Τότε που οι κοπέλες φορούσανε φουστάνια – 21 (μυθιστόρημα του Δημήτρη Σαραντάκου)

Εδώ και κάμποσους μήνες άρχισα να δημοσιεύω, ύστερα και από τη δική σας ενθάρρυνση, ένα ανέκδοτο μυθιστόρημα του πατέρα μου.

Οι δημοσιεύσεις γίνονται κανονικά κάθε δεύτερη Τρίτη. Η σημερινή συνέχεια είναι η εικοστή πρώτη, η προηγούμενη βρίσκεται εδώ.

Η δράση ξεκίνησε επί δικτατορίας και συνεχίζεται στη μεταπολίτευση -ήδη βρισκόμαστε στη δεκαετία του 1980. Ο Δήμος, ο κεντρικός ήρωας, είναι φιλόλογος. Έχει μια μπερδεμένη σχέση με τη ζωγράφο Βασιλική ή Έζμπα που δεν ευοδώθηκε, ενώ η σχέση του με τη νεότερη συνάδελφό του Φανή διακόπτεται αναπάντεχα. Σήμερα ολοκληρώνουμε το ενδέκατο κεφαλαιο, που έχει τίτλο Προσπάθειες ανάταξης. Βρισκόμαστε στα 1986.

 

Ένα πρωί του τηλεφώνησε η γυναίκα του Βαγγέλη. Φαινόταν αναστατωμένη και στις ερωτήσεις του τον πληροφόρησε πως τον πήγαν επειγόντως στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, γιατί είχαν μπερδευτεί τα πόδια του σε κάποιο χαλάκι στο σαλόνι τους και είχε πέσει, σπάζοντας τον γοφό του. Αμέσως πήρε το αυτοκίνητό του και πήγε να τον δει. Τον βρήκε διασωληνωμένο και ακίνητο στο κρεβάτι του νοσοκομείου, αλλά με το βλέμμα όπως πάντα ζωηρό και το ηθικό ακμαίο. Χάρηκε πολύ που τον είδε και έμεινε αρκετήν ώρα κουβεντιάζοντας. Του εξήγησε πως τα τελευταία χρόνια στα στρατιωτικά νοσοκομεία, δέχονταν και ιδιώτες, ιδίως σε περιπτώσεις εκτάκτων περιστατικών.

Όταν μπήκε η νοσοκόμα για να του αλλάξει τον καθετήρα και τους σωλήνες και καθώς εν συνεχεία θα γινόταν η επίσκεψη των γιατρών, ο Δήμος χαιρέτησε τον φίλο του και πήγε να φύγει. Τότε η νοσοκόμα, που μόλις είχε τελειώσει τη δουλειά της, τον ρώτησε

«Έχετε αυτοκίνητο;»

και όταν αυτός απάντησε καταφατικά, τον παρακάλεσε να πάρει μια συνάδελφό  της που βιαζόταν να γυρίσει στην Αθήνα, αλλά δεν είχε μέσο. Δέχτηκε χωρίς άλλη κουβέντα και όταν η νοσοκόμα του έφερε τη συνάδελφό της, πήγανε μαζί ως το αυτοκίνητό του και της άνοιξε την πόρτα του συνοδηγού. Όταν συστηθήκανε έμαθε πως τη λέγανε Μίνα, αλλά δε συγκράτησε το επώνυμό της, που είχε πάντως κρητική κατάληξη. Ήταν καλοκαμωμένη, μάλλον παχουλή και κάπως συνεσταλμένη, όπως δε υπολόγισε, θα είχε περάσει τα σαράντα.

Στην αρχή δε μιλούσε, όταν όμως κατέβαιναν τη Μεσογείων με βήμα σημειωτόν, καθώς είχανε πέσει στην ώρα της μεγάλης κίνησης, πιάσανε κουβέντα. Τον ρώτησε αν είναι γιατρός και αυτός της απάντησε αρνητικά και την πληροφόρησε πως ήταν φιλόλογος ή δε η παρουσία του στο νοσοκομείο ήταν για να δει ένα φίλο του. Με τη σειρά του τη ρώτησε τα τυπικά και τον πληροφόρησε πως ήταν όντως από την Κρήτη, πως εργαζόταν ως νοσηλεύτρια και πως ανήκε στο στρατιωτικό προσωπικό του νοσοκομείου.

Όταν φτάσανε κοντά στο Χίλτον και μια που της είπε πως θα συνέχιζε προς Νέα Σμύρνη, εκείνη του ζήτησε να σταματήσει, για να πάρει το τρόλεϋ για την Ομόνοια. Πριν τον αποχαιρετήσει όμως και αφού τον ευχαρίστησε για την εξυπηρέτηση που της έκανε, του ζήτησε το τηλέφωνό του, διευκρινίζοντας πως θα ήθελε να ξαναβλεπόντουσαν. Παραξενεύτηκε λίγο, αλλά πρόθυμα της έδωσε μια κάρτα του.

