Δευτερογιουλιάτικα μεζεδάκια

Δεν έβρισκα τίτλο για το σημερινό μας πολυσυλλεκτικό άρθρο. Ύστερα είδα ότι σήμερα έχουμε 2 Ιουλίου, και βρήκα εκεί σανίδα σωτηρίας. Όμως, τον τίτλο «δευτεροϊουλιανά» τον έχω ήδη χρησιμοποιήσει, πριν από 6 χρόνια, σε αντίστοιχο άρθρο, κι έτσι είπα να νεολογίσω -βέβαια, αφού σε κάποιες διαλέκτους τον Ιούλη τον έλεγαν «Δευτερογιούλη» (και «Πρωτογιούλη» τον Ιούνιο), ο όρος «δευτερογιουλιάτικος» αντιστοιχεί στον «ιουλιανός».

Και ξεκινάω με ένα ορντέβρ, έναν τίτλο είδησης, που μου τον έστειλε φίλη του ιστολογίου.

Η καημένη η αράχνη, αφού τσίμπησε τον αγρότη νοσηλεύεται (στην πτέρυγα των εντόμων, μάλλον) και δηλώνει ότι πονάει σε όλο της το σώμα!

Αυτό τουλάχιστον το νόημα βγαίνει από τον τίτλο. Και παρόλο που η ανάγκη για οικονομία στους τίτλους είναι υπαρκτή, κάπως αλλιώς έπρεπε να το διατυπώσουν.

* Ένα μεταφραστικό από το tvxs σε άρθρο για τα οικονομικά της Ρωσίας, ειδικότερα για τη χρεοκοπία της. Ο αγγλικός όρος είναι default, που θα πει κατά λέξη «αθέτηση» (πληρωμών). Όμως default, ειδικά στην πληροφορική (και σε άλλα συμφραζόμενα ενδεχομένως) είναι η ρύθμιση που ακολουθείται αν ο χρήστης δεν ορίσει κάτι άλλο, η προεπιλεγμένη, όπως λέμε, ρύθμιση.

Και ενώ στον τίτλο, όπως και σε διάφορα σημεία του κειμένου, ορθά γίνεται λόγος για χρεοκοπία (ή έστω «χρεωκοπία», υπάρχει ορθογραφικός πλουραλισμός), ξαφνικά διαβάζουμε:

Το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων παρενέβη για να απαντήσει σε αυτήν την ερώτηση για εμάς και η προεπιλογή είναι πλέον μπροστά μας.

Και πιο κάτω:

Κατά κάποιο τρόπο, η Ρωσία βρίσκεται ήδη σε προεπιλογή. Μια επιτροπή παραγώγων έκρινε ότι συνέβη ένα «πιστωτικό γεγονός» σε ορισμένους από τους τίτλους της, αφού δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει πληρωμή 1,9 εκατομμυρίων δολαρίων σε τόκους για μια πληρωμή που είχε καταβληθεί στις αρχές Απριλίου.

Όχι παιδιά, άλλο default είναι αυτό!

* Φίλος πήγε να ψωνίσει και στέλνει την απόδειξη που πήρε από το σουπερμάρκετ. Όπως βλέπετε, μπορεί να σχολιάσει κανείς (γλωσσικά) ακόμα και μια απόδειξη από ψώνια.

Πέρα από τα επισημασμένα με κίτρινο, αναρωτιέμαι τι είναι το δεύτερο είδος. Όσο για το τρίτο από το τέλος, πρέπει να είναι Υφαντή Φουαντρέ Ζαμπόν αλλά το «ΚΑ.» δεν ξέρω σε τι αντιστοιχεί.

