Τότε που οι κοπέλες φορούσανε φουστάνια – 13 (μυθιστόρημα του Δημήτρη Σαραντάκου)

Εδώ και μερικούς μήνες άρχισα να δημοσιεύω, ύστερα και από τη δική σας ενθάρρυνση, ένα ανέκδοτο μυθιστόρημα του πατέρα μου.

Οι δημοσιεύσεις γίνονται κανονικά κάθε δεύτερη Τρίτη. Η σημερινή συνέχεια είναι η δέκατη τρίτη, η προηγούμενη βρίσκεται εδώ.

Η δράση ξεκίνησε επί δικτατορίας και συνεχίζεται στη μεταπολίτευση. Ο Δήμος, ο κεντρικός ήρωας, είναι φιλόλογος που αρχικά υπηρετούσε σε κωμόπολη της Πιερίας. Έχει μια μπερδεμένη σχέση με τη ζωγράφο Έζμπα. Σήμερα ολοκληρώνουμε το έβδομο κεφάλαιο.

Πριν προχωρήσω στη συνέχεια του μυθιστορήματος, μια αγγελία: Αναζητείται εθελοντής (ή εθελόντρια) να πληκτρολογήσει ένα αντιπολεμικό διήγημα που θέλω να βάλω μια Κυριακή, που πιάνει τρεις στήλες παλιάς εφημερίδας. 

Ακόμα δυο χρόνια κύλησαν μέσα στην ίδια, έντονα πολιτικοποιημένη, ατμόσφαιρα. Στις εκλογές του Νοέμβρη του ΄77 με την ανάδειξη του Πασόκ σε αξιωματική αντιπολίτευση, τη σοβαρή ενίσχυση του Κουκουέ και την μείωση του Εσωτερικού, που προκάλεσε η συντριβή της «Συμμαχίας», φάνηκε πως η πολιτική πλάστιγγα έγερνε στα αριστερά. Στο εξωτερικό άλλωστε το ίδιο γινόταν. Οι συνέπειες που είχε η ήττα των Αμερικανών στο Βιετνάμ ήταν φανερές σε παγκόσμια κλίμακα. Στη Νικαράγουα νίκησαν οι Σαντινίστες, το ΦΡΕΛΙΜΟ στη Μοζαμβίκη και το ΜΠΛΑ στην Αγκόλα πήρανε την εξουσία. Σε πολλά από αυτά τα μέρη είχε λίγα χρόνια πιο μπροστά περιπλανηθεί ο ονειρικός Δήμος με τους επαναστάτες φίλους του.

Στο γιορτασμό των εξήντα χρόνων της Οκτωβριανής Επανάστασης η κόβα τους έκανε ανοιχτή συγκέντρωση, όπου καλέσανε και πολλούς αριστερούς συμπαθούντες, μη κομματικούς. Ομιλητής ήταν ο Πέτρος, που με κάπως διθυραμβικό τόνο μίλησε για τον «διαφαινόμενο νικηφόρο τερματισμό του ψυχρού πολέμου» και εξύμνησε τη μορφή του Λεωνίδα Μπρέζνιεφ, «άξιου συνεχιστή του έργου του Λένιν», όπως τον χαρακτήρισε. Ο Δήμος βρήκε κάπως ανεδαφική την πρόβλεψη για νικηφόρο τερματισμό του ψυχρού πολέμου και ενοχλήθηκε πολύ από την εξύμνηση του Μπρέζνιεφ, που ο ίδιος δεν τον συμπαθούσε καθόλου. Φυσικά δεν είπε τίποτα ούτε εκείνη τη στιγμή, για να μη χαλάσει την ατμόσφαιρα του ενθουσιασμού που είχε επικρατήσει, ούτε όμως και την επομένη στη συνεδρίαση της κόβας τους, στην οποία έγινε εκτίμηση για την επιτυχία της συγκέντρωσης. Κατάλαβε πως θα αποτελούσε παραφωνία, γιατί όλοι σχεδόν ήταν της άποψης του Πέτρου.

Μόνο σε μια κουβέντα του με τον Βαγγέλη, όταν είχε τελειώσει η συνεδρίαση και φεύγανε, διαπίστωσε με ευχαρίστηση, πως ούτε κι εκείνος συμφωνούσε με τα λεχθέντα από τον Πέτρο.

«Έχουμε πολύν ανήφορο μπροστά μας» του λέει «και να μην υποτιμάμε τον αντίπαλο. Ο καπιταλισμός δε θα παραδοθεί εύκολα. Όσο για τον Λεωνίδα, τι να σου πω βρε Δήμο, δε μου γεμίζει το μάτι. Ούτε του Λένιν ούτε του Στάλιν συνεχιστής. Σκέτος γραφειοκράτης  είναι».

Σε όλο αυτό το διάστημα με την Έζμπα επικοινώνησε δυο μονάχα φορές, πάλι με δικιά της πρωτοβουλία. Του τηλεφώνησε στη γιορτή του, το ΄76 και το ΄77. Ο ίδιος δεν αποτόλμησε ποτέ να της τηλεφωνήσει, μην τυχόν και πέσει πάλι πάνω σε καμιάν επιδερμική επαφή της. Τη σκεφτόταν όμως συνεχώς.

Όταν με τη Μεταπολίτευση εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα, αποφάσισε να οργανώσει καλύτερα το νοικοκυριό του και να γίνει αυτάρκης. Έπρεπε να λύσει κάποια καίρια προβλήματα: το μαγείρεμα, το πλύσιμο και το σιδέρωμα των ρούχων του, το ράψιμο των κουμπιών που πέφτανε και το καρίκωμα των αναπόφευκτων σχισιμάτων. Αυτά τα τελευταία τα θεωρούσε τα δυσκολότερα γιατί, λόγω πρεσβυωπίας δε μπορούσε εύκολα να περάσει την κλωστή από το μάτι της βελόνας.

Όσον καιρό ζούσε με τους γονείς του δεν αντιμετώπιζε φυσικά κανένα πρόβλημα αναφορικά με το ντύσιμό του και τη διατροφή του. Η μάνα του ήταν σπουδαία μαγείρισσα και άξια νοικοκυρά. Αλλά και στα πέντε χρόνια της συμβίωσής τους η Έζμπα, παρά την μποέμικη νοοτροπία και την απερίγραπτη ακαταστασία της, τα κατάφερνε με το μαγείρεμα και του έραβε και κανένα κουμπί. Στους Σοφάδες ήταν που τα βρήκε σκούρα. Η κουζίνα και των τριών εστιατορίων τους δεν του άρεσε και το ράψιμο των κουμπιών ή το καρίκωμα των ρούχων αποτελούσαν δυσεπίλυτα προβλήματα, που τα αντιμετώπιζε αγοράζοντας καινούργια ή παρακαλώντας κάποια καλοσυνάτη πωλήτρια να του ράψει κάποιο κουμπί που έλειπε. Βέβαια, με την εγκατάστασή του στην πόλη της Ντίνας, η κατάσταση βελτιώθηκε σημαντικά, χάρη στη μέριμνα της φίλης του, αναφορικά με το νοικοκυριό και τα ρούχα του, και στην ωραία κουζίνα της «Φωλιάς», αναφορικά με το φαγητό.