Είχε σχεδόν ξεχάσει το περιστατικό αυτό, όταν την άλλη βδομάδα του τηλεφώνησε και του πρότεινε να συναντηθούν «για να τα πούνε». Δεν το περίμενε αλλά μη έχοντας, έτσι κι αλλιώς τι άλλο να κάνει, συμφώνησε και κανόνισαν να συναντηθούν σε ένα ζαχαροπλαστείο-μπαρ σε μια στοά κοντά στο Σύνταγμα.

Παραξενεύτηκε με τον εαυτό του, όταν ένιωσε πως χάρηκε βλέποντάς την. Δεν το περίμενε. Αυτή τη φορά η Μίνα ήταν ντυμένη με τα καλά της και κρατούσε, εκτός από την τσάντα της και κάτι λιγοσέλιδα βιβλία. Με πρότασή του ανέβηκαν στο πατάρι του μαγαζιού και όταν κάθισαν και δώσανε τις παραγγελίες τους, πιάσανε κουβέντα. Κολακεύτηκε σαν την άκουσε να τον ρωτά αν ετοίμαζε άλλο βιβλίο, γιατί αποδείχτηκε πως ήταν ενήμερη (από ποιόν άραγε;) για τα δυο προηγούμενα του.

«Ξέρετε γράφω κι εγώ» του λέει με κάποια συστολή και του έδωσε ένα λιγοσέλιδο βιβλίο

Κάπως ξαφνιασμένος πήρε το ένα και άρχισε να το ξεφυλλίζει, ενώ εκείνη τον παρακολουθούσε με μιαν έκφραση προσμονής στο πρόσωπό της. Από την πρώτη ματιά που έριξε στο βιβλίο, ένοιωσε πολύ άβολα. Αυτά που διάβασε «διαγωνίως» δεν του έλεγαν τίποτα απολύτως. Φλύαρη και άτεχνη παράθεση κοινοτυπιών, που φανερά τις είχε εμπνευστεί ή τις είχε αντιγράψει από φτηνά ρομάντζα, που δημοσίευαν περιοδικά σαν το «Μπουκέτο» τον «Θησαυρό» και άλλα. Βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Τι να της πει;

«Λοιπόν;» τον ρώτησε, όταν σήκωσε το βλέμμα του από το βιβλίο.

«Ξέρετε, με μια πρώτη ματιά και μάλιστα σε τέτοιο περιβάλλον, δε θα μπορέσω να κρίνω. Αν συμφωνείτε να τα πάρω σπίτι μου να τα μελετήσω με άνεση»

«Δε θα σας βάλω σε κόπο;»

«Κάθε άλλο. Θα ήταν μεγάλη μου χαρά»

Έτσι πήρε τα τρία βιβλία και τα έβαλε στον χαρτοφύλακά του. Κατόπιν συνέχισαν την κουβέντα τους.

Όταν τα ξαναείδε στο σπίτι του, η αρχική γνώμη του εμπεδώθηκε. Τα γραφτά της δεν άξιζαν ούτε το χαρτί όπου είχαν τυπωθεί. Το τρίτο μάλιστα τομίδιο, που ήταν συλλογή ποιημάτων, ήταν κυριολεκτικά για γέλια. Πιο ποιητικό χαρακτήρα θα είχαν τα στιχάκια που έχουν πίσω τους τα φύλλα των ημερολογίων που κρεμάμε στους τοίχους. Όλα αυτά τον προβλημάτισαν πολύ. Από τη μια δεν ήθελε να τη στεναχωρήσει, έτσι που την είδε να περιμένει με τέτοια προσδοκία τη γνώμη του κι από την άλλη του ήταν αδιανόητο να της πει ψέματα για ένα τόσο σοβαρό, για κείνη βέβαια, ζήτημα.