Ο φίλος που το έστειλε κιτρίνισε τρεις λέξεις:

– αφενός τη «μπύρα», που βέβαια είναι μια από τις γνωστότερες και πιο ανθεκτικές περιπτώσεις εμμονής του παλαιότερου τύπου (φυσικά, έχουμε γράψει σχετικά)

– πάνω πάνω, τα «χαρτομάνδηλα», που βέβαια κυρίως στο δασμολόγιο γράφονται έτσι, ή από όποιον θέλει επισημότητες (με χαρτομάντιλα)

– και στο τέλος, το «μανδολάτο», που κανείς πια δεν το γράφει έτσι -προπολεμικά μόνο μπορεί να το βρίσκαμε έτσι γραμμένο (αν και θα ήταν «μανδολάτον» μάλλον).

Ή, κατά το κλισέ, ευπρεπισμός από τα Λιντλ.

* Σε άρθρο της μετά τα αποτελέσματα των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων, η Καθημερινή παρουσιάζει τρεις αριστούχους που εξηγούν το πρόγραμμα που είχαν για τη σημαντική αυτή δοκιμασία.

Και διαβάζω:

Αριστούχοι στις φετινές Πανελλαδικές Εξετάσεις χωρίς φροντιστήριο και με ανοιχτά τα social; Και όμως γίνεται, όπως αποδεικνύεται από τις περιπτώσεις του Αντώνη, της Χριστίνας και της Μυρτούς οι οποίοι κέρδισαν με το «σπαθί» τους μια θέση στις σχολές των ονείρων τους.

Όλα καλά, και μπράβο στα παιδιά, και θα μου επιτρέψετε να δώσω τα πιο θερμά συγχαρητηρια στη Μυρτώ, που πέρασε στη σχολή Χημικών Μηχανικών, που κάτι μου θυμίζει από τα νιάτα μου.

Αλλά «της Μυρτούς»; Μυρτού τη λένε την κοπέλα; Κι άλλος ευπρεπισμός σε ένα όνομα που, αν και έχει αρχαία την καταγωγή, δεν είναι συνδεδεμένο με κάποιο ιστορικό πρόσωπο, όπως η Σαπφώ.

(Που και πάλι, στην περίπτωση της ποιήτριας, θα δεχόμουν τον τύπο «της Σαπφούς», μόνο γι’ αυτήν, αλλά για σημερινά πρόσωπα με το ίδιο όνομα θα έλεγα «οι ρόλοι της Σαπφώς Νοταρά». Αλλά, οι όμορφες διακρίσεις όμορφα καίγονται. Και αν ο Αγαπητός Τσοπανάκης, στη μετάφραση του Λέσκι, πολύ σωστά επέλεξε να γράψει «της Σαπφώς», «του Πλάτωνα» κτλ. για τους αρχαίους, οι τωρινοί νεοκαθαρευουσιάνοι επιλέγουν «της Σαπφούς» για τους νεότερους).

* Aγγελία σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.

Συνήθως βλέπουμε «ανεξαρτήτου φύλου» (αντί για «ανεξαρτήτως»), αλλά εδώ είχαμε παραλλαγή.

Όσο για το «άσχετο φύλλο», εγώ ξέρω ότι είναι όταν έχεις, για παράδειγμα, Ρήγα, Ντάμα, Βαλέ και 10 και περιμένεις άσο ή εννιάρι για να κάνεις κέντα και σου έρχεται εφτά.

* Φίλος στέλνειο απόσπασμα από κακομεταφρασμένο άρθρο της Γκάρντιαν για τον πόλεμο στην Ουκρανία:

Κορυφαίο πρόβλημα επίσης για την Ουκρανία, σύμφωνα με το think tank, είναι η έλλειψη αεράμυνας. Οι επανδρωμένοι φορητοί πύραυλοι της Ουκρανίας κατασκευάστηκαν στη Ρωσία.