Τώρα αγόρασε καινούργια ηλεκτρική κουζίνα και πλυντήριο, περιδιαβάζοντας δε ασκόπως γύρω από την πλατεία Κάνιγγος βρήκε στη στοά Φέξη ένα μαγαζί, που είχε κάποια πολύτιμα για την περίπτωσή του εφόδια: Μια πρέσα σιδερώματος, ένα πολύ ευφυές μικροσκοπικό εργαλείο, που περνούσε αυτόματα την κλωστή  από το μάτι της βελόνας και άλλα παρόμοια βολικά μικροεργαλεία οικιακής χρήσεως.

Καθώς ήταν από χαρακτήρος νοικοκύρης και επιμελής, του άρεσε η οργάνωση αυτή του σπιτικού του. Βρήκε μάλιστα και ένα βιβλίο με συνταγές μαγειρικής, ένα είδος «Τσελεμεντέ» και γρήγορα έμαθε να φτιάχνει υποφερτά φαγητά. Ήταν που ήταν σπιτόγατος, τώρα πια απόγινε. Φυσικά το νοικοκυριό τον απασχολούσε λίγο, τις περισσότερες ώρες που ήταν κλεισμένος στο σπίτι, τις ξόδευε γράφοντας και διαβάζοντας.

Τα υπηρεσιακά του καθήκοντα στο Γυμνάσιο δεν τα αντιμετώπιζε σαν υποχρεώσεις ρουτίνας, αλλά σα δημιουργική δουλειά. Όπως τότε στην Πιερία, έτσι κι εδώ κατάφερε να κερδίσει την εκτίμηση και την αγάπη των μαθητών του και, θέλοντας να στρέψει την εκχειλίζουσα ζωτικότητά τους σε κάτι πιο γόνιμο από την πολιτική ή καλύτερα την κομματική δραστηριότητα, εγκαινίασε τις «συλλογικές εργασίες» όπως τις ονόμασε. Συζητούσε στην τάξη για κάποιο θέμα, μέσα στα πλαίσια της διδακτέας ύλης, αλλά όχι στενά συναρτημένο μ΄ αυτήν: Την πραγματική φύση της αρχαίας δημοκρατίας, τη σχέση της βυζαντινής μουσικής με το δημοτικό και το ρεμπέτικο τραγούδι, τις ρίζες της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού και άλλα παρόμοια.

Κατόπιν, χωρίς τη δικιά του επέμβαση, ούτε καν υπόδειξη, οι μαθητές φτιάχνανε ομάδες εργασίας με τέσσερα ή πέντε μέλη και καταπιάνονταν με τη μελέτη του θέματος που διάλεξαν μόνοι τους. Τους άφηνε να λειτουργήσουν τελείως ελεύθερα κι αυτός περιοριζόταν να τους δίνει τεχνικές πληροφορίες και συμβουλές. Έπρεπε όμως σε τακτό χρονικό διάστημα, ενός ή δύο το πολύ μηνών, να του παρουσιάσουν το αποτέλεσμα της δουλειάς τους.

Πολύ σύντομα τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με την καινοτομία αυτή και πέσανε με τα μούτρα. Σχεδόν ασυναίσθητα τα συνήθισε να αυτενεργούν, να συνεργάζονται και τα εξοικείωσε με την ερευνητική δουλειά και την αναζήτηση  βιβλιογραφίας.

Την έντονη πολιτικοποίηση ή καλύτερα κομματικοποίηση των παιδιών, ο ίδιος δεν την ενθάρρυνε. Μολονότι μέλος του κόμματος, όταν δημιουργήθηκαν κνίτικες ομάδες στο σχολειό, απέφυγε να έρθει σε άμεση επαφή μαζί τους και τους έδωσε να καταλάβουν πως, το πολύ εν χρήσει σύνθημα «πρώτοι στα μαθήματα – πρώτοι στον αγώνα», αυτός το έπαιρνε στα σοβαρά και τοις μετρητοίς. Κατάφερε μάλιστα να ενστερνιστούν τη στάση του αυτή και άλλοι σύντροφοι εκπαιδευτικοί.

Εκτός όμως από τα εκπαιδευτικά και τα κομματικά του καθήκοντα, η κυριότερη ασχολία του έγινε το γράψιμο. Μετά τα δύο πρώτα διηγήματά του κατάφερε να γράψει ακόμα δύο. Έγραφε και ξανάγραφε, μη διστάζοντας να σκίζει αδιστάκτως τα δακτυλόγραφα που δεν του άρεσαν και να ξαναγράφει το ίδιο κείμενο από μνήμης. Κριτήριο για το ότι πλησίαζε στην ολοκλήρωση είχε το αίσθημα κορεσμού που αποκτούσε όταν το ξανάγραφε για νυοστή φορά.

Προβληματίστηκε πολύ για τον τίτλο που θα έδινε στο βιβλίο, γιατί κατανοούσε πως το πρώτο που κοιτάει ο υποψήφιος αναγνώστης είναι ο τίτλος. Για τα επί μέρους διηγήματα (δυο από τα οποία είχαν έκταση νουβέλας) είχε βρει πετυχημένους κατά τη γνώμη του τίτλους: «του φτωχού το βρέσιμο», «τα γενέθλια του μαγκούφη», «το ρεμάλι», «ένα ταξίδι για δουλειές», «στη μέγγενη». Του έλειπε όμως ο γενικός τίτλος. Τελικά, σκέφτηκε να το ονομάσει «Ιστορίες συνηθισμένων ανθρώπων» και έγραψε γράμμα στον Αντρέα, ζητώντας τη γνώμη του. Εκείνος του απάντησε αμέσως επιδοκιμάζοντας την επιλογή του.

Όταν πίστεψε πως τα έφτασε στην τελική, την οριστική τους μορφή, τα δακτυλογράφησε προσεκτικά, τα έβαλε σε ένα μεγάλο φάκελο και πήγε στα γραφεία του εκδοτικού της «Σύγχρονης Εποχής» στην οδό Σόλωνος, όπου τα έδωσε να τα κρίνουν και να αποφασίσουν αν θα τα εκδώσουν. Τα δέχτηκαν, αλλά του είπανε πως μόνο μετά από δύο μήνες, δηλαδή μετά το Πάσχα, θα ξέρουν αν θα τα εκδώσουν ή όχι.

Πέρασε όμως το Πάσχα χωρίς καμιά είδηση από μέρους τους και, σα να ήθελε «να βρει στη δουλειά ξεκούραση απ΄ τη δουλειά», όπως έλεγε ο Καβάφης, καταπιάστηκε με τις σημειώσεις του Αντρέα για τις αρχαία συστήματα γραφής και βρήκε μεγάλο ενδιαφέρον στον τομέα αυτόν, που ως τότε ακροθιγώς μόνο γνώριζε. Με τη μεθοδικότητα που τον χαρακτήριζε καταπιάστηκε να φτιάχνει συγκριτικούς πίνακες των σημείων που υπήρχαν σε διάφορα συστήματα γραφής και να φωτοτυπεί τα αντίστοιχα κείμενα και πινακίδες. Όταν προχώρησε αρκετά στη μελέτη των χαρτιών που του έδωσε ο Αντρέας, έκατσε και του έγραψε τις απόψεις του.