Το κακό ήταν πως η Μίνα ήταν τελείως διαφορετική από τις άλλες κοπέλες που είχε γνωρίσει και έκανε κατά καιρούς παρέα. Δεν είχε τη ζεστασιά της Ντίνας, την ευθυκρισία και το χιούμορ της Φανής, το ανοιχτό μυαλό της Αναστασίας ή την ντομπροσύνη της Πόπης, και της Κατερίνας. Και φυσικά δεν τόλμησε ούτε καν να τη συγκρίνει με τη Βασιλική. Ήταν απολύτως αταίριαστη με όλες αυτές τις γυναίκες. Αλλά και  με τις άλλες παρέες του εύρισκε πως δεν κολλούσε. Ήταν κλασσική μικροαστή, με όλα τα γνωρίσματα του είδους. Μόλο που ήτανε πολύ θρήσκα, ούτε κατά διάνοιαν δε θα ταίριαζε με την Αναστασία. Δεν είχε την ευθυκρισία και το θάρρος της. Τους παπάδες τους έβλεπε όπως τους αξιωματικούς προϊσταμένους της στο Νοσοκομείο. Αποδεχόταν τις εντολές τους, χωρίς να τις κρίνει, σαν κάτι το καθιερωμένο, το φυσικό και το πάγιο.

Όμως ανεξάρτητα από την απογοήτευση που του προκάλεσαν οι λογοτεχνικές της επιδόσεις και παρά τον κομφορμισμό της, συνέχισε να συναντιέται μαζί της και σιγά σιγά άρχισε να τη βλέπει με άλλο μάτι. Την αντιμετώπιζε όχι σα μια φιλολογούσα γνωριμία, αλλά σα γυναίκα. Από τον πληθυντικό και τις τυπικότητες πέρασαν στον ενικό και σε πιο εγκάρδιες σχέσεις. Καθιερώσανε να βγαίνουν τουλάχιστον μια φορά τη βδομάδα για σινεμά ή θέατρο και κατόπιν να τρώνε μαζί σε κάποιο εστιατόριο.

Του αφηγήθηκε τη ζωή της, πως η οικογένεια της ήταν φτωχή και βιάστηκαν να την παντρέψουν δεκαεννιά χρονών με έναν αξιωματικό, αυταρχικό και βάναυσο, που την κατατυράννησε. Το μόνο θετικό που αποκόμισε από τον βραχύβιο γάμο της, ήταν πως με τη βοήθεια του αντρός της μπήκε στο σώμα των αδελφών νοσοκόμων και κατάφερε σα χώρισαν να διοριστεί στο στρατιωτικό νοσοκομείο, όπου τη γνώρισε ο Δήμος.

Όταν καλοκαίριασε, αντί για θέατρο ή σινεμά συνήθισαν να κάνουν μικρές εκδρομές με το αμάξι του προς τις παραλίες, άλλοτε στην Κινέττα και τους Αγίους Θεοδώρους, άλλοτε προς το Σούνιο κι άλλοτε προς το Μάτι ή τον Άγιο Αντρέα. Γυρίζοντας από μια τέτοιαν εκδρομή, κοντά στο Μεγάλο Πεύκο, σταμάτησαν σε μιαν έρημη ακρογιαλιά. Είχε πια σουρουπώσει και η γαλήνια θάλασσα φωτιζόταν από την ανταύγεια του δυτικού ορίζοντα

«Πεθύμησα να κάνω μπάνιο» του λέει

«Μα δεν έχεις το μαγιό σου» παρατήρησε

«Θα κάνω χωρίς μαγιό. Έλα κι εσύ» απάντησε κοιτάζοντάς τον στα μάτια.

Και χωρίς να περιμένει την απάντηση του βγήκε από το αυτοκίνητο, γδύθηκε με βία και ολόγυμνη βούτηξε στο νερό. Πρώτη φορά την έβλεπε γυμνή και το θέαμα τον ξεσήκωσε. Γδύθηκε κι αυτός και την ακολούθησε. Πραγματικά ήταν πολύ όμορφα. Η θάλασσα του φάνηκε ζεστή, ήταν άλλωστε τέλη Ιουνίου, και το γεγονός πως κολυμπούσε γυμνός δίπλα σε μια γυμνή γυναίκα του προκάλεσε μεγάλη διέγερση. Κολυμπώντας την αγκάλιασε κι άρχισε να τη φιλά και να τη χαϊδεύει. Ανταποκρίθηκε με μεγάλη όρεξη και καταλήξανε να κάνουν έρωτα μόλις βγήκαν στην αμμουδιά.

Σκουπίστηκαν εκ των ενόντων με τη φανέλα του και μισόστεγνοι φόρεσαν τα ρούχα τους και μπήκαν στο αυτοκίνητο. Μόλις κάθισε δίπλα του τον φίλησε στο στόμα και του λέει

«Ήταν πολύ όμορφα»