Ο φίλος μου ρωτάει δύο πράγματα. Το πρώτο:

Όμως, όταν εγώ διαβάζω «επανδρωμένος πύραυλος» φαντάζομαι πως κάποιος άνθρωπος βρίσκεται μέσα στον πύραυλο και όχι ότι τον κρατάει και τον χειρίζεται. Κάνω λάθος;

Εγώ ειδικός με τα στρατιωτικά δεν είμαι, αλλά με τη γενική αίσθηση που έχω ως μεταφραστής δίνω δίκιο στον φίλο μου. Φοβάμαι μάλιστα ότι εδώ το κακό βρίσκεται στο πρωτότυπο. Πράγματι, η Γκάρντιαν γράφει manned portable missiles ενώ απ’ όσο ξέρω, η κανονική ονομασία των όπλων αυτών είναι man-portable missile, διότι τους πυραύλους αυτούς τους έχει ένας πολεμιστής στον ώμο, σημαδεύει και ρίχνει (δεν είναι δηλαδή μεταφερόμενοι πχ σε καρότσα φορτηγού). Νομίζω πάντως ότι τους λέμε σκέτα «φορητούς πυραύλους». Αντιαρματικούς βεβαίως -και όχι ανθαρματικούς διότι η δασεία έχει πεθάνει εδώ και πολύ καιρό.

Το δεύτερο που ρωτάει ο φίλος μου:

Και επί τη ευκαιρία: Γίνεται να αλλάξουν αυτά τα «επανδρωμένη πτήση» «επανδρωμένο διαστημόπλοιο» τώρα που όλο και περισσότερες γυναίκες ταξιδεύουν στο διάστημα;

Στις εταιρείες, οργανισμούς κτλ εύκολο είναι να πούμε «στελέχωση» αντί «επάνδρωση». Σε διαστημόπλοια και γενικώς αεροσκάφη δύσκολα θα λεγόταν. Άλλες ιδέες;

* Κι άλλη μια περίπτωση τίτλου όπου η ανάγκη για οικονομία προκαλεί ή μπορεί να προκαλέσει παρανόηση.

To σουπεράκι της ΕΡΤ είναι διπλό:

52χρονη ζούσε επί 42 χρόνια αποκομμένη από την κοινωνία.

Σε ασφαλές μέρος και υπό την προστασία των κοινωνικών υπηρεσιών του Δήμου.

Εδώ έβαλα τελείες στο τέλος κάθε πρότασης, αλλά στα σουπεράκια η στίξη σπανίζει, οπότε εύκολα μπορεί να διαβαστεί ως μία πρόταση, ότι η 52χρονη ζούσε αποκομμένη από την κοινωνία σε ασφαλές μέρος και υπό την προστασία των κοινωνικών υπηρεσιών (που δεν είναι και καθαρά οξύμωρο).

Βέβαια, στην πραγματικότητα ζούσε αποκομμένη και κλεισμένη κάπου παρά τη θέλησή της, ενώ τώρα βρίσκεται σε ασφαλές μέρος υπό την προστασία κτλ.

* Σε σχέση με το φιάσκο για το Τουρκαιγαίο, εκδόθηκε η εξής ανακοίνωση από το Υπουργείο Ανάπτυξης:

Η διενέργεια της Ένορκης Διοικητικής εξέτασης διατάσσεται επειδή δεν υπήρξε ουδέποτε ενημέρωση για τη συγκεκριμένη υπόθεση προς την Υπηρεσία ή την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου από τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες που υπηρετούσαν στο εθνικό γραφείο σημάτων ή που τελούσαν σε απόσπαση στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) προκειμένου να αναληφθεί η έγκαιρη και ενδεδειγμένη πολιτική, διπλωματική και υπηρεσιακή δράση.

Ωστόσο, αυτή η σύνταξη δεν στέκει στα ελληνικά. Στα ελληνικά λέμε: α) ποτέ δεν υπήρξε ενημέρωση, ή β) ουδέποτε υπήρξε ενημέρωση. Ο συντάκτης της ανακοίνωσης θέλησε να ευπρεπίσει το κείμενό του για να του προσδώσει επισημότητα, κι έτσι αντικατάστησε το ποτέ, ίσως επειδή του φάνηκε πεζό, με το «ουδέποτε» -κι έπεσε στη λούμπα.