Αγαπητέ Αντρέα

Καταλαβαίνω πως στην παρούσα εποχή της έντονης πολιτικής δράσης και των δυό μας, η ενασχόληση με την αποκρυπτογράφηση αρχαίων επιγραφών φαίνεται, αν όχι ανεδαφική, οπωσδήποτε όμως άκαιρη. Ο Βαγγέλης μάλιστα, ένας σύντροφος στην οργάνωσή μας, δε θα δίσταζε να τη χαρακτηρίσει μικροαστική ή και αντεπαναστατική ακόμα. Από την άλλη μεριά όμως εμένα μια τέτοια ενασχόληση με ξεκουράζει.

Συμφωνώ με τις  επισημάνσεις σου σχετικά με την εποχή της εμφάνισης της γραφής. Οπωσδήποτε συνδέεται στενά με τη γεωργία, τη δημιουργία πόλεων και τις εμπορικές ανταλλαγές.

Σύμφωνο επίσης με βρίσκει η παρατήρησή σου, πως στη μινωική Κρήτη, όπως και στα μυκηναϊκά βασίλεια, η γνώση της γραφής ήταν περιορισμένη στο περιβάλλον του Ανάκτορου και για τον λόγον αυτόν η καταστροφή των κέντρων εξουσίας, που προκάλεσε και την εξαφάνιση του, ολιγάριθμου άλλωστε, στρώματος των μορφωμένων, είχε σα συνέπεια να χαθεί η γνώση της γραφής στον χώρο του Αιγαίου, για πολλούς αιώνες.

Δεν αποκλείεται πάντως σε ορισμένα δευτερεύοντα κέντρα, όπως η Αθήνα, η Κόρινθος ή η Μίλητος, όπου η κατάρρευση των μυκηναϊκών βασιλείων δεν είχε τις δραματικές συνέπειες που είχε στην Κνωσσό, την Πύλο, την Τίρυνθα, τις Μυκήνες τον Ορχομενό και τη Θήβα, (πυρπολήσεις ανακτόρων, καταστροφές, λεηλασίες) να διατηρήθηκαν παλαιά αρχεία και να επιβίωσαν, ως κάστα, ιερείς που μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν, αλλά φυσικά σε πολύ μικρή και τοπικής σημασίας κλίμακα. Αυτό φυσικά είναι δική μου εικασία, που δεν ξέρω αν  έχει επιβεβαιωθεί.

Το πρόβλημα είναι αυτό που επισημαίνεις πολύ εμφαντικά: πως ουσιαστικά δεν έχουν γίνει σχετικές ανακοινώσεις από υπεύθυνους ειδικούς επιστήμονες. Ούτε για τα χαράγματα που θυμίζουν γραφή και έχουν βρεθεί σε σπήλαιο της περιοχής της Καβάλας, αλλά ούτε για την ξύλινη πινακίδα που βρέθηκε στον μοναδικό λιμναίο οικισμό, που ανακαλύφθηκε στη λίμνη της Καστοριάς, έχει ανακοινωθεί επισήμως τίποτα.

Ιδού λοιπόν στάδιον δόξης λαμπρόν, για σένα ιδίως, που όπως μου είχες πει, ζήλωσες την δόξα του Μιχαήλ Βέντρις. Δεν ξέρω όμως αν είναι δυνατό να βρούμε φωτογραφίες ή άλλου είδους απεικονίσεις αυτών των χαραγμάτων και ιδίως της ξύλινης πινακίδας.

Στο μεταξύ καταρτίζω συγκριτικούς πίνακες με τα ψηφία των διαφόρων προϊστορικών γραφών, μολονότι δεν είμαι καθόλου σίγουρος πως η ομοιότητα στη μορφή συνεπάγεται και ομοιότητα στη φωνητική αξία. Όταν τους ολοκληρώσω θα σου τους στείλω.

 

Πέντε μέρες μετά, πήρε από τον Αντρέα ένα σύντομο σημείωμα και φωτοτυπία σελίδων κάποιου περιοδικού, όπως του φάνηκε.

Το γράμμα έγραφε.

Ανυπομονώ να δω τους συγκριτικούς πίνακες που φτιάχνεις. Στο μεταξύ, για να διασκεδάσεις,  σου στέλνω φωτοτυπίες από ένα περιοδικό της Θεσσαλονίκης, όπου ο Αντώνης ο Κολιάτσος, ο επονομασθείς δοκησίσοφος, παλιός σου συνάδελφος, και ήδη επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο – όχι παίζουμε – αναπτύσσει τις απόψεις του. Έχουν μεγάλη πλάκα.

Γεμάτος περιέργεια ξεδίπλωσε τις φωτοτυπίες. Το άρθρο του Κολιάτσου επιγραφόταν «Το ψεύδος των φοινικιστών» και μεταξύ άλλων έγραφε:

 «Μέρος της συνομωσίας η οποία εις παγκόσμιον κλίμακα εξαπολύεται κατά του Ελληνισμού, αποτελεί και ο ισχυρισμός ότι το ελληνικόν αλφάβητον προήλθεν εκ του φοινικικού. Ουδέν τούτου ψευδέστερον. Και αν ορισμένοι εκ των  εγχωρίων ερευνητών, «ελλήνων» υποτίθεται,  παραγνωρίζουν τούτο, ευτυχώς το αντιλαμβάνονται  οι ξένοι. Το γαλλικόν περιοδικόν  L’Express International, περιέχει εκτενή αναφορά εις τον Ελληνικόν Πολιτισμόν και εις τα όσα του οφείλει η σημερινή Δύσις. Πρώτη οφειλή κατά την αξιολόγησιν αυτήν, το  αλφάβητον. Εις το εξώφυλλο του περιοδικού γράφει επί λέξει:  η Ελλάς,  της οφείλομεν τα πάντα,  αλφάβητον,  δίκαιον, δημοκρατίαν, θέατρον, αθλητισμόν, φιλοσοφίαν, μαθηματικά, ιατρικήν, ηθικήν, αστρονομίαν, τέχνην…». Ακολούθως, παρατίθεται το εξώφυλλον του γαλλικού περιοδικού. Βεβαίως, συμφώνως με την κοινώς αποδεκτήν θέσιν της γλωσσολογίας, το λατινικόν αλφάβητον αποτελεί εξέλιξιν του δυτικού ελληνικού-χαλκιδικού αλφαβήτου, δηλ. του αλφαβήτου που μετέφεραν οι Χαλκιδείς εις την Ν. Ιταλία- Μεγάλην Ελλάδα. Οι Γάλλοι εις το περιοδικόν των επισημαίνουν ακριβώς αυτό, ότι δηλ. το αλφάβητον που χρησιμοποιούν έχει ελληνικήν προέλευσιν! Εν ουδεμιά δε περίπτωσει δεν κάμνουν λόγο δια την προέλευσιν του ιδικού μας αλφαβήτου, δηλ. του ελληνικού, από το φοινικικόν σύστημα γραφής!»