Από τότε γίνανε κανονικοί εραστές. Στην αρχή σμίγανε ερωτικά μια ή και δυο φορές τη βδομάδα, αργότερα όμως όταν πέρασε η αρχική έξαρση, περιόρισαν τα ερωτικά σμιξίματά τους σε μια φορά στις δέκα μέρες. Βλέπονταν όμως και άλλες μέρες, συνήθως για να πάνε σε κάποιο θέατρο ή σινεμά ή απλώς για να φάνε έξω. Η εξέλιξη αυτή τον βόλευε. Δεν αισθανόταν πια ταπεινωμένος, όπως όταν επισκεπτόταν την Άντζυ και η μοναξιά του, κατά κάποιον τρόπο, τέλειωσε. Και ναι μεν τέλειωσε η μοναξιά του κι αυτό ήταν πολύ σημαντικό, άρχισαν όμως κάποια άλλα προβλήματα. Πολύ γρήγορα κατάλαβε πως η Μίνα άρχισε να κάνει σχέδια για μονιμότερη σχέση μαζί του. Δεν του το είπε ποτέ καθαρά, αλλά το έδειχναν όλες οι κινήσεις της.

Εν πρώτοις του γνώρισε κάποιες «στενές φίλες της». Έτσι του τις σύστησε, αλλά γρήγορα κατάλαβε πως μαζί τους δεν την έδενε μαζί τους καμιά πραγματική φιλία. Τυπικές και συμβατικές ήταν οι σχέσεις τους. Όταν βεβαιώθηκε γι΄ αυτό, απροσδόκητα ένοιωσε κάτι σαν συμπόνια γι΄ αυτήν. Ήταν ένα μοναχικό, αβοήθητο πλάσμα, που από κάπου ήθελε να πιαστεί. Βέβαια μέσα του απέκλεισε από την αρχή την πιθανότητα να την παντρευτεί. Καλή και άγια ήταν για την παρούσα μορφή της σχέσης τους, αλλά δεν ένοιωθε γι΄αυτήν κάποια, έστω και υποτυπώδη μορφή έρωτα, που θα τον έκανε να ζήσει μαζί της τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του. Κάτι τέτοιο δε θα το άντεχε. Με κανέναν τρόπο, όμως, δεν ήθελε και να την πληγώσει.

Ούτε και μπορούσε να τη μεταμορφώσει σε γυναίκα με προσωπικότητα και ανοιχτό μυαλό, όπως ο Αντρέας μεταμόρφωσε την Αναστασία «από κάμπια σε χρυσαλίδα» σύμφωνα με τα λεγόμενά της. Δεν έλειπαν μόνο οι προϋποθέσεις από μέρους της, έλειπε η ικανότητα, ίσως και η διάθεση, από μέρους του. Αισθανόταν αρκετά μεγάλος για παρόμοια αισθήματα και εγχειρήματα. Έτσι συνέχισαν το δεσμό τους με αυτή τη μορφή. Χαρακτηριστικό της διάθεσής του αυτής ήταν πως απέφυγε να τη γνωρίσει με τους φίλους του, τον Βαγγέλη, που τη σκαπούλαρε κι αυτή τη φορά και τον κάλεσε δυο φορές στο σπίτι του, τον Αλέκο και την Κατερίνα, που τους επισκέφθηκε τρεις φορές στο σπίτι τους στο Μαρούσι, ακόμα και τους γείτονές του, τον Νίκο και τη Μαργαρίτα και τους καινούργιους του φίλους, τον Δημήτρη και τη Λασκαρίνα.

Τελικά αποφάσισε να ζητήσει τη βοήθεια του πολύπειρου σε τέτοια θέματα Αντρέα. Όταν πήγε πάλι να τον δει και να τα πούνε, για το μόνιμο θέμα της πινακίδας και των αλφαβήτων, σε μια στιγμή που ήταν μόνοι τους, γιατί η Αναστασία με τα παιδιά είχανε πάει κάπου, του είπε τι τον απασχολούσε. Του έκανε μεγάλο καλό που ο Αντρέας άκουσε το πρόβλημά του με προσοχή και κατανόηση, χωρίς να κάνει καμιά πειραχτική παρατήρηση ή σχόλιο. Η στάση αυτή του θύμισε τον τρόπο με τον οποίο είχε ακούσει την εξομολόγησή του για τον έρωτα του με τη Βασιλική, τότε στην πρώτη τους εκδρομή στην Αίγινα.

Ο Αντρέας, όταν κατάλαβε πως ο Δήμος του είπε όσα είχε να πει, πήρε το λόγο και τότε το ύφος του έγινε το γνώριμο πειραχτικό.

«Σε ξέρω σχεδόν τριάντα χρόνια και για να ανακεφαλαιώσω την ερωτική σου ιστορία, οι γυναίκες με τις οποίες πλάγιασες είναι: η Βασιλική, η Ντίνα, εκείνη η μικρή, η Φανή και τώρα αυτή η Μίνα, που μου την είπες. Όμως μεταξύ της μίας σχέσης και της επόμενης μεσολαβούν αρκετά χρόνια. Πώς την έβγαζες στα διαστήματα που σου έλειπε η μόνιμη γυναικεία συντροφιά;»

«Εννοείς από σεξουαλικής πλευράς;»

«Φυσικά. Δε σε έχω να καταφεύγεις στην ηλικία σου στη χείρα με τα πέντε ορφανά, αλλά πάλι δε μπορώ να σε φανταστώ να επισκέπτεσαι μπορντέλα».