Θα δούμε παρακάτω και κάτι άλλο για το ίδιο θέμα.

* Μια φωτογραφία που στέλνει φίλος, δείχνει τα γραφεία της ΚΟΒ του ΚΚΕ στο Πλατύ της Ημαθίας.

O φίλος σχολιάζει:

Η ακλισιά είναι από το Πλατύ Ημαθίας, γνωστό για τα εργοστάσια της ΔΕΛΤΑ (Βλάχας) και της ΕΒΖ (ζαχάρεως) που δυστυχώς έκλεισαν.
Το Πλατύ ανήκει με τον Καλλικράτη στον Δήμο Αλεξάνδρειας, ενώ πριν με τον Καποδίστρια ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Πλατέος, του πρώην Δήμου ΠΛΑΤΕΟΣ του Νομού Ημαθίας.

Άρα ΚΟΒ – Κομματική Οργάνωση Βάσης Πλατέος δεν θα ήταν το σωστό; (όπως ΚΟΒ Περισσού)

Δεν θα συμφωνήσω.

Καταρχάς, τα επίθετα αυτά σε -ύς κλίνονται με τρεις τρόπους: αρχαιόπρεπα (του βαθέος, ας πούμε, ή του πλατέος), ομαλοποιημένα (του βαθιού, του πλατιού), ή μένουν άκλιτα (του άντρα του πολλά βαρύ). Ανάλογα με το επίπεδο ύφους, θα διαλέξουμε. Θα γράψουμε, ας πούμε «βαρέος τύπου» (και όχι «βαρέως τύπου»!) αλλά δεν θα πούμε «πολύ με εκνευρίζει αυτό το στιλ βαρέος πεπονιού του φίλου σου». Ή θα αποφυγουμε τη γενική, ή θα πούμε «βαριού πεπονιού», «πλατιού ποταμιού», «βαθιού σκοταδιού».

Το Πλατύ, είτε όταν ήταν ξεχωριστός δήμος είτε τώρα, ασφαλώς στις επίσημες χρήσεις κλινόταν αρχαιοπρεπώς: Δήμος Πλατέος, Γυμνάσιο Πλατέος κτλ.

Αλλά σε πιο ανεπίσημη χρήση θα ήταν κωμικό να πούμε «έχει μαγαζί στον κεντρικό δρόμο του Πλατέος».

Οπότε, ΚΟΒ Πλατύ μάλλον παρά ΚΟΒ Πλατιού.

Αλλά ας μας γράψει και κανένας από εκεί, πώς το λένε οι ντόπιοι (οι Πλατιώτες;)

* Φίλη στέλνει την οθονιά που βλέπετε, από μια παρουσίαση της νέας σεζόν της σειράς Borgen.

Έχω ακούσει για τη σειρά αυτή, αλλά δεν την έχω δει -δεν είμαι σειράκιας. Λοιπόν, η πρωταγωνίστρια, η υπουργός Εξωτερικών της Δανίας «βρίσκεται διαρκώς σε ένα ετοιμόρροπο σκοινί».

Δεν λέγεται αυτό. Ένα σκοινί μπορεί να είναι φθαρμένο, σάπιο, λιωμένο, έτοιμο να κοπεί. Ετοιμόρροπα είναι τα κτίρια.

Κι έπειτα, πώς «βρίσκεται» «σε ένα σκοινί» η υπουργός; Κανονικά λέμε «περπατάει πάνω σε τεντωμένο σκοινί», μια εικόνα πολύ παραστατική που ταιριάζει και στην προκειμένη περίπτωση.

* Κι από παρουσίαση σειράς σε κριτική-παρουσίαση ταινιών.

Μου γράφει φίλος:

Πριν γίνω αυστηρός, πρέπει να αναγνωρίσω και να επαινέσω το γεγονός ότι η κριτική δεν είναι γεμάτη με ονόματα στα Αγγλικά.