«Δίκιο είχε ο Αντρέας όταν μού΄λεγε πως η μαλακία του Κολιάτσου σπάει τζάμι» σκέφτηκε σαν έφτασε στο σημείο αυτό. «Επιστημονικό επιχείρημα είναι ένα πρωτοσέλιδο από γαλλικό περιοδικό, που όμως κάνει λόγο για ένα τελείως διαφορετικό θέμα, την – όντως ελληνική – προέλευση του αλφαβήτου που χρησιμοποιούν οι Γάλλοι, δηλ. του λατινικού» Συνέχισε το διάβασμα:

        Η θεωρία ότι το αλφάβητον αποτελεί φοινικικήν εφεύρεσιν και είναι πρόγονος του ελληνικού, εφαίνετο ισχύουσα  μέχρι προ 100 ετών περίπου, όταν οι γλωσσολόγοι και οι ιστορικοί ισχυρίζοντο ακόμη ότι οι Έλληνες δεν εγνώριζαν γραφήν προ του 800 π.Χ.! Περί το 1900 όμως ο Αρθούρος Έβανς ανέσκαψε την ελληνικήν Μινωικήν Κρήτην και ανεκάλυψε τας ελληνικάς γραμμικάς γραφάς, των οποίων πολλά σύμβολα ήταν ως σχήματα πανομοιότυπα προς τα 17 τουλάχιστον εκ των 24 γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου. Δοθέντος ότι αι πινακίδες με γραμμικήν γραφήν Α και Β χρονολογούνται προ του 1500 π.Χ. ενώ οι Φοίνικες και το αλφάβητόν τους εμφανίζονται μετά το 1300 πΧ, πώς είναι δυνατόν οι μεταγενέστεροι να έδωσαν την γραφήν εις τους προγενέστερους;             

Αλλά αι αρχαιολογικαί ανασκαφαί εις τον ελληνικό χώρο την τελευταίαν 12ετίαν απέδωσαν και άλλας πολλάς και μεγάλας εκπλήξεις: Οι Έλληνες μετεχειρίζοντο όχι μόνο τας συλλαβικάς Γραμμική Α και Β Γραφάς των αλλά και ένα είδος γραφής πανομοιοτύπου με εκείνην του Αλφαβήτου τουλάχιστον από το 6000 π.Χ. Πράγματι  εις το Δισπηλιό, εντός των υδάτων της λίμνης της Καστοριάς, ο καθηγητής Γ. Χουρμουζιάδης ανεκάλυψε ενεπίγραφον πινακίδα με γραφήν σχεδόν ομοίαν με την αλφαβητικήν, η οποία εχρονολογήθη με τας συγχρόνους μεθόδους του ραδιενεργού άνθρακος (C¹⁴) και της οπτικής θερμοφωταυγειας και ευρέθη ότι ανάγεται εις το 5250π.Χ. Τρία χρόνια αργότερον ο έφορος Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Ν. Σαμψών, ανασκάπτων το «Σπήλαιον του Κύκλωπος» της ερημονησίδος Γιούρα Αλοννήσου (των Βορείων Σποράδων), ανεκάλυψε θραύσματα αγγείων («όστρακα») με γράμματα πανομοιότυπα με εκείνα του σημερινού ελληνικού αλφαβήτου, τα οποία εχρονολογήθησαν με τας ιδίας μεθόδους εις το 5500-6000 π.Χ. Ο αυτός αρχαιολόγος διενεργών το 1995 ανασκαφάς εις την Μήλον, ανεκάλυψε «πρωτοκυκλαδικά αγγεία» των μέσων της 3ης χιλιετίας π.Χ., που έφερον πανομοιότυπα τα γράμματα του Ελληνικού Αλφαβήτου Χ,Ν,Μ,Κ,Ξ,Π,Ο,Ε. Είναι πρόδηλον, ότι αι αρχαιολογικαί αυταί ανακαλύψεις όχι απλώς προσέδωσαν ήδη το χαρακτήρα του κωμικού εις τη λεγομένην «Φοινικικήν Θεωρίαν» περί ανακαλύψεως της γραφής, αλλά ανατρέπουν εκ βάθρων ολόκληρον την επίσημον χρονολόγησιν της ελληνικής Ιστορίας, όπως αύτη διδάσκεται, αλλά και την επίσημον παγκόσμιον Ιστορίαν του Πολιτισμού.

Αλλά παραλλήλως προς την κατεδάφισιν του χάρτινου οικοδομήματος του «Φοινικικού» αλφαβήτου με τη βοήθεια της αρχαιολογικής σκαπάνης, προέκυψε νέον συντριπτικόν στοιχείον, το οποίον μας το πρόσφερεν η επί εικοσαετίαν σεμνή και αθόρυβος μελέτη της ελληνικής γλώσσης και γραφής από ένα μεγάλον ερευνητήν, τον Ηλίαν Λ. Τσατσόμοιρον, εις την ριζοσπαστικήν έρευναν του «Ιστορία Γενέσεως της Ελληνικής Γλώσσας – Από τον έλλοπα θηρευτήν μέχρι την εποχή του Διός – Η  αποκωδικοποίησις του Ελληνικού Αλφαβήτου».

       «Πώς είναι δυνατόν οι Έλληνες να πήραν τη γραφήν  από τους Φοίνικας, οι οποίοι ως γνωστόν έγραφον μόνον σύμφωνα, και να αναπτύξουν φωνήεντα;». Απάντησις: φυσικά και είναι δυνατόν. Τα σύμβολα του συμφωνογραφικού φοινικικού συστήματος γραφής ελειτούργησαν απλώς ως πρώτη ύλη δια την μετάβασιν των Ελλήνων από τη συλλαβογραφικήν Γραμμικήν Β΄ εις την αλφαβητικήν γραφήν. Φυσικώς και είναι δυνατόν να εχρησιμοποίησαν οι Έλληνες δια την δήλωσιν των φωνηέντων της Ελληνικής ορισμένα φοινικικά σύμβολα που αντιπροσώπευον προηγουμένως σύμφωνα και ημίφωνα, αφού μιαν πρώτην ύλην την διαχειρίζεται κανείς όπως θέλει. Όπως είναι γνωστόν, η σημιτική γραφή δεν είναι ούτε ποτέ ήτο αλφαβητική. Δεν  είναι λοιπόν δυνατόν να ομιλούμεν δια σημιτικόν αλφάβητον, όταν εξ αυτού του υποτιθεμένου αλφαβήτου απουσιάζουν τα φωνήεντα. Η σημιτική γραφή ήτο συμφωνογραφική. Με μεγάλην συγκατάβασιν εντούτοις ημπορούμε να δεχθώμεν ότι λειτούργησε ως πρώτη ύλη δια την δημιουργίαν από τους Έλληνας της πρώτης αλφαβητικής γραφής. Αυτό σημαίνει πως όποιος ομιλεί δια σημιτικό αλφάβητον, χρησιμοποιεί τον όρο  αλφάβητον  με την ευρυτέραν έννοιαν, αυτήν του εν γένει συστήματος γραφής, και όχι με τη στενοτέραν, αυτήν του  φθογγογραφικού  συστήματος γραφής, όπου υπάρχει αντιστοιχία φθόγγων-γραμμάτων. Άρα, ουδείς είπε ότι υπήρχε σημιτικόν φθογγογραφικόν σύστημα γραφής, δηλ. σημιτική αλφαβητική – οι Έλληνες είναι οι δημιουργοί του αλφαβητικού συστήματος γραφής».

Το κείμενο συνόδευαν απεικονίσεις του Δίσκου της Φαιστού, πινακίδων με γραμμική γραφή Α και Β και άλλα εντυπωσιακά μεν, άσχετα δε με το θέμα, στοιχεία. Ίσως όμως αυτά να τα προσέθεσε ο δημοσιογράφος που σελιδοποίησε το κείμενο και να μην τα έβαλε ο Κολιάτσος. Ο Δήμος, δίπλωσε τις φωτοτυπίες του περιοδικού και τις φύλαξε, χωρίς να ασχοληθεί περισσότερο μαζί τους. Αντίθετα, καταπιάστηκε με μεγαλύτερη όρεξη με τις γραφές και τα αλφάβητα.