«Κι όμως εκεί κατέφευγα, όχι βέβαια σε πορνεία ομαδικού εταιρισμού, όπως τα λέγανε, τα οποία άλλωστε έχουν προ πολλού καταργηθεί, αλλά σε κάποια ατομικά» και του ανέφερε τη σχέση του με την Άντζυ, προσθέτοντας

«Τι τα θες, όμως, κάθε φορά που πήγαινα ένοιωθα ταπεινωμένος»

«Το καταλαβαίνω και σε δικαιολογώ»

Έμεινε για λίγο σιωπηλός. Φαινόταν πως αναζητούσε κάποια λύση στο πρόβλημα του φίλου του. Στο τέλος του λέει

«Άκου να δεις, Δήμο μου, δε μεταμόρφωσα μονάχα εγώ την Αναστασία, κι εκείνη με άλλαξε βαθιά. Θυμάσαι πώς ήμουνα; Δεν άφηνα ούτε γάτα θηλυκή. Ε λοιπόν στα εικοσιεφτά χρόνια που είμαστε μαζί, δε γύρισα να κοιτάξω άλλη γυναίκα. Έγινα συνεπής μονογαμικός. Ποιος θα το πίστευε, έ;. Και να σου πω κάτι; Μ΄ αρέσει που έχω μόνο με την Αναστασία σχέσεις. Μπορεί να γέρασα κι εκείνη να μεγάλωσε αναλόγως, πέρασε τα πενήντα πέντε, αλλά να ξέρεις κάτι, Δήμο: Τη γυναίκα που της έκανες έρωτα όταν ήταν νεαρή κοπέλα, θα τη βλέπεις νέα ακόμα κι όταν γίνει εξηντάρα και εβδομηντάρα. Εγώ κοντεύω τα ογδόντα κι όμως κάνουμε ακόμα έρωτα. Βοηθάει βέβαια το ότι εκείνη είναι πολύ μικρότερη μου. Αλήθεια εσύ τα καταφέρνεις στο κρεβάτι με την καινούργια σου φιλενάδα;»

«Το κατά δύναμιν» του λέει ο Δήμος γελώντας

«Όσο για το πρόβλημα που σε απασχολεί, τι να σου πω. Δε νομίζω πως ένας γάμος μαζί της θα πρόκοβε. Από όσα μου έχεις πει κατάλαβα πως διαφέρετε πολύ, οπότε μάλλον προβλήματα και στους δυο σας θα δημιουργούσε ο γάμος. Ούτε πάλι σε έχω ικανό να την πληγώσεις, ούτε και να ξαναγυρίσεις στον αγοραίο έρωτα. Θα έλεγα να κρατήσεις τη σχέση σου μαζί της στο σημερινό επίπεδο, όσο πάει. Αλήθεια στον κύκλο της δεν υπάρχει κάποιος που θα μπορούσε να σε υποκαταστήσει. Να επαναληφθεί δηλαδή η περίπτωση της Ντίνας, η οποία, α-προπό, τα πάει πολύ καλά με τον άντρα της, το γιατρό τον Ευσταθίου».

Μ΄ όλο που ο Αντρέας δεν του πρότεινε κάποια λύση, η κουβέντα που κάνανε τον απασχολούσε σε όλη τη διάρκεια της επιστροφής του. Αποφάσισε να γνωριστεί καλύτερα με τον κύκλο των φίλων της Μίνας. Για άλλη μια φορά στη ζωή του άρχισε να παίρνει μέρος σε συναντήσεις με ανθρώπους που δεν τον συνδέανε μαζί του κοινές ιδέες ή κοινά ενδιαφέροντα. Η πρώτη ήταν τότε που διορίστηκε στους Σοφάδες. Τότε το έκανε εξ ανάγκης, ενώ τώρα το ξεκίνησε εσκεμμένως, μήπως και βρεθεί κάποια   λύση που δε θα πλήγωνε τη Μίνα. Περιέργως όμως, με τον καιρό, άρχισε να κάνει γούστο με τις συνάξεις αυτές, πράγμα που τον παραξένεψε γιατί δεν το περίμενε από τον εαυτό του.