Όμως κάπου τους ξέφυγε κατιτίς:

Κάποιο κρυφό κομμάτι της εμπειρίας μου ως μητέρας, ως εραστή, ως γυναίκας στον κόσμο, (…)

Όχι πως είναι μεμπτό να παίζει κανείς οποιοδήποτε ρόλο στην ερωτική του ζωή, αλλά μάλλον δεν εννοεί αυτό ο ποιητής.

Είναι δυσκολάκι όμως, όχι; Το εράστρια δεν ακούγεται σωστό (εγώ δεν το έχω συναντήσει), το ερωμένη έχει παθητική κάπως έννοια, της μετρέσας ενίοτε.

Συμφωνώ ότι είναι δυσκολάκι -ίσως όμως χρειάζεται ξεχωριστό άρθρο. Πάντως, τελευταία βλέπω ολοένα και συχνότερα τον τύπο «εράστρια», τόσο για μεταφορικές όσο και για κυριολεκτικές χρήσεις. Και ασφαλώς δεν συμφωνώ με τη μπούρκα του «ως μητέρας, ως εραστή».

* Και κλείνω με ένα μαργαριταράκι του Άδωνη Γεωργιάδη. Σε μια μακροσκελή ανάρτησή του στο Τουίτερ για το φιάσκο του Τουρκαιγαίου, γράφει και τα εξής:

Θέλοντας να πουλήσει επίσημο ύφος δεν προτίμησε τα απλά «πολύ περισσότερο» κτλ. Όμως «πολλώ μάλλον» (και ακόμα καλύτερα: πολλώ δε μάλλον). Το «πολλών μάλλον» είναι αστείο.

Θα μου πείτε: έτσι κάνεις για ένα λαθάκι που μπορεί να είναι και του κορέκτορα; Αλλά εδώ δεν έχουμε ένα πρόχειρο τουίτ, έχουμε εκτενέστατη ανακοίνωση, ολοφάνερα προσεγμένη.

Και γενικότερα, επειδή έγινε και σχετική συζήτηση στο Φέισμπουκ, νομίζω ότι η κριτική στα γλωσσικά αστοχήματα του Άδωνη ειδικώς (και όχι τόσο π.χ. του Τσίπρα ή του Κυριάκου ή του Χατζηδάκη ή του Κατρούγκαλου ή του Ανδρουλάκη) νομίζω ότι όχι απλώς συγχωρείται αλλά και επιβάλλεται για δύο λόγους: ο ένας είναι ότι ο Άδωνης έψεξε από το βήμα της Βουλής τον Τσίπρα για αμορφωσιά, παρουσιάζοντας διάφορα υπαρκτά ή ανύπαρκτα γλωσσικά και πραγματολογικά λάθη του. Οπότε, είναι καλό να δει ότι το ραβδί έχει δυο άκρες.

Δεύτερον, και πιο ουσιαστικό, ο Άδωνης είναι ο μόνος βουλευτής που καπηλεύεται την αρχαία ελληνική για να προωθεί την καριέρα του και να βγάζει λεφτά, παρουσιάζοντας μια εντελώς στρεβλή εικόνα της ελληνικής γλώσσας από το τσαρλατανείο που έχει ιδρύσει και διαδίδοντας ένα σωρό αντιεπιστημονικές απόψεις.

Όσο για την ουσία, φίλος που ξέρει από δημόσια διοίκηση παρατήρησε:

Να πει κάποιος στον υπουργό ότι οι ΕΔΕ δεν διατάσσονται, κατά το δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα, «όχι κατ’ ανάγκη για να τιμωρηθεί κάποιος αλλά για να δούμε τι πήγε στραβά στη διαδικασία και να το διορθώσουμε » αλλά όταν υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις πειθαρχικού παραπτώματος υπαλλήλου. Οι ΕΔΕ δεν υποδεικνύουν διαδικαστικά σφάλματα.

Advertisement