Ψάχνοντας σε εγκυκλοπαιδικά λεξικά και ειδικά συγγράμματα είχε βρει και αντιγράψει όλα τα συστήματα γραφής της Ανατολικής Μεσογείου, ιερογλυφικά, συλλαβάρια, αλφάβητα και είχε καταρτίσει συγκριτικούς πίνακες  με βάση το σχήμα τους, τη φωνητική τους αξία (όπου την εύρισκε) και την παλαιότητά τους.

Από την έρευνά του αυτή πείσθηκε πως όσο πιο αρχαίο είναι ένα σύστημα γραφής τόσο πιο περίπλοκο είναι το σχήμα των συμβόλων που το αποτελούν, χωρίς όμως αυτό να είναι γενικός κανόνας. Βρήκε στα ιερογλυφικά, όχι μόνο τα αιγυπτιακά, αλλά και τα σουμερικά, στα κρητικά και σε εκείνα της γραφής Χαράπα που άνθισε στην κοιλάδα του Ινδού, πολύ απλά σχήματα, σαν τον σταυρό, το τρίγωνο ή τον κύκλο.

Περισσότερο του κίνησε την προσοχή ο χρονικός συσχετισμός των συστημάτων γραφής. Κατανοούσε βέβαια πως οι επικοινωνίες μεταξύ των διαφόρων περιοχών στην αρχαιότητα ήταν περιορισμένες. Φυσικά η γραφή γεννήθηκε μαζί με τις πόλεις και το εμπόριο, αλλά εμπορικές ανταλλαγές δε σήμαιναν ντε και καλά και επικοινωνία ανθρώπων. Τα εμπορεύματα άλλαζαν πολλές φορές χέρια, ώσπου να φτάσουν από τον παραγωγό στον καταναλωτή. Το μετάξι της Κίνας ή τα γουναρικά της Σιβηρίας ποτέ δεν τα φέρανε στη Μεσόγειο Κινέζοι ή Σιβηριανοί έμποροι.

Πάντως ο χρονικός συσχετισμός θα έπαιξε ρόλο σε γραφές που αναπτύχθηκαν σε γειτονικές περιοχές. Βρήκε πως στην Ουγκαρίτη, το πανάρχαιο εμπορικό κέντρο στη βόρεια Συρία, η επίδραση των γραμμικών γραφών του Αιγαίου και των σφηνοειδών της Μεσοποταμίας, δημιούργησαν ένα υβριδικό αλφάβητο, που είχε κοινά χαρακτηριστικά και με τις δύο πηγές του.

Λιγότερη σημασία έδωσε στην αναζήτηση της φωνητικής αξίας των συμβόλων των διαφόρων γραφών. Δεν ήταν απαραίτητο σύμβολο με το ίδιο σχήμα να έχει την ίδια φωνητική αξία σε δυο διαφορετικά συστήματα γραφής.

Τελικά κατάστρωσε  τέσσερις κατηγορίες συγκριτικών πινάκων. Ένα με βάση τον χρονικό συσχετισμό: Γραφές της προϊστορικής εποχής, γραφές των αρχαϊκών χρόνων, γραφές της κλασσικής αρχαιότητας, της ελληνιστικής εποχής, της ρωμαιοκρατίας, του Μεσαίωνα. Έναν ανάλογα με τη γεωγραφική κατανομή τους. Γραφές του Αιγαίου, γραφές της Μικρασίας, γραφές της Δυτικής Ασίας, γραφές της βόρειας Αφρικής, γραφές των Ινδιών. Ο τρίτος συγκριτικός πίνακας ήταν ο πιο μεγάλος και αυτός που τον παίδεψε περισσότερο, γιατί σ΄αυτόν είχε κατατάξει τα σύμβολα όλων των συστημάτων γραφής με βάση το σχήμα τους. Ο τέταρτος πίνακας ήταν ο πιο ελλιπής, γιατί περιείχε τη φωνητική αξία των συμβόλων, η οποία για πολλές γραφές είναι ακόμα άγνωστη.

Όταν τέλειωσε και αφού τους ξανακοίταξε για δέκατη φορά τους καθαρόγραψε και τους ταχυδρόμησε του Αντρέα.

Πέρασε άλλος ένας χρόνος, που ούτε κατάλαβε πώς κύλησε, έτσι πνιγμένος σε καθήκοντα και υποχρεώσεις που ήταν. Από τη «Σύγχρονη Εποχή» καμιά είδηση. Την Έζμπα τη θυμόταν αλλά όχι με την παλιά συναισθηματική φόρτιση. Στην Αίγινα δεν ξαναπήγε. Αντίθετα, το καλοκαίρι του ΄78 τον κάλεσαν οι κουμπάροι του και με χαρά ταξίδεψε με το αμάξι του ως τη Μακεδονία. Περιχαρείς του αναγγείλανε πως περίμεναν παιδί. Τους δήλωσε πως όταν με το καλό γεννηθεί, θα το βάφτιζε αυτός.

«Σκέφτομαι καμιά φορά πως είμαι πολύ μεγάλος για να αποχτήσω απόγονο» του είπε, σα μείνανε μόνοι τους, ο Αντρέας και συνέχισε.

«Ο παππούς μου απόχτησε το πρώτο του παιδί εικοσιτριώ χρονών, ο πατέρας μου ήταν τριάντα δύο σα γεννήθηκα κι εγώ θα διαφέρω από το παιδί μου πενήντα τρία χρόνια. Πολύ δεν είναι; Ευτυχώς η Αναστασία είναι νέα».

«Ξέρεις αυτή η επιβράδυνση, να την πω έτσι, στην ηλικία αναπαραγωγής, συνοδεύεται με ανάλογη επιμήκυνση του προσδόκιμου ορίου της ζωής. Θυμάμαι πως τον παππού μου, που χτυπήθηκε από αυτοκίνητο και πέθανε εβδομήντα έξι χρονών. Εντούτοις θεωρήσαμε πως έφυγε «πλήρης ημερών», ενώ όταν έχασα τον πατέρα μου, από πνευμονία, στην ίδια ηλικία, μου κακοφάνηκε πως πήγε πριν την ώρα του».

«Αυτή την επιμήκυνση που λες» παρατήρησε με ζωηρότητα ο Αντρέας «την αντιλαμβανόμαστε όταν σκεφτούμε πως τον Κολοκοτρώνη τον λέγανε «γέρο του Μωριά», ενώ ήτανε πενηνταδύο χρονών. Πως πενηνταδύο επίσης χρονών πέθανε ο Ναπολέων και πενηντατεσσάρων ο Λένιν. Το φαντάζεσαι; Σήμερα θα τους θεωρούσαμε πως βρίσκονταν στην αρχή της καριέρας τους».

Σε μια κουβέντα που είχε με την Αναστασία, χωρίς να είναι μπροστά ο Αντρέας, που έλειπε σε δουλειές, τον εντυπωσίασε η δήλωσή της πως σταμάτησε να εξομολογείται.