Διαπίστωσε πως αυτοί οι ρηχοί και ανούσιοι άνθρωποι, όπως τους έβλεπε εκ πρώτης όψεως, είχαν τη δικιά τους προσωπικότητα και κάποιων η προσωπική ιστορία παρουσίαζε ενδιαφέρον. Φυσικά καθώς τη μάθαινε από τρίτους, είχε τον χαρακτήρα κουτσομπολιού. Η πιο ενδιαφέρουσα ήταν η περίπτωση κάποιου Στάθη Μαυρόπουλου, που κάποτε δούλευε λογιστής σε μεγάλη επιχείρηση, αλλά τώρα ήταν συνταξιούχος. Είχε παντρευτεί μιαν αρκετά μεγαλύτερη του γυναίκα, μάλλον από συμφέρον, παίρνοντας καλή προίκα. Κάνανε δυο παιδιά, αλλά, όπως αποδείχτηκε, δε μπόρεσε ποτέ να τα κάνει να τον αγαπήσουν. Ίσως κι αυτός από χαρακτήρος να μη μπόρεσε να βρει τρόπο επαφής με τα παιδιά του. Το ζήτημα ήταν ότι μόλις πέθανε η γυναίκα του, τα μεγάλα πια παιδιά του τον έδιωξαν από το σπίτι!

Εντυπωσιασμένος από αυτή την όχι και τόσο συνηθισμένη ιστορία, ο Δήμος επιδίωξε να γνωρίσει προσωπικά αυτόν τον άνθρωπο. Πράγματι συναντήθηκαν και σύντομα διαπίστωσαν πως ταίριαζαν τα χνώτα τους. Έτσι άρχισαν να κάνουν ταχτική παρέα και σιγά σιγά έμαθε πώς αυτός ο Στάθης αντιμετώπισε με θάρρος και αξιοπρέπεια την απόρριψη του από τα παιδιά και την εκδίωξή του από το σπίτι, που αυτός το διαμόρφωσε, έστω και με τα λεφτά της προίκας.

Όπως του είπε η σύνταξη του ΤΕΒΕ, που έπαιρνε ήταν πολύ μικρή και αν νοίκιαζε έστω και ένα δυαράκι, δε θα του έμενε σχεδόν τίποτα για τις λοιπές ανάγκες του. Αποφάσισε λοιπόν να γίνει άστεγος! Οργανωμένος όμως άστεγος. Εξακρίβωσε πως με την κατάλληλη εμφάνιση και συμπεριφορά, μπορούσε να κινείται άνετα παντού, χωρίς να προκαλεί την προσοχή θυρωρών, υπαλλήλων ή οργάνων της τάξης και το πέτυχε δημιουργώντας μια προσωπικότητα περιθωριακού μεν αλλά ακίνδυνου διανοούμενου.

Ξεκίνησε από την εμφάνιση του. Αγόρασε δυο πανταλόνια και δυο πουκάμισα μπλου-τζιν, ένα χοντρό μπουφάν, αθλητικά παπούτσια πάνινα, άφησε μουστάκι και γένια και περιόρισε το κούρεμα σε μια φορά κάθε τρεις μήνες, με αποτέλεσμα να μακρύνουν τα μαλλιά του  και να αποχτήσει εμφάνιση διανοούμενου χίπη. Την εντύπωση αυτή την ενίσχυε κυκλοφορώντας πάντοτε με ένα περιοδικό στη μασχάλη ή κρατώντας ένα βιβλίο στο χέρι.

Κατόπιν εξασφάλισε μέρη, όπου θα μπορούσε να κάθεται με τις ώρες χωρίς να χρειαστεί να πληρώσει και φυσικά όχι στα παγκάκια των δημόσιων πάρκων ή των πλατειών. Ιδανικά τέτοια μέρη ήταν οι δημόσιες βιβλιοθήκες, όπου καθιέρωσε να περνά, διαβάζοντας, πολλές ώρες τη μέρα, ιδίως όταν είχε λιοπύρι ή αντίθετα όταν έβρεχε κι έκανε κρύο. Εναλλακτική επιλογή ήταν οι κεντρικές αίθουσες μεγάλων τραπεζών, Ελλάδος, Εθνικής, Εμπορικής Αθηνών και άλλων. Τις ώρες που οι βιβλιοθήκες και οι τράπεζες δε λειτουργούσαν, κατέφευγε σε δημόσια νοσοκομεία, στις αίθουσες αναμονής του κοινού. Για τις σωματικές του ανάγκες εξακρίβωσε πως πολλά μοντέρνα κτίρια υπουργείων, όπως π.χ. το Υπουργείο Εμπορίου στην πλατεία Κάνιγγος, διαθέτανε ευρύχωρους και καθαρούς χώρους υγιεινής, όπου αν πήγαινε σε κατάλληλη ώρα μπορούσε να κάνει μέχρι και ντους.

