με ένα ακόμα, που επίσης το συζητήσαμε σε σχόλιο αλλά αξίζει να τεκμηριωθεί κι εδώ. Ο λόγος για το άρθρο κυπριακής εφημερίδας σχετικά με την περίεργη υπόθεση των καταγγελιών εναντίον της Ελληνογαλλίδας Χρυσούλας Ζαχαροπούλου, πρώην ευρωβουλεύτριας και νυν υφυπουργού στη Γαλλία.

Δεν θα σχολιάσω εδώ την ουσία της υπόθεσης, πέρα από το μονολεκτικό σχόλιο που ήδη έκανα, αλλά επισημαίνω ένα απόσπασμα από το άρθρο, από την κατάθεση μίας από τις μηνύτριες:

Είπα ότι πονούσα και εκείνη μου είπε: “Όχι, όλα καλά, είναι απλώς μια ψηφιακή εξέταση ορθού”

Οι γιατροί που έχουμε εδώ θα μας πουν αν ο σχετικός ελληνικός όρος είναι «ψηλάφηση» ή «δακτυλική εξέταση» (έχω δει και το «δακτυλοσκόπηση», που δεν σημαίνει μόνο τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων).

Ασφαλώς όμως δεν είναι «ψηφιακή» εξέταση. Προφανώς, το γαλλικό πρωτότυπο έλεγε examen digital, εκτός κι αν ήταν αγγλικό κι έλεγε digital examination.

Στις γλώσσες αυτές, το «δακτυλικός» και το «ψηφιακός» είναι η ίδια λέξη. Και πολύ λογικά. Αξίζει ίσως χωριστό άρθρο, αλλά επειδή τον παλιό καιρό ο κόσμος μετρούσε στα δάχτυλα, οι αριθμοί από το 1 έως το 10 ονομάστηκαν digits, από το λατιν. digitus = δάχτυλο. Στη συνέχεια digit ονομάστηκε το ψηφίο, κι έτσι στα αγγλικά digital ήταν τόσο ο αναφερόμενος στα ψηφία όσο και ο αναφερόμενος στα δάχτυλα. Σήμερα με την πανταχού παρουσία της πληροφορικής, η λέξη digital αναφέρεται σχεδόν πάντα στον ψηφιακό κόσμο -αλλά όχι πάντοτε. Η digital examination ειναι δακτυλική -και… «αναλογική» θα έλεγα.

* Καλό σαββατοκύριακο και χαιρετισμούς στον Μεσούση!

Advertisement