«Με ξέρεις καλά, Δήμο μου και πιστεύω να μη με θεωρείς υποκρίτρια. Είμαι πιστή Χριστιανή και ως τώρα τηρούσα όλους τους θρησκευτικούς κανόνες. Νήστευα, εξομολογούμουν και κοινωνούσα ταχτικά. Πίστευα πως από τον πνευματικό μας δεν πρέπει να κρύβουμε τίποτα, υπέθετα όμως πως αυτό δεν επεκτείνεται και στις ιδιαίτερες, κρυφές στιγμές, που ζούνε τα αντρόγυνα. Βέβαια με τον πρώτο μου άντρα τέτοιες στιγμές, εκτός που ήταν σπανιότατες, δεν παρουσίαζαν και κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ενώ με τον Αντρέα μου….»,

εδώ σταμάτησε για λίγο. Φαινόταν αμήχανη κι είχε μάλιστα κοκκινίσει ελαφρά. Κατόπιν συνέχισε:

«Ο καινούργιος πνευματικός μου όμως, ο παπα-Γιώργης, γιατί ο παπα-Δημήτρης συχωρέθηκε, μου έκανε διαφορετικές ερωτήσεις. Ζητούσε και μάλιστα κάπως επίμονα, να μάθει λεπτομέρειες, ξέρεις τώρα. Έτσι, όταν τον περασμένο μήνα με ρώτησε αν τηρώ τους κανόνες της νηστείας και εγώ του απάντησα καταφατικά, αυτός μου λέει «δεν εννοώ μόνο τη νηστεία της τραπέζης αλλά και τη νηστεία της κλίνης». Θύμωσα. «Άκου παπα-Γιώργη» του λέω «το τι κάνω στο κρεβάτι με τον άντρα μου, είναι δικός μου λογαριασμός και δε σε αφορά. Το σώμα μου είναι δικό μου και το κάνω ό,τι θέλω».

Αυτός τότε μου είπε, και μάλιστα με επιτιμητικό ύφος, που με θύμωσε, πως το σώμα μου, όπως τα σώματα όλων των ανθρώπων,  ανήκει στον θεό, οπότε δεν κρατήθηκα «Αν είναι έτσι παπα-Γιώργη, εσύ γιατί είσαι τόσο χοντρός; Ο Χριστός δεν είπε πως είναι στενή η πύλη του Παραδείσου; Εσύ πώς θα χωρέσεις να την περάσεις;» Από τότε σταμάτησα να εξομολογιέμαι».

Συνολικά ο Δήμος έμεινε σχεδόν ένα μήνα στην πόλη. Την πρώτη βδομάδα συγκεντρώθηκαν σε ένα θορυβώδες γλέντι τα ρεμάλια της Πιερίας, που του απένειμαν με το καθιερωμένο «πάπλωμα» τον τίτλο του «αντεπιστέλλοντος ρεμαλιού» και του πρότειναν να γίνει ο προπονητής του ποδοσφαιρικού συλλόγου τους, του «Ακράτητου». Όπως του εξήγησε ο Αντρέας, με την επίνευση και προτροπή του Αργύρη,  είχαν σκαρώσει έναν ανύπαρκτο ποδοσφαιρικό σύλλογο τον «Ακράτητο» (Πιερίας όμως – για   να ξεχωρίζει από τον υπαρκτό «Ακράτητο Άνω Λιοσίων», του διευκρίνισε). Άλλωστε η προέλευση του ονόματος ήταν άλλη. Καθώς οι περισσότεροι είχαν τα χρονάκια τους, έτρεχαν συχνά στην τουαλέτα. Δεν είχαν ακόμη ακράτεια, αλλά όσο νά΄ ναι, την πλησίαζαν. Παράγγειλαν μάλιστα σε ένα μαγαζί αθλητικών ειδών (της Θεσσαλονίκης βέβαια), τις κατάλληλες ποδοσφαιρικές στολές: μπλε παντελονάκια και πορτοκαλιές φανέλες, με την ονομασία «Ακράτητος Πιερίας» μπροστά και έναν αριθμό από το 1 ως το 11 πίσω, στο ίδιο χρώμα.

Και δε σταμάτησαν εκεί. Φόρεσαν τις στολές τους και φωτογραφήθηκαν στο γήπεδο της κωμόπολης, φυσικά μιαν ώρα που ήταν έρημο. Ο Αντρέας με τον Απόστολο, τον τραπεζικό, που είχαν γνωριμίες με συντάκτες εφημερίδων της Θεσσαλονίκης έστειλαν τις φωτογραφίες με το σχετικό ρεπορτάζ και να δεις που μερικές δεν υποπτεύθηκαν τη φάρσα, ούτε παραξενεύτηκαν βλέποντας πενηντάρηδες ποδοσφαιριστές (μάλιστα ο δήθεν τερματοφύλακας, δηλαδή ο Νίκος, φορούσε χοντρά μυωπικά γυαλιά και κρατούσε μπαστούνι) και δημοσίευσαν και το ρεπορτάζ και τις φωτογραφίες. Ο Δήμος μπήκε αμέσως στο πνεύμα της παρέας και δέχτηκε να βάλει μια πορτοκαλιά φόρμα, με το όνομα της ομάδας, που του σκάρωσαν στα σβέλτα και να βγει φωτογραφία με ολόκληρη την ομάδα, της οποίας υποτίθεται πως ήταν ο προπονητής.

Τότε γνωρίστηκε με ένα καινούργιο μέλος των «ρεμαλιών της Πιερίας», που του άρεσε πολύ, ιδίως όταν έμαθε την απίστευτη Οδύσσειά του. Ο καπετάν Παύλος δεν ήταν ντόπιος, Σκιαθίτης ήταν, αλλά παντρεμένος με μια ντόπια γυναίκα. Πλοίαρχος του εμπορικού ναυτικού, βρέθηκε κατά τον πόλεμο μακριά από την Ελλάδα, καθώς το φορτηγό που κυβερνούσε εκτελούσε μεταφορές μεταξύ Αμερικής και Αγγλίας. Αναδείχθηκε σε στέλεχος της ΟΕΝΟ και παρασημοφορήθηκε από τη βρετανική κυβέρνηση  για τις υπηρεσίες του στον συμμαχικόν αγώνα, καθώς οι θαλάσσιες μεταφορές παίξανε αποφασιστικό ρόλο στην έκβαση του πολέμου.

Παρά το αριστερό παρελθόν του, επειδή ήταν από τους ελάχιστους, τότε, πλοιάρχους, που γνώριζε την καινούργια τεχνολογία των επικοινωνιών και της πλοήγησης, με τα ραντάρ και τα σονάρ, βρήκε αμέσως δουλειά σε μεγάλη ναυτιλιακή εταιρεία. Και οι μεν εφοπλιστές τη δουλειά τους θέλανε να κάνουνε, η Ασφάλεια όμως είχε διαφορετική άποψη και όσες φορές βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη ή στην πόλη τους, άρχισε τις πιέσεις και τις συχνές κλήσεις στην Αστυνομία «δι΄ υπόθεσίν του», Οι ενοχλήσεις αυτές εντάθηκαν πολύ όταν οι ασφαλίτες εξακρίβωσαν πως είχε ναυτολογήσει στο πλοίο που κυβερνούσε, σχεδόν  αποκλειστικά, αριστερούς ναύτες και αξιωματικούς.