Επειδή δε μπορούσε να κυκλοφορεί με τσάντες ή ακόμη χειρότερα με μπόγους ή πλαστικές σακούλες, που οπωσδήποτε θα κινούσαν την προσοχή, νοίκιασε στον αποθηκευτικό χώρο του ΟΣΕ, στο σταθμό Λαρίσης, μια θυρίδα, δηλαδή ένα ντουλάπι, όπου έβαζε σε πλαστικούς σάκους, δυο αλλαξιές ασπρόρουχα, κάλτσες, ένα ζευγάρι παπούτσια και ένα χοντρό μπουφάν. Το ενοίκιο ήταν πολύ μικρό και ουσιαστικά μαζί με την αγορά της εφημερίδας, αποτελούσαν τα μόνα πάγια έξοδά του. Άλλο ένα πάγιο έξοδο αποτελούσε το πλύσιμο των ρούχων του, όταν λέρωναν, που τα έπλενε κάθε δεκαπέντε μέρες σε ένα δημόσιο συγκρότημα ατομικών πλυντηρίων, που ανακάλυψε να λειτουργεί κοντά στην πλατεία Κουμουνδούρου.

Το πρόβλημα του φαγητού το έλυσε διαφορετικά. Μελετώντας τις ειδικές στήλες κοινωνικών νέων και πολιτιστικών ειδήσεων στην εφημερίδα, εξακρίβωσε πως καθημερινά σχεδόν γίνονταν στην Αθήνα παρουσιάσεις βιβλίων, εγκαίνια εκθέσεων εικαστικών έργων τέχνης και άλλες παρόμοιες εκδηλώσεις, όπου κατά κανόνα λειτουργούσε μπουφές. Βέβαια όλες αυτές οι εκδηλώσεις γίνονταν τα απογέματα ή τα βράδια, οπότε αναγκαστικά μετέτρεψε το γεύμα σε δείπνο. Σε πολλές τέτοιες εκδηλώσεις τα εδέσματα που προσφέρανε ήταν κυριολεκτικά πλουσιοπάροχα, και καθιέρωσε, φεύγοντας να συναποκομίζει, χωρίς να γίνεται αντιληπτός, σάντουιτς, τυρόπιτες ή γλυκίσματα, για το πρόγευμα και το γεύμα της επομένης.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα του ήταν βεβαίως, το πού θα κοιμόταν τις νύχτες. Τελικά το έλυσε, ύστερα από πολλές αναγνωριστικού τύπου επισκέψεις  σε πολλά, δημόσια νοσηλευτήρια, κατά τις οποίες εξακρίβωσε πως υπήρχαν κρεβάτια που μένανε αδιάθετα, ελλείψει ασθενών. Δοκιμαστικά στην αρχή, συστηματικά εν συνεχεία, αφού έμενε στην κεντρική αίθουσα υποδοχής μέχρι τα μεσάνυχτα, προσποιούμενος τον επισκέπτη, διάλεγε αίθουσες νοσηλείας με πολλά τέτοια αδιάθετα κρεβάτια και χωρίς αποκλειστικές νοσοκόμες να περιποιούνται τους υπάρχοντες ασθενείς και έπεφτε, με τα ρούχα φυσικά, και κοιμότανε ως το πρωί.

Τελικά ένα σχεδόν εξάμηνο από την εκδίωξή του από το σπίτι του, ο Στάθης είχε βρει έναν ανεκτό τρόπο αξιοπρεπούς επιβίωσης του ως αστέγου, που τον ικανοποιούσε. Με την ταχτική του επίσκεψη σε βιβλιοθήκες, εκτός από την ευχαρίστηση που βρήκε διαβάζοντας ενδιαφέροντα βιβλία, άρχισε να κρατά σημειώσεις και κατόπιν να γράφει σύντομα κείμενα με τις ιδέες και τις απόψεις του. Παράλληλα δημιούργησε εγκάρδιες σχέσεις με βιβλιοθηκάριους και βιβλιοθηκονόμους, που σχημάτισαν την εντύπωση πως ήταν συγγραφέας, λίγο ιδιόρρυθμος ίσως ή έστω περιθωριακός. Κάποιος από τους νέους γνώριμους του, που είχε γνωστούς σε μεγάλο εκδοτικό συγκρότημα, τον σύστησε στον υπεύθυνο, στον οποίον ο Στάθης έδωσε κάτι γραφτά του. Τα κείμενα του άρεσαν και δημοσιεύτηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό του συγκροτήματος. Σιγά σιγά η συνεργασία του μονιμοποιήθηκε  και άρχισε να αμείβεται με ποσά που ξεπερνούσαν την πενιχρή σύνταξή του. Νοίκιασε τότε ένα μικρό διαμέρισμα και έπαψε να είναι άστεγος, διατήρησε όμως την κάπως γραφική εξωτερική του εμφάνιση.

Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ο Δήμος, ακούγοντας την ιστορία του Στάθη, ήταν πως ο περίπλοκος, σκληρός και άγριος, για τους αδύνατους και απροστάτευτους, κόσμος του καπιταλισμού, μπορεί εντούτοις να τους προσφέρει δυνατότητες επιβίωσης, όπως ακριβώς στον άγριο κόσμο της ζούγκλας, μπορεί να επιβιώσει ένα αδύνατο αγρίμι.

 

Η ιστορία αυτή τον έκανε να αντιμετωπίζει τις κοσμικές αυτές συναναστροφές, στις οποίες μετείχε με τη Μίνα, όχι πια σα μαρτύριο, όπως στην αρχή, αλλά με ανοχή και με την προσδοκία πως θα βρισκόταν λύση στο πρόβλημά του. Τον ενθάρρυνε το γεγονός πως μερικές φιλενάδες της, έχοντας τον ψυχολογήσει σωστά, άρχισαν να την κατηχούν να παρατήσει μια σχέση, που δεν είχε προοπτικές και να βρει κάποιον άλλον, καταλληλότερο για σύζυγο. Τότε ακριβώς εμφανίστηκε ο Ζαχαρίας.

Ήταν απόστρατος ταγματάρχης του πυροβολικού, αρκετά μεγαλύτερός του, τον υπολόγιζε στην ηλικία του Αντρέα, εμφανίσιμος όμως και ευχάριστος συζητητής. Το καλό είναι πως λόγω της στρατιωτικής προέλευσης και των δύο,  ταίριασαν εύκολα με τη Μίνα. Κανόνισαν να βγαίνουν κάπου κάπου οι τρεις τους και όταν αυτή η κοινή έξοδός τους καθιερώθηκε, ο Δήμος συχνά, προβάλλοντας διάφορες δικαιολογίες έφευγε, αφήνοντας να τα λένε οι δυο τους. Δεν έφευγε μόνο από υπολογισμό αλλά και γιατί βαριόταν να τον ακούει, καθώς ο Ζαχαρίας μιλούσε μόνο για τον εαυτό του, για την καριέρα του στο στράτευμα, για τον κύκλο των γνωστών του, που κατά τα λεγόμενά του ήταν «άνθρωποι του καλού κόσμου» και άλλα παρόμοια θέματα, που τον έκαναν να πλήττει.

Τελικά δεν ήταν ευχάριστος συζητητής, όπως τον χαρακτήρισε όταν τον γνώρισε αλλά μόνο αφηγητής. Αντίθετα η Μίνα έγινε πρόθυμη ακροάτριά του. Με ευχαρίστηση διαπίστωσε πως της άρεσε ο Ζαχαρίας, ο οποίος από τη μεριά του έδειχνε γοητευμένος μαζί της. Όταν ο Δήμος κατάλαβε πως τα πράγματα είχαν μπει σε κάποιο δρόμο, τα κουβέντιασε με τη Μίνα. Της είπε στα ίσια πως μαζί του δεν είχε κανένα μέλλον, γιατί ήταν αποφασισμένος να μην παντρευτεί ποτέ και γι΄ αυτό ο γάμος της με τον Ζαχαρία θα ήταν η καλύτερη λύση γι΄ αυτήν. Τη βεβαίωσε πως θα την σκεφτόταν πάντα  με αγάπη, αλλά εκείνη θα έπρεπε να κοιτάξει το προσωπικό της συμφέρον. Κατάλαβε πως είχε ήδη πεισθεί, όχι τόσο από τη δικιά του επιχειρηματολογία, όσο από τα λεγόμενα του Ζαχαρία και την επιμονή των φιλενάδων της.

Ένα μήνα μετά από αυτή την κουβέντα τους, του ανακοίνωσε πως την ερχόμενη Κυριακή θα παντρευόταν με τον Ζαχαρία. Ένοιωσε πραγματική ανακούφιση. Της αγόρασε ένα ακριβό δώρο και όταν ήρθε η ώρα πήγε στο γάμο. Ακολούθησε το γαμήλιο γεύμα, όπου από την ανακούφιση που ένοιωθε ήπιε κρασί περισσότερο από όσο συνήθιζε, με αποτέλεσμα να γίνει για πρώτη φορά εκδηλωτικός και διαχυτικός, σε σημείο που φίλησε σταυρωτά όχι μόνο τη νύφη αλλά και τον γαμπρό.

 

Advertisement