Για τελευταία φορά πέρασε λίγες μέρες με τη γυναίκα του και το κοριτσάκι τους, τον Οχτώβρη του ΄46, όταν είχε αρχίσει πια ο Εμφύλιος. Κατόπιν ξεκίνησε για το επόμενο ταξίδι του. Θα φόρτωνε βαρέλια με λάδι από τη Θεσσαλονίκη, με προορισμό το Ρότερνταμ. Στα ανοιχτά της Μήλου αντιλήφθηκε πως τον είχε πάρει το κατόπι ένα περιπολικό του στόλου. Η παρακολούθησή του συνεχίστηκε κι όταν βγήκε στα διεθνή ύδατα. Αναπτύσσοντας ταχύτητα κατόρθωσε να φτάσει στο Οράν της Αλγερίας, που ήταν ακόμα γαλλική και από παλαιότερες επισκέψεις του είχε αναπτύξει φιλικές σχέσεις με τον λιμενάρχη του. Ξέροντας πως ήταν κι αυτός κομμουνιστής, του εξήγησε τι συμβαίνει και ζήτησε τη βοήθειά του. Πραγματικά όταν το περιπολικό φάνηκε στα ανοιχτά του λιμανιού, ο λιμενάρχης του έστειλε μήνυμα πως βρίσκεται χωρίς άδεια σε γαλλικά χωρικά ύδατα και απείλησε με διπλωματικό επεισόδιο.

Από τη μεριά του ο καπετάν Παύλος έστειλε σήμα στην εταιρεία του πως θα έμενε για λίγες μέρες στο Οράν για να επισκευάσει κάποιες μικροβλάβες που παρουσιάστηκαν και όταν το περιπολικό απομακρύνθηκε, έβαλε πλώρη για το Ρότερνταμ. Παρέδωσε κανονικά το φορτίο του και τότε πήρε από την εταιρεία του σήμα να φορτώσει κάρβουνο από το Κάρντιφ για το Ελσίνκι. Όταν βρέθηκε εκεί πήρε τηλεγράφημα από τη γυναίκα του πως είχε εκδοθεί ένταλμα σύλληψής του, μόλις θα γύριζε στην Ελλάδα. Έτσι, όταν ξεμπέρδεψε με το φορτίο και πήρε το δρόμο του γυρισμού, το αποφάσισε. Μάζεψε όλο το πλήρωμα και τους ανακοίνωσε πως θα πιάνανε στη Γδύνια, όπου ο ίδιος θα εγκατέλειπε το πλοίο, γιατί είχε αποφασίσει να περάσει στον Δημοκρατικό Στρατό.

Από το πλήρωμα, ο δεύτερος, ο λοστρόμος, ο πρώτος μηχανικός, ο μαρκόνης και άλλοι, σχεδόν το μισό πλήρωμα, δήλωσαν πως θα τον ακολουθούσαν. Ανάθεσε την πλοιαρχία στον τρίτο, οδήγησε το καράβι στη Γδύνια και εκεί με όσους τον ακολούθησαν παρουσιάστηκαν στις πολωνικές αρχές, δήλωσαν πως είναι έλληνες δημοκράτες και ζήτησαν να προωθηθούν στην Ελεύθερη Ελλάδα. Ένα μήνα αργότερα, πολεμούσαν στο Γράμμο.

Μετά την οπισθοχώρηση, μείνανε κάπου δυο μήνες στην Αλβανία και κατόπιν με ρωσικά φορτηγά  τους πήγανε στο Μπατούμ. Από εκεί με τραίνο στο Μπακού, από όπου πάλι με πλοίο στο Μαχάτς Καλά και πάλι με τραίνο στην Τασκένδη. Στην Τασκένδη έζησε τέσσερα χρόνια εργαζόμενος σε εργοστάσιο τρακτέρ, αλλά το ΄56 μπλέχτηκε, χωρίς να το επιδιώξει στις αντιπαραθέσεις και τις διαμάχες των πολιτικών προσφύγων, συνέπεια της 6^ης ολομέλειας και της καθαίρεσης του Ζαχαριάδη.

«Τι να σου πω αγαπητέ μου», εξήγησε στον Δήμο, που τα αγνοούσε όλα αυτά και ήθελε να μάθει λεπτομέρειες «εγώ ουδέποτε τον χώνεψα αυτόν τον Ζαχαριάδη, αλλά με εξόργισε η απροσχημάτιστη, ωμή θα την έλεγα, επέμβαση της ηγεσίας του σοβιετικού κομμουνιστικού κόμματος στα εσωτερικά του δικού μας και σε συνεδριάσεις είπα με θάρρος την άποψή μου, με αποτέλεσμα να με  διαγράψουν από το κόμμα και να με απολύσουν από τη δουλειά μου. Βρέθηκα στη μαύρη λίστα, δηλαδή σε πολύ επικίνδυνη θέση, όπως διαπίστωσα αμέσως. Γιατί μαζί με τη διαγραφή μου με απόλυσαν από τη δουλειά μου στο εργοστάσιο»

Συνεχίζοντας την αφήγησή του ο καπταν Παύλος του είπε πως για να ζήσουν, αυτός, μαζί με πεντέξι άλλους διαγραμμένους, φτιάξανε μια μπριγάδα όπως την ονόμασε, δηλαδή συνεργείο επισκευών  σε ιδιωτικές κατοικίες και έτσι επιβίωσε επί δεκαοχτώ χρόνια, μια ζωή ολόκληρη. Επικεφαλής είχαν έναν καταπληκτικό Πόντιο, τον Λεωνίδα, τον οποίον όμως, επειδή συνέχισε να αναμιγνύεται σε οργανώσεις των προσφύγων που λειτουργούσαν παράνομα, έξω από τις γραμμές του κόμματος, τον εξόρισαν το ΄58 στη Σιβηρία.

«Τι να σου πω αγαπητέ μου» του είπε στο σημείο αυτό της αφήγησης. «ένα άλλο σημείο που με πίκρανε, ήταν η συμπεριφορά των σοβιετικών προς τις διάφορες μικρές μειονότητες, όπως ήταν οι δικοί μας οι Πόντιοι. Δεν ξέρεις τι τράβηξαν. Τότε στις μεγάλες δίκες επί Στάλιν, πήρε η μπάλα χιλιάδες Πόντιους του Καυκάσου, της Ουκρανίας και της Κριμαίας, άλλους κατηγόρησαν για εθνικιστές κι άλλους για πράκτορες του ιμπεριαλισμού. Ένα σωρό εκτελέστηκαν και πολλοί εξορίστηκαν. Αλλά και μετά τον πόλεμο συνεχίστηκε ο διωγμός. Με την ψεύτικη κατηγορία πως συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς, τους εξόρισαν στην Κεντρική Ασία»

Τελικά ο καπετάν Παύλος επαναπατρίστηκε στα τέλη του ΄74, μετά τη Μεταπολίτευση και εγκαταστάθηκε στη μικρή τους πόλη, μετά από εικοσιοχτώ ολόκληρα χρόνια Φυσικά δεν υπήρχε περίπτωση να βρει δουλειά στα πλοία, αλλά, ικανότατος και πολύγλωσσος καθώς ήταν, γρήγορα προσλήφθηκε σε ένα ναυτιλιακό γραφείο της Θεσσαλονίκης, όπου δούλευε όλη τη βδομάδα και μόνο τα Σαββατοκύριακα τα περνούσε στην πόλη τους. Το πρώτο του μέλημα ήταν να ανασυγκροτήσει την οικογένειά του, που στο διάστημα εικοσιοχτάχρονης απουσίας του είχε υποφέρει τα πάνδεινα. Ευτυχώς η γυναίκα του είχε σταθεί βράχος. Πολύ περισσότερο από ότι η Πηνελόπη.

Σε τρία χρόνια η οικογένεια είχε ορθοποδήσει, καλοπάντρεψαν την κόρη τους, που την είχε αφήσει μικρό κοριτσάκι και την ξαναβρήκε κοπέλα και τότε ο καπετάν Παύλος, θεώρησε πως μπορούσε δικαιωματικά να κοιτάξει και την προσωπική του ευχαρίστηση. Καταπιάστηκε με την παλιά του αγάπη, το ψάρεμα, οπότε γνωρίστηκε και έγινε φίλος με τον Μαθιό, που με τη σειρά του τον γνώρισε στα λοιπά ρεμάλια. Πέρασε με άριστα τις δοκιμασίες και έγινε κανονικό μέλος της παρέας. Ενστερνίστηκε το πνεύμα των ρεμαλιών και σιγά σιγά άρχισε να μετέχει στις δραστηριότητές τους.

Παραλλήλως και η γυναίκα του, που όσο εκείνος έλειπε, φυτοζωούσε με χίλιες στερήσεις και πολλές ταπεινώσεις, πήρε το αίμα της πίσω, μπαίνοντας στο μάτι των γυναικών της μικρής τους πόλης, που μολονότι μικροαστές, μεγαλοπιάνονταν. Η Πελαγία, η γυναίκα του, έφτιαξε δικό της κύκλο, από συνομήλικες της, κυρίες της «καλής» λεγόμενης κοινωνίας, με τις οποίες πήγαινε ένα δυο βράδια τη βδομάδα στο καλύτερο, τουριστικού χαρακτήρα, ξενοδοχείο της ακτής,  όπου κατά κανόνα παίζανε χαρτιά. Ο καπετάν Παύλος, που δε χαρτόπαιζε, βρήκε σε κάποιον σύζυγο μιας άλλης κυρίας, πρόθυμο συμπαίκτη του στο σκάκι κι έτσι περνούσε ευχάριστα ή τουλάχιστον χωρίς να πλήττει, αυτές τις κοσμικές, υποτίθεται, βραδιές.

Μια φορά όμως ανάμεσα στις χαρτοπαίκτριες δημιουργήθηκε σοβαρή παρεξήγηση, όταν μία τους κατηγόρησε άλλη συμπαίκτρια πως έκλεβε. Ξέσπασε καυγάς, που δεν περιορίστηκε σε αντεγκλήσεις με δυνατή φωνή, αλλά επεκτάθηκε σε βρισιές. Κατασυγχισμένη η υβρισθείσα πήγε στον καπετάν Παύλο, που τελειώνοντας η παρτίδα του σκακιού είχε μείνει μόνος, γιατί ο συμπαίκτης του είχε φύγει.

«Την ακούσατε καπετάν Παύλο την προκομμένη; Δε φτάνει που μας έκλεβε στο παιχνίδι, τόλμησε να με βρίσει, όταν την ξεμπρόστιασα. Και ξέρετε πώς με είπε; Ντρέπομαι, αλλά θα σας το πω. Με είπε «πουτάνα»! το ακούσατε; Καλά, δεν υπολόγισε τον κόσμο που μας άκουγε, την ηλικία μου δεν τη σκέφτηκε; Έχω περάσει τα πενήντα».

«Μη σας κάνει εντύπωση κυρία μου» της λέει ατάραχος εκείνος. «Εμένα, που έχω σχεδόν τριάντα χρόνια να κυβερνήσω πλοίο εξακολουθούν να με φωνάζουν καπετάν Παύλο».

Όλα αυτά τα έμαθε ο Δήμος εν μέρει από αφηγήσεις του Αντρέα και του Αργύρη, εν μέρει δε από τον ίδιον τον καπταν-Παύλο, ο οποίος μάλιστα, όταν το έφερε η κουβέντα και ο Δήμος του ανέφερε τον πατέρα της Βασιλικής, χάρηκε πολύ.

«Μικρός που ειν΄ ο κόσμος» είπε συμπερασματικά «δεν το περίμενα μετά από τριάντα χρόνια να βρω εδώ πάνου κάποιον που γνώριζε τον Διονύση τον Μύρη. Βρε τι μου θύμησες! Σπουδαίος άνθρωπος ήταν».

Ο Δήμος φυσικά δεν έμεινε μόνο στα ρεμάλια. Είδε και άλλους παλιούς γνωστούς και φίλους και τη δεύτερη βδομάδα αποφάσισε να πάει να δει την Ντίνα. Τον υποδέχτηκε με μεγάλη αγάπη κι αυτό τον συγκίνησε. Μόλις του άνοιξε την πόρτα και τον είδε, το πρόσωπό της έλαμψε, τον αγκάλιασε και τον φίλησε. Ένοιωσε τότε πως σ΄ αυτή τη γωνιά της γης είχε κάποιον δικόν του άνθρωπο, που θα τον δεχόταν πάντα με ζεστασιά και αγάπη. Έτσι, το βρήκε πολύ φυσικό, σχεδόν αναμενόμενο, που χωρίς προεόρτια, καταλήξανε στο κρεβάτι της.

«Θα μείνεις πολύ;» τον ρώτησε, καθώς ξαπλώνανε ακόμα.

«Δυο ή τρεις βδομάδες, πιστεύω».

«Θα σου μείνει καιρός να με πας ως τη Σαλονίκη, που έχω να ξεμπερδέψω κάτι δουλειές; Δε θα κάνουμε πολύ, μια δυο μέρες».

«Και το ρωτάς; Πότε θες να πάμε;»

«Μεθαύριο. Είσαι πολύ καλός» του λέει φιλώντας τον.

Πραγματικά πήγανε στη Θεσσαλονίκη με το αμάξι του και περάσανε πολύ ωραία. Μείνανε σε ένα καλό ξενοδοχείο, όχι σαν εκείνα για ζευγαράκια, αλλά η Ντίνα, κατευχαριστημένη του είπε πως ένοιωθε πως οι δυο τους ήταν «ζευγαράκι» και ο Δήμος, επηρεασμένος από την ατμόσφαιρα που είχε δημιουργηθεί ανάμεσά τους, έγινε κι αυτός πολύ διαχυτικός και εκτός του ότι πήγανε στο θέατρο και σε δύο σινεμά, τρώγανε σε καλά εστιατόρια και κάνανε έρωτα και τις τρεις νύχτες που διανυκτέρευσαν. Όπως του είπε, τώρα ήταν πολύ ικανοποιημένη με τη δουλειά της. Είχε μια υπεύθυνη θέση και επειδή την είχε πάρει ζεστά την υπόθεση, είχε αποκτήσει κύρος στο Κέντρο Υγείας.

«Κι αυτό Δήμο μου το χρωστώ σε σένα» του είπε φιλώντας τον.

Τέλη Αυγούστου τους αποχαιρέτησε όλους και γύρισε σπίτι του.

Advertisement